Tổng thống Hugo Chavez đã nổi điên lên và phản ứng dữ dội trước một tài liệu mới của Hội Đồng Giám Mục Venezuela lên án dự định cải tổ hiến pháp của y. Trong cơn giận, Hugo Chavez đã gọi các Giám Mục nước này là “vô luân”.Trong thông cáo đưa ra hôm thứ Sáu 19/10/2007, các Đức Giám Mục Venezuela đã thẳng thừng phê phán dự luật cải tổ hiến pháp của y. Các ngài viết: “Đó là những thay đổi không thể chấp nhận được về mặt luân lý đối với người dân chúng ta, đối với Giáo Hội, đối với chúng ta là những người Công Giáo và Kitô Giáo”.
 |
| Hugo Chavez đang nổi điên |
Chavez cho biết y đang chuẩn bị cho cái gọi là “Chương trình Cách Mạng 2008” mà y mô tả là “một cuộc cách mạng trong cách mạng”. Cuộc cách mạng đó sẽ bắt đầu bằng việc thay đổi hiến pháp để y tiếp tục làm tổng thống cho đến chết và thu tóm mọi quyền hành trong tay. Khi được hỏi về “Chương trình Cách Mạng 2008”, y ú ớ và cho rằng “không thể nói trước bất cứ điều gì về cuộc Cách Mạng 2008 là cuộc cách mạng sẽ đào sâu thêm cách mạng”.
Tưởng cũng nên nhắc thêm qua về quan hệ giữa Hội Đồng Giám Mục Venezuela và Hugo Chávez
Những diễn biến căng thẳng trong thời gian gần đây
 |
| Đức Hồng Y Rosario Castillo |
"Chính quyền được bầu lên cách dân chủ 7 năm trước đây đã lạc mất đi con đường dân chủ và đang chứng tỏ những chỉ dấu của một chế độ độc tài, trong đó mọi quyền hành bị thâu tóm trong tay một kẻ đang hành xử chúng cách tùy tiện và độc đoán".
Đức Hồng Y Rosalio Castillo Lara, năm nay đã 83 tuổi. Trước đây ngài là chủ tịch Ủy Ban Tòa Thánh Quản Trị Thành Vatican. Hiện nay ngài đang sống tại quê hương của ngài nơi vùng thôn dã Guiripa, Venezuela. Ngài là tiếng nói bất khuất chống đối chính quyền Hugo Chávez trong nhiều năm qua.
Đài truyền hình Venezuela đã chiếu cảnh dân chúng vỗ tay hoan hô Đức Hồng Y khi ngài chỉ trích chính quyền và chế riễu các đơn vị quân đội do Chávez phái tới đi dọc theo đền thánh với dụng ý răn đe.
Ngay sau đó, hôm Chúa Nhật 15/1, trong chương trình truyền hình hàng tuần thứ 244 của mình, và trên chương trình truyền thanh "Aló, Presidente" của làn sóng điện quốc gia, Chávez lớn tiếng tố cáo Đức Hồng Y Rosario Castillo là có mưu toan lật đổ chế độ với sự ủng hộ của một số thành phần tại Vatican.
Chávez nói: "Đây là một phần trong một mưu toan khiêu khích, một phần trong mưu toan, chứ chẳng có gì là trong sạch cả. Đó là một mưu toan gây mất ổn định quốc gia. Tôi đòi hỏi hàng giáo phẩm Công Giáo phải tránh xa cái trò này."
Tổng thống nói tiếp: "Chúng tôi có bằng cớ về những liên lạc của họ. Một số linh mục đã đến biên giới để nhận tiền của bọn du kích (Colombia). Tôi đã nói với Đức Sứ Thần Tòa Thánh (Đức Tổng Giám Mục Giacinto Berloco) về chuyện này. Nhưng không nêu tên cụ thể ra thì hàng giáo phẩm Công Giáo chẳng làm gì đâu. Các linh mục tiếp tục theo đuổi chuyện này tại đây và Rôma. Tôi yêu cầu hàng giáo phẩm Công Giáo phải tránh xa cá nhân này (chỉ Đức Hồng Y Rosario Castillo). Các Đức Cha (Ubaldo) Santana, (Jorge) Urosa and (Mario) Moronta (Chávez theo kiểu trịch thượng chỉ gọi tên không gọi họ của các ngài) không thể giữ yên lặng. Yên lặng là đồng lõa. Các ngài chí ít phải lên án và tôi nghĩ các ngài bắt buộc phải làm thế".
Đáp lại, hôm thứ Ba 17/1, Hội Đồng Giám Mục Venezuela ra tuyên bố thách thức tổng thống dám duyệt lại những gì đã hứa nhằm cải thiện điều kiện sống của dân nghèo và bày tỏ sự lo ngại của các ngài trước tình thế mong manh của nền dân chủ tại Venezuela. Các Đức Giám Mục phàn nàn rằng tại sao Venezuela, nước xuất cảng dầu lớn thứ 5 trên thế giới, lại có quá nhiều dân nghèo sống cơ cực lầm than triền miên suốt trong nhiều năm qua.
Để trả đũa, hôm thứ Sáu 20/1, Chávez yêu cầu Hội Đồng Giám Mục Venezuela phải ra tuyên bố chính thức xin lỗi y về những luận điểm các ngài vừa đưa ra.
Venezuela có 27 triệu dân đa số là Công Giáo. Trong những năm qua, Hugo Chávez đã dành ra hàng tỷ đô la lấy từ nguồn thu nhập xuất cảng dầu hỏa nhằm cải thiện hệ thống giáo dục nước này, một điều đã bị các chế độ trước thờ ơ không ngó ngàng tới. Tuy nhiên, Chávez là một người có tham vọng chính trị muốn biến Venezuela thành một Cuba thứ hai để kéo dài nhiệm kỳ cai trị của mình. Chávez tổ chức nhiều phong trào, tổ chức và cả những hình thức hội kín nhằm ủng hộ việc thâu tóm quyền lực của mình và thanh toán các đối thủ chính trị. Cũng như các nhà độc tài khác, Chávez có những chương trình truyền hình riêng để hàng tuần nói với dân chúng, những chương trình phát thanh riêng của mình trong khi lại không cho các đối thủ chính trị có cơ hội lên tiếng.
Thái độ của Tòa Thánh
 |
| ĐTC tiếp tân đại sứ Venezuela Ivan Guillermo Rincon Urdaneta |
Đức Thánh Cha nói rằng Giáo Hội không thể không bảo vệ phẩm giá con người, và do đó cần có tự do để trình bày công khai ý kiến của mình trước công chúng. Đức Thánh Cha bảo đảm với tân đại sứ rằng tổng thống không cần phải sợ Giáo Hội Công Giáo vì Giáo Hội "chỉ muốn hoàn thành sứ vụ tôn giáo của mình và đóng góp vào những tiến bộ tinh thần của mọi quốc gia". Tại Venezuela, "Giáo Hội chia sẻ những lo toan của dân chúng và niềm hy vọng của họ cho một tương lai tốt đẹp hơn".
Theo Đức Thánh Cha, tình trạng căng thẳng hiện nay giữa tổng thống Chavéz và Giáo Hội Công Giáo có thể được giải quyết bằng những cuộc thảo luận thẳng thắn và hợp tác cũng như sự sẵn sàng bỏ qua những lỗi lầm trong quá khứ, đặc biệt là thái độ tin tưởng lẫn nhau.
Những nguyên nhân gây căng thẳng
Chavéz là một người rất đa nghi và luôn cho rằng các Đức Giám Mục Venezuela đang trù định một cuộc đảo chính. Y thường đáp lại các chỉ trích của các Đức Giám Mục Venezuela một cách rất không tương xứng và thiếu lễ độ.
Chẳng hạn như hôm 17/7/2005, tổng thống Hugo Chávez đã đùng đùng nổi giận sau khi nhật báo El Universal của Venezuela đăng bài phỏng vấn Đức Hồng Y Rosalio Castillo Lara. Y đã lên radio và truyền hình mắng chửi Đức Hồng Y Castillo Lara là "kẻ cướp" và "vô luân" và cho rằng Đức Hồng Y có "con quỷ bên trong". Thực ra, trong bài phỏng vấn, Đức Hồng Y chỉ đưa ra một nhận định đã được Hội Đồng Giám Mục Venezuela lên tiếng nhiều lần. Đức Hồng Y nói rằng xã hội Venezuela hiện nay đang trải qua một nền dân chủ "phù phiếm".
"Tôi xác tín rằng đang có một chế độ độc tài ngự trị tại đây. Tôi đang đề cập đến tính chuyên chế và việc thực thi các quyền hành tùy tiện đã được thu tóm trong tay một cá nhân".
Bài phỏng vấn Đức Hồng Y Castillo đã được thực hiện sau bản tuyên bố chung của Hội Đồng Giám Mục Venezuela đưa ra hôm 16/7/2005, sau khóa họp thường niên. Trong bản tuyên bố này, các Đức Giám Mục Venezuela kêu gọi toàn dân đừng để cho hệ thống tư pháp nước này "áp đặt quyền hạn bất chính và sự trừng phạt đối với những người đối lập". Bản tuyên bố cũng cảnh cáo quốc hội đang thông qua những luật lệ mà không lý gì đến các kết quả điều tra dư luận. Bản tuyên bố có những lời lẽ mạnh mẽ như "Đang có những kẻ mưu toan giải quyết các dị biệt bằng cách đàn áp và bằng việc áp đặt quyền lực tùy tiện hay bằng các lực lượng vũ trang".
Trong cuộc phỏng vấn với báo El Tiempo hôm 31/7/2005, Đức Hồng Y mạnh mẽ tố cáo chế độ Hugo Chávez giam cầm trái phép hơn 100 chính trị gia đối lập và tra tấn một số người trong họ. Điều mỉa mai là Chávez luôn nhấn mạnh rằng chế độ của y là một chế độ dân chủ "gấp triệu lần dân chủ" ở các nước khác và ông ta được đông đảo dân chúng ủng hộ (Những người đã từng sống ở Việt Nam, Trung quốc, Cuba và các nước cộng sản khác có lẽ chẳng xa lạ gì với luận điệu này).
Lập trường của Hội Đồng Giám Mục Venezuela
Trong bài phỏng vấn này, khi được hỏi lập trường của Đức Hồng Y có phải là lập trường chung của Giáo Hội Công Giáo Venezuela hay không, Đức Hồng Y cho biết phát biểu của ngài không phải là quan điểm cá nhân nhưng phản ánh quan điểm của các nhà lãnh đạo Giáo Hội tại Venezuela. "Sự khác biệt chỉ là cách thức nó được nói ra. Có nhiều vị phát biểu có tính cách ngoại giao, có nhiều vị khác thì nói thẳng thừng như tôi cho dân chúng dễ hiểu".
Phản ứng của các Giám Mục Venezuela rất thống nhất với nhau. Chẳng hạn như phản ứng trước những lời mắng nhiếc Đức Hồng Y Castillo hôm 17/7 của Hugo Chávez, Đức Tổng Giám Mục Roberto Luckert Leon của tổng giáo phận Coro đã lập tức lên tiếng phản ứng lại. Ngài nói với phóng viên thông tấn xã Reuters rằng Chavez hành động không xứng đáng cương vị một nguyên thủ quốc gia khi sử dụng hệ thống truyền hình quốc gia để lăng mạ một vị Hồng Y.
Theo Đức Tổng Giám Mục Luckert, ngoài những lời mắng chửi vu vơ, Chavez không đáp lại nổi bất cứ một lời chỉ trích nào của Đức Hồng Y Castillo.
"Tổng thống cần phải hiểu rằng chính ông ta là tổng thống và ông phải biết cách hành xử cho đúng cương vị một nguyên thủ quốc gia".
"Ông ta cần nêu ra một tấm gương đáng tôn trọng nếu ông ta muốn người ta tôn trọng mình".
Cũng ngay sau đó, Đức Giám Mục José Luis Azuaje Ayala, tổng thư ký Hội Đồng Giám Mục Venezuela cũng đưa ra thông báo mạnh mẽ chỉ trích tổng thống Hugo Chávez. Thông cáo nhấn mạnh rằng như bất kỳ một công dân nào, Đức Hồng Y Lara có quyền phát biểu ý kiến của mình về những vấn đề quan yếu của quốc gia.
Thông báo có đoạn viết:
"Những nhận định của Đức Hồng Y là rất chính xác và phải được trả lời bằng những lý luận, chứ không phải là mạ lỵ và tấn công cá nhân, vì như thế sẽ không giúp tạo ra bầu khí hòa bình, thương thảo và hòa giải".
Tình trạng căng thẳng giữa tổng thống Venezuela, Chavez, và Hội Đồng Giám Mục nước này trong những năm gần đây càng ngày càng gia tăng với những lời lẽ chỉ trích mạnh mẽ của Hội Đồng Giám Mục Venezuela và những lời chế riễu mang tích cách nhục mạ cá nhân do tổng thống Hugo Chávez đưa ra.
Gần đây nhất Chavez chế riễu các Đức Giám Mục là "những người quá siêu không thể tiếp cận" (out-of-touch elitists), những người không mệt mỏi tố cáo ông ta trong mưu toan gây chia rẽ khối đoàn kết quốc gia.
Trong các năm gần đây Hội Đồng Giám Mục Venezuela thường xuyên chỉ trích Chavez đã thực thi những cải cách phản dân chủ và thường xuyên thay đổi hiến pháp để thu tóm quyền hành trong tay mình.
Hội Đồng Giám Mục Venezuela thường xuyên cảnh báo về sự chia rẽ trầm trọng giữa những người ủng hộ tổng thống Chavez và những người đối lập; và hành động đàn áp dã man những kẻ bất đồng chính kiến với mình của Chavez. Tình trạng chia rẽ giữa những người ủng hộ và chống đối Chavez, những cuộc biểu tình khổng lồ của cả hai bên đã gây thiệt hại nặng nề cho nền kinh tế đất nước và đang có nguy cơ gây ra nội chiến.
Trong bài nói chuyện với các ủng hộ viên hôm thứ Tư, 13/7/2005, Chevez nói: "Hàng giáo phẩm Công Giáo nước này không mệt mỏi tấn công chính quyền này, cuộc cách mạng này". Sau đó, ông quay ra chế nhạo các Đức Giám Mục là "những người quá siêu không thể tiếp cận".
Chavez, là người Công Giáo, nhưng rất kiêu ngạo. Y thường tự ví mình với "Chúa Giêsu" đang làm một cuộc cách mạng thần thánh cho đất nước Venezuela và đã từng gọi các Đức Giám Mục Venezuela là "bọn quỷ sứ".
Thông tấn xã AP tường thuật rằng trong cuộc họp báo hôm thứ Sáu 15/7, Đức Giám Mục Baltazar Porras cũng đưa ra lời cảnh cáo một số linh mục có khuynh hướng ủng hộ thần học giải phóng đang bợ đỡ chính quyền Venezuela và dùng chính quyền này để gây chia rẽ và làm suy yếu Giáo Hội. Trong một cuộc họp gần đây do chính quyền Chavez bảo trợ, một thần học gia giải phóng lên tiếng tố cáo Giáo Hội tại Venezuela là "quay lưng lại với người nghèo khi chống lại chính quyền đang giành được sự ủng hộ chính trị rộng rãi của quần chúng".
Đức Giám Mục Baltazar Porras cảnh cáo rằng "Đây là một chiến dịch mới do các thần học gia tương tự như những thần học gia trong thời kỳ cách mạng cộng sản Sandinô cầm quyền tại Nicaragua với cùng một luận điệu." Đức Cha nhận định "Luận điệu này là chống lại Công Giáo và chống lại hàng giáo phẩm".
Quan hệ giữa Giáo Hội Công Giáo và chính quyền Venezuela vốn dĩ đã rất xấu trong thời gian gần đây lại trở nên căng thẳng hơn sau những cố gắng của chính quyền nước này nhằm tiến đến hợp thức hóa phá thai.
Cố gắng gần đây nhất của chính quyền Hugo Chavez là thay đổi khung hình phạt theo đó việc phá thai trong 3 tháng đầu sẽ không bị coi là phạm luật. Các thay đổi trong khung hình phạt về vấn đề trợ tử cũng đang được cứu xét. Trong thông cáo đưa ra hôm 13/10/2004, các Đức Giám Mục Venezuela cực lực phản đối những mưu toan này:
“Việc cố ý hủy diệt sinh mạng con người qua hành động phá thai, dưới bất kỳ hình thức nào đều tương đương với việc phủ nhận nhân quyền đầu tiên của con người là quyền được sống. Chính vì thế, phá thai là điều không thể chấp nhận được về luân lý”.
Theo hiến pháp hiện nay của Venezuela, phá thai chỉ được cho phép khi sinh mạng người mẹ bị đe dọa. Các trường hợp phá thai khác sẽ dẫn đến án tù 12 năm, mặc dù trên thực tế chưa ai bị lãnh án này.
Trong báo cáo đề ngày 1/4/2004, Giáo Hội Công Giáo tại Venezuela chỉ trích tổng thống Hugo Chavez đã đưa đất nước vào tình trạng suy thoái, với "những vấn nạn xã hội trầm trọng". Bản báo cáo cũng đề cập đến tình trạng tham ô tràn lan và việc nhà nước lạm dụng "các lực lượng an ninh để đàn áp đối lập" trong các cuộc biểu tình hồi tháng Ba để đòi trưng cầu dân ý về khả năng lãnh đạo của tổng thống.
Cuối năm 2003 các lực lượng đối lập đã thu được nhiều hơn số chữ ký mà hiến pháp đòi hỏi để trưng cầu dân ý nhưng tổng thống Hugo Chavez lại cho rằng nhiều chữ ký trong đó là mạo nhận.
Báo cáo của Giáo Hội Công Giáo xem việc trưng cầu dân ý như một giải pháp tốt nhất trước tình trạng "suy thoái của các cơ chế" và viễn ảnh "sụp đổ quốc gia" và tố cáo nhà nước đang ra sức dùng "những cản trở và những tranh cãi luật pháp" để cản ngăn.
Cần nhắc lại là tháng 10 năm 2003 có tới một triệu người phản đối đã tụ tập tại thủ đô Caracas của Venezuela, đòi tổng thống Hugo Chavez phải từ chức.
Hồi tháng 9/2003, Hugo Chavez đã lên tiếng đả kích Hội Đồng Giám Mục Venezuala và gọi các vị này là những kẻ “nói dối” vì đã có âm mưu đảo chánh vào năm 2002. Các Ðức Giám Mục đã lên tiếng mạnh mẽ bác bỏ lời cáo buộc này.
Chavez đã tố cáo một số Giám Mục và Ðức Hồng Y đã tham gia vào cuộc đảo chánh lật đổ ông trong 48 tiếng đồng hồ, cho tới khi quân đội trung thành với ông đưa ông lên lại chức tổng thống. Chavez cáo buộc rằng: “ Có một số Giám Mục biết có cuộc đảo chánh đã dùng các cơ sở của Giáo Hội để đoàn kết các người có âm mưu cách mạng lại với nhau”. Tổng thống Chavez gọi các Ðức Giám Mục là những người “vô luân lý” và là những “phát ngôn viên cho phe đối lập”.
Ðáp lại những lời cáo buộc trên, Ðức Tổng Giám Mục Baltazar Porras của Giáo Phận Merida, Chủ Tịch Hội Ðồng Giám Mục Venezuela, đã lên tiếng cho rằng tổng thống Chavez chỉ trích Giáo Hội Công Giáo là vì muốn đánh lạc hướng dư luận để quần chúng không chú ý đến những vấn khó khăn mà quốc gia đang mắc phải, đồng thời để tránh việc dân chúng truất phế ông trước nhiệm kỳ chấm dứt vào năm 2007.
Tưởng cũng nên nhắc lại ban đầu, khi mới được bầu lên làm tổng thống, Chavez và Hội Ðồng Giám Mục có mối giao hảo tốt. Y luôn tuyên bố y là người Công Giáo, có chủ trương cải cách xã hội và chủ trương không phá thai. Tuy nhiên, mối giao hảo bị suy đồi dần khi các Ðức Giám Mục chống lại bản dự thảo hiến pháp dành quá nhiều quyền cho Chavez.
Ðể đáp lại, Chavez đã cho việc chống đối dự thảo hiến pháp của các Ðức Giám Mục là “vô luân lý” và tố cáo các Ðức Giám Mục liên hệ chặt chẽ với người giàu có quyền thế và những những nhà lãnh đạo bẩn thỉu của Venezuela.
Chávez thường vỗ ngực tự xưng mình là người Công Giáo tốt. Y thường đeo một thánh giá to đùng trước ngực. Tuy nhiên, Đức Hồng Y Castillo bày tỏ sự hoài nghi của ngài: "Một người bước chân đến một xứ Hồi Giáo như Ả rập Sê út để tuyên bố Allah là đấng cực thánh không phải là Công Giáo tốt".