13. Gia đình trong các cuộc xung đột
42. Rất nhiều gia đình trong số hàng trăm ngàn gia đình Á Châu đã bị ảnh hưởng bởi các cuộc xung đột vũ trang với các căn nguyên khác nhau. Hàng ngàn gia đình bị mất nhà cửa do các cuộc giao tranh rời rạc hoặc thường xuyên. Nước mắt, đầu óc căng thẳng, tâm trạng lo âu, bất an thường làm các bậc cha mẹ lo lắng về sự an toàn và tương lai của gia đình họ. Việc học hành của con cái họ thường bị gián đoạn và bị dở dang. Các loại bệnh tật giày vò các gia đình tản cư cố tự chống đỡ trong các điều kiện tồi tàn ở nhiều trại tản cư. Ở một mức độ xâu xa hơn, các gia đình tản cư phải cam chịu những thành kiến, thiên vị, quan niệm, thái độ và các giá trị vốn là cốt lõi của các cuộc xung đột về chính trị, kinh tế, ý thức hệ, sắc tộc và tôn giáo ở Á Châu. Chủ nghĩa công xã và chủ nghĩa nền tảng là hai chiều kích trong các cuộc xung đột này. Con cái lớn lên trong chiến tranh có khả năng chúng phải chịu những cuộc chiến khác trong tương lai, mang vào tương lai các cội rễ xung đột mà cha mẹ chúng đã gánh chịu trong tâm khảm và trong con tim họ. Thật là phấn khích khi tại một số quốc gia có đầy dẫy các cuộc xung đột, các bà mẹ là những người chịu đau khổ và dễ gánh chịu tổn thương nhất đã tự đến với nhau để trở thành những người chủ trương đấu tranh cho hoà bình. Với sự chăm sóc và nuôi dạy nhiệt tình, sự nhạy cảm đối với các nhu cầu sâu xa, sự kiên định yêu chuộng hoà bình, và là người phụ nữ sát cánh khi cần, các bà mẹ đã đóng vai trò đặc biệt trong việc mang lại hoà bình, chứ không phải chiến tranh.
14. Gen sinh học đe doạ Sự sống
43. Các tiến bộ vượt bật đáng kinh ngạc của khoa học đã mở rộng tri thức của chúng ta về sự sống con người và tiếp tục cung cấp cho chúng ta những thông tin khoa học có giá trị. Dự án Gen Người có tiềm năng mang lại lợi ích to lớn cho con người. Trong tương lai, hầu hết các bệnh nghiêm trọng mà cho đến nay xem như vô phương cứu chữa có thể sẽ được chữa trị. Dưới ánh sáng của đức tin những tiến bộ này càng làm tăng thêm nỗi kính sợ tột bực của chúng ta về quyền lực sáng tạo vô hạn của Thiên Chúa. Mặt khác, từ những phát triển về khoa học và công nghệ to tác này đã nổi lên các vấn đề đạo đức sinh học liên quan đến tính thiêng liêng và phẩm giá của sự sống từ chính lúc khởi đầu của nó và liên quan đến cương vị quản lý về sự sống mà Thiên Chúa đã ban.
44. Khi lần đầu tiên việc sản xuất ra các tế bào phôi mầm thông qua sinh sản vô tính trên người được công bố thì những tiềm năng chữa bệnh do việc chữa lành vết thương hoặc thay thế các phần cơ thể bị bệnh đã được công nhận ngay tức khắc. Tế bào phôi mầm được lấy từ phôi người để sản xuất vì mục đích chữa bệnh hoặc vì mục đích tái sinh sản qua sự thụ tinh. Hàng ngàn phôi thai bị phá bỏ để sản xuất ra tế bào phôi mầm. Sau đó, một số nhà nghiên cứu Nam Hàn báo cáo đã thành công trong việc sản xuất ra các tế bào phôi mầm. Vào năm 2003, Hội đồng Giám Mục Nhật Bản đã đệ trình một chỉ trích lên Ban Hội thẩm về Đạo đức sinh học của chính phủ và phản đối việc sản xuất phôi người vì mục đích nghiên cứu và chữa bệnh vô tính người. Các cuộc tranh cãi sôi nổi tiếp tục diễn ra giữa các nhà khoa học, các nhà thần học luân lý, các nhà đạo đức học và các nhà lãnh đạo tôn giáo. Sự phát triển này không vượt ra khỏi các nước ngoài Á Châu, vì các cuộc thí nghiệm đang được thực hiện ở một số quốc gia Á Châu. Xáo trộn hơn nữa là các quan niệm đi ngược lại các giáo huấn của Giáo Hội giờ đây được dùng để bào chữa cho việc sản xuất và sự phá bỏ phôi người, chẳng hạn như quan niệm các phôi người là những con người chứ không phải là những cá thể con người. Nỗi ám ảnh về gen trở thành eugenics, về khả năng có thể lựa chọn và có cơ sở khoa học trong việc sản xuất ra “những siêu nhân” hoặc “những em bé theo thiết kế” và là một siêu sinh vật đang lờ mờ xuất hiện để nhân loại đóng vai trò Thiên Chúa.
45. Rõ ràng phôi người vô tính và việc sản xuất ra các tế bào phôi mầm bằng cách phá bỏ phôi người là sự sỉ nhục nghiêm trọng đến phẩm giá con người và tính thiêng liêng của đời sống con người. Ngay khi những ý định của họ là vì sự chữa bệnh hay các mục đích tái sinh sản có thể là tốt, nhưng sự sản xuất, sự vận dụng và sự phá bỏ phôi người để đạt được các tế bào phôi mầm thích hợp là không thể chấp nhận về mặt luân lý (Xem Tham luận của Phái đoàn Toà Thánh tại Ủy Ban Đặc Biệt của Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc lần thứ 57 về Sinh sản Vô Tính Người, 23-09-2002). “Toà Thánh ủng hộ các nghiên cứu tế bào mầm trên có nguồn gốc sau sinh sản [như từ tủy xương của người trưởng thành] vì lối tiếp cận này - đã được minh chứng trong hầu hết nghiên cứu gần đây - là một đường hướng lành mạnh, đầy hứa hẹn và hợp đạo lý để đạt được vấn đề cấy ghép và liệu pháp tế bào có thể mang lại lợi ích cho nhân loại” (Loc. Cit.). Với lập trường phò sự sống, Giáo Hội rất thận trọng về những phát triển như thế này đang tuốn vào cánh cửa Á Châu.
15. Gia đình và các cộng đồng Giáo hội, Nhân sinh cơ bản
46. Sự phát triển thật sự tích cực ở Á Châu là nhận thức đang gia tăng về vị trí và vai trò của gia đình trong việc xây dựng các cộng đồng Giáo Hội, Nhân sinh cơ bản [Được lưu ý trong quan sát của Hội đồng Giám Mục Nhật Bản, các ngài tin rằng ở Nhật Bản “không thể xảy ra khả năng gia đình là tế bào cơ bản của cộng đồng Giáo Hội” vì “chúng tôi thường có thể chỉ kiếm được một người Công Giáo trong rất nhiều gia đình”, CBCJ, IWP, trang 2]. Gia đình là tế bào cơ bản của xã hội và của cộng đoàn Giáo Hội ở mức nền tảng, là Giáo Hội tại gia. Tại Á Châu ngày nay, có sự nhận thức rõ rằng gia đình trở thành trung tâm điểm của việc Loan báo Tin Mừng toàn diện và là cơ cấu nền tảng thiết yếu của cộng đồng Giáo Hội cơ bản, cộng đồng Nhân sinh cơ bản và ngay cả Giáo Hội địa phương như một toàn thể. Nói cách khác, Giáo Hội bắt đầu từ gia đình chứ không phải từ giáo xứ. Trong ánh sáng của viễn tượng này, sự cân nhắc lại các chương trình mục vụ cần được thực hiện. Trong nhiều cách tiếp cận để xây dựng các cộng đoàn nhỏ để tạo nên một giáo xứ, có nhiều chú ý hơn đối với gia đình và các cụm gia đình, các chương trình mục vụ của giáo xứ đều nhắm đến xây dựng gia đình.
16. Tổng Kết
47. Chúng ta đã nhận ra nhiều hình thức ảnh hưởng đến hoàn cảnh mục vụ. Chúng có thể là những hình thức đưa đến sự chết hoặc những hình thức mang lại sự sống. Một số hình thức mang ý nghĩa tích cực rõ rệt đối với sự phát triển của nền văn hoá sự sống toàn diện. Tuy nhiên, các hình thức ảnh hưởng khác như tình trạng nghèo đói nghiêm trọng của Á Châu, các chia rẽ, các xung đột và các thể chế áp bức và bóc lột đã bị biến thành công cụ của tiến trình toàn cầu hoá về kinh tế và văn hoá cùng với việc kinh doanh mang tính chất của sự chết. Chúng không chỉ đe doạ đến chất lượng cuộc sống mà còn đe doạ đến sự tồn vong của các gia đình Á Châu. Thậm chí gia đình Á Châu còn bị đe doạ bởi sự phát triển gen. Trong khi sở hữu nhiều đặc điểm tích cực thì sự nổi lên của nền văn hoá trần tục, hậu hiện đại lại mang tính hai mặt nhất. Các nhân tố về xã hội, văn hoá, kinh tế, chính trị, tôn giáo - bao gồm các thể chế - ảnh hưởng đến gia đình Á Châu cả theo chiều hướng tốt và chiều hướng xấu. Tuy nhiên, chế độ đẳng cấp, chế độ gia trưởng và sự bất bình đẳng về giới tính, nghèo đói, trẻ em lao động, các vấn đề đất đai, sự sa sút về sinh thái vá các xung đột xã hội là các hình thức ảnh hưởng chủ yếu của việc kinh doanh mang tính chất của sự chết. Các hình thức đe hoạ như thế dẫn suy giảm các giá trị tích cực vốn là đặc điểm truyền thống của các gia đình Á Châu, chẳng hạn như mối quan hệ họ hàng thân thiết kể cả trong các đại gia đình, tình yêu thương con trẻ, sự tôn trọng và chăm sóc người già, sự hoà thuận, ý thức luân lý và tôn giáo sâu sắc, tôn trọng sự sống và chăm sóc sự sống từ thuở lọt lòng, sự tôn kính sâu xa về mặt thiêng liêng. Chúng đe doạ sự hiểu biết của chúng ta về sự sống tự nhiên và nguyên thủy cũng như tính tự nhiên và cơ cấu của gia đình và hôn nhân. Chúng phủ nhận trách nhiệm quản lý sự sống con người xem như không có sự thông suốt từ lúc thụ thai đến khi chết đi, và phủ nhận tính Bí tích của hôn nhân giữa người Nam và người Nữ và mục đích trao ban của Thiên Chúa dành cho hôn nhân. Tóm lại, hoàn cảnh mục vụ ở Á Châu, cả tích cực và tiêu cực, ảnh hưởng sâu sắc đến sự sống, sự đoàn kết và hoà hợp - hiệp thông và liên đới - của các gia đình Á Châu, các giá trị của Nước Thiên Chúa, mà trước đây biểu trưng cho toàn thể sự Sáng Tạo bắt nguồn từ Tình Yêu và Sự Sống của Thiên Chúa và giao ước mà Thiên Chúa ký với nhân loại. Những giá trị thuộc Kinh Thánh này sẽ là các đề tài cho suy tư thần học mục vụ của chúng ta.
48. Tình hình mục vụ thực sự là một thách đố lớn lao đối với thừa tác vụ gia đình của Giáo Hội ở á Châu. Gần 20 năm trước các Giám Mục Á Châu đã nói rằng: Có lẽ thách đố lớn nhất mà Giáo Hội Á Châu phải đối diện là thách đố được đặt ra bởi gia đình Á Châu. Gia đình Á Châu là tế bào chứa đựng mọi vấn đề Á Châu, sự nghèo đói, sự áp bức, sự bóc lột và thoái hoá, sự chia rẽ và xung đột. Gia đình bị ảnh hưởng trực tiếp bởi các vấn đề tôn giáo, chính trị, kinh tế, xã hội và văn hoá của Á Châu, bởi các vấn đề liên quan đến phụ nữ, sức khoẻ, công việc, kinh doanh, giáo dục... [Tuyên bố kết thúc của Nghị Hội FABC lần 4, Tokyo, 16-25 tháng Chín 1986, số 3.4.1, Cho mọi Dân tộc Á Châu,
Rosales and Arevalo, eds., 1992, trang 184].
49. Sau đây là những câu hỏi mục vụ bao quát mà chúng tôi mong được nhấn mạnh: Liêu Giáo Hội Á Châu, đặc biệt là các Giáo Hội địa phương, có thể đáp ứng một các thoả đáng các thách đố mục vụ đã được miêu tả hay không? Bằng cách nào Giáo Hội có thể suy tư thần học và mục vụ - một cách thích đáng - về kinh doanh mang tính chất của sự chết và các hình thức mang lại sự sống ở Á Châu vốn ảnh hưởng đến đời sống, tình đoàn kết, sự hiệp thông và liên đới của các gia đình Á Châu? Liệu Giáo Hội có thể mang lại hiệu quả thông qua các chương trình mục vụ liên quan dành cho các gia đình Á Châu hay không?
42. Rất nhiều gia đình trong số hàng trăm ngàn gia đình Á Châu đã bị ảnh hưởng bởi các cuộc xung đột vũ trang với các căn nguyên khác nhau. Hàng ngàn gia đình bị mất nhà cửa do các cuộc giao tranh rời rạc hoặc thường xuyên. Nước mắt, đầu óc căng thẳng, tâm trạng lo âu, bất an thường làm các bậc cha mẹ lo lắng về sự an toàn và tương lai của gia đình họ. Việc học hành của con cái họ thường bị gián đoạn và bị dở dang. Các loại bệnh tật giày vò các gia đình tản cư cố tự chống đỡ trong các điều kiện tồi tàn ở nhiều trại tản cư. Ở một mức độ xâu xa hơn, các gia đình tản cư phải cam chịu những thành kiến, thiên vị, quan niệm, thái độ và các giá trị vốn là cốt lõi của các cuộc xung đột về chính trị, kinh tế, ý thức hệ, sắc tộc và tôn giáo ở Á Châu. Chủ nghĩa công xã và chủ nghĩa nền tảng là hai chiều kích trong các cuộc xung đột này. Con cái lớn lên trong chiến tranh có khả năng chúng phải chịu những cuộc chiến khác trong tương lai, mang vào tương lai các cội rễ xung đột mà cha mẹ chúng đã gánh chịu trong tâm khảm và trong con tim họ. Thật là phấn khích khi tại một số quốc gia có đầy dẫy các cuộc xung đột, các bà mẹ là những người chịu đau khổ và dễ gánh chịu tổn thương nhất đã tự đến với nhau để trở thành những người chủ trương đấu tranh cho hoà bình. Với sự chăm sóc và nuôi dạy nhiệt tình, sự nhạy cảm đối với các nhu cầu sâu xa, sự kiên định yêu chuộng hoà bình, và là người phụ nữ sát cánh khi cần, các bà mẹ đã đóng vai trò đặc biệt trong việc mang lại hoà bình, chứ không phải chiến tranh.
14. Gen sinh học đe doạ Sự sống
43. Các tiến bộ vượt bật đáng kinh ngạc của khoa học đã mở rộng tri thức của chúng ta về sự sống con người và tiếp tục cung cấp cho chúng ta những thông tin khoa học có giá trị. Dự án Gen Người có tiềm năng mang lại lợi ích to lớn cho con người. Trong tương lai, hầu hết các bệnh nghiêm trọng mà cho đến nay xem như vô phương cứu chữa có thể sẽ được chữa trị. Dưới ánh sáng của đức tin những tiến bộ này càng làm tăng thêm nỗi kính sợ tột bực của chúng ta về quyền lực sáng tạo vô hạn của Thiên Chúa. Mặt khác, từ những phát triển về khoa học và công nghệ to tác này đã nổi lên các vấn đề đạo đức sinh học liên quan đến tính thiêng liêng và phẩm giá của sự sống từ chính lúc khởi đầu của nó và liên quan đến cương vị quản lý về sự sống mà Thiên Chúa đã ban.
44. Khi lần đầu tiên việc sản xuất ra các tế bào phôi mầm thông qua sinh sản vô tính trên người được công bố thì những tiềm năng chữa bệnh do việc chữa lành vết thương hoặc thay thế các phần cơ thể bị bệnh đã được công nhận ngay tức khắc. Tế bào phôi mầm được lấy từ phôi người để sản xuất vì mục đích chữa bệnh hoặc vì mục đích tái sinh sản qua sự thụ tinh. Hàng ngàn phôi thai bị phá bỏ để sản xuất ra tế bào phôi mầm. Sau đó, một số nhà nghiên cứu Nam Hàn báo cáo đã thành công trong việc sản xuất ra các tế bào phôi mầm. Vào năm 2003, Hội đồng Giám Mục Nhật Bản đã đệ trình một chỉ trích lên Ban Hội thẩm về Đạo đức sinh học của chính phủ và phản đối việc sản xuất phôi người vì mục đích nghiên cứu và chữa bệnh vô tính người. Các cuộc tranh cãi sôi nổi tiếp tục diễn ra giữa các nhà khoa học, các nhà thần học luân lý, các nhà đạo đức học và các nhà lãnh đạo tôn giáo. Sự phát triển này không vượt ra khỏi các nước ngoài Á Châu, vì các cuộc thí nghiệm đang được thực hiện ở một số quốc gia Á Châu. Xáo trộn hơn nữa là các quan niệm đi ngược lại các giáo huấn của Giáo Hội giờ đây được dùng để bào chữa cho việc sản xuất và sự phá bỏ phôi người, chẳng hạn như quan niệm các phôi người là những con người chứ không phải là những cá thể con người. Nỗi ám ảnh về gen trở thành eugenics, về khả năng có thể lựa chọn và có cơ sở khoa học trong việc sản xuất ra “những siêu nhân” hoặc “những em bé theo thiết kế” và là một siêu sinh vật đang lờ mờ xuất hiện để nhân loại đóng vai trò Thiên Chúa.
45. Rõ ràng phôi người vô tính và việc sản xuất ra các tế bào phôi mầm bằng cách phá bỏ phôi người là sự sỉ nhục nghiêm trọng đến phẩm giá con người và tính thiêng liêng của đời sống con người. Ngay khi những ý định của họ là vì sự chữa bệnh hay các mục đích tái sinh sản có thể là tốt, nhưng sự sản xuất, sự vận dụng và sự phá bỏ phôi người để đạt được các tế bào phôi mầm thích hợp là không thể chấp nhận về mặt luân lý (Xem Tham luận của Phái đoàn Toà Thánh tại Ủy Ban Đặc Biệt của Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc lần thứ 57 về Sinh sản Vô Tính Người, 23-09-2002). “Toà Thánh ủng hộ các nghiên cứu tế bào mầm trên có nguồn gốc sau sinh sản [như từ tủy xương của người trưởng thành] vì lối tiếp cận này - đã được minh chứng trong hầu hết nghiên cứu gần đây - là một đường hướng lành mạnh, đầy hứa hẹn và hợp đạo lý để đạt được vấn đề cấy ghép và liệu pháp tế bào có thể mang lại lợi ích cho nhân loại” (Loc. Cit.). Với lập trường phò sự sống, Giáo Hội rất thận trọng về những phát triển như thế này đang tuốn vào cánh cửa Á Châu.
15. Gia đình và các cộng đồng Giáo hội, Nhân sinh cơ bản
46. Sự phát triển thật sự tích cực ở Á Châu là nhận thức đang gia tăng về vị trí và vai trò của gia đình trong việc xây dựng các cộng đồng Giáo Hội, Nhân sinh cơ bản [Được lưu ý trong quan sát của Hội đồng Giám Mục Nhật Bản, các ngài tin rằng ở Nhật Bản “không thể xảy ra khả năng gia đình là tế bào cơ bản của cộng đồng Giáo Hội” vì “chúng tôi thường có thể chỉ kiếm được một người Công Giáo trong rất nhiều gia đình”, CBCJ, IWP, trang 2]. Gia đình là tế bào cơ bản của xã hội và của cộng đoàn Giáo Hội ở mức nền tảng, là Giáo Hội tại gia. Tại Á Châu ngày nay, có sự nhận thức rõ rằng gia đình trở thành trung tâm điểm của việc Loan báo Tin Mừng toàn diện và là cơ cấu nền tảng thiết yếu của cộng đồng Giáo Hội cơ bản, cộng đồng Nhân sinh cơ bản và ngay cả Giáo Hội địa phương như một toàn thể. Nói cách khác, Giáo Hội bắt đầu từ gia đình chứ không phải từ giáo xứ. Trong ánh sáng của viễn tượng này, sự cân nhắc lại các chương trình mục vụ cần được thực hiện. Trong nhiều cách tiếp cận để xây dựng các cộng đoàn nhỏ để tạo nên một giáo xứ, có nhiều chú ý hơn đối với gia đình và các cụm gia đình, các chương trình mục vụ của giáo xứ đều nhắm đến xây dựng gia đình.
16. Tổng Kết
47. Chúng ta đã nhận ra nhiều hình thức ảnh hưởng đến hoàn cảnh mục vụ. Chúng có thể là những hình thức đưa đến sự chết hoặc những hình thức mang lại sự sống. Một số hình thức mang ý nghĩa tích cực rõ rệt đối với sự phát triển của nền văn hoá sự sống toàn diện. Tuy nhiên, các hình thức ảnh hưởng khác như tình trạng nghèo đói nghiêm trọng của Á Châu, các chia rẽ, các xung đột và các thể chế áp bức và bóc lột đã bị biến thành công cụ của tiến trình toàn cầu hoá về kinh tế và văn hoá cùng với việc kinh doanh mang tính chất của sự chết. Chúng không chỉ đe doạ đến chất lượng cuộc sống mà còn đe doạ đến sự tồn vong của các gia đình Á Châu. Thậm chí gia đình Á Châu còn bị đe doạ bởi sự phát triển gen. Trong khi sở hữu nhiều đặc điểm tích cực thì sự nổi lên của nền văn hoá trần tục, hậu hiện đại lại mang tính hai mặt nhất. Các nhân tố về xã hội, văn hoá, kinh tế, chính trị, tôn giáo - bao gồm các thể chế - ảnh hưởng đến gia đình Á Châu cả theo chiều hướng tốt và chiều hướng xấu. Tuy nhiên, chế độ đẳng cấp, chế độ gia trưởng và sự bất bình đẳng về giới tính, nghèo đói, trẻ em lao động, các vấn đề đất đai, sự sa sút về sinh thái vá các xung đột xã hội là các hình thức ảnh hưởng chủ yếu của việc kinh doanh mang tính chất của sự chết. Các hình thức đe hoạ như thế dẫn suy giảm các giá trị tích cực vốn là đặc điểm truyền thống của các gia đình Á Châu, chẳng hạn như mối quan hệ họ hàng thân thiết kể cả trong các đại gia đình, tình yêu thương con trẻ, sự tôn trọng và chăm sóc người già, sự hoà thuận, ý thức luân lý và tôn giáo sâu sắc, tôn trọng sự sống và chăm sóc sự sống từ thuở lọt lòng, sự tôn kính sâu xa về mặt thiêng liêng. Chúng đe doạ sự hiểu biết của chúng ta về sự sống tự nhiên và nguyên thủy cũng như tính tự nhiên và cơ cấu của gia đình và hôn nhân. Chúng phủ nhận trách nhiệm quản lý sự sống con người xem như không có sự thông suốt từ lúc thụ thai đến khi chết đi, và phủ nhận tính Bí tích của hôn nhân giữa người Nam và người Nữ và mục đích trao ban của Thiên Chúa dành cho hôn nhân. Tóm lại, hoàn cảnh mục vụ ở Á Châu, cả tích cực và tiêu cực, ảnh hưởng sâu sắc đến sự sống, sự đoàn kết và hoà hợp - hiệp thông và liên đới - của các gia đình Á Châu, các giá trị của Nước Thiên Chúa, mà trước đây biểu trưng cho toàn thể sự Sáng Tạo bắt nguồn từ Tình Yêu và Sự Sống của Thiên Chúa và giao ước mà Thiên Chúa ký với nhân loại. Những giá trị thuộc Kinh Thánh này sẽ là các đề tài cho suy tư thần học mục vụ của chúng ta.
48. Tình hình mục vụ thực sự là một thách đố lớn lao đối với thừa tác vụ gia đình của Giáo Hội ở á Châu. Gần 20 năm trước các Giám Mục Á Châu đã nói rằng: Có lẽ thách đố lớn nhất mà Giáo Hội Á Châu phải đối diện là thách đố được đặt ra bởi gia đình Á Châu. Gia đình Á Châu là tế bào chứa đựng mọi vấn đề Á Châu, sự nghèo đói, sự áp bức, sự bóc lột và thoái hoá, sự chia rẽ và xung đột. Gia đình bị ảnh hưởng trực tiếp bởi các vấn đề tôn giáo, chính trị, kinh tế, xã hội và văn hoá của Á Châu, bởi các vấn đề liên quan đến phụ nữ, sức khoẻ, công việc, kinh doanh, giáo dục... [Tuyên bố kết thúc của Nghị Hội FABC lần 4, Tokyo, 16-25 tháng Chín 1986, số 3.4.1, Cho mọi Dân tộc Á Châu,
Rosales and Arevalo, eds., 1992, trang 184].
49. Sau đây là những câu hỏi mục vụ bao quát mà chúng tôi mong được nhấn mạnh: Liêu Giáo Hội Á Châu, đặc biệt là các Giáo Hội địa phương, có thể đáp ứng một các thoả đáng các thách đố mục vụ đã được miêu tả hay không? Bằng cách nào Giáo Hội có thể suy tư thần học và mục vụ - một cách thích đáng - về kinh doanh mang tính chất của sự chết và các hình thức mang lại sự sống ở Á Châu vốn ảnh hưởng đến đời sống, tình đoàn kết, sự hiệp thông và liên đới của các gia đình Á Châu? Liệu Giáo Hội có thể mang lại hiệu quả thông qua các chương trình mục vụ liên quan dành cho các gia đình Á Châu hay không?