TUYỂN CỬ HỘI ĐỒNG THỊ XÃ TẠI PHÁP QUỐC
Cộng Hòa Pháp Quốc được chia thành 36.782 communes. Commune là tổ chức công quyền không có danh từ nào tương đương trong tiếng Việt chúng ta.
Commune nhỏ nhất là Charmont (Val-d’oise) chỉ có 32 dân cư trong khi commune lớn nhất là Paris với 2,16 triệu dân cư. Commune trung bình có khoảng 380 dân cư.
Có 31.994 communes dưới 2.000 dân cư; 3.894 từ 2.001 đến 10.000 dân cư; 782 từ 10.001 đến 50.000 dân cư; 102 từ 50.001 đến 200.000 dân cư và 10 hơn 200.001. Ngoài ra, 31.927 communes có dưới 200 dân cư.
Do đó, chúng tôi đề nghị các communes có dưới 3.500 dân cư gọi là thị xã và từ 3.500 dân cư là thành phố và Paris là Thủ đô.
Danh từ municipalité hay conseil municipal cũng được thông dịch là Hội đồng thị xã và Hội đồng Thành phố.
Chủ Nhật ngày 09.03.2008, 44 triệu cử tri Pháp và người dân Liên hiệp Aâu Châu cư ngụ tại Pháp sẽ tham gia đầu phiếu bầu nghị viên (conseiller municipal). Các nam nữ nghị viên đắc cử sẽ bầu Thị trưởng và Đô trưởng. Nhiệm kỳ nghị viên là 6 năm, nhưng năm 2007, hai cuộc tuyển cử quan trọng Tổng thống và Quốc hội đã khiến cho các nghị viên được gia hạn nhiệm kỳ thêm một năm. Nếu kết quả vòng một không có kết quả như luật định thì cử tri được mời tham gia vòng hai vào ngày 16.03.2008.
I. CÁC THỊ XÃ DƯỚI 3.500 DÂN CƯ.
1. Nguyên tắc.
- bầu trực tiếp và kín;
- đa số hai vòng, có thể được tuyên bố đắc cử vòng nhất;
- các danh sách có thể trộn lẫn bằng thêm hay bớt ứng cử viên.
Ở vòng đầu, những ứng cử viên đạt được đa số tuyệt đối số phiếu bầu hợp lệ và số phiếu phải hơn 25% số ứng cử viên ghi danh sẽ được tuyên bố đắc cử. Những ghế còn lại phải tranh cử qua vòng hai. Ở vòng nhì, các ứng cử viên đạt được số phiếu cao nhất được tuyên bố thắng cử.
2. Thiết lập liên danh.
- Trong những thị xã có dưới 2.500 dân cư, các liên danh có thể lập một cách không đầy đủ và ứng cử cá nhân cũng được chấp thuận tranh cử.
- Trong những thị xã có từ 2.501 đến 3.500 dân cư, các liên danh phải thiết lập với số ứng cử viên đúng với số ghế cần bầu cử.
- Từ cuộc tuyển cử năm 2001, luật số 2000-493 được áp dụng số ứng cử viên nam nữ bằng nhau (làm sao bằng nhau được khi tất cả các liên danh đều có số ứng cử viên là số lẻ ?). Năm nay, số ứng cử viên nam nữ phải xen kẽ nhau.
II. CÁC THÀNH PHỐ TRÊN 3.500 DÂN CƯ.
1. Nguyên tắc.
- phổ thông đầu phiếu, trực tiếp và kín;
- đa số hai vòng, kết hợp thể thức đa sồ và tỉ lệ;
- mọi phiếu bầu có thay đổi, trộn lẫn bằng thêm hay bớt ứng cử viên được tuyên bố tuyển cử hiệu.
2. Thể thức bầu cử.
A. Vòng một. Liên danh đạt được đa số tuyệt đối số phiếu bầu hợp lệ chiếm 50% số ghế bầu. Số còn lại chia cho các liên danh (kể cả liên danh đa số tuyệt đối) đạt được ít nhất là 5% số phiếu bầu hợp lệ, tỉ lệ theo số phiếu đạt được.
Thí dụ: Thành phố Ville có 17.764 cử tri ghi danh đầu phiếu; 13.293 cử tri đi bầu và có 13.142 phiếu hợp lệ.
a- 4 Liên danh tham dự tuyển cử và kết quả như sau: Liên danh A thu được 7.751 phiếu; Liên danh B: 4.042 phiếu; Liên danh C: 174 phiếu và Liên danh D: 1.175 phiếu.
b- Hội đồng Thành phố Ville có 33 ghế Nghị viên và sự phân chia sẽ thực hiện như sau:
- Liên danh A thu được 7.751 phiếu hay 58,91% số phiếu hợp lệ tức hơn đa số tuyệt đối {[(13142/2)+1] = 6.572 phiếu}, chiếm ngay 50% tổng số ghế tức 16 ghế.
- Liên danh C bị loại vì chỉ được 174 phiếu, hay 1,32% số phiếu hợp lệ tức dưới 5 số phiếu hợp lệ (= 657 phiếu).
- Sau khi Liên danh A nhận 16 ghế, còn lại 17 ghế phải chia. Mỗi ghế tương đương với số phiếu trung bình là: 13142/17 = 773 phiếu.
• Liên danh A chiếm thêm: 7751/773 = 10 ghế và còn lại 21 phiếu;
• Liên danh B chiếm: 4042/773 = 5 ghế và còn lại 177 phiếu;
• Liên danh D chiếm: 1175/773 = 1 ghế và còn lại 402 phiếu.
- Như vậy, chúng ta đã chia được 33 ghế và còn 1 ghế được chia thêm cho liên danh D và có số còn lại 402 cao hơn hai liên danh kia.
c- Kết quả chung cuộc: Liên danh A chiếm 26 ghế; Liên danh B: 5 ghế và Liên danh D: 2 ghế.
- Nếu không có liên danh đa số tuyệt đối, phải bầu vòng hai.
B. Vòng hai. Chỉ những liên danh đạt được ít nhất 10 % số phiếu bầu hợp lệ được tham gia tranh cử vòng này. Những liên danh đạt được ít nhất 5 % số phiếu bầu hợp lệ có thể kết hợp thành liên danh với một trong những liên danh đạt được 10 % số phiếu bầu hợp lệ.
- Liên danh đạt được số phiếu cao nhất chiếm 50% số ghế bầu. Số còn lại chia cho các liên danh đạt được ít nhất là 5% số phiếu bầu hợp lệ, tỉ lệ theo số phiếu đạt được.
III. QUI CHẾ RIÊNG CHO PARIS, MARSEILLE VÀ LYON.
Việc điều hành Paris, Marseille và Lyon được đảm trách bởi hai cấp Hội đồng:
- Hội đồng Đô thành cho Paris và Hội đồng Thành phố cho Marseille hay Lyon,
- Hội đồng Quận (Consei d’arrondissement) gồm các nghị viên được bầu trong các khu bầu cử (secteur électoral) được qui định bởi luật ngày 31.12.1982.
Paris chia thành 20 Quận, tương đương 20 khu bầu cử. Thành viên Hội đồng Đô thành đồng thời cũng là Nghị viên Tỉnh (conseiller général) vì Paris cũng là Tỉnh (département). Tuyển cử được tổ chức để bầu 354 nghị viên và chính họ sẽ bầu Quận trưởng và các Phó Quận trưởng (Maire d'arrondissement et des ajoints). Thành viên các Hội đồng Quận bầu 163 thành viên Hội đồng Paris. Hội đồng Paris sẽ bầu Đô trưởng (Maire de la capitale).
Marseille chia thành 16 Quận, nhưng chỉ 8 có khu bầu cử tức 2 Quận tương đương một khu bầu cử. Thành phố có 174 nghị viên bầu chọn 16 Quận trưởng và các Phó Quận trưởng. Thành viên các Hội đồng Quận bầu 101 hội viên Hội đồng Marseille sẽ bầu Thị trưởng Marseille.
Lyon tổ chức thành 9 Quận tương đương 9 khu bầu cử, gồm có 148 nghị viên chọn các Quận trưởng và các Phó Quận trưởng. Thành viên các Hội đồng Quận bầu 73 hội viên Hội đồng Lyon sẽ bầu Thị trưởng Lyon.
III. BẦU CỬ THỊ TRƯỞNG (MAIRE) VÀ CÁC PHÓ (ADJOINTS) THỊ TRƯỞNG.
Sau khi có kết quả tuyển cử đầy đủ, Hội đồng thị xã sẽ họp trong thời gian ngắn nhất để bầu thị trưởng và các phó thị trưởng hợp thành municipalité. Hội đồng thị xã có nhiệm vụ thảo luận và biểu quyết các việc công thị xã và quyền hành pháp đãm nhiệm bởi thị trưởng và các phó thị trưởng.
Thị trưởng, được bầu bởi các nghị viên thị xã trong phiên họp đầu tiên của Hội đồng Thị xã hay Thành phố và là người duy nhất trách nhiệm về hành chánh. Thị trưởng được bầu bằng phiếu kín và theo đa số tuyệt đối. Nếu không ứng cử viên nào đạt được đa số tuyệt đối thì phải bầu lại và phải hội đủ đa số tuyệt đối. Không thành công, phải bầu lại lần thứ ba và, lần nầy, chỉ cần hội đủ đa số tương đối. Thị trưởng có thể, dưới sự giám sát và trách nhiệm của mình, bằng nghị định, ủy nhiệm một phần quyền cho một hay nhiều phó thị trưởng mà tổng số không cao hơn 30% thành viên Hội đồng Thị xã hay Thành phố. Những sự ủy nhiệm này, được ấn định rỏ ràng và nằm trong giới hạn thẩm quyền, có thể thu hồi bất cứ lúc nào.
Chức vụ Thị trưởng gần như bất cứ lúc nào cũng vào tay ứng cử viên trưởng liên danh đắc cử, trừ khi vị nầy là Tổng Trưởng hay Bộ Trưởng.
Người dân Pháp rất chú trọng đến tuyển cử Hội đồng Thị xã và Thành phố vì Thị xã (Thành phố) có ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của họ. Thị trưởng, chức vụ ngày càng quan trọng vì Pháp quốc phát triển rất mạnh về chế độ địa phương tản quyền từ giáo dục tiểu học, an toàn giao thông cho đến tư pháp, hộ tịch (hình ảnh đẹp Thị trưởng, đại diện quốc gia, chấp nhận lời kết hôn và trao nhẫn cưới) v.v.. Do đó, họ thường bầu phiếu bằng nhắm vào uy tín cho ứng cử viên Trưởng liên danh hơn là xu hướng chánh trị.
Cộng Hòa Pháp Quốc được chia thành 36.782 communes. Commune là tổ chức công quyền không có danh từ nào tương đương trong tiếng Việt chúng ta.
Commune nhỏ nhất là Charmont (Val-d’oise) chỉ có 32 dân cư trong khi commune lớn nhất là Paris với 2,16 triệu dân cư. Commune trung bình có khoảng 380 dân cư.
Có 31.994 communes dưới 2.000 dân cư; 3.894 từ 2.001 đến 10.000 dân cư; 782 từ 10.001 đến 50.000 dân cư; 102 từ 50.001 đến 200.000 dân cư và 10 hơn 200.001. Ngoài ra, 31.927 communes có dưới 200 dân cư.
Do đó, chúng tôi đề nghị các communes có dưới 3.500 dân cư gọi là thị xã và từ 3.500 dân cư là thành phố và Paris là Thủ đô.
Danh từ municipalité hay conseil municipal cũng được thông dịch là Hội đồng thị xã và Hội đồng Thành phố.
Chủ Nhật ngày 09.03.2008, 44 triệu cử tri Pháp và người dân Liên hiệp Aâu Châu cư ngụ tại Pháp sẽ tham gia đầu phiếu bầu nghị viên (conseiller municipal). Các nam nữ nghị viên đắc cử sẽ bầu Thị trưởng và Đô trưởng. Nhiệm kỳ nghị viên là 6 năm, nhưng năm 2007, hai cuộc tuyển cử quan trọng Tổng thống và Quốc hội đã khiến cho các nghị viên được gia hạn nhiệm kỳ thêm một năm. Nếu kết quả vòng một không có kết quả như luật định thì cử tri được mời tham gia vòng hai vào ngày 16.03.2008.
I. CÁC THỊ XÃ DƯỚI 3.500 DÂN CƯ.
1. Nguyên tắc.
- bầu trực tiếp và kín;
- đa số hai vòng, có thể được tuyên bố đắc cử vòng nhất;
- các danh sách có thể trộn lẫn bằng thêm hay bớt ứng cử viên.
Ở vòng đầu, những ứng cử viên đạt được đa số tuyệt đối số phiếu bầu hợp lệ và số phiếu phải hơn 25% số ứng cử viên ghi danh sẽ được tuyên bố đắc cử. Những ghế còn lại phải tranh cử qua vòng hai. Ở vòng nhì, các ứng cử viên đạt được số phiếu cao nhất được tuyên bố thắng cử.
2. Thiết lập liên danh.
- Trong những thị xã có dưới 2.500 dân cư, các liên danh có thể lập một cách không đầy đủ và ứng cử cá nhân cũng được chấp thuận tranh cử.
- Trong những thị xã có từ 2.501 đến 3.500 dân cư, các liên danh phải thiết lập với số ứng cử viên đúng với số ghế cần bầu cử.
- Từ cuộc tuyển cử năm 2001, luật số 2000-493 được áp dụng số ứng cử viên nam nữ bằng nhau (làm sao bằng nhau được khi tất cả các liên danh đều có số ứng cử viên là số lẻ ?). Năm nay, số ứng cử viên nam nữ phải xen kẽ nhau.
II. CÁC THÀNH PHỐ TRÊN 3.500 DÂN CƯ.
1. Nguyên tắc.
- phổ thông đầu phiếu, trực tiếp và kín;
- đa số hai vòng, kết hợp thể thức đa sồ và tỉ lệ;
- mọi phiếu bầu có thay đổi, trộn lẫn bằng thêm hay bớt ứng cử viên được tuyên bố tuyển cử hiệu.
2. Thể thức bầu cử.
A. Vòng một. Liên danh đạt được đa số tuyệt đối số phiếu bầu hợp lệ chiếm 50% số ghế bầu. Số còn lại chia cho các liên danh (kể cả liên danh đa số tuyệt đối) đạt được ít nhất là 5% số phiếu bầu hợp lệ, tỉ lệ theo số phiếu đạt được.
Thí dụ: Thành phố Ville có 17.764 cử tri ghi danh đầu phiếu; 13.293 cử tri đi bầu và có 13.142 phiếu hợp lệ.
a- 4 Liên danh tham dự tuyển cử và kết quả như sau: Liên danh A thu được 7.751 phiếu; Liên danh B: 4.042 phiếu; Liên danh C: 174 phiếu và Liên danh D: 1.175 phiếu.
b- Hội đồng Thành phố Ville có 33 ghế Nghị viên và sự phân chia sẽ thực hiện như sau:
- Liên danh A thu được 7.751 phiếu hay 58,91% số phiếu hợp lệ tức hơn đa số tuyệt đối {[(13142/2)+1] = 6.572 phiếu}, chiếm ngay 50% tổng số ghế tức 16 ghế.
- Liên danh C bị loại vì chỉ được 174 phiếu, hay 1,32% số phiếu hợp lệ tức dưới 5 số phiếu hợp lệ (= 657 phiếu).
- Sau khi Liên danh A nhận 16 ghế, còn lại 17 ghế phải chia. Mỗi ghế tương đương với số phiếu trung bình là: 13142/17 = 773 phiếu.
• Liên danh A chiếm thêm: 7751/773 = 10 ghế và còn lại 21 phiếu;
• Liên danh B chiếm: 4042/773 = 5 ghế và còn lại 177 phiếu;
• Liên danh D chiếm: 1175/773 = 1 ghế và còn lại 402 phiếu.
- Như vậy, chúng ta đã chia được 33 ghế và còn 1 ghế được chia thêm cho liên danh D và có số còn lại 402 cao hơn hai liên danh kia.
c- Kết quả chung cuộc: Liên danh A chiếm 26 ghế; Liên danh B: 5 ghế và Liên danh D: 2 ghế.
- Nếu không có liên danh đa số tuyệt đối, phải bầu vòng hai.
B. Vòng hai. Chỉ những liên danh đạt được ít nhất 10 % số phiếu bầu hợp lệ được tham gia tranh cử vòng này. Những liên danh đạt được ít nhất 5 % số phiếu bầu hợp lệ có thể kết hợp thành liên danh với một trong những liên danh đạt được 10 % số phiếu bầu hợp lệ.
- Liên danh đạt được số phiếu cao nhất chiếm 50% số ghế bầu. Số còn lại chia cho các liên danh đạt được ít nhất là 5% số phiếu bầu hợp lệ, tỉ lệ theo số phiếu đạt được.
III. QUI CHẾ RIÊNG CHO PARIS, MARSEILLE VÀ LYON.
Việc điều hành Paris, Marseille và Lyon được đảm trách bởi hai cấp Hội đồng:
- Hội đồng Đô thành cho Paris và Hội đồng Thành phố cho Marseille hay Lyon,
- Hội đồng Quận (Consei d’arrondissement) gồm các nghị viên được bầu trong các khu bầu cử (secteur électoral) được qui định bởi luật ngày 31.12.1982.
Paris chia thành 20 Quận, tương đương 20 khu bầu cử. Thành viên Hội đồng Đô thành đồng thời cũng là Nghị viên Tỉnh (conseiller général) vì Paris cũng là Tỉnh (département). Tuyển cử được tổ chức để bầu 354 nghị viên và chính họ sẽ bầu Quận trưởng và các Phó Quận trưởng (Maire d'arrondissement et des ajoints). Thành viên các Hội đồng Quận bầu 163 thành viên Hội đồng Paris. Hội đồng Paris sẽ bầu Đô trưởng (Maire de la capitale).
Marseille chia thành 16 Quận, nhưng chỉ 8 có khu bầu cử tức 2 Quận tương đương một khu bầu cử. Thành phố có 174 nghị viên bầu chọn 16 Quận trưởng và các Phó Quận trưởng. Thành viên các Hội đồng Quận bầu 101 hội viên Hội đồng Marseille sẽ bầu Thị trưởng Marseille.
Lyon tổ chức thành 9 Quận tương đương 9 khu bầu cử, gồm có 148 nghị viên chọn các Quận trưởng và các Phó Quận trưởng. Thành viên các Hội đồng Quận bầu 73 hội viên Hội đồng Lyon sẽ bầu Thị trưởng Lyon.
III. BẦU CỬ THỊ TRƯỞNG (MAIRE) VÀ CÁC PHÓ (ADJOINTS) THỊ TRƯỞNG.
Sau khi có kết quả tuyển cử đầy đủ, Hội đồng thị xã sẽ họp trong thời gian ngắn nhất để bầu thị trưởng và các phó thị trưởng hợp thành municipalité. Hội đồng thị xã có nhiệm vụ thảo luận và biểu quyết các việc công thị xã và quyền hành pháp đãm nhiệm bởi thị trưởng và các phó thị trưởng.
Thị trưởng, được bầu bởi các nghị viên thị xã trong phiên họp đầu tiên của Hội đồng Thị xã hay Thành phố và là người duy nhất trách nhiệm về hành chánh. Thị trưởng được bầu bằng phiếu kín và theo đa số tuyệt đối. Nếu không ứng cử viên nào đạt được đa số tuyệt đối thì phải bầu lại và phải hội đủ đa số tuyệt đối. Không thành công, phải bầu lại lần thứ ba và, lần nầy, chỉ cần hội đủ đa số tương đối. Thị trưởng có thể, dưới sự giám sát và trách nhiệm của mình, bằng nghị định, ủy nhiệm một phần quyền cho một hay nhiều phó thị trưởng mà tổng số không cao hơn 30% thành viên Hội đồng Thị xã hay Thành phố. Những sự ủy nhiệm này, được ấn định rỏ ràng và nằm trong giới hạn thẩm quyền, có thể thu hồi bất cứ lúc nào.
Chức vụ Thị trưởng gần như bất cứ lúc nào cũng vào tay ứng cử viên trưởng liên danh đắc cử, trừ khi vị nầy là Tổng Trưởng hay Bộ Trưởng.
Người dân Pháp rất chú trọng đến tuyển cử Hội đồng Thị xã và Thành phố vì Thị xã (Thành phố) có ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của họ. Thị trưởng, chức vụ ngày càng quan trọng vì Pháp quốc phát triển rất mạnh về chế độ địa phương tản quyền từ giáo dục tiểu học, an toàn giao thông cho đến tư pháp, hộ tịch (hình ảnh đẹp Thị trưởng, đại diện quốc gia, chấp nhận lời kết hôn và trao nhẫn cưới) v.v.. Do đó, họ thường bầu phiếu bằng nhắm vào uy tín cho ứng cử viên Trưởng liên danh hơn là xu hướng chánh trị.