Vatican: Linh Mục Andrea Santoro, vị linh mục thừa sai người Ý 60 tuổi trong lúc đang quỳ cần nguyện tại nhà thờ St Mary, thì đã bị một thanh niên Hồi Giáo la lên "Allahu akbar" (Allah vĩ đại) rồi nhắm 2 phát súng vào Cha khiến Ngài chết liền tại chỗ. Từ khi vị linh mục bị giết, đã gây lên những mối lo sợ vì từ trước tới nay Thổ Nhĩ Kỳ là một quốc gia trong những quốc gia Hồi Giáo ôn hòa, giờ đây có thể trở thành một chỗ mới, chấp chứa chủ nghĩa Hồi Giáo cuồng tín.
Sự sát hạt Cha Santoro đã làm các viên chức Tòa Thánh lo lắng sâu xa, kể cả Đức Giáo Hoàng Biển Đức XVI mà Ngài sẽ viếng thăm Thổ Nhĩ Kỳ từ ngày 18-20 tháng Mười Một tới đây, là chuyến tông du được Tòa Thánh chính thức công bố đầu tiên với mục đích viếng ban đầu nhằm tới Cộng Đoàn Chính Thống Giáo.
Giờ đây, Đức Giáo Hoàng lại phải thêm những công việc trong chương trình tông du của Ngài, đó là củng cố sự hài hòa giữa Kitô Giáo và Hồi Giáo tại Thổ Nhĩ Kỳ, và cắt nghĩa cho cư dân Thổ Nhĩ Kỳ rằng tại sao sự truyền bá Tin Mừng Kitô Giáo không gây nên mối đe dọa cho nền văn hóa của họ.
Cho đến nay thì có nhiều dư luận đến nguyên nhân sát hại Cha Santoro. Phải chăng kẻ giết Cha Santoro đã bị ảnh hưởng bởi việc làm tổn thương và những cuộc biểu tình nỗi loạn của Hồi Giáo đang lan tràn trên các quốc gia Hồi Giáo vì những bức hình vẽ phạm thượng đến Mohammed.
Tòa Thánh đã lên tiếng chỉ trích đến những tranh vẽ xúc phạm đến Mohammed và nói rằng tự do diễn đạt không có nghĩa là tự do chế nhạo đến các niềm tin tôn giáo. Nhưng một trong những vấn đề mà Tòa Thánh Vatican đối mặt đó là, bất cứ những gì mà thông tư Tòa Thánh loan báo công khai, thì nhiều người Hồi Giáo lại đồng nhất hoá Giáo Hội Công Giáo với Tây Phương.
Nếu thật sự những bức tranh vẽ phiếm họa đến Mohammed thật sự là động cơ để sát hại Cha Santoro, thì theo cái nhìn của Tòa Thánh Vatican đó là bi kịch đanh thép mà giáo hội phải trả bằng giá máu, cho những gì diễn đạt bài tôn giáo của chủ nghĩa thế tục.
Linh Mục Bernardo Cervellera, giám đốc Thống Tấn Xã Thừa Sai Công Giáo Asianews bình luận rằng: 'Mỗi khi có một sự căng thẳng được gây ra giữa thế giới Hồi Giáo và Phương Tây, thì những người Kitô Giáo luôn luôn phải trả. Mặc dầu người Kitô hữu thuộc một cộng đoàn có trước Hồi Giáo lâu đời, nhưng vì người Kitô hữu luôn luôn bị gán cho là cánh tay của Phương Tây."
Phản ứng trước sự việc sát hại Cha Santoro, Tòa Thánh Vatican đã xa lánh đến kiểu cách xử dụng ngôn từ gây ấn tượng mạnh mẽ như thường xảy ra trên chính trường Italia. Một bộ trưởng của Italia là ông Roberto Calderoli nói rằng giống như Giáo Hoàng thời xưa, Đức Giáo Hoàng Biển Đức phải thiết lập một liên minh để có thể "đánh bại tình trạng khẩn trương thuộc Hồi Giáo".
Thật chính xác mà nói, kiểu nói Thập Tự Chinh là điều mà Tòa Thánh Vatican muốn tránh. Thay vào đó, các viên chức và các chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ đã mau lẹ để nhấn mạnh đến bản chất biệt lập của vụ giết người và đi những bước tiến để bảo đảm sao cho chủ nghĩa cực đoan không có chỗ đứng trên đất Thổ.
Vào ngày 9/2, các giám mục Thổ Nhĩ Kỳ đã hội thảo tại Istanbul trên đất Thổ để thảo luận đến tình hình của cộng đoàn Công Giáo thiểu số, và cử hành Thánh Lễ cầu hồn cho Cha Santoro. Trong Thánh Lễ cũng có sự hiện diện của các lãnh đạo Chính Thống và Hồi Giáo mà họ xin tham dự để tỏ tình đại kết.
Phó thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ đã lên trên đài truyền hình yêu cầu cư dân hãy bình tĩnh và nói rằng sách thánh Quran không bao giờ đồng ý đến vụ giết "một người của Thiên Chúa" trong nhà thờ. Các viên chức chính quyền khác nhấn mạnh vụ giết là một hành vi riêng rẽ do nhóm cuồng tín bảo thủ.
Tuy nhiên các nhật báo Thổ Nhĩ Kỳ đã tường trình những vụ bài Kitô giáo tại miền Đông Bắc của Thổ Nhĩ Kỳ nơi Cha Santoro làm việc. Một số các hành vi mà chính quyền gán cho là do nhóm "Sói Đen" mà tay Mehmet Ali Agca, một tên Thổ mưu sát Đức Cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã từng thuộc nhóm này.
Một dấu chỉ đáng lo ngại khác mà các viên chức giáo hội nói rằng vào ngày 9/2 một vị linh mục từ Slovenia đã bi một nhóm thanh niên xỉ vã và hăm dọa rằng:"Tụi tao sẽ giết sạch những người Kitô chúng bay!".
Cha Adriano Franchini, một giáo sĩ Dòng Capuchin đã làm việc tại Thổ Nhĩ Kỳ trong 25 năm qua nói với Thông Tấn Xã Fides của Bộ Truyền Giáo rằng, phần lớn những người Hồi Giáo Thổ Nhĩ Kỳ giữ thái độ khoan nhượng về tôn giáo. Nhưng các nhóm Hồi Giáo chịt khăn đã nổi lên, và các tờ báo của họ mới đây đã xúi giục khiêu khích sự oán thù chống lại Phương Tây, khơi lại cho con người lịch sử của các đạo quân Thập Tư và mô tả cuộc đối thoại liên tôn như là "một cái bẫy Vatican".
Một số người khó mà tin là cha Santoro bị giết vì động lực tôn giáo.
Serafettin Paktas, một người trong những nhóm Hồi Giáo Thổ Nhĩ Kỳ đang theo học tại Đại Học Giáo Hoàng Gregorianô ở Roma bày tỏ rằng: "Cá nhân tôi, tôi cảm thấy cú sốc. Theo kinh nghiệm của tôi, Thổ Nhĩ Kỳ là một quốc gia nhân nhượng, đặc biệt đối với Kitô giáo. Kitô giáo và Hồi giáo đã sống chung với nhau qua hàng thế kỷ".
Về phần chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ, từng thanh trừng và đàn áp tất cả những diễn đạt công khai của chủ nghĩa bảo thủ Hồi Giáo, họ có lý để đảm bảo sao cho quân đội không gây tầm ảnh hưởng trong nước.
Vì một điều là Thổ Nhĩ Kỳ đã tìm cách được gia nhập vào Công Đoàn Âu Châu. Trước khi được bầu Giáo Hoàng trong Cơ Mật Viện, Đức Giáo Hoàng đã từng lên tiếng chống lại việc chấp nhận Thổ Nhĩ Kỳ làm thành viên, khi ngài nói rằng nó không mang ý nghĩa lịch sử; thế nhưng từ khi trở thành Đức Giáo Hoàng, các viên chức giáo hội đã nói rõ rằng Tòa Thánh Vatican đứng trung lập trong vấn đề thừa nhận để Thổ Nhĩ Kỳ gia nhập Công Đoàn Âu Châu.
Tuy nhiên cần phải lưu ý rằng việc Cha Santoro bị sát hại đã dấy lên những nghi ngờ cho Âu Châu, vì thế các viên chức Thổ Nhĩ Kỳ đã phái các công an đi hộ tống ngày đêm cho Giám Mục Luigi Padoves tại Anatolia và họ đã sửa soạn để thi hành việc đó đối với giám mục cũng như các linh mục Công Giáo, ít ra là trong một thời gian ngắn hạn.
Nhưng Đức Sứ Thần Tòa Thánh tại Thổ Nhĩ Kỳ, Đức Tổng Giám Mục Antonio Lucibello nói rằng đó thật sự không phải là điều giáo hội muốn. Đi đâu cũng có cận vệ mang súng ống đó không phải là cách để truyền giáo âm thầm thực sự tại một nơi như Thổ Nhĩ Kỳ.
Không giống như một số bình luận của các nhà báo, Tòa Thánh tránh nói đến nói đến thảm kịch theo ý nghĩa một "sự va chạm của các nền văn minh", nhưng thừa nhận rằng một sự xoay chiều cho xự xung đột có thể dễ dàng bằng sự van nài nhưng cuối cùng là điều vô bổ.
Thay vào đó, các viên chức Tòa Thánh đang chờ đợi những tranh luận hiện thời cho lắng dịu, nhất là vào những tháng trước khi có chuyến tông du Giáo Hoàng tới Thổ Nhĩ Kỳ.
Khi Đức Giáo Hoàng Biển Đức đặt chân tới Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng 11, ắt hẳn Ngài sẽ nhắc đến Cha Andrea Santoro, không phải như một người anh hùng gục ngã trong một chiến tranh văn hóa tôn giáo toàn cầu, nhưng là một chứng nhân thầm lặng của Phúc Âm.
Sự sát hạt Cha Santoro đã làm các viên chức Tòa Thánh lo lắng sâu xa, kể cả Đức Giáo Hoàng Biển Đức XVI mà Ngài sẽ viếng thăm Thổ Nhĩ Kỳ từ ngày 18-20 tháng Mười Một tới đây, là chuyến tông du được Tòa Thánh chính thức công bố đầu tiên với mục đích viếng ban đầu nhằm tới Cộng Đoàn Chính Thống Giáo.Giờ đây, Đức Giáo Hoàng lại phải thêm những công việc trong chương trình tông du của Ngài, đó là củng cố sự hài hòa giữa Kitô Giáo và Hồi Giáo tại Thổ Nhĩ Kỳ, và cắt nghĩa cho cư dân Thổ Nhĩ Kỳ rằng tại sao sự truyền bá Tin Mừng Kitô Giáo không gây nên mối đe dọa cho nền văn hóa của họ.
Cho đến nay thì có nhiều dư luận đến nguyên nhân sát hại Cha Santoro. Phải chăng kẻ giết Cha Santoro đã bị ảnh hưởng bởi việc làm tổn thương và những cuộc biểu tình nỗi loạn của Hồi Giáo đang lan tràn trên các quốc gia Hồi Giáo vì những bức hình vẽ phạm thượng đến Mohammed.
Tòa Thánh đã lên tiếng chỉ trích đến những tranh vẽ xúc phạm đến Mohammed và nói rằng tự do diễn đạt không có nghĩa là tự do chế nhạo đến các niềm tin tôn giáo. Nhưng một trong những vấn đề mà Tòa Thánh Vatican đối mặt đó là, bất cứ những gì mà thông tư Tòa Thánh loan báo công khai, thì nhiều người Hồi Giáo lại đồng nhất hoá Giáo Hội Công Giáo với Tây Phương.
Nếu thật sự những bức tranh vẽ phiếm họa đến Mohammed thật sự là động cơ để sát hại Cha Santoro, thì theo cái nhìn của Tòa Thánh Vatican đó là bi kịch đanh thép mà giáo hội phải trả bằng giá máu, cho những gì diễn đạt bài tôn giáo của chủ nghĩa thế tục.
Linh Mục Bernardo Cervellera, giám đốc Thống Tấn Xã Thừa Sai Công Giáo Asianews bình luận rằng: 'Mỗi khi có một sự căng thẳng được gây ra giữa thế giới Hồi Giáo và Phương Tây, thì những người Kitô Giáo luôn luôn phải trả. Mặc dầu người Kitô hữu thuộc một cộng đoàn có trước Hồi Giáo lâu đời, nhưng vì người Kitô hữu luôn luôn bị gán cho là cánh tay của Phương Tây."Phản ứng trước sự việc sát hại Cha Santoro, Tòa Thánh Vatican đã xa lánh đến kiểu cách xử dụng ngôn từ gây ấn tượng mạnh mẽ như thường xảy ra trên chính trường Italia. Một bộ trưởng của Italia là ông Roberto Calderoli nói rằng giống như Giáo Hoàng thời xưa, Đức Giáo Hoàng Biển Đức phải thiết lập một liên minh để có thể "đánh bại tình trạng khẩn trương thuộc Hồi Giáo".
Thật chính xác mà nói, kiểu nói Thập Tự Chinh là điều mà Tòa Thánh Vatican muốn tránh. Thay vào đó, các viên chức và các chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ đã mau lẹ để nhấn mạnh đến bản chất biệt lập của vụ giết người và đi những bước tiến để bảo đảm sao cho chủ nghĩa cực đoan không có chỗ đứng trên đất Thổ.
Vào ngày 9/2, các giám mục Thổ Nhĩ Kỳ đã hội thảo tại Istanbul trên đất Thổ để thảo luận đến tình hình của cộng đoàn Công Giáo thiểu số, và cử hành Thánh Lễ cầu hồn cho Cha Santoro. Trong Thánh Lễ cũng có sự hiện diện của các lãnh đạo Chính Thống và Hồi Giáo mà họ xin tham dự để tỏ tình đại kết.
Phó thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ đã lên trên đài truyền hình yêu cầu cư dân hãy bình tĩnh và nói rằng sách thánh Quran không bao giờ đồng ý đến vụ giết "một người của Thiên Chúa" trong nhà thờ. Các viên chức chính quyền khác nhấn mạnh vụ giết là một hành vi riêng rẽ do nhóm cuồng tín bảo thủ.
Tuy nhiên các nhật báo Thổ Nhĩ Kỳ đã tường trình những vụ bài Kitô giáo tại miền Đông Bắc của Thổ Nhĩ Kỳ nơi Cha Santoro làm việc. Một số các hành vi mà chính quyền gán cho là do nhóm "Sói Đen" mà tay Mehmet Ali Agca, một tên Thổ mưu sát Đức Cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã từng thuộc nhóm này.
Một dấu chỉ đáng lo ngại khác mà các viên chức giáo hội nói rằng vào ngày 9/2 một vị linh mục từ Slovenia đã bi một nhóm thanh niên xỉ vã và hăm dọa rằng:"Tụi tao sẽ giết sạch những người Kitô chúng bay!".
Cha Adriano Franchini, một giáo sĩ Dòng Capuchin đã làm việc tại Thổ Nhĩ Kỳ trong 25 năm qua nói với Thông Tấn Xã Fides của Bộ Truyền Giáo rằng, phần lớn những người Hồi Giáo Thổ Nhĩ Kỳ giữ thái độ khoan nhượng về tôn giáo. Nhưng các nhóm Hồi Giáo chịt khăn đã nổi lên, và các tờ báo của họ mới đây đã xúi giục khiêu khích sự oán thù chống lại Phương Tây, khơi lại cho con người lịch sử của các đạo quân Thập Tư và mô tả cuộc đối thoại liên tôn như là "một cái bẫy Vatican".
Một số người khó mà tin là cha Santoro bị giết vì động lực tôn giáo.
Serafettin Paktas, một người trong những nhóm Hồi Giáo Thổ Nhĩ Kỳ đang theo học tại Đại Học Giáo Hoàng Gregorianô ở Roma bày tỏ rằng: "Cá nhân tôi, tôi cảm thấy cú sốc. Theo kinh nghiệm của tôi, Thổ Nhĩ Kỳ là một quốc gia nhân nhượng, đặc biệt đối với Kitô giáo. Kitô giáo và Hồi giáo đã sống chung với nhau qua hàng thế kỷ".Về phần chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ, từng thanh trừng và đàn áp tất cả những diễn đạt công khai của chủ nghĩa bảo thủ Hồi Giáo, họ có lý để đảm bảo sao cho quân đội không gây tầm ảnh hưởng trong nước.
Vì một điều là Thổ Nhĩ Kỳ đã tìm cách được gia nhập vào Công Đoàn Âu Châu. Trước khi được bầu Giáo Hoàng trong Cơ Mật Viện, Đức Giáo Hoàng đã từng lên tiếng chống lại việc chấp nhận Thổ Nhĩ Kỳ làm thành viên, khi ngài nói rằng nó không mang ý nghĩa lịch sử; thế nhưng từ khi trở thành Đức Giáo Hoàng, các viên chức giáo hội đã nói rõ rằng Tòa Thánh Vatican đứng trung lập trong vấn đề thừa nhận để Thổ Nhĩ Kỳ gia nhập Công Đoàn Âu Châu.
Tuy nhiên cần phải lưu ý rằng việc Cha Santoro bị sát hại đã dấy lên những nghi ngờ cho Âu Châu, vì thế các viên chức Thổ Nhĩ Kỳ đã phái các công an đi hộ tống ngày đêm cho Giám Mục Luigi Padoves tại Anatolia và họ đã sửa soạn để thi hành việc đó đối với giám mục cũng như các linh mục Công Giáo, ít ra là trong một thời gian ngắn hạn.
Nhưng Đức Sứ Thần Tòa Thánh tại Thổ Nhĩ Kỳ, Đức Tổng Giám Mục Antonio Lucibello nói rằng đó thật sự không phải là điều giáo hội muốn. Đi đâu cũng có cận vệ mang súng ống đó không phải là cách để truyền giáo âm thầm thực sự tại một nơi như Thổ Nhĩ Kỳ.
Không giống như một số bình luận của các nhà báo, Tòa Thánh tránh nói đến nói đến thảm kịch theo ý nghĩa một "sự va chạm của các nền văn minh", nhưng thừa nhận rằng một sự xoay chiều cho xự xung đột có thể dễ dàng bằng sự van nài nhưng cuối cùng là điều vô bổ.Thay vào đó, các viên chức Tòa Thánh đang chờ đợi những tranh luận hiện thời cho lắng dịu, nhất là vào những tháng trước khi có chuyến tông du Giáo Hoàng tới Thổ Nhĩ Kỳ.
Khi Đức Giáo Hoàng Biển Đức đặt chân tới Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng 11, ắt hẳn Ngài sẽ nhắc đến Cha Andrea Santoro, không phải như một người anh hùng gục ngã trong một chiến tranh văn hóa tôn giáo toàn cầu, nhưng là một chứng nhân thầm lặng của Phúc Âm.