CA VÈ CỤ SÁU: HIẾU TỰ CA

1 Mấy lời hiếu tự nói qua
Để cho ai nấy trẻ già nhớ ơn.
Làm người sống ở thế gian,
Ai không đội đức cao san (sơn) nặng dày.
5 Nói sao cho hết cho rồi;
Biết bao khí huyết tài bồi cho ta:
Phần hồn thì Chúa sinh ra,
Xác này Chúa phó mẹ cha sinh thành.
Phụ tinh mẫu huyết đúc hình
10 Cho ta toàn vẹn mà sinh làm người.
Nói mà rơi hai hàng giọt lệ,
Lấy lưỡi nào mà kể cho xong.
Nặng nề chín tháng cưu mang,
Mặt thì tái mét võ vàng xanh xao.
15 Nằm trong như cắt như bào,
Bởi chưng khí huyết đúc vào thân ta.
Thể hình ngày tháng nhẩn nha
Đúc dần từng thí cho ta thân này.
Tha hồ nặng nhọc đắng cay,
20 Trèo non vượt bể sao hay sánh bì.
Kiêng ăn kiêng ngủ e dè,
Mười ngày chín tháng những e sợ hoài.
Giàu ra cơm thuốc dưỡng thai,
Của ngon cơm trắng cá tươi bù chì.
25 Gian nguy bớt sợ gian nguy,
Bớt phần lo sợ những khi hiểm nghèo.
Khốn thay những cha mẹ nghèo
Kể sao cho xiết lắm chiều đắng cay!
Nhiều khi nhịn đói thâu ngày,
30 Cơm đà không có chân tay rã rời.
Phải chăng mẹ đói mà thôi,
Âu là dễ chịu lần hồi cũng xong.
Khốn thay con đói trong lòng
Rộn ràng giãy đạp bên hông rộn ràng.
35 Mỏi mê rũ liệt bàng hoàng
Nặng nề khó nhọc mẹ mang nặng nề.
Rét như cắt đi làm thuê,
Lấy ai than lửa thuốc the đỡ đần.
Đau con lòng mẹ như dần,
40 Kiêng khem nào biết đến thân là gì.
Trong lòng bào háo đôi khi,
Thèm thuồng một chút của gì muốn ăn.
Trăm tội tại sự khó khăn,
Đến điều ăn ổi ăn chanh đỡ thèm.
45 Mang con trong bụng không yên,
Bệnh sinh mẹ chịu lắm phen hiểm nghèo.
Nặng nề gánh vác leo trèo,
Kiêng thì mình đói hiểm nghèo đến con.
Xanh xao xương nát thịt mòn
50 Rồi ra chín tháng chỉ còn xác ve.
Mười ngày vong vóng trông nghe,
Những lo những sợ những e nỗi mình.
Tiêu hao khí huyết đã đành
Đến điều sống chết liều mình đắng cay.
55 Đủ kỳ hoa nở trốc tay,
Mẹ nhìn thấy mặt con đây mới mừng.
Lòng thương cân mấy cho bằng,
Giữ dè như trứng như vàng trốc tay.
Thương sao thương đã như say
60 Biết bao khó nhọc đắng cay tưởng gì.
Ướt mẹ dịch, ráo mẹ xê,
Mập mờ không nhắp đêm khuya canh tàn.
Nghe con khóc mẹ bàng hoàng,
Khi con ngủ, mẹ mới yên giấc hoè.
65 Lúc tháng hè, liền chân đưa võng,
Tiết đông ken, than nóng chẳng rời.
Kiêng khem chẳng một khí giời,
Kiêng sài kiêng đẹn kiêng người lạ hơi.
Tả tơi năm khúc tả tơi,
70 Công ơn cha mẹ đất trời sánh ngang.
Giàu ra cơm cháo thuốc thang
Khó thì đói khát mới càng xót xa.
Của ăn cho sữa sinh ra
Trong nhà không có biết là làm sao.
75 Mẹ đói con bú như cào,
Như xắn như móc như đào ruột ra.
Không sữa con khóc oa oa
Lòng mẹ như vặn đôi ra hai hàng.
Con khóc lòng mẹ bàng hoàng,
80 Mắt rơi nước mắt tìm đàng nuôi con.
Mướn thuê công sức bới bòn
Cữ chưa đủ cữ còn non cũng liều.
Nặng tình hai chữ thương yêu,
Miễn là đủ sữa bấy nhiêu cam lòng.
85 Nâng niu dìu dắt đèo bồng,
Năm canh khắc khoải chóc mòng năm canh.
Con chơi cha mẹ mới đành,
Con đau cha mẹ tan tành khúc nhôi.
Khi con biết lẫy biết ngồi,
90 Con ăn con ngủ con chơi con bò.
Lòng mừng mừng lại thêm lo,
Mừng vì con khoẻ Chúa cho yên lành.
Thương yêu khuôn đúc thiên thành,
Còn lo còn sợ giật mình mai sau.
95 Dù hoa nở đã chắc đâu
Biết rằng như ý sở cầu hay chăng.
Mẹ cha một sợ một mừng,
Cân thăng bằng, nhắc thăng bằng cả đôi.
Trên thương con đã đến hồi,
100 Tập đi tập chững đứng ngồi nhởn nhơ.
Lúc chân nhắc, lúc tay giơ,
Cho con còn dại ngẩn ngơ học đòi.
Dạy đi dạy đứng dạy ngồi,
Dạy ăn dạy nói mở môi tập rèn.
105 Con bập bẹ nói chưa nên,
Dạy con từng tiếng cho quen rõ ràng.
Con lững chững chạy xênh xang,
Lòng cha mẹ sợ nhỡ nhàng nước nôi.
Lòng không nguôi với con giờ phút,
110 Giờ mọi giờ, chăm chút với con.
Cứng giò con chạy lon xon
Chạy chơi nắng gió trẻ con bạn bè.
Nhớ con cha mẹ gọi về
Vảnh hai tai cối đố hề có nghe.
115 Đòi cơm đòi bánh lè nhè,
Của ngon nhịn miệng để dè cho con.
Khi con bảy tám đã khôn,
Thường thường sự khó đổ dồn mẹ cha.
Giật mình vì con lên hoa
120 Biết bao khó nhọc thối tha đêm ngày.
Tay nâng thịt thối trốc tay
Tốn bao công của thuốc thày quản chi.
Trông mong từng cữ từng kỳ,
Nghe dần từng thí từng thi nghe dần.
125 Động hơi con chẳng yên thân,
Lòng cha mẹ nát như dần vì con.
Lòng thương khắc khoải héo hon,
Gia tài mất hết vì con cũng đành.
Miễn là con được yên lành,
130 Cha mẹ thoả tình, công của thấm đâu.
Ấy là những cha mẹ giàu,
Mà còn lận đận lo âu dường này.
Thương thay nhà khó thương thay!
Nuôi con lên đậu đắng cay muôn phần.
135 Con kêu mình chẳng yên thân,
Một đồng chẳng có mà cân thuốc gì.
Nhà nghèo bệnh lại gian nguy,
Đã nhung lại quế sâm quy mới hầu.
Tay không biết mó vào đâu,
140 Cha phải đâm đầu lĩnh trước công non.
Thương thay lòng mẹ ôm con,
Cực ơi là cực núi non nào bằng!
Con đau lòng mẹ bàng hoàng,
Con kêu ruột bố lại càng rối hơn.
145 Kể sao cho hết nguồn cơn
Nhà nghèo cha mẹ nuôi con lúc này.
Thiếu gì khổ sở đắng cay,
Đống phân ôm trốc hai tay mà ngồi.
Cơm ăn chẳng có thì thôi,
150 Thuốc men chẳng có ngậm ngùi với con.
Mẹ ngồi hai suối chảy tuôn,
Mắt cha cuồn cuộn như nguồn rừng xanh.
Đói no chịu vậy cũng đành,
Sao cho con khoẻ con lành thì hơn.
155 Thấy con bớt sự gian nan,
Thì lòng cha mẹ đã quên các điều.
Thấy con bệnh hoạn hiểm nghèo
Thì lòng cha mẹ như thêu tấm sầu,
Bể trời rộng lớn cao sâu,
160 Bỏ cân mà nhắc chưa hầu có ngang.
Vô hình là tấm lòng thương,
Ai cân ai nhắc ai lường được chưa?
Lựa dần ngày tháng thoi đưa,
Thường khi bé nhỏ ngây thơ đã đành.
165 Chín mười tuổi đã trưởng thành,
Lo toan nghề nghiệp tập tành cho con.
Con trai mà có trí khôn,
Nuôi thầy dạy dỗ cho con biết đường.
Con ngu cũng phải lo lường
170 Lo cho con biết những đường phòng thân.
Con gái càng phải chu chuân,
Nữ công nữ tắc ân cần mai sau.
Ấy là những cha mẹ giàu
Còn cha mẹ khó lo âu dường nào.
175 Lo làm sao tính làm sao,
Tính mà không vào tính vẩn tính vơ.
Thẹn lòng thấy con người ta
Học hành chữ nghĩa văn hoa vuối đời.
Con mình đói rách tả tơi
180 Cũng là kiếp người, cũng mẹ cũng cha.
Thiết tha rất mực thiết tha,
Con là khúc ruột rút ra rành rành.
Ở nhà nhịn đói không đành,
Phải cho đi ở ruột mình cắt đôi.
185 Chan chan đâu có xa xôi,
Nhà nghèo cha mẹ gấp đôi nhọc nhằn.
Đã thương mà lại tủi thân,
Tủi vì cũng kiếp phong trần như ta.
Con người bằng bảy bằng ba
190 Con mình chẳng một hoá ra tủi hoài.
Đã hay rằng phận rằng tài,
Nhưng lòng vốn những ngậm ngùi với con.
Lòng này cân với núi non,
Bên nặng bên nhẹ hãy còn lướt cân.
195 Chớ rằng mình có mình trần,
Gia tài cha mẹ khó khăn cho gì.
Làm người ở phải có suy,
Giàu có sánh thì hai giá khác xa.
Tuổi còn chừng độ mười ba,
200 Mười lăm mười tám cùng là đôi mươi .
Lại lo con đãng tính chơi,
Bầu bạn vuối người hư mất nết na.
Mẹ thì dạy dỗ nhẩn nha
Các việc trong nhà cách ở nết ăn.
205 Cha thì tối sớm băn khoăn,
Lo sao cho được thành thân sau này.
Ân cần các việc bề ngoài,
Dạy con cho biết làm người hẳn hoi.
Mẹ cha lo mãi chẳng rồi,
210 Lo dần từng thí từng hồi chưa xong.
Gái kia vừa độ đào hồng,
Đem lòng kén chọn sàng đông bạn cùng.
Trai khôn đến tuổi thành đồng,
Tìm nơi cháu giống con rồng định thân.
215 Biết bao khó nhọc phong trần,
Thương con nào tưởng đến thân là gì.
Của đưa đi, miệng cười ha hả.
Dâu rước về là thỏa mẹ cha.
Nam hữu thất, nữ hữu gia,
220 Ấy là chính bụng mẹ cha chóc mòng.
Gái chậm chồng, mẹ cha khắc khoải,
Sợi chỉ hồng se mãi buộc chân,
Muốn cho vẹn tiếng nữ thân,
Muốn cho con được ấm thân sau này.
225 Muốn cho mai liễu đông tây,
Muốn cho thành lũ thành bầy hợp hoan.
Thương con da nát thịt mòn,
Không hề có kể vuối con thiệt thòi.
Thương con, ngồi trông mong từng lúc,
230 Con khôn thời nở khúc ruột gan.
Con mà dại vuối thế gian,
Cha mẹ bàng hoàng bất rất năm canh.
Lòng thương khuôn đúc thiên thành,
Trông thấy con mình không bằng con ai.
235 Vụng ăn vụng ở kém tài
Thì lòng cha mẹ tả tơi muôn phần.
Làm con phải liệu lấy thân,
Biết lòng cha mẹ ân cần vì ta
Làm cho nở mặt mẹ cha
240 Thỏa lòng người, mới phải là đạo con.
Lòng thương đến nỗi héo hon,
Ví mà trông thấy đàn con vô tình:
Gái trai dâu rể bất bình
Thì lòng cha mẹ như hình giáo xiên.
245 Làm con phải nhớ đừng quên
Cũng cùng khúc ruột dưới trên mẹ mình.
Anh em mẫu huyết phụ tình,
Cũng là một máu nhà mình chớ ai.
Nỡ nào muốn rẽ làm hai
250 Để lòng cha mẹ quan hoài không yên.
Làm người có hiếu mới nên,
Hiếu cùng nội ngoại tổ tiên ông bà.
Nhất là thảo kính mẹ cha,
Anh em hiệp hoà hiếu đễ thảnh thơi.
255 Sắt cầm giây tiếu giây dài
Gẩy nghe từng khúc người ngoài ngóng trông.
Làm cho cha mẹ thỏa lòng,
Đói no đành phận bõ công sinh thành.
Thương con quên cả mất mình,
260 Thấy con đói rách ruột hình giáo thâu.
Đã hay phận định khó giàu,
Lòng thương luống những lo âu khôn đành.
Thấy con mẹ khá no lành
Thì lòng cha mẹ thoả thênh khúc sầu.
265 Thương con từ cuối đến đầu,
Lại còn thương cháu lo âu tơi bời.
Thương con thương một mà thôi,
Thương cháu gấp mười thương vẩn thương vơ.
Tài bồi cho các thất gia,
270 Lo cửa lo nhà bố mẹ vừa xong.
Phút đâu đàn cháu long đong,
Sức lại gắng sức ra công bù chì.
Chợ trần kẻ lại người đi,
Âm dương khép mở nhiều khi bất thường.
275 Cháu đứng đường, mồ côi cháu khóc,
Ông vuối bà lăn lóc thương ôi.
Thương con đã chán chưa rồi,
Quay ra thương cháu mồ côi đau lòng.
Trai goá vợ, gái goá chồng,
280 Thế gian đứt nối sợi hồng lại se.
Còn thương kẻ ở người về
Vàng còn xanh rụng nhiều khi ngậm ngùi.
Nhưng mà phép đũa có đôi,
Hòm kia có nắp phép nồi có vung.
285 Lại lo trai vợ gái chồng,
Cheo đi cưới lại của công tiếc gì.
Cười khúc khích, khóc hi hi,
Khóc vì một nỗi voi đi lối còn.
Cũng khi giọt ngọc chảy tuôn,
290 Bởi vì chẳng còn hương khói vắng tanh.
Đau lòng quả hãy còn xanh,
Bỗng đâu gió đánh tan tành rụng ngay.
Phòng thân gậy chống trốc tay,
Phút đâu tâng hẩng rơi ngay mất rồi.
295 Thương lay thương lứt đứng ngồi,
Tấm thương như xé tơi bời chưa xong.
Dựng nên cơ nghiệp còn mong,
Cho con yên phận thì mình mới yên.
Giàu thì trì thổ điền viên,
300 Cửa nhà đồ đạc bạc tiền quân phân.
Khốn thay cha mẹ khó khăn,
Thấy con thêm tủi bằn hăn trăm chiều.
Khó nghèo cũng tấm thương yêu,
Chớ gì có của ít nhiều cho con.
305 Lòng thương hắt hẻo gầy mòn
Tủi mình đã vậy tủi con bẽ bàng.
Ứa hai hàng, châu rơi đứt nối,
Nghẹn giọng mình không nói mà thương.
Làm con ta phải suy lường,
310 Hứng lòng cha mẹ mà thương mới là.
Công người đã sinh ra ta,
Mồ hôi nước mắt bằng ba nhà giàu.
Đức người ta đội trên đầu,
Ở cho có hiếu thì sau thiếu gì.
315 Thiên cao mà lại thính ti,
Công đức báo trì là công đức to.
Lòng thương cha mẹ còn lo,
Đã hay có của để cho con rồi.
Khó khăn đành phận ngậm ngùi,
320 Giàu còn lo sợ bồi hồi không yên.
Thế gian thường khổ vì tiền,
Kẻ khen người ghét thế gian thường tình.
Khốn thay lại sợ con mình,
Đứa thì hoang túng đứa sinh bạc cờ.
325 Đứa ngu lại sợ mắc lừa,
Của nào đã chắc thì chưa chắc gì.
Đến điều lạy cho của đi,
Mà còn sinh sự gian nguy khó lòng.
Chắt chiu cha mẹ uổng công,
330 Hắt ngay xuống bể xuống sông một hồi.
Cũng có người, cha già mất sớm,
Mẹ dưỡng nuôi bú mớm một mình.
Biết bao khó nhọc công trình,
Giang sơn gánh cả một mình hai vai.
335 Dạy nuôi kìa gái nọ trai
Cũng nên tấm dẫn cả hai vuông tròn.
Biết bao cay đắng héo hon,
Biết bao tủi nhục vì cơn cớ này
Gia đình một gánh trốc tay
340 Nào ai là kẻ đổi thay đỡ đần.
Nhà giàu có, còn tủi thân
Phương chi nhà khó bóc trần hai tay
Nắng mưa mình chịu tầy tầy
Đội giời làm mướn thâu ngày nuôi con
345 Đêm thanh giọt ngọc chảy tuôn
Một mình vò võ thương con nhớ chồng
Người đời cũng đội trời chung
Sao mình riêng phận long đong một mình.
Nhời thề rằng tử rằng sinh
350 Bây giờ lại trút một mình đắng cay
U ơ trai gái một bầy
Nào ai là thày dạy bảo dạy khôn
Lòng thương như chết chưa chôn
Mồ côi trông thấy đàn con âu sầu.
355 Nói thì đau, chẳng nói càng đau
Mẹ con nghi ngút cháo rau dập dìu.
Con đói rách, mẹ nâng niu,
Một mình xe pháo chắt chiu một mình.
Biết mình rằng con đã sinh,
360 Đói no con cậy vào mình chớ ai.
Quản bao bể rộng sông dài,
Miễn con khỏi đói thì thôi tưởng gì.
Khốn thay gặp lúc gian nguy,
Con đau con bệnh mẹ đi không đành.
365 Mẹ một mình ôm con ngồi đấy,
Thuốc vuối cơm biết lấy vào đâu.
Ấp ôm một bể thảm sầu,
Con kêu khóc mẹ, mẹ đau như dần.
Tủi thân lắm nỗi tủi thân,
370 Khóc mà liệu dần cơm thuốc cho con.
Trên thương ba bảy vuông tròn,
Cũng nai sức rộng vuối con mọi bề.
Hữu gia hữu thất chỉnh tề,
Gái trai học tập các nghề lập thân.
375 Biết bao bể ái sông ân,
Cân nào nhắc được cho cân chăng là.
Đã sinh ra kiếp đàn bà,
Gặp cơ hội ấy mới là gian truân.
Bây giờ trai gái thành thân,
380 Có suy chăng nhẽ về ân ái này?
Trời cao bể rộng đất dày,
Cả ba sánh lại chưa tầy cả ba.
Đến khi cha mẹ đã già,
Bao nhiêu sức lực xương da gầy mòn.
385 Quét vun đổ dốc cho con,
Cha mẹ chỉ còn xác tựa xác ve.
Đấu thường đong lại đong đi,
Một bấc một chì nhẹ nhõm như lông.
Trừng trừng hai mắt ngóng trông,
390 Để cho trai gái đền công sinh thành.
Lót xác mình là của cha mẹ,
Phải lo lường san xẻ đền công.
Tính lần ghi lấy làm lòng,
Hẳn không cha mẹ thì không có mình.
395 Mười ngày chín tháng chưa sinh,
Ai mang nặng nhọc, mẹ mình chứ ai.
Đến khi ra khỏi bào thai,
Không cha không mẹ nào ai giữ dè.
Bây giờ khôn lớn đề huề,
400 Vợ con ríu rít giở nghề vong ân.
Mẹ già cha yếu nhọc nhằn,
Một ngày đã được mấy lần đỡ nâng.
Ba năm tay bế tay bưng,
Công cao nghĩa cả mấy từng núi non.
405 Bây giờ định tỉnh thần hôn
Đem lòng thương vợ thương con quên rồi.
Khi biết lẫy, khi biết ngồi,
Mẹ cha xem xóc từng hồi vuối ta.
Khi chập chững bước dò la,
410 Ấy ai gìn giữ cho ta yên hàn.
Nào khi khóc nào khi hờn,
Lại khi éo náu cùng cơn lè nhè.
Người ngoài ai dỗ không nghe,
Đòi sao cho được mẹ cha dỗ mình.
415 Đêm đông than lửa năm canh,
Đèn chong suốt sáng cho mình chơi đêm.
Đến khi biết đói biết thèm,
Lỡ ra mẹ vắng phải đem bú nhờ.
Lạ hơi giẫy giọn khóc la,
420 Mẹ về, tay níu tay co mới mừng.
Nào khi chập chững lâng lâng,
Nhắp chân từng bước tay nâng đỡ đần.
Mẹ cha lỡ bước quá chân,
Tấc lòng khắc khoải tần ngần nhớ con.
425 Bây giờ già yếu gầy mòn,
Trông con chẳng thấy mặt con đứa nào.
Vắng tiếng hỏi, vắng tiếng chào,
Khác nào ngọn đuốc tiêu hao cháy tàn.
Thương con chẳng nỡ thở than,
430 E con mang tiếng, thế gian chê cười.
Lòng thương cha mẹ không rời,
Cớ sao nỡ chặt đứt đôi lòng người.
Sớm thăm tối hỏi chớ ngơi,
Lòng mình buộc với lòng người khăng khăng.
435 Đấu mình đong sao cho bằng,
Đấu người khi trước đã đong cho mình.
Miễn là ăn ở hết tình,
Báo đức sinh thành phải đạo làm con.
Nhớ khi trứng nước hãy còn,
440 Ba năm chín tháng xương mòn thịt tan.
Biết bao khó nhọc gian nan,
Công lao dưỡng dục lo toan cho mình.
Bây giờ chớ chút làm thinh,
Tán hết xương mình chưa đủ đền ơn.
445 Phải đem chữ hiếu mà chôn
Vào lòng cho chặt trí khôn chớ rời.
Chân tay đi đứng thảnh thơi,
Miệng ăn giọng nói điệu chơi tiếng cười.
Nói từ chân tóc kẽ tai,
450 Mặt hàm mũi miệng nào ai cho mình.
Thật là cha mẹ sinh thành,
Đủ đầu đủ đốt cho mình chớ ai.
Công sinh đã chẳng quản nài,
Lại còn lo lắng tài bồi cho ta.
455 Thế gian nhời ví thật thà,
Rằng con như bóc mẹ cha lột mình.
Hoá ra không phải của mình,
Là của cha mẹ đã sinh rõ ràng.
Ai suy nhời ấy cho tường,
460 Cũng nên một sách một chương dạy mình.
Rằng công cha mẹ sinh thành,
Thì ta lại lấy xác mình đền công.
Sinh thành như bể mênh mông,
Nói dài dài quá ít không đủ nhời.
465 Kể từ con mắt con ngươi,
Bởi đâu mình có, bởi người chứ ai.
Trông ta, trông từ trong thai
Trông cho đến biết gái trai mới đành.
Trông cho đến lúc sinh thành,
470 Các điều đau đớn thấy mình liền quên.
Trông cho con được bằng an,
Cả đời con mắt như liền vuối con.
Khi còn ngây thơ trứng nước,
Trông làm sao cho được yên lành,
475 Khi con đến tuổi trưởng thành,
Lại trông con được nổi danh vuối đời.
Thấy con đau khóc thì rơi,
Hai hàng thánh thót tả tơi hai hàng.
Thấy con khó đói bàng hoàng,
480 Thấy con ngu dại lại càng thiết tha.
Bây giờ cha mẹ đã già,
Trông con báo bổ mới là đạo con.
Trông coi miếng ngọt miếng ngon,
Để người bổ sức gầy mòn vì ta.
485 Trông coi nét mặt nước da,
Thấy chừng người yếu thuốc the cho người.
Trông coi chốn nằm chốn ngồi,
Hễ mà rếch rác lau chùi sửa sang.
Nghiêm đông coi lửa coi than,
490 Tháng hạ coi quạt người yên giấc hoè.
Lắng mà nghe trông nom từng tí,
Buổi thần hôn xe ý mà coi,
Bởi chưng cha mẹ nhiều người
Thấy con lại nể nín ngồi làm thinh.
495 Mắt người đẻ ra mắt mình,
Cho nên càng phải hết tình trông coi.
Họa là tỉnh chút đền bồi,
Công non công bể công trời thí chăng.
Chớ điều mắt vược mắt lăng
500 Chớ điều trừng trộ nghiến răng chau mày.
Mẹ cha giọt vắn giọt dài,
Mắt mình bạc phếch mắt người hổ ngươi .
Bây giờ nói đến hai tai,
Phải nghe chữ hiếu mà cài vào đây.
505 Lắng nghe kể lại từng ngày,
Ta còn bé nhỏ tai người đinh ninh.
Lắng nghe từ lúc sơ sinh,
Nghe lắng con mình cất khóc oa oa.
Ba năm nghe ngóng dần dà,
510 Hễ khi ta khóc mẹ cha giật mình.
Năm canh trông suốt chực rình,
Nghe con ọ oẹ thương tình dậy ngay.
Nghe đêm chưa chán lại ngày,
Mẹ cha săn sóc đổi thay từng hồi.
515 E con nói chẳng nên nhời,
Bệnh thì chỉ khóc mà thôi, biết gì.
Nghe từng hơi thở mà đi,
Không nghe thì sợ nhiều khi nhỡ nhàng.
Nghe con khi uống thuốc thang,
520 Cha mẹ lại càng lắng mãi không ngơi.
Khi nghe con ngủ con chơi,
Nghe đủ mọi nhời con khóc con reo.
Nghe con bập bẹ nói theo,
Lắng nghe từng điều, mọi lúc cùng nghe.
525 Nghe con bệnh nạn gian nguy,
Thôi thì cha mẹ kể chi đến mình.
Nghe con được sự yên lành
Ruột gan cha mẹ như hình chùm hoa.
Nghe con đói rách xót xa,
530 Nghe con no ấm mẹ cha lòng mừng.
Nghe con ngu tối ngập ngừng,
Nghe con sáng dạ sáng lòng mới vui.
Nghe con lỡ bước xa khơi,
Hai mắt sụt sùi đứng cửa trông ra.
535 Nghe con huynh đệ bất hoà,
Nghe con không được thất gia yên lành.
Không nghe thì bụng không đành,
Nghe ra trong bụng buồn tanh tà buồn.
Nghe con ít ỏi trí khôn,
540 Phần xác phần hồn không biết lo toan.
Tai nghe hai mắt ứa giàn,
Ra như hai suối chứa chan mạch sầu.
Nghe con phải sự lo âu,
Tai bay vạ gió ở đâu tuốn vào.
545 Bụng như cào, tai nghe mắt khóc,
Đêm năm canh trằn trọc vì con.
Nghe mà lòng bụng héo hon,
Là khi nghe biết rằng con bạc tình.
Nhời khôn cha mẹ thì khinh,
550 Những nhời dạy vợ thì binh rầm rầm.
Hãy vấn tâm: khi còn bé nhỏ,
Nghe nhời ai dạy dỗ hôm mai?
Khóc thì cha mẹ rỉ tai,
Ru mình cho nín nào ai bây giờ.
555 Nỡ nào bác mặt làm ngơ
Nhời cha mẹ bảo hững hờ làm thinh.
Khi xưa tiếng lạ mình khinh,
Tiếng cha mẹ mình cuồn cuộn theo đuôi.
Bây giờ lấy được vợ rồi,
560 Lắng tai nghe tiếng vợ xui phụ tình.
Vì sự bênh lấy nhời vợ nói,
Hoá sinh điều ánh ỏi xôn xao,
Làm cho cha mẹ tiêu hao,
Vì con ở bạc như dao đâm lòng.
565 Mẹ cha dạy bảo tai chong,
Như hai tai cối mà không nghe gì.
Lạ thay bấc nặng hơn chì
Là điều trái ngược bởi vì đắm yêu.
Làm trai ở cho biết điều,
570 Thường tình yêu vợ là yêu thật thà,
Bắt nó vâng lời mẹ cha,
Mình ăn ở trước để hoà làm gương.
Hay đâu mình lại mở đường,
Cho nên nó càng lủng bủng tại ai.
575 Mẹ cha thở vắn than dài,
Nghĩ rằng duyên đẹp phận hài cho con,
Rước về định tỉnh thần hôn,
Nào ngờ đến nỗi giang sơn tan tành.
Nghĩ lòng buồn lại buồn tanh
580 Ai ngờ chì nhẹ thênh thênh dường này!
Sinh nuôi sánh vuối cao dày,
Bây giờ eo óc tiếng đầy tiếng vơi.
Bưng tai giả điếc làm đui,
Bưng tai không được vuối nhời ong ve.
585 Làm trai nghe cho biết nghe,
Cho rằng vợ phải cũng đe mới vừa.
Nhớ rằng mình lúc ngây thơ,
Nghe ai hơn tiếng mẹ cha gọi mình.
Đền bồi cho xứng công trình,
590 Mẹ cha nghe lắng về mình bấy nay.
Tai này hỏi thử tai ai,
Có phải mình cài vào đấy được chăng.
Đã biết rằng là tai cha mẹ
Thì phải dùng trả nợ người sinh.
595 Làm người mà ở bạc tình,
Đội giời đạp đất như hình giống muông.
So đo dùng thứ thước vuông,
Nhắm trông từng thí hoạ vuông chăng là.
Bây giờ ta lại dần dà,
600 Nói hai lỗ mũi mẹ cha sinh thành.
Mẹ cha chịu mùi hôi tanh,
Từ ngày sinh đẻ ra mình biết bao.
Nhất là lúc đậu thủy bào,
Thối tha còn thứ thối nào thối hơn.
605 Nhiều khi cha mẹ ngồi ăn,
Mình đà đại tiểu ra khăn áo người.
Vì thương không ngửi thấy mùi,
Thối tha hôi hám mũi người như không.
Khi mình sài chốc rọt ung,
610 Máu me nhớp nhúa người không tởm gì.
Khi mình mũi dãi trít tri,
Mình còn ngây dại biết gì là đâu.
Ai chùi ai tắm giặt lau,
Cho mình sạch sẽ mà hầu quên ơn.
615 Cớ sao chẳng xét nguồn cơn,
Vì đâu cha mẹ phải hôn hít mình.
Người ngoài ai thấy cũng kinh,
Lấy làm tởm lợm như hình nhớp nhơ.
Hỏi rằng mình đã có ưa
620 Được hơi người khác hay chưa lọ người?
Hít hôn cha mẹ không ngơi,
Bởi vì hơi người san sẻ cho ta.
Hơi nhà vả lại máu nhà,
Rõ ràng là mũi mẹ cha sinh thành.
625 Hơi người cũng là hơi mình,
Cớ sao mà tởm mà kinh hơi nhà.
Người đời hễ đến tuổi già,
Thời sinh lười lẫm khề khà tanh hôi.
Làm con phải giữ phải coi,
630 Đổi quần thay áo cho người liên liên.
Chốn ăn chốn ở cần quyền,
Lau chùi quét tước đừng quên bao giờ.
Nuôi tuổi già một ngày thanh thả,
Trước tam công đổi chả ai nghe.
635 Nếm phân chẳng chút rụt rè,
Đã không mè hè lại lấy làm vui.
Nhớ khi ta mũi sụt sùi,
Cùng khi nhớp nhúa ai chùi cho ta.
Bây giờ đôi chút thối tha,
640 Hay đờm cha mẹ khạc ra ít nhiều,
Hai mắt chau, lấy làm tởm gớm,
Tát bể này hết thấm vào đâu.
Cũng khi lại tị nạnh nhau,
Đứa thì lắc đầu đứa giổ vặt theo.
645 Yêu mình ai chẳng là yêu,
Hãy suy một điều mình có bởi đâu?
Mình về sau, muốn con có hiếu,
Thì bây giờ làm kiểu làm gương.
Bắc cầu cho tốt dịp dàng,
650 Để cho con cứ một đàng theo sau.
Không xa đâu, kiến bò miệng chén,
Quanh quẩn đây nó đến bấy giờ.
Công bằng chân tóc kẽ tơ
Mình đà đong trả mẹ cha đấu nào,
655 Sau này con cái đong vào
Cũng một đấu ấy tơ hào chẳng sai.
Bây giờ nói đến miệng môi,
Nói không muốn nói mà thôi không đành.
Môi ta cha mẹ sinh thành,
660 Ra như bóc lấy môi mình cho ta.
Môi mẹ cha môi son lạt phếch,
Ai là người biện bạch cho ta?
Bởi chưng khí huyết mẹ cha,
Sẻ san mà đúc thân ta đây này.
665 Vả trong chín tháng mười ngày,
Nặng nề khó nhọc đắng cay e dè.
Đồ ăn bùi ngọt của gì,
Ăn sinh khí huyết mình thì phải e.
Lại còn nhà khó gian nguy,
670 Nào có của gì ăn trấu ăn than.
Có của mà chẳng dám ăn,
Hay là ăn trấu ăn than ích gì.
Môi nào mà chẳng lạt đi,
Kẻ làm con cái phải ghi vào lòng.
675 Biết bao là sức là công,
Ta mới lọt lòng cất tiếng oa oa.
Mẹ cha liên miệng với ta,
Thôi thì chẳng được ngơi ra lúc nào.
Ru ta tiếng thấp tiếng cao,
680 Hôn ta cũng chẳng lúc nào là không.
Ba năm ríu rít đèo bồng
Lúc dỗ ta lặng lúc không lại cười
Lúc ta chơi, mẹ cha ha hả
Lúc ta đau, mếu cả và hai
685 Lúc thở dài, thấy ta chưa khỏi
Cũng nhiều khi đến nỗi khóc thầm
Nỉ non mỏi miệng ba năm
Rồi ra thôi lại kỳ cầm dạy nuôi.
Của ngon khi đã bén mùi
690 Mẹ cha nhịn ngọt sẻ bùi tiếc chi.
Mớm dần khi một thí thi
Nhiều khi dỗ chán chăng thì mới ăn
Lại khi con bệnh gian nan
Dỗ con uống thuốc như van rầy rà
695 Lớn khôn ngày một dần dà
Trong vòng lên bốn cùng là lên năm.
Tay táy máy chân lăm chăm
Lửa đang trong bếp cũng đâm ngay vào
Nhiều khi bò cả xuống ao
700 Cha mẹ thét gào vảnh tai cối lên.
Chân tay chẳng lúc nào yên
Nhiều khi cha mẹ kêu lên giật mình
Dao dùi sắc nhọn chẳng kinh
U ơ nào biết hại mình là chi
705 Cha mẹ giật lấy cất đi
Thì lại níu ghì giữ lấy mà chơi.
Nhiều khi thí dỗ hết hơi
Tay mới chịu rời mắt vẫn trông theo
Nhất là những chốn cheo leo
710 Tay níu chân trèo ngã lại khóc dai
Tại mình nào phải tại ai
Mẹ cha đánh đất cho rồi mới yên
Nhiều khi chọc vách bẻ phên
Đánh chắt, đánh chuồn, chơi đất nặn chim.
715 Mẹ đi tìm gọi về lại khóc
Cha hết hơi khoăng khoắc mới về
Trời mùa hè chang chang dãi nắng
Mẹ cha kêu cũng chẳng quay đầu
Nhiều khi lại đánh lẫn nhau
720 Rồi thì ôm đầu chạy về làm thơ
Ra như cha mẹ chực chờ
Khô hầu ráo giọng mọi giờ với con
Lúc nỉ non làm thơ làm nũng
Lúc vui chơi lủng bủng dể ngươi
725 Đến khi nói đã nên nhời
Mẹ cha dạy dỗ hết hơi tập rèn
Dạy cho quen gọi cha gọi mẹ
Gọi anh gọi chị gọi ông gọi bà
Dạy dần dà cách ăn cách nói
730 Cách kêu cách gọi cách đứng cách ngồi
Mẹ cha mỏi miệng mỏi môi
Dạy việc đạo đời hiếu nghĩa cho con
Việc phần hồn trước dạy làm dấu
Kêu Giêsu Thánh mẫu Quan thầy
735 Kinh hằng ngày sự cần phải học
Mẹ dạy con trằn trọc hôm mai
Việc bề ngoài liệu chừng tùy tuổi
Cha dạy con hết nỗi dại khôn
Việc phần hồn xưng tội đầu hết
740 Dạy làm sao con biết dọn mình
Thật chí tình là lòng cha mẹ
Móc mọi điều cặn kẽ dạy con
Bây giờ con đã cả khôn
Thế nào là hiếu, con chôn vào lòng
745 Để hầu trả nghĩa đền công
Mẹ cha dạy dỗ hết lòng thương con.
Già nua hơi sức chẳng còn
Xác người rũ liệt gầy mòn vì ai
Dạy ta người đã hết hơi
750 Miệng người đã sái không ngơi lúc nào
Lúc thì nói nhỏ thì thào
Lúc thì thủ thỉ thấp cao mọi giờ.
Dỗ ta dỗ lúc ngây thơ
Dạy ta thì dạy mọi giờ chung thân
755 Nợ này là nợ đồng lần
Liệu mà trả lại cho cân thăng bằng.
Chớ điều nặng nhẹ tri trăng
Chớ điều lủng bủng vùng vằng cãi đôi
Chớ điều nói một đối mười
760 Biết rằng người dỗ mà thôi vuối mình
Phải xét tình so đo cho phải
Chớ nửa nhời đối cãi tri trô
Bấy lâu người đã dạy cho
Biết nhân biết nghĩa biết lo biết lường.
765 Chớ nào người đã dạy đường
Ở ăn bạc bẽo mà giương cổ cò
Cho ăn no, tìm đàng mổ mắt
Sánh nhời này rất thật chẳng sai
Miệng người dạy dỗ hôm mai
770 Cớ sao lại chẹn họng người phải chưa
Mình ngày xưa khóc to khóc nhỏ
Người chỉ ru với dỗ mà thôi
Bây giờ sao lại đối nhời
Đâm hông chọc tức cho người tủi thân
775 Đã biết ơn, liệu mà trả lại
Phải trình thưa mềm mại mới hay
Miệng người dạy dỗ từ ngày
Mình còn bập bẹ đến nay chưa rồi
Sao mà mình lại cướp nhời
780 Như bưng miệng người chẳng được nói ra
Chớ thì người dạy từ xưa
Chữ hiếu chữ nghĩa bây giờ ở đâu?
Phải dùng chữ hiếu làm đầu
Để mà đội đức cao sâu nặng dày
785 Đấu đong đầy đấu, người đong trước
Hẳn lòng người cũng ước đấu sau.
Công nuôi cũng lắm thảm sầu
Phải suy cho chín trước sau mà đền
Biết mấy phen mẹ cha nhịn miệng
790 Vì sợ con khóc tiếng thảm sầu
Mình ăn cơm người ăn rau
Chớ vừa nói đến mà đau sụt sùi
Thường tình ai chẳng ngậm ngùi
Mình ăn nỡ để người ngồi nhịn tong
795 Ví dù mình hãy tay không
Âu cũng nguôi lòng bớt sự bằn hăn
Người tủi thân vì mình cũng khá
Vợ cùng con ha hả ăn chơi
Nào là miếng ngọt miếng bùi
800 Mắt trông lòng lại ngậm ngùi tủi thân
Lúc khăn khăn nuôi con vất vả
Rầy già nua con chả đoái hoài
Xương da che bọc bề ngoài
Nghĩ mà thấm thía với đời tủi thân.
805 Vợ con ăn cha mẹ ăn
Ít là trả lại đồng cân cho bằng
Làm con chớ chớ đừng đừng
Tay mình là mấy mà bưng mắt trời
Người đời cho phải người đời
810 Nếu không chữ hiếu thì thôi còn gì.
Chớ điều tần tiện, cò kè
Già nua thèm nhạt của gì muốn ăn
Dù khó khăn cũng phải tìm kiếm
Chớ hơi tăm hỉ tiếng bằn hăn
815 Đền cơm đền bánh mình ăn
Lúc cha mẹ đói cực thân nuôi mình
Phải hết tình dưỡng nuôi cha mẹ
Để đền ơn san sẻ ngọt bùi.
Chớ coi người như là con ở
820 Nuôi thì nuôi chăng chớ gọi là
Ra công nâng giấc mẹ cha
Người yếu người già, già yếu tại đâu?
Cũng đừng điều chánh tị nhau
Những rằng nuôi chóng nuôi lâu thiệt thòi
825 Mười con người nuôi cả mười
Nhường cơm xẻ áo chẳng hơi phàn nàn
Bây giờ nay tính mai bàn
Chia nhau nuôi tháng lại toan nuôi ngày
Người đắng cay chẳng còn muốn sống
830 Những mơ màng chết chóng cho rồi
Mình già tuổi yếu chỉ ngồi
Trông con làm vậy thì thôi trông gì
Lại đến khi mẹ cha bệnh yếu
Phải hết lòng lo liệu thuốc the
835 Lắng mà nghe bệnh người giây phút
Chớ hững hờ mảy chút thờ ơ
Chớ điều chợp mắt bỏ qua
Gặp chăng hay chớ như là người dưng
Mắt người sưng, miệng người mếu
840 Nghĩ lúc mình túng thiếu nuôi con
Mồ hôi nước mắt bới bòn
Đã cơm lại thuốc cho con yên lành
Bây giờ con cái nuôi mình
Tị nhau hơn thiệt như hình báo cô
845 Ăn ngon và nuốt làm sao được
Cầm bát cơm chan nước mắt đầy
Rốt hèn như đứa ăn mày
Cho ăn làm vầy nó ngảnh mặt đi.
Hãy xem khi người nào tình nghĩa
850 Đến chơi nhà ta kể một nhời
Vô tình chạm đến ý người
Cơm bưng chắc hẳn ta mời không ăn.
Vì là miếng thực cực thân
Ai người ở trần cũng vậy mà thôi
855 Phương chi con cái đôi hồi
Cha mẹ nào ngồi mà chẳng cực thân.
Con có thân một mừng một sợ
Mừng vì người tràng thọ khang ninh
Nuôi người đền công nuôi mình
860 Cây cao bóng cả rập rình cháu con
Song mà lại sợ đến cơn
Phi thường nhất đán cao sơn đùng đùng.
Cây muốn lặng gió đánh rung
Châu rơi bốn bể đứng trông ngậm ngùi
865 Nghĩ ra thì sự đã rồi
Ôm lòng mà khóc cả đời bằng không
Gì bằng chín chữ in lòng
Nhằm từng chữ một, đến công chần chần
Bây giờ ta lại nói dần
870 Các điều báo hiếu về chân tay này
Chân chân ai, tay tay ai?
Chẳng phải của người sinh đẻ ra ru?
Đã rằng của người sinh ra
Dùng mà báo bổ mới là đạo con
875 Khi ta còn ngây thơ bé nhỏ
Tay mẹ cha có bỏ rời ru
Bế mà ngồi chu chu chăm chắm
Ta ngủ thì không dám động thân
Sẽ máy dần liệu chừng đưa võng
880 Mạnh ra thì sợ động đến con
Chân tay da nát thịt mòn
Chỉ vì một nỗi bế con đêm ngày.
Bế đi cho chán bế ngồi
Đứng mà còn khóc thì thôi bế nằm
885 Trốc tay một chốc ba năm
Lúc mẹ bế nằm lại gối đầu tay.
Ba năm mấy lúc bế lên
Ba năm đặt xuống mấy phen nhọc nhằn
Mẹ cha chân đã mỏi chân
890 Một đêm chỗi dậy mấy lần lửa than
Nằm chưa yên đã dậy xong xóc
Dậy đốt đèn lại sắc thuốc the
Nhiều lần nhơ nhớp trít tri
Mẹ cha lại phải thay đi đổi vào
895 Khốn nhà nghèo lấy chi thay đổi
Lòng mẹ cha đến nỗi giầm già
Vui lòng chân dịch tay xê
Tấm thương che lấp hắt đi các mùi.
Mẹ cha như đứa tôi đòi
900 Đêm ngày hầu hạ đứng ngồi không yên.
Hơi con động khóc tiếng lên
Mẹ đà chạy đến chực bên đỡ đần
Võng đưa chân đã mỏi chân
Bế tay nào biết mấy lần mỏi tay.
905 Chằng chằng như buộc cả ngày
Bệnh đau con khóc rời tay lúc nào.
Bế ra cho chán bế vào
Một ngày khó nhọc mấy tao rong đàng
Trên tay như ngọc như vàng
910 Không hề mấy chút thị thường vuối con
Khi con non bế bồng nhọc mệt
Biết mấy phen mỏi mệt cánh tay
Khi con ngủ dậy hằng ngày
Mẹ đà nắn bóp chân tay con liền
915 Đã ra như tính tự nhiên
Mẹ nào cũng chẳng có quên điều này
Lại đến ngày con đi chập chững
Tay mẹ cha cũng chẳng có rời
Khi thì dắt lúc thì vời
920 Khi nâng khi giấc chẳng ngơi lúc nào.
Chân con bước thấp bước cao
Chân mẹ bước vào rồi lại xách ra
Khi chân nhắp lúc tay giơ
Con lâng châng ngã tay đưa con cầm.
925 Biết bao sơn hải cao thâm
Rồi ra thôi lại kỳ cầm ngược xuôi
Cứng giò chơi những mảng chơi
Lộn vòng cha mẹ mọi nơi đi tìm
Khi bắt chim lại khi cù khẳng
930 Nhọc mẹ cha mỏi cẳng mỏi chân
Thường khi ta lại lần khân
Đánh lả cha mẹ giậm chân đùng đùng
Lòng thương cha mẹ vô cùng
Chẳng hề chấp chiếm những cung cách này
935 Mẹ cha rời rã chân tay
Bế nâng đã chán đã say nhọc nhằn
Khốn thay lại nỗi khó khăn
Bới bòn tìm kiếm của ăn đem về
Con ăn no mình mỏi mê
940 Con đau xuôi ngược thuốc the quản gì
Nhà nghèo bố mẹ làm thuê
Con thì đói khóc rề rề theo sau
Vợ chồng hai mắt trông nhau
Bế con không biết gửi đâu nhà nào.
945 Bố đi ra thì mẹ chạy vào
Thương con luẩn quẩn làm sao lúc này
Làm thuê đằng đẵng thâu ngày
Lấy công bát gạo giúm tay đem về
Chân tay cha mẹ tê mê
950 Để cho no bụng hả hê tươi cười
Việc người vốn ăn cơm người
Miệng ăn lòng vẫn ngậm ngùi thương con
Giặt dìu đôi chút của ngon
Bọc khăn dành để cho con mới đành.
955 Nuôi con đến lúc trưởng thành
Chân tay cha mẹ tan tành thịt da
Mỏi mê một ngày một già
Lo toan định liệu thất gia hết tình
Ra như rán lấy mỡ mình
960 Để cho con cái làm tình mẹ cha
Chân tay chỉ còn giúm da
Trông coi như mẩu chân gà phơi khô
Thể hình như xác cá rô
Gầy gò hết thịt còn giồ xương ra
965 Bây giờ cha mẹ đã già
Chân tay rời rã chực ta đỡ đần.
Làm con ta phải nhắc cân
Chằng trung bình cũng gần gần chớ xa
Hãy trông vào chân tay ta
970 Đây là cha mẹ san ra rành rành
San ra mà cũng chưa đành
Muốn như trút cả phần mình cho con.
Biết bao tay mỏi chân chồn
Ngược xuôi bòn bớt nuôi con bấy chầy
975 Bây giờ già yếu ngồi đây
Chân đi chẳng được mà tay rụng rời.
Đứng lên chẳng được lại ngồi
Hai tay chống nạnh sụt sùi nhỏ sa
Con là cái gậy mẹ cha
980 Phòng khi đến lúc tuổi già nương thân.
Làm con phải ở có nhân
Tay nâng tay đỡ ân cần hôm mai
Chân tay cha mẹ bài xoài
Nhắc đưa chẳng được vì ai vì mình
985 Phải thương tình mẹ cha vất vả
Biết mấy phen sấp ngửa ngược xuôi
Đứng lăm chăm chẳng kịp ngồi
Nhiều khi lật đật rụng rời chân tay
Thuốc con, đi chạy tìm thầy
990 Cơm no thì đã hai tay bới bòn
Bây giờ sức lực gầy mòn
Chân tay rũ liệt chỉ còn nắm xương
Làm con nghĩ lại mà thương
Nâng lên đặt xuống dựa nương đỡ người
995 Vả chăng đừng có cậy ai
Mình cậy người ngoài là việc hiếu thuê
Một niềm kính thảo dãi dề
Cháo cơm nâng giấc thuốc the bù chì
Tỉnh tinh đền lại những khi
1000 Mẹ cha sấp ngửa chẳng kỳ nắng mưa
Áo quần người đổi thay ra
Chính mình giặt lấy mới là đạo con.
Khi ta còn ngây thơ bé nhỏ
Sự nhớp nhơ cha mẹ cậy ai
1005 Bây giờ ta cậy người ngoài
Làm cho cha mẹ ngậm ngùi vuối ta
Rằng ngày xưa biết bao khai thối
Ai đỡ cho, chỉ mũi mình thôi
Bây giờ con cái lại giừa
1010 Cho người ngoài ngửi tanh hôi vì mình
Dù mà cha mẹ làm thinh
Nhưng rõ thật tình áy náy không yên.
Tính tự nhiên người nào cũng vậy
Sự nhớp mình ai thấy hổ ngươi
1015 Làm người cho phải đạo người
Nhắm vào chữ hiếu mà thôi rõ ràng
Cho nên phải giữ kỹ càng
Khác nào như thể giữ vàng trốc tay
Thuốc the cơm cháo đổi thay
1020 Những việc thế này đừng cậy nương ai
Muốn cho yên ủi lòng người
Lại phải tươi cười chớ chút ủ ê
Khoẻ cơm cháo bệnh thuốc the
Mắt trông miệng nếm tay nghe tay làm.
1025 Lòng mình cam, người cũng cam
Nuôi tằm ai chẳng là tham ruột tằm
Cúi đầu đội đức cao thâm
Bắt chước con tằm rút ruột đền công.
Làm cho cha mẹ thỏa lòng
1030 Cả đời khắc khoải chỉ trong lúc này
Chớ điều khó mặt chau mày
Để lòng cha mẹ đắng cay vuối mình
Vì con chẳng có lòng thành
Tiếng thăm tiếng hỏi vắng tanh hững hờ.
1035 Ơ hờ như mẫu đá gà
Gặp chăng hay chớ gọi là cho qua
Bước vào chưa bước, bước ra
Làm cho đỏ mắt mẹ cha trông mình.
Thường tình ai chẳng thường tình
1040 Mẹ cha mong mỏi con mình làm vui
Nỡ nào ở bạc như vôi
Để lòng cha mẹ đứng ngồi không yên
Thương con cha mẹ tự nhiên
Mọi giờ mọi phút không quên bao giờ
1045 Nhất là đến lúc tuổi già
Thấy con thấy cháu vào ra dập dìu
Đói no quên hết mọi điều
Yếu đau đành chịu bấy nhiêu cam lòng
Làm con ta chớ cướp công
1050 Cướp sức, cướp lòng, người phải phủi tay.
Ngậm ngùi mà lại đắng cay
Vì con ăn cướp trốc tay công mình
Làm con chớ ở vô tình
Làm cho cha mẹ như hình mồ côi
1055 Công sinh công dạy công nuôi
Con ăn cướp rồi cha mẹ ngồi trơ.
Mếu thầm, ứa nước mắt ra
Nghĩ suy nông nỗi xót xa tần ngần
Hễ già vốn hay tủi thân
1060 Nhất là về nỗi bất nhân con mình
Nhớ đến tình nuôi con đàn đống
Lúc già nua vong vóng mồ côi
Đánh ngực kêu tiếng than ôi
Ruột tôi con vặn đứt đôi ra rồi.
1065 Sụt sùi khóc đứng khóc ngồi
Nghĩ mình lại tủi vuối người bầy vai
Cũng công sinh đẻ như ai
Cùng là một kiếp làm người như nhau
Con người có hiếu trước sau
1070 Con mình bạc phếch hoá đau lòng mình
Làm con chớ ở bạc tình
Cướp công cha mẹ sinh thành sao nên
Oan gia báo lại nhãn tiền
Công bằng đối đáp tự nhiên rành rành
1075 Đấu con mình nó chăm đong lại
Vốn đã đành lại lãi gấp đôi
Án khép rồi chữ vàng rờ rỡ
Kẻ làm con mà ở bất nhân
Kíp chầy báo lại chần chần
1080 Tri thù chẳng sót muốn phần chẳng sai.
Hãy lắng tai nghe lời Chúa hứa
Ai hết lòng thảo hiếu mẹ cha
Sẽ ban phần thưởng này là
Sống lâu dưới thế để mà trả công.
1085 Về sau phúc trọng muôn phần
Chúa còn trả lại vô cùng hẹp chi
Mấy lời hiếu tự phải ghi
Chôn lòng mà giữ chớ khi nào rời.
Amen