Ung thư vú: Câu chuyện truy tìm và chữa bịnh ung thư sớm.
(LTS: Các dữ kiện Y khoa sau đây chỉ có tính cách thông tin, trong mọi hòan cảnh về sức khoẻ, mỗi người cần tham khảo bác sĩ của mình ).
Tôi chọn ung thư vú là bài đầu tiên trong lọat bài bịnh ung thư để cống hiến độc giả xa gần theo lời yêu cầu của một số độc giả vì ung thư vú là bịnh ung thư cao nhất của phụ nữ. Số liệu sau đây được ghi lại theo tài liệu của National Breast Cancer Foundation, American Joint Cancer Committee và American Cancer Society. Chỉ số ung thư vú cứ tiếp tục gia tăng trong những năm gần đây, năm 1960 người ta ghi nhận có 1 trong số 20 phụ nữ Mỹ bị ung thư vú, cho đến nay con số này tăng lên đến 1 trong số 6 hay 7 phụ nữ Mỹ.Hiệp hội ung thư Hoa kỳ (American cancer Society) dự trù có đến 211 nghìn ung thư vú (invasive breast cancer) mới mỗi năm, và có đến 43.300 người chết vì bịnh này mỗi năm.
Khi đọc đến đây quý phụ nữ VN mình có lẽ mừng thầm vì nghĩ rằng người phụ nữ Mỹ bị như thế chứ đâu phải người VN mình. Thật ra, đây đó trong bạn bè và người thân, chúng ta đã gặp nhiều phụ nữ VN bị ung thư vú. Vì dân VN mình mới di dân đến nước Mỹ, ở rải rác và chưa đông lắm, nên chúng ta không có con số thống kê chính xác. Theo thống kê của người Nhật, có lẻ tương đối người Á Đông ở bên Nhật hay mới di trú tại Mỹ ít bị ung thư hơn người Mỹ trắng, nhưng con số người Nhật đã di dân nhiều thế hệ đến Hawai, cũng có con số bị ung thư vú cao như phụ nữ Mỹ trắng vậy.
Nói chung chung, ung thư vú rất thấp ở phụ nữ tuổi đôi mươi, nhưng con số bị bịnh cứ tăng dần dần đều đặn, đến tuổi 50 thì con số này cao vượt hẳn lên: 50% quí vị phụ nữ bị ung thư vú được tìm ra bịnh ở tuổi trên 65.
Đọc đến dòng chữ này, quý ông có vẻ đắc chí, vì ung thư vú là “chuyện đàn bà”. Xin thưa không phải hoàn toàn như vậy đâu. Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ dự trù có đến 1600 đấng mày râu bị ung thư vú mỗi năm, tức là cứ 100 phụ nữ bị ung thư vú thì có 1 ông cũng bị như vậy. Theo trí nhớ của kẻ viết bài, hành nghề y khoa ở xứ Mỹ lâu năm nhưng có thể nhớ lại trong vòng 10 năm vừa qua, tôi đã gặp ít nhất khỏang chừng 8 trường hợp ung thư vú ở quí ông.
Trước hết xin trả lời và giải tỏa những huyền thọai sai lầm về ung thư vú:
- Ung thư là sự sinh sôi và phát triển của tế bào tại 1 cơ quan nào đó trong cơ thể, mà không theo qui luật bình thường của cơ quan ấy. Do đó, như trong trường hợp ung thư vú, bịnh này không lây lan từ người này sang người khác.
- Tuy nhiên, 5 dến 10% bịnh nhân có ung thư vú có mang yếu tố sẳn trong người như BRCA1 và BRCA 2 gene ( BRCA, viết tắt của chữ Breast cancer). Các vị này thường có mẹ, chị, em cũng bị ung thư vú. Do đó, khi có mẹ, chị, em bị ung thư vú, ta phải đi khám bịnh và nói với bác sĩ gia đình của mình về chuyện này, để được theo dõi cẩn thận hơn các phụ nữ khác. Nhưng không phải chỉ có ai có mẹ, chị, em bị ung thư vú đều bị ung thư vú, vì có đến 85% bịnh nhân ung thư vú không có ai trong gia đình bị như vậy.
- Không phải ai có cục gì ở vú đều là ung thư cả. Vì có đến 8 trong số 10 cục lởm chởm nơi vú không phải là ung thư, Vì vậy khi thấy mình có bất cứ cục gì nơi vú phải đi khám và tìm xem có phải ung thư hay không, để chữa trị ngay.
- Có vài phụ nữ lo sợ rằng đi chụp hình vú (Mammogram) bị tia X-Ray và đè lên máy X-Ray có thể gây ra ung thư vú chạy lan đi. Chuyện này chưa ai chứng minh cả, vấn đề cần thiết là phải đi chụp mammogram để tìm ra bịnh, nếu có. Vì mammogram có thể tìm được cục u lởm chởm trong vú sớm hơn ngày ta có thể sờ nắn thấy được là 2 năm.
Vậy nguyên nhân nào gây ra ung thư vú ? Có lẻ có nhiều nguyên nhân kết hợp lại, mà cho đến nay khoa học chưa tìm ra hết để liệt kê đủ, nhưng các nguy cơ có thể ghi lại sau đây:
- Yếu tố gia đình, như đã nhắc ở trên, quí vị có mẹ, chị, em ruột bị ung thư vú cần cẩn thận đặc biệt,..
- Quí vị có kinh nguyệt lần đầu trước 12 tuổi và kéo dài sau 50 tuổi, có tăng nguy cơ ung thư vú.
- Quí vị thích ăn dầu mỡ, nhất là dầu mở trong thịt và dầu bắp..( gọi là polysaturated fats) có tăng nguy cơ ung thư vú.( nhất là quí vị phụ nữ nặng cân quá tải). Dầu monosaturated fats như dầu olive, canola,… hình như không làm tăng nguy cơ như vậy.
- Quí vị mang thai trễ hay không mang thai, nhất là các nữ tu có nguy cơ tăng ung thư vú. Mang thai lần đầu trước 26 tuổi hình như bớt nguy cơ ung thư vú.
- Quí vị uống rượu nhiều ( hơn 2 ly mỗi ngày), dùng thuốc ngừa thai có estrogen và dùng thuốc có estrogen sau khi tắt kinh có thể tăng nguy cơ ung thư vú.
- Chạy điện trên ngực để chữa ung thư khác, ví dụ như therapeutic irradiation cho một lọai ung thư hạch, hodgkins disease, có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú 10 năm sau đó.
Vậy dấu hiệu thế nào thật sớm của ung thư vú?
- Khi thấy một cục lởm chởm trong vú. Xin nhắc lại có đến 8 trong số 10 cục này không phải là ung thư, gọi là bướu hiền, benign tumor. Cục ung thư thường là 1 cục đơn độc, cứng, không đau đớn gì cả.
- Một phần trên da vú hay dưới nách sưng lên hay có dạng khác thường.
- Các mạch máu (Veins), gọi là “nỗi gân xanh” trên da vú có vẻ nổi rõ hơn bên kia.
- Núm vú thụt vào, da xung quanh đó có vẻ sần sùi khác bên kia,hay rỉ chất có vẻ khác với sửa.
- Chỗ lún trên 1 vùng nào đó của bên vú này mà không thấy bên vú kia.
Vậy có bao nhiêu lọai ung thư vú? Vâng, có rất nhiều lọai, mỗi lọai là một bịnh khác nhau. Khi cục ung thư được lấy ra, các bác sĩ chuyên môn gọi là Pathologist sẽ xác định lọai nào khi nhìn dưới kính hiển vi. Bình thường, vú có nhiều nang để tạo ra sửa, các ống để dẫn sửa ra núm vú, và các mô thịt khác như mỡ, thần kinh, mạch máu,… Từ đó ta có thể kể ra 2 loại ung thư chính, thông thường nhất tuỳ theo chỗ tế bào sinh sôi nảy nở mất trật tự gây ra ung thư như sau:
- Lọai ống dẫn sửa, ductal carcinoma, chiếm tỉ số cao nhất. Nếu tế bào chỉ mọc lộn xộn trong ống dẫn sửa, mà chưa ăn lan ra xung quanh, gọi là ductal carcinoma in- situ; khi tế bào mọc lộn xộn lan ra xung quanh rồi, gọi là invasive (hay infiltrative) ductal carcinoma. Đa số ung thư vú, có đến 78% trường hợp là lọai invasive ductal carcinoma này.
- Lọai nang sửa, lobular carcinoma, chiếm 15% các trường hợp. Nếu tế bào chỉ mọc lộn xộn trong một hay nhiều nang tạo ra sửa, gọi là lobular carcinoma in-situ; khi bào mọc lộn xộn lan ra xung quanh rồi gọi là invasive (hay infiltrative) lobular carcinoma.
- Các lọai khác như medullary carcinoma,tubular carcinoma, mucinous carcinoma, inflammatory carcinoma,… it xảy ra hơn.
Vậy Ung thư vú có mấy giai đoạn?
Bốn giai đoạn, tùy theo 3 yếu tố: cục ung thư, lan đến hạch, và lan đi nơi khác.
- Giai đọan O, Ung thư tại chỗ (in-situ), chưa lan đến xung quanh.
- Giai đoạn 1, Ung thư đã ăn lan xung quanh (Invasive hay infiltrative) nhưng chưa lan đến hạch hay nơi khác, và cục ung thư nhỏ hơn 2cm.
- Giai đoạn 2, Ung thư đã ăn lan xung quanh (Invasive hay infiltrative) đã lan đến hạch dưới nách nhưng chưa nơi khác, và cục ung thư có thể đo được từ 2 đến 5cm.
- Giai đoạn 3, Ung thư đã ăn lan xung quanh, đã lan đến hạch nách và dính chặt, không di động, hay lan đến hạch trên hay dưới xương đòn gánh. Cục ung thư có thể to hơn 5cm hay đã ăn lan đến thành ngực hay da ngực.
- Giai đọan 4, Ung thư đã lan xung quanh, lan đến hạch và đi nơi khác trong cơ thể.
Có nhiều yếu tố giúp cho các bác sĩ có thể tiên đoán thời gian sống còn của bịnh nhân ung thư vú. Nói chung chung, Tỉ lệ sống còn 5 năm của các giai đoạn trong
vòng 5 năm chia ra như sau:
- Giai đọan O: 100%
- Giai đoạn 1 : 98%
- Giai đoạn 2 : 88%
- Giai đoạn 3 : 56%
- Giai đoạn 4 : 16%.
Theo như các con số và tài liệu trên, khi khám phá ra bịnh càng sớm, ví dụ như ung thư còn nhỏ dưới 2cm và chưa ăn lan, tức là giai đọan 1 thì con số sống còn trong 5 năm lên đến 98%, tức là gần như bình thường. Vậy ta phải tìm ra và chữa ung thư vú càng sớm càng tốt. Xin đề nghị chương trình truy tìm bịnh ung thư sớm như sau đây:
- Đến bác sĩ khám vú, 3 năm một lần, từ 20 đến 39 tuổi, và hằng năm, từ 40 tuổi trở lên.
- Tự khám vú mỗi tháng một lần, bắt đầu từ 20 tuổi, tìm xem bất cứ thay đổi gì trên vú như cục lởm chởm, và các dấu hiệu như đã ghi lại trong phần dấu hiệu sớm trên đây.
- Chụp hình mammogram, bắt đầu năm 40 tuổi, và tiếp tục mỗi năm hay hai năm một lần tuỳ theo kiếm được gì vào lần trước. Tài liệu mới còn khuyến cáo bắt đầu chụp hình ở lứa tuổi sớm hơn.
- Chụp hình mammogram vào mỗi năm, bắt đầu từ sau 50 tuổi.
- Ghi chú lại trong sỗ tay của mình, ngày tự khám,mammograms và những lần khám bác sĩ, để tự theo dõi.
- Ăn ít mỡ dầu, năng tập thể dục, không hút thuốc và uống ít hay không uống rượu.
Chuyện nghe được trên truyền hình Mỹ liên quan đến ung thư vú về hai vợ chồng nguyên ứng cử viên phó tỗng thống Hoa Kỳ, John và Elizabeth Edwards. John là chàng trai trẻ đẹp trai gặp nàng Elizabeth tại trường Luật của University of North Carolina ở Chapel Hill. Khi vừa ra trường, họ làm đám cưới ngay trong tuần lễ thi bằng hành nghề(bar exam) vào năm 1977. Hai vợ chồng này là 2 luật sư giỏi, thành công và hạnh phúc, mặc dù nàng hơn chàng 5 tuổi. Sau đó chàng tham gia chính trị và trở thành nghị sĩ liên bang lúc còn rất trẻ. Họ có 2 người con, một trai một gái, lúc con gái đầu lòng 20 tuổi và con trai kế 16 tuổi, chẳng may người con trai bị tai nạn xe đụng chết. Buồn rầu vì tai nạn này, họ muốn có con thêm, nhưng vì tuổi đã lớn, chuyện khó xảy ra. Bà Edwards nghĩ việc, đến các bịnh viện trị hiếm muộn, họ đã thành công, có thêm một con gái lúc 48 tuổi, và con trai út ở tuỗi 50. Giới bình luận Y khoa đoán rằng, chỉ đoán thôi vì sự thực chỉ có 2 vợ chồng và bác sĩ của họ biết, họ xử dụng trứng của người khác và nhiều thuốc có estrogen. Chắc chắn là bà Edwards có khám bịnh truy tìm ung thư vú cẩn thận, vì họ biết rằng họ có nhiều nguy cơ, vậy mà mãi đến tuần chót, khi đang vận động bầu cử Tỗng Thống cho Liên Danh Kerry và Edwards, bà ta mới khám phá mình có cục gì ở vú. Bác sĩ gia đình của bà khuyên phải đi bác sĩ chuyên môn ngay, bà ta khất lại vài ngày, vì đến ngày bầu cử. Ngay ngày hôm sau khi bầu cử, sau khi 2 ông Kerry và chồng bà là Edwards, chịu thua liên danh Bush-Chenney, hai vợ chồng đi thẳng đến bịnh viện gần chỗ tổng hành dinh tranh cử của họ ở Boston. Tại đó, bác sĩ định bịnh rằng bà ta bị invasive ductal carcinoma( tức là loại ung thư từ ống dẫn sữa đã ăn lan xung quanh). Giới bình luận Y khoa lại đóan rằng ung thư đó cũng không được tìm ra sớm và có thể những thuốc có estrogen được dùng để giúp bà ta có thai muộn(ở lứa tuổi 50) góp phần gây nên ung thư.
Câu chuyện của bà Elizabeth Edwards được ghi lại nơi đây vào Chúa Nhật thứ nhất Mùa Vọng, 27/11/2005; Giáo hội muốn nhắc nhở chúng ta theo Tin Mừng Mc13,33-37, Chúa Giêsu phán cùng các môn đệ rằng “ Chúng con hãy coi chừng, hãy tỉnh thức và cầu nguyện, vì chúng con không biết lúc đó là lúc nào”.
Các bác sĩ và hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ nhắc nhở các phụ nữ phải tự khám mình về phần xác để tìm ung thư sớm. Ung thư phần xác còn có mammogram,siêu âm, CT-scan, MRI, chụp hình, thử máu… giúp đỡ. Về phần hồn, muốn tìm và chữa ung thư sớm, còn ở giai đọan O hay giai đọan 1 như kiểu ung thư phần xác, chỉ có cách tự khám, “tỉnh thức và cầu nguyện”.
Bùi Xuân Hải, M.D.
(LTS: Các dữ kiện Y khoa sau đây chỉ có tính cách thông tin, trong mọi hòan cảnh về sức khoẻ, mỗi người cần tham khảo bác sĩ của mình ).
Tôi chọn ung thư vú là bài đầu tiên trong lọat bài bịnh ung thư để cống hiến độc giả xa gần theo lời yêu cầu của một số độc giả vì ung thư vú là bịnh ung thư cao nhất của phụ nữ. Số liệu sau đây được ghi lại theo tài liệu của National Breast Cancer Foundation, American Joint Cancer Committee và American Cancer Society. Chỉ số ung thư vú cứ tiếp tục gia tăng trong những năm gần đây, năm 1960 người ta ghi nhận có 1 trong số 20 phụ nữ Mỹ bị ung thư vú, cho đến nay con số này tăng lên đến 1 trong số 6 hay 7 phụ nữ Mỹ.Hiệp hội ung thư Hoa kỳ (American cancer Society) dự trù có đến 211 nghìn ung thư vú (invasive breast cancer) mới mỗi năm, và có đến 43.300 người chết vì bịnh này mỗi năm.
Khi đọc đến đây quý phụ nữ VN mình có lẽ mừng thầm vì nghĩ rằng người phụ nữ Mỹ bị như thế chứ đâu phải người VN mình. Thật ra, đây đó trong bạn bè và người thân, chúng ta đã gặp nhiều phụ nữ VN bị ung thư vú. Vì dân VN mình mới di dân đến nước Mỹ, ở rải rác và chưa đông lắm, nên chúng ta không có con số thống kê chính xác. Theo thống kê của người Nhật, có lẻ tương đối người Á Đông ở bên Nhật hay mới di trú tại Mỹ ít bị ung thư hơn người Mỹ trắng, nhưng con số người Nhật đã di dân nhiều thế hệ đến Hawai, cũng có con số bị ung thư vú cao như phụ nữ Mỹ trắng vậy.
Nói chung chung, ung thư vú rất thấp ở phụ nữ tuổi đôi mươi, nhưng con số bị bịnh cứ tăng dần dần đều đặn, đến tuổi 50 thì con số này cao vượt hẳn lên: 50% quí vị phụ nữ bị ung thư vú được tìm ra bịnh ở tuổi trên 65.
Đọc đến dòng chữ này, quý ông có vẻ đắc chí, vì ung thư vú là “chuyện đàn bà”. Xin thưa không phải hoàn toàn như vậy đâu. Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ dự trù có đến 1600 đấng mày râu bị ung thư vú mỗi năm, tức là cứ 100 phụ nữ bị ung thư vú thì có 1 ông cũng bị như vậy. Theo trí nhớ của kẻ viết bài, hành nghề y khoa ở xứ Mỹ lâu năm nhưng có thể nhớ lại trong vòng 10 năm vừa qua, tôi đã gặp ít nhất khỏang chừng 8 trường hợp ung thư vú ở quí ông.
Trước hết xin trả lời và giải tỏa những huyền thọai sai lầm về ung thư vú:
- Ung thư là sự sinh sôi và phát triển của tế bào tại 1 cơ quan nào đó trong cơ thể, mà không theo qui luật bình thường của cơ quan ấy. Do đó, như trong trường hợp ung thư vú, bịnh này không lây lan từ người này sang người khác.
- Tuy nhiên, 5 dến 10% bịnh nhân có ung thư vú có mang yếu tố sẳn trong người như BRCA1 và BRCA 2 gene ( BRCA, viết tắt của chữ Breast cancer). Các vị này thường có mẹ, chị, em cũng bị ung thư vú. Do đó, khi có mẹ, chị, em bị ung thư vú, ta phải đi khám bịnh và nói với bác sĩ gia đình của mình về chuyện này, để được theo dõi cẩn thận hơn các phụ nữ khác. Nhưng không phải chỉ có ai có mẹ, chị, em bị ung thư vú đều bị ung thư vú, vì có đến 85% bịnh nhân ung thư vú không có ai trong gia đình bị như vậy.
- Không phải ai có cục gì ở vú đều là ung thư cả. Vì có đến 8 trong số 10 cục lởm chởm nơi vú không phải là ung thư, Vì vậy khi thấy mình có bất cứ cục gì nơi vú phải đi khám và tìm xem có phải ung thư hay không, để chữa trị ngay.
- Có vài phụ nữ lo sợ rằng đi chụp hình vú (Mammogram) bị tia X-Ray và đè lên máy X-Ray có thể gây ra ung thư vú chạy lan đi. Chuyện này chưa ai chứng minh cả, vấn đề cần thiết là phải đi chụp mammogram để tìm ra bịnh, nếu có. Vì mammogram có thể tìm được cục u lởm chởm trong vú sớm hơn ngày ta có thể sờ nắn thấy được là 2 năm.
Vậy nguyên nhân nào gây ra ung thư vú ? Có lẻ có nhiều nguyên nhân kết hợp lại, mà cho đến nay khoa học chưa tìm ra hết để liệt kê đủ, nhưng các nguy cơ có thể ghi lại sau đây:
- Yếu tố gia đình, như đã nhắc ở trên, quí vị có mẹ, chị, em ruột bị ung thư vú cần cẩn thận đặc biệt,..
- Quí vị có kinh nguyệt lần đầu trước 12 tuổi và kéo dài sau 50 tuổi, có tăng nguy cơ ung thư vú.
- Quí vị thích ăn dầu mỡ, nhất là dầu mở trong thịt và dầu bắp..( gọi là polysaturated fats) có tăng nguy cơ ung thư vú.( nhất là quí vị phụ nữ nặng cân quá tải). Dầu monosaturated fats như dầu olive, canola,… hình như không làm tăng nguy cơ như vậy.
- Quí vị mang thai trễ hay không mang thai, nhất là các nữ tu có nguy cơ tăng ung thư vú. Mang thai lần đầu trước 26 tuổi hình như bớt nguy cơ ung thư vú.
- Quí vị uống rượu nhiều ( hơn 2 ly mỗi ngày), dùng thuốc ngừa thai có estrogen và dùng thuốc có estrogen sau khi tắt kinh có thể tăng nguy cơ ung thư vú.
- Chạy điện trên ngực để chữa ung thư khác, ví dụ như therapeutic irradiation cho một lọai ung thư hạch, hodgkins disease, có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú 10 năm sau đó.
Vậy dấu hiệu thế nào thật sớm của ung thư vú?
- Khi thấy một cục lởm chởm trong vú. Xin nhắc lại có đến 8 trong số 10 cục này không phải là ung thư, gọi là bướu hiền, benign tumor. Cục ung thư thường là 1 cục đơn độc, cứng, không đau đớn gì cả.
- Một phần trên da vú hay dưới nách sưng lên hay có dạng khác thường.
- Các mạch máu (Veins), gọi là “nỗi gân xanh” trên da vú có vẻ nổi rõ hơn bên kia.
- Núm vú thụt vào, da xung quanh đó có vẻ sần sùi khác bên kia,hay rỉ chất có vẻ khác với sửa.
- Chỗ lún trên 1 vùng nào đó của bên vú này mà không thấy bên vú kia.
Vậy có bao nhiêu lọai ung thư vú? Vâng, có rất nhiều lọai, mỗi lọai là một bịnh khác nhau. Khi cục ung thư được lấy ra, các bác sĩ chuyên môn gọi là Pathologist sẽ xác định lọai nào khi nhìn dưới kính hiển vi. Bình thường, vú có nhiều nang để tạo ra sửa, các ống để dẫn sửa ra núm vú, và các mô thịt khác như mỡ, thần kinh, mạch máu,… Từ đó ta có thể kể ra 2 loại ung thư chính, thông thường nhất tuỳ theo chỗ tế bào sinh sôi nảy nở mất trật tự gây ra ung thư như sau:
- Lọai ống dẫn sửa, ductal carcinoma, chiếm tỉ số cao nhất. Nếu tế bào chỉ mọc lộn xộn trong ống dẫn sửa, mà chưa ăn lan ra xung quanh, gọi là ductal carcinoma in- situ; khi tế bào mọc lộn xộn lan ra xung quanh rồi, gọi là invasive (hay infiltrative) ductal carcinoma. Đa số ung thư vú, có đến 78% trường hợp là lọai invasive ductal carcinoma này.
- Lọai nang sửa, lobular carcinoma, chiếm 15% các trường hợp. Nếu tế bào chỉ mọc lộn xộn trong một hay nhiều nang tạo ra sửa, gọi là lobular carcinoma in-situ; khi bào mọc lộn xộn lan ra xung quanh rồi gọi là invasive (hay infiltrative) lobular carcinoma.
- Các lọai khác như medullary carcinoma,tubular carcinoma, mucinous carcinoma, inflammatory carcinoma,… it xảy ra hơn.
Vậy Ung thư vú có mấy giai đoạn?
Bốn giai đoạn, tùy theo 3 yếu tố: cục ung thư, lan đến hạch, và lan đi nơi khác.
- Giai đọan O, Ung thư tại chỗ (in-situ), chưa lan đến xung quanh.
- Giai đoạn 1, Ung thư đã ăn lan xung quanh (Invasive hay infiltrative) nhưng chưa lan đến hạch hay nơi khác, và cục ung thư nhỏ hơn 2cm.
- Giai đoạn 2, Ung thư đã ăn lan xung quanh (Invasive hay infiltrative) đã lan đến hạch dưới nách nhưng chưa nơi khác, và cục ung thư có thể đo được từ 2 đến 5cm.
- Giai đoạn 3, Ung thư đã ăn lan xung quanh, đã lan đến hạch nách và dính chặt, không di động, hay lan đến hạch trên hay dưới xương đòn gánh. Cục ung thư có thể to hơn 5cm hay đã ăn lan đến thành ngực hay da ngực.
- Giai đọan 4, Ung thư đã lan xung quanh, lan đến hạch và đi nơi khác trong cơ thể.
Có nhiều yếu tố giúp cho các bác sĩ có thể tiên đoán thời gian sống còn của bịnh nhân ung thư vú. Nói chung chung, Tỉ lệ sống còn 5 năm của các giai đoạn trong
vòng 5 năm chia ra như sau:
- Giai đọan O: 100%
- Giai đoạn 1 : 98%
- Giai đoạn 2 : 88%
- Giai đoạn 3 : 56%
- Giai đoạn 4 : 16%.
Theo như các con số và tài liệu trên, khi khám phá ra bịnh càng sớm, ví dụ như ung thư còn nhỏ dưới 2cm và chưa ăn lan, tức là giai đọan 1 thì con số sống còn trong 5 năm lên đến 98%, tức là gần như bình thường. Vậy ta phải tìm ra và chữa ung thư vú càng sớm càng tốt. Xin đề nghị chương trình truy tìm bịnh ung thư sớm như sau đây:
- Đến bác sĩ khám vú, 3 năm một lần, từ 20 đến 39 tuổi, và hằng năm, từ 40 tuổi trở lên.
- Tự khám vú mỗi tháng một lần, bắt đầu từ 20 tuổi, tìm xem bất cứ thay đổi gì trên vú như cục lởm chởm, và các dấu hiệu như đã ghi lại trong phần dấu hiệu sớm trên đây.
- Chụp hình mammogram, bắt đầu năm 40 tuổi, và tiếp tục mỗi năm hay hai năm một lần tuỳ theo kiếm được gì vào lần trước. Tài liệu mới còn khuyến cáo bắt đầu chụp hình ở lứa tuổi sớm hơn.
- Chụp hình mammogram vào mỗi năm, bắt đầu từ sau 50 tuổi.
- Ghi chú lại trong sỗ tay của mình, ngày tự khám,mammograms và những lần khám bác sĩ, để tự theo dõi.
- Ăn ít mỡ dầu, năng tập thể dục, không hút thuốc và uống ít hay không uống rượu.
Chuyện nghe được trên truyền hình Mỹ liên quan đến ung thư vú về hai vợ chồng nguyên ứng cử viên phó tỗng thống Hoa Kỳ, John và Elizabeth Edwards. John là chàng trai trẻ đẹp trai gặp nàng Elizabeth tại trường Luật của University of North Carolina ở Chapel Hill. Khi vừa ra trường, họ làm đám cưới ngay trong tuần lễ thi bằng hành nghề(bar exam) vào năm 1977. Hai vợ chồng này là 2 luật sư giỏi, thành công và hạnh phúc, mặc dù nàng hơn chàng 5 tuổi. Sau đó chàng tham gia chính trị và trở thành nghị sĩ liên bang lúc còn rất trẻ. Họ có 2 người con, một trai một gái, lúc con gái đầu lòng 20 tuổi và con trai kế 16 tuổi, chẳng may người con trai bị tai nạn xe đụng chết. Buồn rầu vì tai nạn này, họ muốn có con thêm, nhưng vì tuổi đã lớn, chuyện khó xảy ra. Bà Edwards nghĩ việc, đến các bịnh viện trị hiếm muộn, họ đã thành công, có thêm một con gái lúc 48 tuổi, và con trai út ở tuỗi 50. Giới bình luận Y khoa đoán rằng, chỉ đoán thôi vì sự thực chỉ có 2 vợ chồng và bác sĩ của họ biết, họ xử dụng trứng của người khác và nhiều thuốc có estrogen. Chắc chắn là bà Edwards có khám bịnh truy tìm ung thư vú cẩn thận, vì họ biết rằng họ có nhiều nguy cơ, vậy mà mãi đến tuần chót, khi đang vận động bầu cử Tỗng Thống cho Liên Danh Kerry và Edwards, bà ta mới khám phá mình có cục gì ở vú. Bác sĩ gia đình của bà khuyên phải đi bác sĩ chuyên môn ngay, bà ta khất lại vài ngày, vì đến ngày bầu cử. Ngay ngày hôm sau khi bầu cử, sau khi 2 ông Kerry và chồng bà là Edwards, chịu thua liên danh Bush-Chenney, hai vợ chồng đi thẳng đến bịnh viện gần chỗ tổng hành dinh tranh cử của họ ở Boston. Tại đó, bác sĩ định bịnh rằng bà ta bị invasive ductal carcinoma( tức là loại ung thư từ ống dẫn sữa đã ăn lan xung quanh). Giới bình luận Y khoa lại đóan rằng ung thư đó cũng không được tìm ra sớm và có thể những thuốc có estrogen được dùng để giúp bà ta có thai muộn(ở lứa tuổi 50) góp phần gây nên ung thư.
Câu chuyện của bà Elizabeth Edwards được ghi lại nơi đây vào Chúa Nhật thứ nhất Mùa Vọng, 27/11/2005; Giáo hội muốn nhắc nhở chúng ta theo Tin Mừng Mc13,33-37, Chúa Giêsu phán cùng các môn đệ rằng “ Chúng con hãy coi chừng, hãy tỉnh thức và cầu nguyện, vì chúng con không biết lúc đó là lúc nào”.
Các bác sĩ và hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ nhắc nhở các phụ nữ phải tự khám mình về phần xác để tìm ung thư sớm. Ung thư phần xác còn có mammogram,siêu âm, CT-scan, MRI, chụp hình, thử máu… giúp đỡ. Về phần hồn, muốn tìm và chữa ung thư sớm, còn ở giai đọan O hay giai đọan 1 như kiểu ung thư phần xác, chỉ có cách tự khám, “tỉnh thức và cầu nguyện”.
Bùi Xuân Hải, M.D.