Thánh lễ an táng Đức cha Giu-se Ma-ri-a Nguyễn Quang Tuyến
Giám mục giáo phận Bắc Ninh

BẮC NINH -- Tuy 9 giờ sáng Thánh lễ an táng Đức cha Giu-se Ma-ri-a mới bắt đầu, thế nhưng, hàng ngàn giáo dân từ khắp các giáo xứ xa xôi đã tuốn về Tòa giám mục Bắc Ninh ngay từ tối qua và tờ mờ sáng nay. Những giáo dân nhiệt thành này đã nằm ngủ qua đêm ngoài trời ngay trên sân Tòa giám mục. Ước chừng có khoảng hơn 10.000 tín hữu tham dự Thánh lễ.

Đúng 9g sáng, đoàn đồng tế từ đại sảnh Tòa giám mục tiến ra lễ đài trong quảng trường Tòa giám mục. Đi đầu đoàn rước là các thày chủng sinh cầm thánh giá nến cao, theo sau là khoảng 170 linh mục đồng tế từ trong và ngoài giáo phận, trong số này có rất nhiều linh mục Tổng đại diện. Có tất cả 10 Giám mục từ khắp các giáo phận Việt Nam về dâng lễ. Đức Tổng Giám mục Hà Nội Giu-se Ngô Quang Kiệt chủ sự Thánh lễ.

Trong khi đoàn đồng tế tiến ra lễ đài, thày Đa-minh Vũ Quang Chí đọc tiểu sử đức cố Giám mục nêu bật những công lao và tình cảm của Ngài với giáo phận. Thầy cũng lược qua những nét chính lịch sử giáo phận Bắc Ninh.

Trước khi Thánh lễ bắt đầu, cha văn phòng Tòa giám mục đọc điện văn phân ưu của Tòa Thánh, Hội đồng Giám mục Việt Nam, Đức cha Chủ tịch Hội đồng Giám mục, Đức Tổng Giám mục Hà Nội, Đức ông Trần Văn Khả… Tất cả các Tòa Giám mục Việt Nam, nhiều dòng tu, tổ chức, cơ quan, cá nhân trong và người nước đã gửi điện văn phân ưu tới giáo phận Bắc Ninh.

Vào Thánh lễ, ca đoàn cất lời hát ca nhập lễ đầy tin tưởng cậy trông: Chúa là gia nghiệp đời con. Vì ngoài Chúa ra con tìm đâu thấy hạnh phúc, vì chỉ nơi Chúa con tìm thấy được nguồn vui... Những lời ca trong suốt Thánh lễ luôn tràn đầy hi vọng vào tình yêu bao la biển trời của Thiên Chúa chứ tuyệt nhiên không thấy buồn đau tang tóc.

Trong bài giảng, Đức cha Giu-se Vũ Văn Thiên, Giám mục giáo phận Hải Phòng, phác họa lại những nét đẹp của Đức cố Giám mục Giu-se Ma-ri-a trong cuộc đời mục tử: Ngài là một vị mục tử tận tụy hi sinh, kiên nhẫn vượt lên những gian khó, luôn niềm nở tiếp đón mọi người, luôn ân cần nhân hậu chăm sóc đoàn chiên. Theo tình cảm tự nhiên, chúng ta ai cũng muốn níu kéo Đức cha ở lại. Có lẽ mỗi người chúng ta muốn thưa với Ngài bằng tâm tình của làn điệu Quan họ: "Người ơi, Người ở đừng về!". Nhưng Đức Cha Giuse đã về nhà mình, về Nhà Cha, về Quê Hương vĩnh cửu... Chúng ta hãy biến những thương nhớ thành lời cầu nguyện cho Đức Cha Giuse. Chúa đã đặt Ngài làm quản lý gia nghiệp Chúa là Giáo phận Bắc Ninh. Xin Chúa hãy nói với Đức Cha Giuse: "Hỡi người đầy tớ trung tín, hãy vào hưởng gia nghiệp với chủ ngươi".

Cuối Thánh lễ, ông Huy Tuấn đại diện quý thân hữu gia đình Bắc Ninh hải ngoại nói những lời bày tỏ niềm tín thác vào Thiên Chúa khi Người gọi Đức cha về. Đức cha sẽ đi tìm những đồng cỏ mới cho đoàn chiên của Ngài trên Nước Trời. Vì thế, ông không nói lời vĩnh biệt, nhưng chỉ nói lời tạm biệt Đức cha mà thôi. Ông đã ôn lại những kỉ niệm đẹp trong thời gian Đức cố Giám mục sang Hoa Kì chữa bệnh. Ông cảm tạ Thiên Chúa đã cho ông và những người con gia đình Bắc Ninh có cơ hội được chăm sóc Đức cha yêu dấu trong những ngày sau cùng cuộc đời Ngài. Ông nói những lời thật cảm động: Chúng con muốn Đức cha ở lại, nhưng Chúa đã gọi Đức cha về nhà Ngài. Trên ngọn đồi thông xanh ở Oregon, Hoa Kì, chúng con đã phải ngậm ngùi vẫy tay chào Đức cha lên đường trở về đất mẹ Việt Nam và về nghỉ ngơi nơi nhà Cha trên trời. Theo những vần thơ Đức cha tâm đắc:

Khi con tàu chuyển lăn về phía trước,
Trái tim ta muốn chạy ngược về sau.

Con tàu Đức cha đã ra đi về chốn đời đời, nhưng chắc chắn: trái tim cha thì vẫn luôn ở lại với chúng con.

Tiếp theo, Linh mục Giu-se Nguyễn Văn Tăng, gốc Bắc Ninh, hiện đang phục vụ tại giáo phận Xuân Lộc, đại diện gia đình Bắc Ninh Miền nam Việt Nam ôn lại những tình cảm thân thương mà Đức cha luôn dành cho những người con Bắc Ninh mỗi lần về thăm giáo phận cũng như mỗi lần Ngài vào thăm con cái gia đình Bắc Ninh tại Miền nam. Cha cũng cảm nhận nơi Đức cha một con người yêu thích những nét đẹp văn hóa, văn chương. Đức cha đã cố gắng hội nhập những nét tinh túy của Dân ca Quan họ Bắc Ninh vào trong phụng vụ của giáo phận.

Cha Giu-se Nguyễn Văn Vinh đại diện mọi thành phần dân Chúa trong giáo phận bày tỏ niềm tiếc thương Đức cha kính yêu. Sự hiện diện của các Đấng bậc là sự an ủi lớn lao và làm vơi đi rất nhiều niềm đau mất cha của chúng con. Cha diễn tả những tấm lòng con cái Bắc Ninh luôn hướng về Đức cha khi ngài ở Hoa Kỳ chữa bệnh. Toàn thể đoàn con cái giáo phận Bắc Ninh thương khóc Đức cha. Đức cha đã vĩnh viễn ra đi, nhưng tình thương của người cha nhân hiền còn đọng lại mãi trong trái tim từng đứa con của Ngài.

Cha Đa-minh Nguyễn Văn Kinh, đại diện cho giáo phận Bắc Ninh bày tỏ lòng biết ơn tới tất cả các Đấng bậc, cơ quan đoàn thể, thân hữu gần xa đã gửi những lời phân ưu chân thành, đã đến cầu nguyện, phúng viếng và hiện diện trong Thánh lễ an táng Đức cha Giu-se Ma-ri-a kính yêu.

Sau đó, Đức cha Antôn Vũ Huy Chương, Giám mục giáo phận Hưng Hóa, chủ sự nghi lễ phó dâng và tiễn biệt Đức cha cố Giu-se.

Đúng 11g00, linh cữu Đức cha được rước trở lại Nhà thờ Chính tòa Bắc Ninh. Mọi người trong đoàn rước đều cầm những cành huệ trắng trên tay và lặng lẽ bước đi. Lần cuối cùng, Đức cha đi giữa đoàn con cái đông đảo. Tất cả đoàn con mắt ứa lệ hướng về linh cữu cha mình đang được các thày chủng sinh rước trên vai. Lúc này, hình như đoàn chiên cảm nhận tiếng nói thân thương của vị Chủ chăn vọng lên rõ ràng hơn bao giờ hết: Chào các con, cha đi đây. Đi về nhà Chúa, cha sẽ chuyển cầu ơn lành của Người cho các con nhiều hơn nữa. Các con ở lại hãy sống niềm tin Công giáo của các con thật sống động; các con hãy đem men, muối và ánh sáng Tin Mừng vào giữa lòng đời. Các con hãy yêu thương nhau, hãy hiệp nhất nên một. Hãy thực thi những lời cha dạy vì đó là điều làm cha an lòng trong chốn trường sinh.

Nơi phần mộ trong lòng Nhà thờ Chính tòa Bắc Ninh, Đức cha Giu-se Nguyễn Văn Yến, Giám mục giáo phận Phát Diệm chủ sự những nghi thức cuối cùng: làm phép mộ và hạ huyệt. Trong tiếng kèn đồng trầm buồn tê tái, linh cữu Đức cha Giu-se Ma-ri-a từ từ trở về yên nghỉ trong lòng đất mẹ. Trong bầu khí thinh lặng nghẹn ngào, Các Giám mục cùng các linh mục lần lượt đến bên mộ bái biệt Đức cha, gửi xuống huyệt mộ Đức cha những cành huệ trắng ngát hương và những giọt lệ đong đầy thương xót. Niềm tiếc thương Đức cha nơi các linh mục là sự câm nín không lời, còn nơi các nữ tu và thân nhân lại là những tiếng khóc nức nở nghẹn ngào.

Như hạt giống gieo vào lòng đất, phải mục nát đi mới sinh nhiều hoa trái. Đức cha Giu-se Ma-ri-a đã phải từ giã cõi đời này để được về nhà với Chúa Cha yêu thương. Xin cầu nguyện cho Đức cha và xin Đức cha cầu bầu cho đoàn con cái. Hẹn mai ngày gặp lại Đức cha trong nước trời.

----------

Sau đây là toàn văn bài giảng của Đức cha Giu-se Vũ Văn Thiên, Giám mục giáo phận Hải Phòng, trong Thánh lễ an táng.

Kính thưa Đức Tổng, Quý Đức Cha, Quý Cha
Kính thưa Quý Vị đại diện Chính Quyền, Quý Vị đại diện các tôn giáo bạn
Quý Tu Sĩ Nam Nữ, Quý Vị thân nhân gia đình Đức Cha Cố Giuse,
Kính thưa Quý Ông Bà và Anh Chị Em

Theo tâm lý tự nhiên, mỗi khi được tin một người thân qua đời, chúng ta thường thấy hiện về trong tâm trí những hình ảnh, những kỷ niệm của người vừa tạ thế. Những hình ảnh và kỷ niệm ấy thôi thúc chúng ta nghĩ về người đã đi xa. Chúng ta muốn qua những hình ảnh này để níu kéo người thân lại với chúng ta lâu hơn nữa. Có những nuối tiếc, có những buồn đau, có những nhớ nhung và có những tự hào. Vâng cuộc đời là như thế.

Đức Cha Giuse của chúng ta đã qua đời. Ngày 24 tháng 9 vừa qua, Ngài đã kết thúc cuộc hành trình trần thế của mình giữa lúc còn biết bao dự tính, còn biết bao chương trình để xây dựng Giáo phận Bắc Ninh. Chính giữa những dự tính và chương trình đó, Chúa đến nói với Đức Cha Giuse rằng : hãy nghỉ ngơi. Và Ngài đã nghỉ ngơi trong Chúa.

17 năm của cuộc đời Giám mục, Đức Cha Giuse đã đi vào lịch sử của Giáo phận. Ngài đã hòa mình vào truyền thống trung thành với Đức tin của một Giáo phận đã trải qua nhiều khó khăn thử thách. Nghi thức phụng vụ an táng và lý tưởng đời tu không cho phép chúng ta kể lại công trạng theo kiểu người đời. Bởi lẽ chính Thiên Chúa là Đấng phán xét công trạng mỗi người chúng ta và cũng chỉ có Ngài mới trả công xứng đáng cho những ai đã nhiệt thành xây dựng Giáo hội của Ngài. Trong giờ phút linh thiêng này, chúng ta tiễn đưa một con người, một tín hữu, một chủ chăn. Trong đức tin kiên trung nơi Đấng Phục Sinh, chúng ta phó thác Đức Cố Giám mục Giuse nơi cánh tay nhân lành của Chúa. Chúng ta hãy nhìn lại những nét đẹp của cuộc đời một vị mục tử.

1-Trước hết chúng ta thấy nơi Ngài một mục tử tận tuỵ: được chọn làm Giám mục một giáo phận đông giáo dân, lại ở rải rác trên một địa bàn rộng, có nhiều anh em dân tộc thiểu số, Đức Cha Giuse đã tận tuỵ hy sinh noi gương Đức Giêsu, vị Mục Tử Nhân Lành. Như Vị Mục Tử Nhân Lành tận tuỵ đi tìm con chiên lạc, chúng ta ghi nhận những nỗ lực cố gắng của Đức Cha Giuse. Ngài trực tiếp đi làm mục vụ tại miền rừng núi, nơi giáo dân ở rải rác và nhiều năm không được gặp các Linh mục, không có Thánh lễ, không có Bí tích. Ngài đã đến để đem Niềm vui và ơn Chúa đến cho họ. Trong điều kiện thiếu Linh mục, chính Đức Cha đã đến với những nơi vùng sâu vùng xa để làm mục vụ.

2-Đức Cha Giuse là một mục tử kiên nhẫn. Giáo phận Bắc Ninh có một thời được cả thế giới biết đến là một Giáo phận chỉ có "một Linh mục rưỡi". Cũng như các Giáo phận khác của Miền Bắc, tình trạng thiếu nhân sự hầu như đã làm tê liệt mọi hoạt động của Giáo hội. Đức Cha Giuse đã kiên nhẫn trong ơn gọi, đã kiên nhẫn trong bổn phận mục tử, nhờ đó Ngài đã vượt lên những khó khăn, đem lại những kết quả tốt đẹp xây dựng Giáo phận. Mặc dù phải kiêm nhiệm hầu hết mọi công việc của một Giáo phận, Ngài vẫn luôn chu toàn trong sự phó thác cậy trông để dẫn đưa Giáo phận qua những thăng trầm.

3-Đức Cha Giuse, một mục tử luôn niềm nở đón tiếp mọi người. Những ai gặp Ngài đều có những ấn tượng tốt đẹp về sự hiếu khách. Sự tiếp đón của Ngài nồng nàn như điệu hát Quan họ "mời trầu", làm cho lữ khách bịn rịn không muốn rời bước, chỉ mong "đến hẹn lại lên". Việc thường xuyên có một nhóm các nữ tu thường trực để hát Quan Họ mỗi khi có quan khách cho thấy Đức Cha Giuse của chúng ta mến khách đến mức nào.

Vâng, Hôm nay Đức Cha Giuse của chúng ta đã đến gặp Đấng mà Ngài đã tận tuỵ phụng sự. Ngài đã đến trình diện trước nhan Thiên Chúa là Đấng Ngài hằng tiếp đón, qua việc tiếp đón Anh Chị Em tại nơi này.

Chính sự hy sinh tận tuỵ, chính sự kiên nhẫn và niềm nở đón tiếp của Đức Cha Giuse là bằng chứng của tình yêu Thiên Chúa. Chính nhờ những cố gắng của Ngài mà chúng ta xin Chúa thưởng công cho Ngài nơi Thiên quốc. Đức Giêsu đã cầu nguyện cùng Chúa Cha cho các môn đệ. Người ước mong cho những ai theo Người, thì được ở với Người. Ở với Người là ở với Cha. "Lạy Cha, con muốn rằng con ở đâu, thì những người Cha đã ban cho con cũng ở đó với con, để họ chiêm ngưỡng vinh quang mà Cha đã ban cho con" (Ga 17,24).

Suốt đời của Ngài đã sống theo khẩu hiệu Giám mục: "Xin cho họ nên một". Đó là thao thức của Ngài trong sứ mạng mục tử. Đó là những cố gắng dấn thân của Ngài để điều Đức Giêsu cầu nguyện với Chúa Cha được trở thành hiện thực. Giờ đây, trước Nhan Thánh Chúa, ngài tiếp tục cầu nguyện cho cộng đoàn Giáo phận Bắc Ninh: "Lạy Chúa xin cho họ nên một". Chúng ta hãy hòa lời cầu nguyện của chúng ta với lời cầu nguyện của Đức Cha Giuse, xin cho gia đình Giáo phận Bắc Ninh được ơn an ủi trong lúc tang chế này. Xin cho mọi thành phần trong gia đình này được hợp nhất và bình an.

Tình cảm tự nhiên làm cho chúng ta lưu luyến Đức Cha Giuse. Những người quen biết, nhất là cộng đoàn gia đình Giáo phận Bắc Ninh, ai ai cũng muốn níu kéo Ngài ở lại. Có lẽ mỗi người chúng ta muốn thưa với Ngài bằng tâm tình của làn điệu Quan họ: "Người ơi, Người ở đừng về !". Trong văn chương Việt nam, khi nói đến "về" là nói đến "Quê Hương", là nói đến "nhà mình", là nói đến nơi từ đó mình đã sinh ra. Vâng, Đức Cha Giuse đã về nhà mình, về Nhà Cha, về Quê Hương vĩnh cửu. Bởi vì đời này chỉ là đời tạm, sống chỉ là gửi, mà thác mới là về. Mặc dù muốn níu kéo Ngài ở lại, chúng ta cũng vững tin rằng, Ngài đã về Quê Hương đích thực, nơi đó, ngài đang chờ đợi chúng ta. Đức Giêsu, trong giây phút Thày trò ly biệt, đã nói về Nhà Cha: Người đi để dọn chỗ cho các môn đệ, dọn chỗ cho những ai đã tin và theo Người. Nhà Cha có nhiều chỗ ở. Đức Cha Giuse của chúng ta đã về Nhà Cha và Ngài cũng đang chuẩn bị chỗ cho chúng ta. Cũng như Đức Giêsu, Ngài muốn ngỏ lời với chúng ta: Lòng anh chị em đừng xao xuyến, hãy tin vào Thiên Chúa và quyền năng của Ngài.

Kính thưa Quý Cộng đoàn,

Ở đời này làm người khó lắm. Đó là điều mà mỗi người chúng ta ít nhiều đã cảm nghiệm. Làm người đã khó, làm Giám mục còn khó hơn vì trách nhiệm nặng nề. Đức Cố Giám mục Giuse, trong 61 năm của hành trình con người và 17 năm trách nhiệm mục tử cũng đã trải qua nhiều thử thách. Cũng như chúng ta, Ngài không tránh khỏi những lỗi lầm. Chúng ta hãy xin Chúa thương xót tha thứ và đón nhận Ngài vào hưởng hạnh phúc ngàn thu. Sự hiện diện đông đảo của Quý Đức Cha, Quý Cha, Quý Tu Sĩ, Quý khách và tất cả mọi người nói lên tâm tình thương mến và biết ơn đối với người đã khuất. Có những giọt nước mắt, có những buồn rầu tiếc thương. Chúng ta hãy biến thành lời cầu nguyện cho Đức Cha Giuse. Chúa đã đặt Ngài làm quản lý gia nghiệp Chúa là Giáo phận Bắc Ninh. Xin Chúa hãy nói với Đức Cha Giuse: "Hỡi người đầy tớ trung tín, hãy vào hưởng gia nghiệp với chủ ngươi". Amen.

Ban thông tin giáo phận Bắc Ninh