Những chuyện tình đẹp như mơ(phần 1); Các bệnh của hệ thống miễn nhiễm và bệnh Lupus.
(Ghi chú: Các dữ kiện Y khoa trong bài này chỉ có tính cách thông tin và giải trí, trong mọi hòan cảnh về sức khoẻ, mỗi người cần tham khảo bác sĩ của mình)
Còn vài hôm nửa chúng ta mới chính thức vào mùa đông, nhưng một phân nửa nước Mỹ, về hướng đông bắc đã và đang chìm đắm trong cơn bão tuyết và giá lạnh mùa đông.Trong sự rét buốt ấy, ánh đèn xanh đỏ và những trang hòang của mùa Giáng Sinh lại nhắc nhở đến hơi ấm từ hang bò lừa ở Bê lem hơn 2000 năm trước, hơi ấm tình thương nhân loại của Chúa Giêsu nhập thể xuống thế làm người để chuộc tội nhân loại.
Trong tuần vừa qua, cộng đồng VN trên tòan thế giới, từ những bửa cơm trong gia đình, quán cà phê, tiệm làm móng tay, chỗ hớt tóc, đến những nơi tụ họp công cộng, nhất là ở miền nam California; rất nhiều người cũng thấy lòng chùng xuống và ngập tràn yêu thương khi kháo nhau về một chuyện tình đẹp như mơ, đăng trên báo người việt on line ngày thứ sáu 9/12/2005.
Chuyện trên báo Người Việt kể rằng bà Trần Vũ Thị Phúc là nhân viên văn phòng cho 1 cơ quan quân sự Mỹ từ trước năm 1975 ở VN. Bà lập gia đình với một người Mỹ có tên họ là Murphy, nên đổi tên là Phúc Murphy. Bà sang Mỹ năm 1973 và tiếp tục làm nhân viên văn phòng cho cơ quan quân sự Mỹ ở Los Angeles, miền nam Cali. Hai người có 2 con gái. Sau nhiều năm chung sống, hai người quyết định chia tay vì những bất đồng không hàn gắn được. Cũng từ đó, bà Phúc được bác sĩ cho biết bà bị bịnh Lupus. Năm 2000, trong dịp tình cờ bà Phúc gặp Tiến Sĩ Kevin Zysk khi ông đến Cali nghĩ hè(từ Nashville, Tennessee). Ông này đã 2 lần đổ vỡ trong hôn nhân. Chuyện bắt đầu rất cảm động, khi Kevin đến nhà Phúc, sau bửa ăn tối, được mời ly nước đá chanh và Kevin ngồi nói chuyện với bà hàng xóm tên Della của Phúc. Sau khi uống nước chanh, chàng thích thú nhận ra nước pha y như của mẹ chàng pha cho chàng thủa nhỏ. Chàng vào bếp xin ly nửa thì gặp nàng Phúc đang nước mắt lưng tròng, hỏi ra được biết Phúc khóc nhớ 1 trong 2 con gái, vừa bị đụng xe chết không lâu. Chàng bị cú sốc tình yêu dữ dội. Cuộc tình triển nở, một năm sau, chàng dọn về Cali làm việc để có dịp gặp nàng thường xuyên hơn, nhưng óai oăm thay, cuộc tình ấy lại đi theo bịnh Lupus, càng ngày càng trầm trọng của Phúc. Không thấy báo Người Việt nói đến tuổi của 2 vị này nhưng theo hình chụp thì có lẻ ít nhất trên dưới 50 tuổi.
Cách đây 2 tháng có lẻ cạnh giường bệnh, Kevin hỏi Phúc”em có bao giờ nghĩ đến chuyện lập gia đình không?” Phúc đáp”Anh muốn lập gia đình hả” Kevin mừng rỡ”Tại sao đến bây giờ mới hỏi”, lúc ấy có lẻ Phúc đang và đã trở bịnh nặng hơn nhiều, Kevin đã sắp xếp để 1 Mục Sư và gia đình đến để 2 người làm đám cưới tại khu săn sóc đặc biệt, ở bịnh viện Kaiser hôm 6/12/2005. Trong nghi thức thành hôn, khi mục sư Michael Diggins hỏi “ Kevin Zysk, ông có đồng ý nhận Phúc làm vợ mình không”. Kevin trả lời “I do” (tôi đồng ý). Mục sư hỏi tiếp” Phúc, bà có đồng ý nhận Kevin làm chồng không” thì không nghe tiếng trả lời, Vì Phúc đã ở trong tình trạng nặng lắm rồi, không nói được nửa. Một thân nhân của Phúc đã nói “ Chị ơi, nếu chị đồng ý thì chị chớp mắt đi”, và Phúc đã chớp mắt. Hôn lễ hòan tất, đẹp như một áng thơ, nhất là khi ta nghe tâm sự của bà Trần Thị Huy Lễ, chị ruột của Bà Phúc, xúc động kể rằng “ Nó thương ổng lắm. Nó muốn có “last name” (tên họ) của ổng trước khi “đi” ( vì phong tục Mỹ, người vợ lấy họ chồng sau đám cưới). Tấm hình đám cưới thật… nên thơ, khi đứng cạnh nàng đang nằm trên giường bịnh với đủ thứ ống, và máy móc, chàng khoe nàng cái bánh cưới của 2 người.
Sau khi chuyện này đăng lên báo, một số độc giả hỏi tôi về căn bịnh Lupus của Bà Phúc.
Do đó xin được ghi lại đại khái vài điều về bịnh này, để cống hiến độc giả xa gần.
Lupus, có nghĩa là chó sói, canis lupus theo tiếng Latinh. Đầu tiên do một bác sĩ Pháp tên Pierre Carzenave đặt cho vết thương trên mặt của người bịnh này vào năm1851. Có lẻ vì vết thương giống như chó táp trên mặt. Từ đó các sách Y Khoa kể cả Pháp, Mỹ, VN… đều gọi là bịnh Lupus.
Bịnh Lupus, nằm trong nhóm bịnh autoimmune diseases, ta dịch là tự miễn nhiểm, tôi gọi nôm na là “Ta đánh Mình”.Lúc còn mài đủn quần ở trường Y Khoa nhiều năm trước, tôi tự đặt nhóm bịnh này là bịnh Trời Ơi, để học cho dễ nhớ. Vì nhóm bịnh này rất ư là… Trời ơi, đất hỡi.Vì nguyên nhân của bệnh không ai biết cho rõ ràng, bệnh diễn tiến cũng bất thường, lúc nặng lúc nhẹ, ngay cả định bệnh cũng rất khó, các bác sĩ có thể có nhiều ý kiến khác nhau,không bệnh trạng của bệnh nhân Lupus nào giống người nào.
Nói chung chung, Bịnh tật rất thiên hình, vạn trạng. Mỗi người, mỗi cơ thể có phản ứng khác nhau. Sau nhiều năm nghiên cứu liên tục, y khoa vẫn không biết chắc chắn chính xác nguyên nhân và chữa trị thật hửu hiệu nhiều bịnh. Ngay cả có bịnh nhân được bác sĩ này gán cho là bị bịnh lupus, bác sĩ khác lại nói là không phải. Do đó, các câu chuyện về bịnh tật được nêu ra trên Vietcatholic,nhưng xin nhắc lại như đã ghi trong ngay ở tựa bài là chỉ có tính cách giải trí và thông tin, Xin quí độc giả tham khảo Bác sĩ của mình trong mọi hoàn cảnh sức khoẻ, chứ đừng căn cứ trên các bài viết này để tự định bịnh mình hay tự chữa bịnh mình.. Chúng tôi xin nhắc đi nhắc lại nhiều lần vì chúng tôi mong muốn quí vị độc giả hiểu cho rằng, chúng tôi không chịu trách nhiệm gì về sức khoẻ cũng như pháp lý về sức khoẻ của quí vị, mà chỉ có Bác sĩ trực tiếp khám bịnh cho quí vị mới là người có đủ thẩm quyền, dữ kiện và trách nhiệm này.
Sau đây xin giải thích về nhóm bệnh liên quan tới miễn nhiễm(immune system)
Chúa ban cho cơ thể chúng ta nhiều cơ chế để chống chỏi với bịnh tật. Một trong những cơ chế đó gọi là miễn nhiễm( Immune system). Khi một vật thể lọt qua được da, hay phổi qua thở, vào bụng qua thức ăn,…hệ thống miễn nhiễm của cơ thể sẽ nhận ra cái nào hại và không hại cho cơ thể. Khi cơ thể cho là có hại sẽ tạo ra kháng thể (antibody).
Chúng tôi xin nêu 3 thí dụ về bệnh tật liên quan tới hệ thống miễn nhiễm trong cơ thể chúng ta:
-Bệnh AIDS còn gọi là liệt kháng do siêu vi HIV gây ra, xin miễn nói về những bệnh rất hiếm, liệt kháng vì khiếm khuyết di truyền.
-Nhóm bệnh do phản ứng miễn nhiễm quá đáng ( hypersensitivity)đối với vật thể bên ngòai cơ thể: như suyển, dị ứng ngứa,…
-Nhóm bệnh do phản ứng miễn nhiễm đối với chính cơ thể người bệnh, gọi là autoimmune, hay “Ta đánh mình”.
Bịnh nhân bị bịnh AIDS, do siêu vi HIV gây ra, làm cho cơ thể hư hỏng hệ thống miễn nhiễm này, không chống lại được vật thể từ bên ngoài xâm nhập vào cơ thể, nên gọi là liệt kháng Cơ thể bịnh nhân này không nhận ra cái hại cho mình, nên sau đó dễ bị nhiễm bịnh do các vi trùng, ký sinh trùng,… nên nguy hiểm cho tính mạng. Người bệnh AIDS thường chết vì các nhiễm trùng khác sau khi bị siêu vi HIV này tàn phá hệ thống miễn nhiễm.
Trong trường hợp những bịnh nhân dị ứng, ví dụ như bịnh suyễn. Cơ thể của những bịnh nhân này lại cho rằng một vài lọai phấn hoa, hay vật lạ gì đó trong không khí là có hại, nên sinh ra kháng thể chống lại với các phấn hoa ấy, mà đa số cơ thể chúng ta lại không cho rằng phấn hoa ấy có hại gì cả, nên ta không bị bịnh suyển. Ví dụ khác như mọi người chúng ta ăn đồ biển,đậu phọng,… ngon lành, khỏe mạnh, lại có một số vị có cơ thể của họ cho rằng các thức ăn ấy có hại, nên cơ thể tạo ra kháng thể chống lại, gây ra ngứa, mề đay và ngay cả có thể lăn ra chết tại chỗ như trường hợp dị ứng với đậu phọng.
Tôi đã gặp nhiều bệnh nhân dị ứng với chất gluten trong bánh mì gọi là bệnh Celiac. Người bệnh này ăn cơm, bắp, cá,thịt…không sao cả, nhưng nếu có một chút bột mì, bánh mì lẫn vào thức ăn của họ thì họ bị viêm ruột trầm trọng, họ sẽ bị “tào tháo đuổi”, đi cầu ngày đêm, cho đến khi hệ thống miễn nhiễm của họ “quên” đi chút chất gluten có trong bánh mì hay bột mì.
Ngay cả chỉ một chút bột mì dính trên chảo nhà hàng, khi xào món ăn trước khi xào món ăn cho những bệnh nhân này cũng có thể nguy hiểm cho bệnh nhân. Quí độc giả làm chủ quán ăn, và nhà hàng cần phải cẩn trọng khi có khách hàng báo động rằng họ có dị ứng với đậu phọng, gluten, đậu nành như đậu hủ,…Vì đã có trường hợp, một chủ nhà hàng Tầu, bị kiện bồi thường và đưa ra tòa, vì khách hàng hỏi người tiếp thức ăn rằng thức ăn có đậu phọng không? Người nhân viên nhà hàng tầu trả lời không có, nhưng không biết rằng trong nước sốt nhà hàng dùng có bơ đậu phọng và dầu đậu phọng. Người khách vừa ăn vài miếng, bị dị ứng và chết tại chỗ.
Xin trở lại với bệnh Lupus(Chó sói)
Lupus là một trong những bịnh thuộc nhóm autoimmune, dịch ra Việt ngữ là tự miễn nhiễm, nói nôm na là những bịnh “Ta đánh Mình”.
Như đã nói ở trên, trong tình trạng bình thường, cơ thể sẽ tạo ra kháng thể để chống lại những vật thể từ bên ngoài xâm nhập vào cơ thể, chứ không tạo ra kháng thể chống lại chính mình. Riêng đối với những bịnh nhân bị “tự miễn nhiễm”, vì lý do gì đó mà Y khoa vẫn còn đang nghiên cứu, cơ thể lại không phân biệt phần nào đó trong cơ thể của chính mình mà tưởng là vật thể bên ngoài, do đó lại tạo ra kháng thể chống lại chính mình. Do đó tôi gọi nôm na là nhóm bênh tự miễn nhiễm, autoimmune là “Ta đánh Mình”. Vì vậy, bịnh này không phải là ung thư mà cũng không lây lan cho người khác.
Theo thống kê có đến khoảng chừng một triệu rưỡi đến hai triệu người ở Mỹ bị bệnh Lupus (chó sói) này. Có đến khỏang chừng 90% bệnh nhân là phụ nữ, 80% bệnh nhân khởi đầu bị bệnh từ 18 đến 45 tuổi. Dân da mầu kể cả da đen, Mễ, Á Châu như VN mình, bị bệnh này nhiều hơn dân da trắng.Có thể kể 3 lọai Lupus chính:
- Discoid Lupus, chỉ bị nỗi vết thương ở da, nhất là ở mặt, cổ, và da đầu. Vết thương có thể là như 2 cánh bướm trên 2 gò má, nổi đỏ ửng. Khỏang 10% các bệnh nhân này sẽ diễn tiến sang loại tòan thân.
- Systemic lupus erythromatosus (viết tắt là SLE), loại tòan thân. Loại này có thể ảnh hưởng đến da, khớp,não trạng, và các cơ quan khác trong cơ thể nhất là tim, phổi, mạch máu,máu và thận.
- Lupus do thuốc gây ra, có một số ít thuốc gây ra bệnh này, đứng đầu phải nói đến hydralazine để chữa cao áp huyết), procanamide(để chữa loạn nhịp tim),…Không phải tất cả bệnh nhân dùng thuốc này đều bị, nhung chỉ có một số rất ít người bị bệnh này. Hầu hết các vị này sẽ hết bệnh Lupus khi ngưng thuốc.
Triệu chứng bệnh Lupus(chó sói) này rất mơ hồ, giống như nhiều thứ bệnh khác nhau.Các triệu chứng thường nhất là sưng đau khớp, đau bắp thịt,hơi sốt nhẹ hòai, ửng đỏ gò má, đau ngực khi thở sâu, rụng tóc, xanh hay tím đầu ngón tay, ra nắng nổi sẩn, sưng phù chân hay xung quanh mắt, lở miện như đẹn, và hay mệt mõi. Những dấu hiệu khác ít thấy hơn như thiếu máu, nhức đầu, chóng mặt, buồn bã, kinh giụt hay tâm lý bất thường.
Sau nhiều bàn cải, các bác sĩ đã đồng ý với nhau rằng nếu bệnh nhân có 4 trong số 11 bất thường sau đây, vào bất cứ thời gian nào kể từ lúc khởi bệnh sẽ được định bệnh là có bệnh Lupus(chó sói):
1/ Ưng đỏ gò má hai bên, như 2 cánh bướm.
2/Mảng đỏ ở da có vẫy và đóng bít chân lông.
3/ Khi ra nắng bị nổi đỏ
4/ Lở màng nhày trong miệng (có lẻ dân gian gọi là đẹn?)
5/Viêm các màng phổi, màng bụng và đau bụng
6/ Đau sưng khớp.
7/ Đau thận, do bác sĩ tìm thấy khi thử máu và thử nước tiểu.
8/ Triệu chứng thần kinh như kinh giật và tâm thần bất thường.
9/Thiếu máu: Kể cả thếu hồng cầu, bạch cầu, tiểu huyết cầu.
10/Bất thường về miễn nhiễm: thử máu có tế bào LE, các kháng thể anti-DNA, anti-SM antibodies,…
11/ Thử máu có kháng thể ANA
Vì bệnh Lupus(chó sói) liên quan đến các cơ phận trong cơ thể, nên tại Mỹ người bệnh này đuợc một đội ngủ nhiều bác sĩ chuyên môn khác nhau săn sóc bao gồm : bác sĩ tỗng quát; bác sĩ chuyên môn về đau khớp, Rheumatologist; chuyên môn về miễn nhiễm gọi là clinical immunologist; chuyên môn về thận gọi là nephrologist, chuyên môn về máu gọi là hematologist; chuyên môn về da gọi là dermatologist; chuyên môn thần kinh gọi là neurologist và chuyên môn về tâm trí, có thể là psychiatrist hay psychologist.
Bệnh Lupus cứ kéo dài và đi với người bệnh trong suốt cuộc đời. Có lúc nặng có lúc nhẹ. Nhưng đặc biệt có thể biến chuyển nặng hơn khi có thai. Nhiều năm trước, Y giới khuyên bệnh nhân Lupus không nên có thai. Nhưng với phương tiện và thuốc men hiện nay, bệnh nhân có thể có thai và đa số bệnh nhân có thể sanh trẻ em khỏe mạnh, an tòan. Nhưng cần được săn sóc rất cẩn thận và cẩn trọng của một đội ngủ bác sĩ chuyên môn Nói chung còn tùy giai đọan của bệnh Lupus. Nếu bệnh nhân có kháng thể antiphospholipid thì có nhiều cơ hội bị xảy thai.
Một trong những biến chứng tai hại của Lupus là bệnh thận. Như chúng ta biết, mỗi người có 2 trái thận, mỗi trái thận có hàng triệu đơn vị nhỏ gọi là glomerulus(tiểu cầu), mỗi tiểu cầu là một mạng lưới vi ti huyết quản để lọc máu. Bệnh Lupus gây ra kháng thể tạo ra chứng viêm các tiểu cầu này, dần tiêu hủy các tiểu cầu, và thận sẽ không còn lọc máu được nửa dẫn đến sự nguy hiểm cho tính mạng.
Các thuốc chữa bệnh Lupus bao gồm :
-Thuốc để giảm đau hay giảm sưng
-Thuốc để chận đứng hay gỉam bệnh bộc phát mạnh hơn.
-Thuốc để làm cho hệ thống miễn nhiễm bớt hay không phản ứng nửa.
-Thuốc để giảm hay ngăn ngừa tàn phá khớp xương.
Vậy khi viết về bệnh Lupus là một trong những bệnh thuộc nhóm “Ta đánh Mình “ về phần xác, hôm nay thứ sáu sau chúa nhật thứ 3 mùa vọng, tôi nhớ đến đọan chia sẻ về Bình An của LM Nguyển Ngọc Thể,SJ đăng hôm nay, 16/12/2005, trên trang web Thánh Linh về nguyên nhân cũng như triệu chứng của bệnh “ta đánh mình “về phần hồn, ngài viết như sau: “ chúng ta có quá nhiều lo toan, nhiều ngang trái, nhiều hận thù. Mỗi ngày, nếu đọc tin tức chúng ta sẽ thấy biết bao nhiêu chuyện xảy ra trên trái đất nhỏ bé này. Chỗ này áp bức bóc lột, chỗ kia khủng bố. rồi những Xi-Căng-Đan nóng bỏng, để lại biết bao nhiêu đau thương mà con người gây ra cho nhau”.
Đó là đối với tấ cả kẻ phàm trần.
Đối với các đấng bậc tu trì, trong bài giãng của LM Giuse Phạm Ngọc Khuê, giám học tại Đại chủng viện Thánh Giuse Hà Nội vào dịp lễ tạ ơn của các tân Linh Mục, đăng trên VietCatholic ngày 15/12/2005 có đọan :” Linh mục là người hướng đạo, là người chỉ vẻ, hướng dẫn người khác về với Thiên Chúa” … ngài trích dẫn bài hát “Đuốc sáng tâm linh” của nhạc sĩ Trầm Hương :” Linh Mục là chính Chúa trong kiếp người, là điểm tiếp nối đất trời, là tinh hoa của giáo hội, là ngọn hải đăng thắp trên dương trần. ngài viết tiếp “Nhưng tôi nghĩ, không cách diễn tả nào đẹp và đượm chất thần học cho bằng khi định nghĩa Linh mục là “người của Lời Thiên Chúa”.
Trang trọng đến thế, huy hòang đến thế và thánh thiện đến thế.
Nhưng trong bài suy tư của Tân Linh mục Vinhsơn Trần Minh Thực, đăng trên VietCatholic ngày 13/12/2005, ta lại học được về nguyên nhân và triệu chứng của nhóm bệnh “Ta Đánh Mình” về phần hồn của các linh mục như sau đây:
“ Lòng kính trọng mà giáo dân dành cho linh mục vừa là một khích lệ, nhưng đồng thời vừa là một thử thách đối với Linh Mục.” Rồi ngài viết tiếp “ Thực ra, linh mục được người ta kính trọng vì là người của Chúa, là hiện thân của Đức Ki-Tô giữa trần gian. Tuy nhiên, khi được người khác yêu mến kính trọng, người ta dễ sinh ra kiêu căng ngạo mạn, hách dịch phách lối. Thái độ ấy đã ăn sâu vào đời sống và lối ứng xử của không ít linh mục, gây nên nhiều chuyện thật đáng buồn. Thay vì hình ảnh sống động của Chúa, linh mục lại trình làng một “cái tôi” to tướng, thành chướng ngại trên con đường dẫn người ta đến với Chúa.
Ngài còn viết tiếp :” một linh mục cao niên nói với tôi :”năm năm đầu đời linh mục run rẫy khi cầm Chúa trên tay, nhưng tới năm thứ sáu, Chúa lại run rẫy trong tay linh mục”.
Nói tóm lại cả người trần tục lẫn linh mục cũng bị chứng bệnh “Ta Đánh Mình” về phần hồn, làm đánh mất đi sự bình an cho chính họ và cho nhân trần. LM Nguyễn Ngọc Thể,SJ trong bài cầu nguyện trên Thánh Linh. net hôm 16/12/2005 cho toa thuốc chữa chứng “Ta đánh Mình” ấy:
“Đức Kitô, kho tàng cho đời sống chúng ta, không những chỉ cho chúng ta nghĩ ngơi bồi dưỡng, không chỉ kề vai gánh vác thập giá với chúng ta, mà Đức Kitô còn trao ban cho chúng ta sự bình an
Mà sự bình an đó chính là Đức Ki Tô đấy.
Hôm nay chúng ta cùng ý thức về món quà quý báu này nhé.
Hãy để sự bình an của Đức Ki-Tô chiếm ngự tâm hồn chúng ta,
Chúng ta hãy ôm ấp sự bình an ấy vào lòng”
Bùi Xuân Hải, M.D.
(Ghi chú: Các dữ kiện Y khoa trong bài này chỉ có tính cách thông tin và giải trí, trong mọi hòan cảnh về sức khoẻ, mỗi người cần tham khảo bác sĩ của mình)
Còn vài hôm nửa chúng ta mới chính thức vào mùa đông, nhưng một phân nửa nước Mỹ, về hướng đông bắc đã và đang chìm đắm trong cơn bão tuyết và giá lạnh mùa đông.Trong sự rét buốt ấy, ánh đèn xanh đỏ và những trang hòang của mùa Giáng Sinh lại nhắc nhở đến hơi ấm từ hang bò lừa ở Bê lem hơn 2000 năm trước, hơi ấm tình thương nhân loại của Chúa Giêsu nhập thể xuống thế làm người để chuộc tội nhân loại.
Trong tuần vừa qua, cộng đồng VN trên tòan thế giới, từ những bửa cơm trong gia đình, quán cà phê, tiệm làm móng tay, chỗ hớt tóc, đến những nơi tụ họp công cộng, nhất là ở miền nam California; rất nhiều người cũng thấy lòng chùng xuống và ngập tràn yêu thương khi kháo nhau về một chuyện tình đẹp như mơ, đăng trên báo người việt on line ngày thứ sáu 9/12/2005.
Chuyện trên báo Người Việt kể rằng bà Trần Vũ Thị Phúc là nhân viên văn phòng cho 1 cơ quan quân sự Mỹ từ trước năm 1975 ở VN. Bà lập gia đình với một người Mỹ có tên họ là Murphy, nên đổi tên là Phúc Murphy. Bà sang Mỹ năm 1973 và tiếp tục làm nhân viên văn phòng cho cơ quan quân sự Mỹ ở Los Angeles, miền nam Cali. Hai người có 2 con gái. Sau nhiều năm chung sống, hai người quyết định chia tay vì những bất đồng không hàn gắn được. Cũng từ đó, bà Phúc được bác sĩ cho biết bà bị bịnh Lupus. Năm 2000, trong dịp tình cờ bà Phúc gặp Tiến Sĩ Kevin Zysk khi ông đến Cali nghĩ hè(từ Nashville, Tennessee). Ông này đã 2 lần đổ vỡ trong hôn nhân. Chuyện bắt đầu rất cảm động, khi Kevin đến nhà Phúc, sau bửa ăn tối, được mời ly nước đá chanh và Kevin ngồi nói chuyện với bà hàng xóm tên Della của Phúc. Sau khi uống nước chanh, chàng thích thú nhận ra nước pha y như của mẹ chàng pha cho chàng thủa nhỏ. Chàng vào bếp xin ly nửa thì gặp nàng Phúc đang nước mắt lưng tròng, hỏi ra được biết Phúc khóc nhớ 1 trong 2 con gái, vừa bị đụng xe chết không lâu. Chàng bị cú sốc tình yêu dữ dội. Cuộc tình triển nở, một năm sau, chàng dọn về Cali làm việc để có dịp gặp nàng thường xuyên hơn, nhưng óai oăm thay, cuộc tình ấy lại đi theo bịnh Lupus, càng ngày càng trầm trọng của Phúc. Không thấy báo Người Việt nói đến tuổi của 2 vị này nhưng theo hình chụp thì có lẻ ít nhất trên dưới 50 tuổi.
Cách đây 2 tháng có lẻ cạnh giường bệnh, Kevin hỏi Phúc”em có bao giờ nghĩ đến chuyện lập gia đình không?” Phúc đáp”Anh muốn lập gia đình hả” Kevin mừng rỡ”Tại sao đến bây giờ mới hỏi”, lúc ấy có lẻ Phúc đang và đã trở bịnh nặng hơn nhiều, Kevin đã sắp xếp để 1 Mục Sư và gia đình đến để 2 người làm đám cưới tại khu săn sóc đặc biệt, ở bịnh viện Kaiser hôm 6/12/2005. Trong nghi thức thành hôn, khi mục sư Michael Diggins hỏi “ Kevin Zysk, ông có đồng ý nhận Phúc làm vợ mình không”. Kevin trả lời “I do” (tôi đồng ý). Mục sư hỏi tiếp” Phúc, bà có đồng ý nhận Kevin làm chồng không” thì không nghe tiếng trả lời, Vì Phúc đã ở trong tình trạng nặng lắm rồi, không nói được nửa. Một thân nhân của Phúc đã nói “ Chị ơi, nếu chị đồng ý thì chị chớp mắt đi”, và Phúc đã chớp mắt. Hôn lễ hòan tất, đẹp như một áng thơ, nhất là khi ta nghe tâm sự của bà Trần Thị Huy Lễ, chị ruột của Bà Phúc, xúc động kể rằng “ Nó thương ổng lắm. Nó muốn có “last name” (tên họ) của ổng trước khi “đi” ( vì phong tục Mỹ, người vợ lấy họ chồng sau đám cưới). Tấm hình đám cưới thật… nên thơ, khi đứng cạnh nàng đang nằm trên giường bịnh với đủ thứ ống, và máy móc, chàng khoe nàng cái bánh cưới của 2 người.
Sau khi chuyện này đăng lên báo, một số độc giả hỏi tôi về căn bịnh Lupus của Bà Phúc.
Do đó xin được ghi lại đại khái vài điều về bịnh này, để cống hiến độc giả xa gần.
Lupus, có nghĩa là chó sói, canis lupus theo tiếng Latinh. Đầu tiên do một bác sĩ Pháp tên Pierre Carzenave đặt cho vết thương trên mặt của người bịnh này vào năm1851. Có lẻ vì vết thương giống như chó táp trên mặt. Từ đó các sách Y Khoa kể cả Pháp, Mỹ, VN… đều gọi là bịnh Lupus.
Bịnh Lupus, nằm trong nhóm bịnh autoimmune diseases, ta dịch là tự miễn nhiểm, tôi gọi nôm na là “Ta đánh Mình”.Lúc còn mài đủn quần ở trường Y Khoa nhiều năm trước, tôi tự đặt nhóm bịnh này là bịnh Trời Ơi, để học cho dễ nhớ. Vì nhóm bịnh này rất ư là… Trời ơi, đất hỡi.Vì nguyên nhân của bệnh không ai biết cho rõ ràng, bệnh diễn tiến cũng bất thường, lúc nặng lúc nhẹ, ngay cả định bệnh cũng rất khó, các bác sĩ có thể có nhiều ý kiến khác nhau,không bệnh trạng của bệnh nhân Lupus nào giống người nào.
Nói chung chung, Bịnh tật rất thiên hình, vạn trạng. Mỗi người, mỗi cơ thể có phản ứng khác nhau. Sau nhiều năm nghiên cứu liên tục, y khoa vẫn không biết chắc chắn chính xác nguyên nhân và chữa trị thật hửu hiệu nhiều bịnh. Ngay cả có bịnh nhân được bác sĩ này gán cho là bị bịnh lupus, bác sĩ khác lại nói là không phải. Do đó, các câu chuyện về bịnh tật được nêu ra trên Vietcatholic,nhưng xin nhắc lại như đã ghi trong ngay ở tựa bài là chỉ có tính cách giải trí và thông tin, Xin quí độc giả tham khảo Bác sĩ của mình trong mọi hoàn cảnh sức khoẻ, chứ đừng căn cứ trên các bài viết này để tự định bịnh mình hay tự chữa bịnh mình.. Chúng tôi xin nhắc đi nhắc lại nhiều lần vì chúng tôi mong muốn quí vị độc giả hiểu cho rằng, chúng tôi không chịu trách nhiệm gì về sức khoẻ cũng như pháp lý về sức khoẻ của quí vị, mà chỉ có Bác sĩ trực tiếp khám bịnh cho quí vị mới là người có đủ thẩm quyền, dữ kiện và trách nhiệm này.
Sau đây xin giải thích về nhóm bệnh liên quan tới miễn nhiễm(immune system)
Chúa ban cho cơ thể chúng ta nhiều cơ chế để chống chỏi với bịnh tật. Một trong những cơ chế đó gọi là miễn nhiễm( Immune system). Khi một vật thể lọt qua được da, hay phổi qua thở, vào bụng qua thức ăn,…hệ thống miễn nhiễm của cơ thể sẽ nhận ra cái nào hại và không hại cho cơ thể. Khi cơ thể cho là có hại sẽ tạo ra kháng thể (antibody).
Chúng tôi xin nêu 3 thí dụ về bệnh tật liên quan tới hệ thống miễn nhiễm trong cơ thể chúng ta:
-Bệnh AIDS còn gọi là liệt kháng do siêu vi HIV gây ra, xin miễn nói về những bệnh rất hiếm, liệt kháng vì khiếm khuyết di truyền.
-Nhóm bệnh do phản ứng miễn nhiễm quá đáng ( hypersensitivity)đối với vật thể bên ngòai cơ thể: như suyển, dị ứng ngứa,…
-Nhóm bệnh do phản ứng miễn nhiễm đối với chính cơ thể người bệnh, gọi là autoimmune, hay “Ta đánh mình”.
Bịnh nhân bị bịnh AIDS, do siêu vi HIV gây ra, làm cho cơ thể hư hỏng hệ thống miễn nhiễm này, không chống lại được vật thể từ bên ngoài xâm nhập vào cơ thể, nên gọi là liệt kháng Cơ thể bịnh nhân này không nhận ra cái hại cho mình, nên sau đó dễ bị nhiễm bịnh do các vi trùng, ký sinh trùng,… nên nguy hiểm cho tính mạng. Người bệnh AIDS thường chết vì các nhiễm trùng khác sau khi bị siêu vi HIV này tàn phá hệ thống miễn nhiễm.
Trong trường hợp những bịnh nhân dị ứng, ví dụ như bịnh suyễn. Cơ thể của những bịnh nhân này lại cho rằng một vài lọai phấn hoa, hay vật lạ gì đó trong không khí là có hại, nên sinh ra kháng thể chống lại với các phấn hoa ấy, mà đa số cơ thể chúng ta lại không cho rằng phấn hoa ấy có hại gì cả, nên ta không bị bịnh suyển. Ví dụ khác như mọi người chúng ta ăn đồ biển,đậu phọng,… ngon lành, khỏe mạnh, lại có một số vị có cơ thể của họ cho rằng các thức ăn ấy có hại, nên cơ thể tạo ra kháng thể chống lại, gây ra ngứa, mề đay và ngay cả có thể lăn ra chết tại chỗ như trường hợp dị ứng với đậu phọng.
Tôi đã gặp nhiều bệnh nhân dị ứng với chất gluten trong bánh mì gọi là bệnh Celiac. Người bệnh này ăn cơm, bắp, cá,thịt…không sao cả, nhưng nếu có một chút bột mì, bánh mì lẫn vào thức ăn của họ thì họ bị viêm ruột trầm trọng, họ sẽ bị “tào tháo đuổi”, đi cầu ngày đêm, cho đến khi hệ thống miễn nhiễm của họ “quên” đi chút chất gluten có trong bánh mì hay bột mì.
Ngay cả chỉ một chút bột mì dính trên chảo nhà hàng, khi xào món ăn trước khi xào món ăn cho những bệnh nhân này cũng có thể nguy hiểm cho bệnh nhân. Quí độc giả làm chủ quán ăn, và nhà hàng cần phải cẩn trọng khi có khách hàng báo động rằng họ có dị ứng với đậu phọng, gluten, đậu nành như đậu hủ,…Vì đã có trường hợp, một chủ nhà hàng Tầu, bị kiện bồi thường và đưa ra tòa, vì khách hàng hỏi người tiếp thức ăn rằng thức ăn có đậu phọng không? Người nhân viên nhà hàng tầu trả lời không có, nhưng không biết rằng trong nước sốt nhà hàng dùng có bơ đậu phọng và dầu đậu phọng. Người khách vừa ăn vài miếng, bị dị ứng và chết tại chỗ.
Xin trở lại với bệnh Lupus(Chó sói)
Lupus là một trong những bịnh thuộc nhóm autoimmune, dịch ra Việt ngữ là tự miễn nhiễm, nói nôm na là những bịnh “Ta đánh Mình”.
Như đã nói ở trên, trong tình trạng bình thường, cơ thể sẽ tạo ra kháng thể để chống lại những vật thể từ bên ngoài xâm nhập vào cơ thể, chứ không tạo ra kháng thể chống lại chính mình. Riêng đối với những bịnh nhân bị “tự miễn nhiễm”, vì lý do gì đó mà Y khoa vẫn còn đang nghiên cứu, cơ thể lại không phân biệt phần nào đó trong cơ thể của chính mình mà tưởng là vật thể bên ngoài, do đó lại tạo ra kháng thể chống lại chính mình. Do đó tôi gọi nôm na là nhóm bênh tự miễn nhiễm, autoimmune là “Ta đánh Mình”. Vì vậy, bịnh này không phải là ung thư mà cũng không lây lan cho người khác.
Theo thống kê có đến khoảng chừng một triệu rưỡi đến hai triệu người ở Mỹ bị bệnh Lupus (chó sói) này. Có đến khỏang chừng 90% bệnh nhân là phụ nữ, 80% bệnh nhân khởi đầu bị bệnh từ 18 đến 45 tuổi. Dân da mầu kể cả da đen, Mễ, Á Châu như VN mình, bị bệnh này nhiều hơn dân da trắng.Có thể kể 3 lọai Lupus chính:
- Discoid Lupus, chỉ bị nỗi vết thương ở da, nhất là ở mặt, cổ, và da đầu. Vết thương có thể là như 2 cánh bướm trên 2 gò má, nổi đỏ ửng. Khỏang 10% các bệnh nhân này sẽ diễn tiến sang loại tòan thân.
- Systemic lupus erythromatosus (viết tắt là SLE), loại tòan thân. Loại này có thể ảnh hưởng đến da, khớp,não trạng, và các cơ quan khác trong cơ thể nhất là tim, phổi, mạch máu,máu và thận.
- Lupus do thuốc gây ra, có một số ít thuốc gây ra bệnh này, đứng đầu phải nói đến hydralazine để chữa cao áp huyết), procanamide(để chữa loạn nhịp tim),…Không phải tất cả bệnh nhân dùng thuốc này đều bị, nhung chỉ có một số rất ít người bị bệnh này. Hầu hết các vị này sẽ hết bệnh Lupus khi ngưng thuốc.
Triệu chứng bệnh Lupus(chó sói) này rất mơ hồ, giống như nhiều thứ bệnh khác nhau.Các triệu chứng thường nhất là sưng đau khớp, đau bắp thịt,hơi sốt nhẹ hòai, ửng đỏ gò má, đau ngực khi thở sâu, rụng tóc, xanh hay tím đầu ngón tay, ra nắng nổi sẩn, sưng phù chân hay xung quanh mắt, lở miện như đẹn, và hay mệt mõi. Những dấu hiệu khác ít thấy hơn như thiếu máu, nhức đầu, chóng mặt, buồn bã, kinh giụt hay tâm lý bất thường.
Sau nhiều bàn cải, các bác sĩ đã đồng ý với nhau rằng nếu bệnh nhân có 4 trong số 11 bất thường sau đây, vào bất cứ thời gian nào kể từ lúc khởi bệnh sẽ được định bệnh là có bệnh Lupus(chó sói):
1/ Ưng đỏ gò má hai bên, như 2 cánh bướm.
2/Mảng đỏ ở da có vẫy và đóng bít chân lông.
3/ Khi ra nắng bị nổi đỏ
4/ Lở màng nhày trong miệng (có lẻ dân gian gọi là đẹn?)
5/Viêm các màng phổi, màng bụng và đau bụng
6/ Đau sưng khớp.
7/ Đau thận, do bác sĩ tìm thấy khi thử máu và thử nước tiểu.
8/ Triệu chứng thần kinh như kinh giật và tâm thần bất thường.
9/Thiếu máu: Kể cả thếu hồng cầu, bạch cầu, tiểu huyết cầu.
10/Bất thường về miễn nhiễm: thử máu có tế bào LE, các kháng thể anti-DNA, anti-SM antibodies,…
11/ Thử máu có kháng thể ANA
Vì bệnh Lupus(chó sói) liên quan đến các cơ phận trong cơ thể, nên tại Mỹ người bệnh này đuợc một đội ngủ nhiều bác sĩ chuyên môn khác nhau săn sóc bao gồm : bác sĩ tỗng quát; bác sĩ chuyên môn về đau khớp, Rheumatologist; chuyên môn về miễn nhiễm gọi là clinical immunologist; chuyên môn về thận gọi là nephrologist, chuyên môn về máu gọi là hematologist; chuyên môn về da gọi là dermatologist; chuyên môn thần kinh gọi là neurologist và chuyên môn về tâm trí, có thể là psychiatrist hay psychologist.
Bệnh Lupus cứ kéo dài và đi với người bệnh trong suốt cuộc đời. Có lúc nặng có lúc nhẹ. Nhưng đặc biệt có thể biến chuyển nặng hơn khi có thai. Nhiều năm trước, Y giới khuyên bệnh nhân Lupus không nên có thai. Nhưng với phương tiện và thuốc men hiện nay, bệnh nhân có thể có thai và đa số bệnh nhân có thể sanh trẻ em khỏe mạnh, an tòan. Nhưng cần được săn sóc rất cẩn thận và cẩn trọng của một đội ngủ bác sĩ chuyên môn Nói chung còn tùy giai đọan của bệnh Lupus. Nếu bệnh nhân có kháng thể antiphospholipid thì có nhiều cơ hội bị xảy thai.
Một trong những biến chứng tai hại của Lupus là bệnh thận. Như chúng ta biết, mỗi người có 2 trái thận, mỗi trái thận có hàng triệu đơn vị nhỏ gọi là glomerulus(tiểu cầu), mỗi tiểu cầu là một mạng lưới vi ti huyết quản để lọc máu. Bệnh Lupus gây ra kháng thể tạo ra chứng viêm các tiểu cầu này, dần tiêu hủy các tiểu cầu, và thận sẽ không còn lọc máu được nửa dẫn đến sự nguy hiểm cho tính mạng.
Các thuốc chữa bệnh Lupus bao gồm :
-Thuốc để giảm đau hay giảm sưng
-Thuốc để chận đứng hay gỉam bệnh bộc phát mạnh hơn.
-Thuốc để làm cho hệ thống miễn nhiễm bớt hay không phản ứng nửa.
-Thuốc để giảm hay ngăn ngừa tàn phá khớp xương.
Vậy khi viết về bệnh Lupus là một trong những bệnh thuộc nhóm “Ta đánh Mình “ về phần xác, hôm nay thứ sáu sau chúa nhật thứ 3 mùa vọng, tôi nhớ đến đọan chia sẻ về Bình An của LM Nguyển Ngọc Thể,SJ đăng hôm nay, 16/12/2005, trên trang web Thánh Linh về nguyên nhân cũng như triệu chứng của bệnh “ta đánh mình “về phần hồn, ngài viết như sau: “ chúng ta có quá nhiều lo toan, nhiều ngang trái, nhiều hận thù. Mỗi ngày, nếu đọc tin tức chúng ta sẽ thấy biết bao nhiêu chuyện xảy ra trên trái đất nhỏ bé này. Chỗ này áp bức bóc lột, chỗ kia khủng bố. rồi những Xi-Căng-Đan nóng bỏng, để lại biết bao nhiêu đau thương mà con người gây ra cho nhau”.
Đó là đối với tấ cả kẻ phàm trần.
Đối với các đấng bậc tu trì, trong bài giãng của LM Giuse Phạm Ngọc Khuê, giám học tại Đại chủng viện Thánh Giuse Hà Nội vào dịp lễ tạ ơn của các tân Linh Mục, đăng trên VietCatholic ngày 15/12/2005 có đọan :” Linh mục là người hướng đạo, là người chỉ vẻ, hướng dẫn người khác về với Thiên Chúa” … ngài trích dẫn bài hát “Đuốc sáng tâm linh” của nhạc sĩ Trầm Hương :” Linh Mục là chính Chúa trong kiếp người, là điểm tiếp nối đất trời, là tinh hoa của giáo hội, là ngọn hải đăng thắp trên dương trần. ngài viết tiếp “Nhưng tôi nghĩ, không cách diễn tả nào đẹp và đượm chất thần học cho bằng khi định nghĩa Linh mục là “người của Lời Thiên Chúa”.
Trang trọng đến thế, huy hòang đến thế và thánh thiện đến thế.
Nhưng trong bài suy tư của Tân Linh mục Vinhsơn Trần Minh Thực, đăng trên VietCatholic ngày 13/12/2005, ta lại học được về nguyên nhân và triệu chứng của nhóm bệnh “Ta Đánh Mình” về phần hồn của các linh mục như sau đây:
“ Lòng kính trọng mà giáo dân dành cho linh mục vừa là một khích lệ, nhưng đồng thời vừa là một thử thách đối với Linh Mục.” Rồi ngài viết tiếp “ Thực ra, linh mục được người ta kính trọng vì là người của Chúa, là hiện thân của Đức Ki-Tô giữa trần gian. Tuy nhiên, khi được người khác yêu mến kính trọng, người ta dễ sinh ra kiêu căng ngạo mạn, hách dịch phách lối. Thái độ ấy đã ăn sâu vào đời sống và lối ứng xử của không ít linh mục, gây nên nhiều chuyện thật đáng buồn. Thay vì hình ảnh sống động của Chúa, linh mục lại trình làng một “cái tôi” to tướng, thành chướng ngại trên con đường dẫn người ta đến với Chúa.
Ngài còn viết tiếp :” một linh mục cao niên nói với tôi :”năm năm đầu đời linh mục run rẫy khi cầm Chúa trên tay, nhưng tới năm thứ sáu, Chúa lại run rẫy trong tay linh mục”.
Nói tóm lại cả người trần tục lẫn linh mục cũng bị chứng bệnh “Ta Đánh Mình” về phần hồn, làm đánh mất đi sự bình an cho chính họ và cho nhân trần. LM Nguyễn Ngọc Thể,SJ trong bài cầu nguyện trên Thánh Linh. net hôm 16/12/2005 cho toa thuốc chữa chứng “Ta đánh Mình” ấy:
“Đức Kitô, kho tàng cho đời sống chúng ta, không những chỉ cho chúng ta nghĩ ngơi bồi dưỡng, không chỉ kề vai gánh vác thập giá với chúng ta, mà Đức Kitô còn trao ban cho chúng ta sự bình an
Mà sự bình an đó chính là Đức Ki Tô đấy.
Hôm nay chúng ta cùng ý thức về món quà quý báu này nhé.
Hãy để sự bình an của Đức Ki-Tô chiếm ngự tâm hồn chúng ta,
Chúng ta hãy ôm ấp sự bình an ấy vào lòng”
Bùi Xuân Hải, M.D.