Bảy Cải Cách Chủ Yếu của Công Đồng Vatican II và Giấc Mơ Xây Dựng Viện Hàn Lâm Công Giáo VN On Line ( The Viet Nam Catholic Academy (VNCA)On Line).
Ngày lễ Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội năm nay,8-12-2005, Tòa Thánh Vatican đã gửi đến giáo dân Công Giáo trên khắp hòan cầu Phép lành ban ơn toàn xá, để đánh dấu kỹ niệm 40 năm ngày bế mạc công đồng Vatican II. Như chúng ta đã biết Công đồng Vatican II do ĐGH Gioan XXIII đề xướng và khai mạc ngày 11/10/1962. Ngài qua đời ngày 4/6/1963, nên Công đồng được kế tục và bế mạc bởi ĐGH Paul VI ngày 8/12/1965.
Như đã ghi lại trong bài viết đăng trên VietCatholic hôm 8/12/2005, qua 16 văn kiện công bố, Công Đồng Vatican II đã mở ra một trang sử mới trong giáo hội hiện đại. Tôi có đọc đâu đó ghi rằng có vị trong hàng giáo phẩm đã gọi Công Đồng Vatican II là một lễ Hiện Xuống mới, thời điểm mà Chúa Thánh Thần thổi một luồn sinh lực mới cho Giáo Hội Chúa KiTô. Điểm quan trọng nhất là giáo hội đã hiểu rõ hơn và sâu đậm hơn vai trò của chính mình và sự quan hệ của giáo hội với thế giới trong bối cảnh hiện đại.
Theo tài liệu thu thập, bảy cải cách quan trọng nhất, theo thiển nghĩ là bảy nguồn ơn của Chúa Thánh Thần ban xuống cho Giáo Hội, như bảy nguồn ơn mỗi người chúng ta được nhận khi chịu phép Thêm Sức, phải kể đến sau đây:
Cải Cách Thứ Nhất: Tham Dự Thánh Lễ chứ không phải “Đi Xem Lễ”.
Cho đến hiện nay, chúng ta vẫn thường kêu mời nhau đi “xem lễ” ngày Chúa Nhật.
Quí vị lớn tuổi, đã đi xem lễ vào những năm trước Công Đồng Vatican II chắc chán còn nhớ. Thánh lễ được cử hành trên bàn thờ, đặt trên “Cung Thánh”, cách biệt với chỗ giáo dân ngồi bên dưới bởi hàng rào cung thánh có cửa cài chốt. Từ hướng giáo dân, ta nhìn thấy Linh Mục chủ tế bước ra, sau tiếng chuông, có khi các ngài mặc áo lễ hai mảnh, như chiếc áo giáp dầy cộm phía trước và sau ngực. Ngài cử hành Thánh Lễ bằng tiếng Latinh. Linh Mục và Giáo dân đều quay lên hướng về bàn thờ. Tôi còn nhớ rằng, tôi rất thán phục các bạn và các anh của tôi vì họ thuộc được kinh cáo mình và các câu trả lời lúc cha làm lễ bằng tiếng Latinh,và họ được giúp lễ trên bàn thờ, mà tôi không học thuộc được. Giáo dân bên dưới không thể theo kịp hành động cũng như nghi thức của linh mục chủ tế trên bàn thờ. Các giáo dân lớn tuổi thì lần hạt lúc xem lễ. Giáo dân trẻ tuổi hơn thì chỉ nhìn hoặc đọc sách, như lúc đi học giáo lý, tôi được chỉ dẫn đọc sách kinh “nhựt khóa” hay “mục lục”, để đọc theo các diển tiến linh mục làm trên bàn thờ. Ví dụ, “lúc linh mục xuống phản bàn thờ thì nguyện”… khi đọc chưa kịp thì linh mục chủ tế đã đến “khi linh mục dở sách đọan thì nguyện…”. Đúng là đi “Xem Lễ”.
Công đồng VaticanII bằng Hiến Chương về Thánh Lễ (Sacrosanctum Concilium), là phần do chính ĐGH XXIII điều khiển, chỉ dẩn trước khi Ngài qua đời, mà dấu hiệu tượng trưng là đã tháo gỡ cánh cửa ngăn cách trên cung thánh giữa giáo dân và linh mục chủ tế. Cánh cửa này là chỗ chúng ta lên bàn thờ rước lễ. Đó là dấu hiệu sống động để kêu mời Giáo dân tham gia Thánh lễ, chứ không phải đi xem lễ. Bàn Thờ được di chuyển gần với giáo dân và quay xuống giáo dân.
Thánh lễ được cử hành bằng tiếng bản xứ, giáo dân được mời gọi tham gia hát thánh ca, dâng lời nguyện, và đọc bài đọc.
Hiến Chương Thánh lễ ghi rõ trong điều 11, chỉ dẫn cho cha sở;” phải đoan chắc các tín hửu, hiểu biết họ đang làm gì, và tích cực tham gia nghi thức và được ơn ích qua nghi thức ấy”, và trong điều 14 còn nhấn mạnh thêm rằng ” Giáo Hội mong muốn các tín hửu phải được hướng dẫn để ý thức, hòan tòan tích cực, tham gia Thánh Lễ”.
Một bài bình luận về điểm này mà tôi đọc được đây đó cho rằng, đây là Hiến chương nêu ra một điều rất căn bản và mới mẻ về Giáo Hội hòan vủ. Vì từ trong văn tự, kể cả Latinh hay Hy Lạp, chữ “Church”, “ Giáo Hội”, không phải là ngôi nhà thờ đồ sộ hay một tổ chức mà là “a calling together of people by God”. Chỉ tại nơi các giáo hội địa phương, chúng ta cảm nghiệm thực sự hội thánh. Vì tại đó, chúng ta có tất cả cách sinh họat, nơi chúng ta học hỏi và rao giãng Tin Mừng Chúa Ki Tô cũng như cử hành Thánh Lễ và các bí tích như bí tích rửa tội. Cũng chính tại giáo hội địa phương, chúng ta cảm nghiệm được sự hiện diện và tình yêu của Chúa Ki Tô, nơi chúng ta cử hành nghi thức để nhớ lại sự chết và cứu rỗi của Người.
Bản Hiến Chương này ghi rõ hai phần của Thánh lễ, Phụng Vụ Lời Chúa và Phụng Vụ Thánh Thể, hai phần này liên kết chặt chẻ vói nhau như một nghi thức thờ phượng duy nhất (one single act of worship, #56). Vì vậy, ta không mấy gì lạ, khi đọc bài hướng dẫn của ĐGM Bùi Văn Đọc trên VietCatholic nhắn nhũ các Linh Mục cẩn thận, khi dọn Thánh Lễ là sửa sọan 2 bàn tiệc, tiệc Lời Chúa và tiệc Thánh Thể.
Cải Cách Thứ Hai: Cảm Nghiệm và bám chặt vào Tin Mừng.
Cách đây vài năm khi từ Giáo Xứ Paris tại Pháp, đến thăm cộng đòan VN, nơi tôi cư trú ở Hoa Kỳ, Đức Ông Mai đức Vinh, trong bài giãng đã nhiều lần kêu gọi “Anh Chị Em hãy bám chặt Lời Chúa trong đời sống Ki Tô Hửu, lời răn dạy rất theo sát Ánh Sáng công đồng Vatican II.
Trước Công đồng Vatican II, chúng ta chỉ có 2 bài đọc trong mỗi Thánh Lễ, và chỉ có một chu kỳ niên lịch phụng vụ. Các bài đọc này bằng tiếng Latinh, mà khi đi xem lễ chúng ta không hiểu. Khi giãng trong Thánh lễ, các Linh Mục chủ tế thường chỉ đem những giáo điều chung chung, để răn dạy và chỉ trích giáo dân.
Chuyện do thân phụ tôi kể lại nhiều năm trước, trong làng của cụ ở Bắc Việt nơi không có Linh mục, mỗi lần có Cha ghé xứ đạo gọi là có “Cụ về Làm Phúc”. Chẳng may hôm ấy cụ về làm phúc nhằm ngày tết, chẳng ai để ý hay là hay biết gì cả để đến nhà thờ, vì ai cũng bận ở gánh hát chèo, hay nơi tụ họp đánh bài, chè chén ngày tết. Hôm ấy Cụ Sáu về Làm Phúc, tôi đóan không biết có thể và có lẻ là Cha đáng kính Trần Lục vì người ta gọi ngài là Cụ Sáu, người có công lớn trong việc xây dựng nhà thờ Phát Diệm, ngài phải chờ sau đó, mọi người mới trở lại nhà thờ, sau khi mắng cả xứ đạo ham chơi, cụ bắt cả nhà thờ nằm sấp xuống để sám hối, ăn năn tội, vì đó là ngay sau tết thì vào mùa chay.
Chuyện vui vui của một làng nhỏ ngày xưa ở Bắc Việt Nam ấy có lẻ không thể xảy ra trong ánh sáng công đồng Vatican II nửa. Vì trong “phần tiệc Lời Chúa” trong Thánh Lễ, thường ta có 3 bài đọc liên kết với nhau, từ Cựu Ươc, đến Thánh Thư và Tân Ước. Cũng như có 3 chu kỳ niên lịch phụng vụ Lời Chúa thay thế nhau mỗi năm. Hiến Chế Thánh Thể (Sacrosanctum Concilium) #24 ghi rõ “Điều chủ yếu là phát triển cảm nghiệm Tin Mừng thật nồng ấm và sống động”. Các Linh Mục Chủ tế trên tòan thế giới, đều phải sửa sọan, khai triển và giãng dựa trên căn bản của 3 bài Sách Thánh này vào mỗi Thánh Lễ hơn là những răn dạy chung chung hay chỉ trích giáo dân.
Cải Cách Thứ Ba: Nhấn Mạnh Sự Hiện Diện Thực Tại của Chúa Giêsu trong Giáo Hội.
Qua cử hành nghi thức Thánh Lễ, công đồng nhấn mạnh đến sự hiện diện của Chúa Giêsu:
- Thứ nhất, Chúa Giêsu hiện diện trong cộng đòan dân Chúa khi họ tụ họp thờ phượng.
- Thứ hai, Chúa hiện diện qua Tin Mừng, Lời Chúa được loan báo trong Thánh Lễ.
- Thứ ba, Chúa hiện diện nơi Linh Mục chủ tế, người đang dâng Thánh Lễ.
- Và Thứ tư, Chúa hiện diện qua nghi thức bẻ bánh, và trong Thánh Thể.
Cải Cách Thứ Tư: Tất cả đều được Ơn Gọi.
Từ nhiều năm trước, mọi người chỉ quan niệm rằng chỉ có các đấng bậc tu trì, những người được thụ phong truyền chức mới được ơn kêu gọi. Các giáo dân chỉ được trông mong sống theo các điều răn của Thiên Chúa, khi chịu phép rửa tội rồi họ phải vâng lời chứ không mong sống Nên Thánh.
Công Đồng Vatican II, xác định mọi KiTô Hửu dù tu trì hay lập gia đình đều có ơn Chúa gọi Nên Thánh
Cải Cách Thứ Năm: Sứ Mạng Tông Đồ Giáo Dân.
Kêu gọi tất cả mọi Kitô hửu, không phải chỉ có các đấng bậc tu trì mà giáo dân phải cộng tác với các cha sở và Giám mục trong việc tông đồ của giáo xứ hay giáo phận của mình.
Cải Cách Thứ Sáu: Tất cả Nên Một.
Cả ĐGH Gioan Phaolo đệ nhị và ĐGH Biển Đức 16 đã và đang cố gắng để đoàn kết tất cả Giáo Hội Chúa Kitô và ngay cả với các giáo hội khác như Do Thái Giáo.
Bất cứ cải cách nào cũng khó khăn và gây nhiều tranh cải. Như chúng ta ghi nhận, công đồng Vatican II cũng đã gây nên rất nhiểu tranh cải và đả kích khắp nơi. Một trong những vị Tỗng Giám Mục Pháp đã tham gia công đồng và cương quyết chống lại việc cải cách, nhất là về Thánh Lễ là TGM Marcel Le Febvre của Pháp Quốc. Sau đó Ngài đã tách ra thành giáo phái khác, họ vẫn giữ nguyên thánh lễ và kinh nguyện bằng tiếng Latinh. Tại Hoa Kỳ, cũng có nhóm này, riêng tại thành phố tôi sinh sống, tôi thấy có ít nhất 2 nhà thờ, họ tự xưng là “Công Giáo La Mã truyền thống”. Theo bản tin gần đây, nhóm này đã có nhiều thảo luận và thương lượng để trở lại hiệp thông với Giáo hội LaMả. Chính ĐGH Biển Đức 16 hiện thời đã nhiều lần bày tỏ mong muốn và cố gắng của Ngài để đoàn kết các Giáo Hội Chúa Kitô.
Cải Cách Thứ Bảy: Phục Vụ Nhân Trần.
Các công đồng trước gần như chỉ quan tâm đến giáo điều và răn dạy, nếu có phát biểu với thế giới thì thông thường là chỉ trích hay lên án. Theo công đồng Vatican II, Hiến Chế Mục vụ về Giáo Hội trong Thế Giới Ngày Nay mang đề tựa “Gaudium et Spes”, tức là Vui Mừng và Hy Vọng. Hiến Chế này xác định vai trò của Giáo Hội sẳn sàng đáp ứng với Vui Mừng và Hy vọng, Đau Buồn và Uất hận của nhân trần, đặc biệt là những thành phần nghèo và bất hạnh.
Khi dự định viết về công đồng Vatican II để mừng Lễ Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên tội năm nay, kỹ niệm 40 năm ngày bế mạc, tôi đã lục kiếm tất cả sách báo tại các thư viện gần nhà và trên các trang nhà, internet. Tôi ngạc nhiên và sung sướng tìm được rất nhiều tài liệu bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau, dĩ nhiên tôi chỉ đọc được Việt ngữ và Anh Ngữ.
Đặc biệt trên trang nhà của Yahoo, họ qui tụ dến 2,910,000 tài liệu, tức là gần 3 triệu tài liệu về công đồng Vatican II, bao gồm các bản tài liệu bằng tiếng Latinh, và ngôn ngữ các nước. Các tài liệu tán dương cũng như đả kích công đồng. Kể cả các trang nhà của cá nhân và tổ chức tự xưng là Vô Thần, họ đem tài liệu Công đồng vào trang của họ để phân tích và bài bác.
Khi nói như thế chúng ta ghi lại được sự phong phú của internet, mặc dù đang sinh sống ở Hoa Kỳ tôi thích thú được đọc các tài liệu từ khắp nơi trên thế giới, kể cả bản dịch tòan văn 16 văn kiện công đồng ra Việt ngữ, của Giáo Hoàng Học Viện PioX ở Đà Lạt, được Vietnamese Missionaries in Asia mang lên trang net từ Đài Loan. Đặc biệt một công ty Hoa Kỳ đã đứng ra giúp các giáo phận VN làm trang web và duy trì miễn phí qua conggiaovn.net. Từ Hoa Kỳ, tôi đã biết rất nhiều sinh hoạt của người VN và nhất là các Giáo phận ở VN và giáo xứ, cộng đòan, nhà dòng, tu hội …VN trên tòan thế giới.
Tôi lại kiếm ra được hiện tại ở Hoa Kỳ, có đến trên 3 triệu sinh viên các nghành nghề khác nhau, ghi danh học tại các đại học on line. Tôi kiếm được cả những lớp học về tiếng Latinh, thần học, giáo luật,… tại các đại học công giáo Hoa Kỳ on line được giáo hội công giáo Hoa kỳ bảo trợ và cấp bằng được chính phủ Hoa Kỳ công nhận. Tôi dự phóng rằng chắc chắn sẽ có các chương trình tương tự như vậy bằng các ngôn ngữ khác như Latinh, Pháp, Ý, Đức,… Thế giới nhờ có internet gần như nhỏ lại, các tu sĩ nam nữ và giáo dân có thể ghi danh học các nghành nghề cũng như trau dồi kiến thức về thần học,thánh mẫu học, tân ước, cựu ước,…tại các đại học trên dù bạn đang ở Mỹ, Hà Nội, Sài Gòn, Đà Nẳng, Huế, Lạng Sơn..… nếu có trình độ sinh ngữ như Anh, Pháp, Đức, Ý… Không phải chỉ có các tu sĩ mới học các môn này, nhưng tất cả mọi người đều có Ơn Gọi Nên Thánh như nhau, như đã nói ở phần trên của bài viết này. Thiết nghĩ có thể có nhiều tu sĩ và giáo dân VN muốn trau dồi kiến thức nhưng có trở ngại về sinh ngữ làm sao theo học.. Trong khi đội ngũ các Cha Thầy, các bậc khoa bãng rải rác khắp nơi trên thế giới, họ đang làm việc và giãng dạy bằng ngôn ngữ tại nơi họ sinh sống, nhưng đồng thời họ có thể giãng dạy bằng Việt ngữ qua internet cho các sinh viên khắp nơi trên thế giới.
Từ những tìm kiếm và cảm nghiệm này, dưới Ánh Sáng của bảy cải cách của Công Đồng Vatican II nêu ra trên đây, là một giáo dân hèn mọn con ước muốn thân thưa với các phẫm trật giáo hội VN, nhất là Ủy ban Văn Hoá của Hội Đồng Giám Mục VN, các tu sĩ và giáo dân VN trên tòan thế giới giấc mơ ban ngày của con là đề nghị các ngài XÂY DỰNG một trường đại học, chủng viện công giáo VN on line. Tôi xin phép được tạm gọi là Hàn lâm viện Công Giáo VN, The Viet Nam Catholic Academy, gọi tắt là VNCA. Ít nhất trước hết để giãng dạy và nghiên cứu về lịch sử, văn hoá VN, và các môn học liên quan đến Ki Tô Giáo để các tu sĩ nam nữ cũng như các tông đồ giáo dân và mọi người VN có dịp học hỏi như quí vị khác có khả năng sinh ngữ Anh, Pháp, Ý, Đức,…
Từ trước và sau năm 1975, có rất nhiều linh mục, tu sĩ và các vị trí thức giáo dân VN đã tản mác khắp nơi trên thế giới. Hầu như tất cả các vị này đều có lòng hướng về quê hương và giáo hội Mẹ VN. Vài tháng trước đây, khi tham dự một thánh lễ tại Hoa Kỳ, có vị linh mục chủ tế lớn tuổi Á Đông dâng Thánh Lễ bằng Anh Ngữ rất ít giọng Á Đông, gần như phát âm của người Mỹ. Khi xong Thánh Lễ, tôi đến tiếp xúc thì được biết, ngài là người VN đã hơn 70 tuổi, rời VN từ lâu lắm rồi, đã từng dạy chủng viện ở Hoa Kỳ nhiều năm và vài năm gần đây ngài làm cha sở xứ đạo hoàn toàn Mỹ, nơi không thấy bóng dáng người VN. Ưóc ao của ngài là được dạy một số môn gì đó cho chủng viện VN. Rải rác khắp nơi trên tòan thế giới, chúng ta có rất đông các bậc thầy và trưởng thượng như thế, kể cả các linh mục tu sĩ trẻ sau này đang tu học và giãng dạy tại các chủng viện, dòng tu và đại học tại Hoa Kỳ và các nơi.
Trong không khí phấn khởi của giáo hội VN, vừa được ĐHY Crescenzio Sepe từ Vatican đến truyền chức cho trên 57 linh mục tại Hà Nội và thăm viếng khắp nơi, ta nghiệm được sức sống của giáo hội VN. Chắc chắn nhu cầu tu học rất cao, nhưng giáo sư tại các chũng viện bên VN có lẻ không đủ cho các địa phận. Nếu ta có một Hàn Lâm Viện Công Giáo VN, thì các tu sĩ nam nữ ví dụ như ở Thanh Hóa cũng có thể học vế thần học của linh mục đáng kính nhắc đến trên từ Hoa Kỳ, qua internet. Hay một tu sĩ nam nữ ở Sài Gòn có thể ghi học môn nào đó của ĐGM Nha Trang về giáo luật.
Như vậy, qua việc xây dựng VNCA, Giáo hội VN có thể xây dựng một đại học hay chủng viện on line, một đội ngủ nhân viên giãng huấn và nghiên cứu rất dồi dào từ khắp nơi trên thế giới. Như thế hầu như tất cả kinh nghiệm và kiến thức của các đấng bậc trí thức và khoa bãng học hỏi và thu thập được khắp nơi trên thế giới từ nhiều năm nay có cơ hội để phục vụ Giáo Hội và Quê Hương VN. VNCA chỉ cần một ban lảnh đạo biết xử dụng và tổ chức khéo léo, một ban điện tóan có kỹ thuật khá, ta có thể qui tụ các trí thức khoa bãng từ khắp nơi trên thế giới.Trụ sở của VNCA có thể ở Roma, Sài gòn, Huế, Hà Nội, California, Washington, Paris,… hay bất cứ ở đâu mà các vị lựa chọn.
Qua internet, tôi đã tìm được Viện Việt Học từ California đã đi tiên phong và có vài khóa học về lịch sử, văn học VN on line.
Vạn sự khởi đầu nan, mọi sự gì cũng phải có lúc ban đầu, mà lúc ban đầu nào cũng gian nan cả. Trong việc xây dựng Hàn Lâm Viện Công Giáo VN, ( VNCA, The Viet Nam Catholic Academy), theo tôi nghĩ công việc đầu tiên là làm thống kê, kêu mời các đấng bậc và khoa bãng trên thế giới ghi tên, và bước đầu tiên ta có thể bắt tay ngay vào việc là xây dựng một thư viện Công Giáo VN trên internet, qui tụ các tài liệu bằng Việt Ngữ về Ki Tô Giáo, Lịch sử, văn hoá,… kể cả về các tôn giáo khác tại VN để đưa lên internet cho tất cả mọi người có dịp học hỏi hay tra cứu. Khi tra khảo các trang web của VN, tôi mừng rỡ được biết Vietcatholic.Net đã dẫn đầu, cùng với các trang nhà như Dunglac.net,VNCatholic, catholic.org/vntaiwan, conggiaovn.net, dongcong.net,…… đã đem được một số sách lên internet,…như tủ sách Dũng Lạc đã mang lên internet một số sách công giáo và văn hóa cũng như triết học VN, Dũng Lạc tức là tên của Thánh Tử Đạo VN mà theo niên lịch hội thánh, ngày lễ kính các Thánh Tử Đạo VN gọi là lễ kính thánh Anrê Dũng Lạc và Các Bạn Tử Đạo. Như vậy nếu ta xây dựng Thư viện Dũng Lạc cho Công Giáo VN khắp hòan vũ thay vì chỉ là tủ sách Dũng Lạc thì hay biết mấy. Con xin các linh mục, tu sĩ và các vị có trách nhiệm của các trang nhà Công Giáo VN liên lạc với nhau, cách này hay cách khác để giúp đỡ nhau tiến hành đồng bộ xây dựng nhà Chúa bằng ngôn ngữ VN trên internet.
Tôi viết bài này vào vào chúa nhật thứ ba mùa vọng,11/12/2005. Tôi biết rằng mình chỉ là một giáo dân, chỉ có trái tim và tấm lòng chân thành chứ không có tham vọng gì khác, chỉ xin làm thằng mõ kêu gọi xây dựng Hàn Lâm Viện Công Giáo VN on line(VNCA), như bài Tin Mừng hôm nay (Gioan1,6-8,19-28) mà tôi nghe được trong thánh lễ, hy vọng chỉ được làm “tiếng kêu trong hoang địa”, để các đấng bậc trong Giáo Hội và các bậc trưởng thượng khắp nơi sẽ xuất hiện, họp lại với nhau để giúp đỡ tất cả anh chị em VN trên đường tu học.
Bùi Xuân Hải, M.D.
Ngày lễ Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội năm nay,8-12-2005, Tòa Thánh Vatican đã gửi đến giáo dân Công Giáo trên khắp hòan cầu Phép lành ban ơn toàn xá, để đánh dấu kỹ niệm 40 năm ngày bế mạc công đồng Vatican II. Như chúng ta đã biết Công đồng Vatican II do ĐGH Gioan XXIII đề xướng và khai mạc ngày 11/10/1962. Ngài qua đời ngày 4/6/1963, nên Công đồng được kế tục và bế mạc bởi ĐGH Paul VI ngày 8/12/1965.
Như đã ghi lại trong bài viết đăng trên VietCatholic hôm 8/12/2005, qua 16 văn kiện công bố, Công Đồng Vatican II đã mở ra một trang sử mới trong giáo hội hiện đại. Tôi có đọc đâu đó ghi rằng có vị trong hàng giáo phẩm đã gọi Công Đồng Vatican II là một lễ Hiện Xuống mới, thời điểm mà Chúa Thánh Thần thổi một luồn sinh lực mới cho Giáo Hội Chúa KiTô. Điểm quan trọng nhất là giáo hội đã hiểu rõ hơn và sâu đậm hơn vai trò của chính mình và sự quan hệ của giáo hội với thế giới trong bối cảnh hiện đại.
Theo tài liệu thu thập, bảy cải cách quan trọng nhất, theo thiển nghĩ là bảy nguồn ơn của Chúa Thánh Thần ban xuống cho Giáo Hội, như bảy nguồn ơn mỗi người chúng ta được nhận khi chịu phép Thêm Sức, phải kể đến sau đây:
Cải Cách Thứ Nhất: Tham Dự Thánh Lễ chứ không phải “Đi Xem Lễ”.
Cho đến hiện nay, chúng ta vẫn thường kêu mời nhau đi “xem lễ” ngày Chúa Nhật.
Quí vị lớn tuổi, đã đi xem lễ vào những năm trước Công Đồng Vatican II chắc chán còn nhớ. Thánh lễ được cử hành trên bàn thờ, đặt trên “Cung Thánh”, cách biệt với chỗ giáo dân ngồi bên dưới bởi hàng rào cung thánh có cửa cài chốt. Từ hướng giáo dân, ta nhìn thấy Linh Mục chủ tế bước ra, sau tiếng chuông, có khi các ngài mặc áo lễ hai mảnh, như chiếc áo giáp dầy cộm phía trước và sau ngực. Ngài cử hành Thánh Lễ bằng tiếng Latinh. Linh Mục và Giáo dân đều quay lên hướng về bàn thờ. Tôi còn nhớ rằng, tôi rất thán phục các bạn và các anh của tôi vì họ thuộc được kinh cáo mình và các câu trả lời lúc cha làm lễ bằng tiếng Latinh,và họ được giúp lễ trên bàn thờ, mà tôi không học thuộc được. Giáo dân bên dưới không thể theo kịp hành động cũng như nghi thức của linh mục chủ tế trên bàn thờ. Các giáo dân lớn tuổi thì lần hạt lúc xem lễ. Giáo dân trẻ tuổi hơn thì chỉ nhìn hoặc đọc sách, như lúc đi học giáo lý, tôi được chỉ dẫn đọc sách kinh “nhựt khóa” hay “mục lục”, để đọc theo các diển tiến linh mục làm trên bàn thờ. Ví dụ, “lúc linh mục xuống phản bàn thờ thì nguyện”… khi đọc chưa kịp thì linh mục chủ tế đã đến “khi linh mục dở sách đọan thì nguyện…”. Đúng là đi “Xem Lễ”.
Công đồng VaticanII bằng Hiến Chương về Thánh Lễ (Sacrosanctum Concilium), là phần do chính ĐGH XXIII điều khiển, chỉ dẩn trước khi Ngài qua đời, mà dấu hiệu tượng trưng là đã tháo gỡ cánh cửa ngăn cách trên cung thánh giữa giáo dân và linh mục chủ tế. Cánh cửa này là chỗ chúng ta lên bàn thờ rước lễ. Đó là dấu hiệu sống động để kêu mời Giáo dân tham gia Thánh lễ, chứ không phải đi xem lễ. Bàn Thờ được di chuyển gần với giáo dân và quay xuống giáo dân.
Thánh lễ được cử hành bằng tiếng bản xứ, giáo dân được mời gọi tham gia hát thánh ca, dâng lời nguyện, và đọc bài đọc.
Hiến Chương Thánh lễ ghi rõ trong điều 11, chỉ dẫn cho cha sở;” phải đoan chắc các tín hửu, hiểu biết họ đang làm gì, và tích cực tham gia nghi thức và được ơn ích qua nghi thức ấy”, và trong điều 14 còn nhấn mạnh thêm rằng ” Giáo Hội mong muốn các tín hửu phải được hướng dẫn để ý thức, hòan tòan tích cực, tham gia Thánh Lễ”.
Một bài bình luận về điểm này mà tôi đọc được đây đó cho rằng, đây là Hiến chương nêu ra một điều rất căn bản và mới mẻ về Giáo Hội hòan vủ. Vì từ trong văn tự, kể cả Latinh hay Hy Lạp, chữ “Church”, “ Giáo Hội”, không phải là ngôi nhà thờ đồ sộ hay một tổ chức mà là “a calling together of people by God”. Chỉ tại nơi các giáo hội địa phương, chúng ta cảm nghiệm thực sự hội thánh. Vì tại đó, chúng ta có tất cả cách sinh họat, nơi chúng ta học hỏi và rao giãng Tin Mừng Chúa Ki Tô cũng như cử hành Thánh Lễ và các bí tích như bí tích rửa tội. Cũng chính tại giáo hội địa phương, chúng ta cảm nghiệm được sự hiện diện và tình yêu của Chúa Ki Tô, nơi chúng ta cử hành nghi thức để nhớ lại sự chết và cứu rỗi của Người.
Bản Hiến Chương này ghi rõ hai phần của Thánh lễ, Phụng Vụ Lời Chúa và Phụng Vụ Thánh Thể, hai phần này liên kết chặt chẻ vói nhau như một nghi thức thờ phượng duy nhất (one single act of worship, #56). Vì vậy, ta không mấy gì lạ, khi đọc bài hướng dẫn của ĐGM Bùi Văn Đọc trên VietCatholic nhắn nhũ các Linh Mục cẩn thận, khi dọn Thánh Lễ là sửa sọan 2 bàn tiệc, tiệc Lời Chúa và tiệc Thánh Thể.
Cải Cách Thứ Hai: Cảm Nghiệm và bám chặt vào Tin Mừng.
Cách đây vài năm khi từ Giáo Xứ Paris tại Pháp, đến thăm cộng đòan VN, nơi tôi cư trú ở Hoa Kỳ, Đức Ông Mai đức Vinh, trong bài giãng đã nhiều lần kêu gọi “Anh Chị Em hãy bám chặt Lời Chúa trong đời sống Ki Tô Hửu, lời răn dạy rất theo sát Ánh Sáng công đồng Vatican II.
Trước Công đồng Vatican II, chúng ta chỉ có 2 bài đọc trong mỗi Thánh Lễ, và chỉ có một chu kỳ niên lịch phụng vụ. Các bài đọc này bằng tiếng Latinh, mà khi đi xem lễ chúng ta không hiểu. Khi giãng trong Thánh lễ, các Linh Mục chủ tế thường chỉ đem những giáo điều chung chung, để răn dạy và chỉ trích giáo dân.
Chuyện do thân phụ tôi kể lại nhiều năm trước, trong làng của cụ ở Bắc Việt nơi không có Linh mục, mỗi lần có Cha ghé xứ đạo gọi là có “Cụ về Làm Phúc”. Chẳng may hôm ấy cụ về làm phúc nhằm ngày tết, chẳng ai để ý hay là hay biết gì cả để đến nhà thờ, vì ai cũng bận ở gánh hát chèo, hay nơi tụ họp đánh bài, chè chén ngày tết. Hôm ấy Cụ Sáu về Làm Phúc, tôi đóan không biết có thể và có lẻ là Cha đáng kính Trần Lục vì người ta gọi ngài là Cụ Sáu, người có công lớn trong việc xây dựng nhà thờ Phát Diệm, ngài phải chờ sau đó, mọi người mới trở lại nhà thờ, sau khi mắng cả xứ đạo ham chơi, cụ bắt cả nhà thờ nằm sấp xuống để sám hối, ăn năn tội, vì đó là ngay sau tết thì vào mùa chay.
Chuyện vui vui của một làng nhỏ ngày xưa ở Bắc Việt Nam ấy có lẻ không thể xảy ra trong ánh sáng công đồng Vatican II nửa. Vì trong “phần tiệc Lời Chúa” trong Thánh Lễ, thường ta có 3 bài đọc liên kết với nhau, từ Cựu Ươc, đến Thánh Thư và Tân Ước. Cũng như có 3 chu kỳ niên lịch phụng vụ Lời Chúa thay thế nhau mỗi năm. Hiến Chế Thánh Thể (Sacrosanctum Concilium) #24 ghi rõ “Điều chủ yếu là phát triển cảm nghiệm Tin Mừng thật nồng ấm và sống động”. Các Linh Mục Chủ tế trên tòan thế giới, đều phải sửa sọan, khai triển và giãng dựa trên căn bản của 3 bài Sách Thánh này vào mỗi Thánh Lễ hơn là những răn dạy chung chung hay chỉ trích giáo dân.
Cải Cách Thứ Ba: Nhấn Mạnh Sự Hiện Diện Thực Tại của Chúa Giêsu trong Giáo Hội.
Qua cử hành nghi thức Thánh Lễ, công đồng nhấn mạnh đến sự hiện diện của Chúa Giêsu:
- Thứ nhất, Chúa Giêsu hiện diện trong cộng đòan dân Chúa khi họ tụ họp thờ phượng.
- Thứ hai, Chúa hiện diện qua Tin Mừng, Lời Chúa được loan báo trong Thánh Lễ.
- Thứ ba, Chúa hiện diện nơi Linh Mục chủ tế, người đang dâng Thánh Lễ.
- Và Thứ tư, Chúa hiện diện qua nghi thức bẻ bánh, và trong Thánh Thể.
Cải Cách Thứ Tư: Tất cả đều được Ơn Gọi.
Từ nhiều năm trước, mọi người chỉ quan niệm rằng chỉ có các đấng bậc tu trì, những người được thụ phong truyền chức mới được ơn kêu gọi. Các giáo dân chỉ được trông mong sống theo các điều răn của Thiên Chúa, khi chịu phép rửa tội rồi họ phải vâng lời chứ không mong sống Nên Thánh.
Công Đồng Vatican II, xác định mọi KiTô Hửu dù tu trì hay lập gia đình đều có ơn Chúa gọi Nên Thánh
Cải Cách Thứ Năm: Sứ Mạng Tông Đồ Giáo Dân.
Kêu gọi tất cả mọi Kitô hửu, không phải chỉ có các đấng bậc tu trì mà giáo dân phải cộng tác với các cha sở và Giám mục trong việc tông đồ của giáo xứ hay giáo phận của mình.
Cải Cách Thứ Sáu: Tất cả Nên Một.
Cả ĐGH Gioan Phaolo đệ nhị và ĐGH Biển Đức 16 đã và đang cố gắng để đoàn kết tất cả Giáo Hội Chúa Kitô và ngay cả với các giáo hội khác như Do Thái Giáo.
Bất cứ cải cách nào cũng khó khăn và gây nhiều tranh cải. Như chúng ta ghi nhận, công đồng Vatican II cũng đã gây nên rất nhiểu tranh cải và đả kích khắp nơi. Một trong những vị Tỗng Giám Mục Pháp đã tham gia công đồng và cương quyết chống lại việc cải cách, nhất là về Thánh Lễ là TGM Marcel Le Febvre của Pháp Quốc. Sau đó Ngài đã tách ra thành giáo phái khác, họ vẫn giữ nguyên thánh lễ và kinh nguyện bằng tiếng Latinh. Tại Hoa Kỳ, cũng có nhóm này, riêng tại thành phố tôi sinh sống, tôi thấy có ít nhất 2 nhà thờ, họ tự xưng là “Công Giáo La Mã truyền thống”. Theo bản tin gần đây, nhóm này đã có nhiều thảo luận và thương lượng để trở lại hiệp thông với Giáo hội LaMả. Chính ĐGH Biển Đức 16 hiện thời đã nhiều lần bày tỏ mong muốn và cố gắng của Ngài để đoàn kết các Giáo Hội Chúa Kitô.
Cải Cách Thứ Bảy: Phục Vụ Nhân Trần.
Các công đồng trước gần như chỉ quan tâm đến giáo điều và răn dạy, nếu có phát biểu với thế giới thì thông thường là chỉ trích hay lên án. Theo công đồng Vatican II, Hiến Chế Mục vụ về Giáo Hội trong Thế Giới Ngày Nay mang đề tựa “Gaudium et Spes”, tức là Vui Mừng và Hy Vọng. Hiến Chế này xác định vai trò của Giáo Hội sẳn sàng đáp ứng với Vui Mừng và Hy vọng, Đau Buồn và Uất hận của nhân trần, đặc biệt là những thành phần nghèo và bất hạnh.
Khi dự định viết về công đồng Vatican II để mừng Lễ Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên tội năm nay, kỹ niệm 40 năm ngày bế mạc, tôi đã lục kiếm tất cả sách báo tại các thư viện gần nhà và trên các trang nhà, internet. Tôi ngạc nhiên và sung sướng tìm được rất nhiều tài liệu bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau, dĩ nhiên tôi chỉ đọc được Việt ngữ và Anh Ngữ.
Đặc biệt trên trang nhà của Yahoo, họ qui tụ dến 2,910,000 tài liệu, tức là gần 3 triệu tài liệu về công đồng Vatican II, bao gồm các bản tài liệu bằng tiếng Latinh, và ngôn ngữ các nước. Các tài liệu tán dương cũng như đả kích công đồng. Kể cả các trang nhà của cá nhân và tổ chức tự xưng là Vô Thần, họ đem tài liệu Công đồng vào trang của họ để phân tích và bài bác.
Khi nói như thế chúng ta ghi lại được sự phong phú của internet, mặc dù đang sinh sống ở Hoa Kỳ tôi thích thú được đọc các tài liệu từ khắp nơi trên thế giới, kể cả bản dịch tòan văn 16 văn kiện công đồng ra Việt ngữ, của Giáo Hoàng Học Viện PioX ở Đà Lạt, được Vietnamese Missionaries in Asia mang lên trang net từ Đài Loan. Đặc biệt một công ty Hoa Kỳ đã đứng ra giúp các giáo phận VN làm trang web và duy trì miễn phí qua conggiaovn.net. Từ Hoa Kỳ, tôi đã biết rất nhiều sinh hoạt của người VN và nhất là các Giáo phận ở VN và giáo xứ, cộng đòan, nhà dòng, tu hội …VN trên tòan thế giới.
Tôi lại kiếm ra được hiện tại ở Hoa Kỳ, có đến trên 3 triệu sinh viên các nghành nghề khác nhau, ghi danh học tại các đại học on line. Tôi kiếm được cả những lớp học về tiếng Latinh, thần học, giáo luật,… tại các đại học công giáo Hoa Kỳ on line được giáo hội công giáo Hoa kỳ bảo trợ và cấp bằng được chính phủ Hoa Kỳ công nhận. Tôi dự phóng rằng chắc chắn sẽ có các chương trình tương tự như vậy bằng các ngôn ngữ khác như Latinh, Pháp, Ý, Đức,… Thế giới nhờ có internet gần như nhỏ lại, các tu sĩ nam nữ và giáo dân có thể ghi danh học các nghành nghề cũng như trau dồi kiến thức về thần học,thánh mẫu học, tân ước, cựu ước,…tại các đại học trên dù bạn đang ở Mỹ, Hà Nội, Sài Gòn, Đà Nẳng, Huế, Lạng Sơn..… nếu có trình độ sinh ngữ như Anh, Pháp, Đức, Ý… Không phải chỉ có các tu sĩ mới học các môn này, nhưng tất cả mọi người đều có Ơn Gọi Nên Thánh như nhau, như đã nói ở phần trên của bài viết này. Thiết nghĩ có thể có nhiều tu sĩ và giáo dân VN muốn trau dồi kiến thức nhưng có trở ngại về sinh ngữ làm sao theo học.. Trong khi đội ngũ các Cha Thầy, các bậc khoa bãng rải rác khắp nơi trên thế giới, họ đang làm việc và giãng dạy bằng ngôn ngữ tại nơi họ sinh sống, nhưng đồng thời họ có thể giãng dạy bằng Việt ngữ qua internet cho các sinh viên khắp nơi trên thế giới.
Từ những tìm kiếm và cảm nghiệm này, dưới Ánh Sáng của bảy cải cách của Công Đồng Vatican II nêu ra trên đây, là một giáo dân hèn mọn con ước muốn thân thưa với các phẫm trật giáo hội VN, nhất là Ủy ban Văn Hoá của Hội Đồng Giám Mục VN, các tu sĩ và giáo dân VN trên tòan thế giới giấc mơ ban ngày của con là đề nghị các ngài XÂY DỰNG một trường đại học, chủng viện công giáo VN on line. Tôi xin phép được tạm gọi là Hàn lâm viện Công Giáo VN, The Viet Nam Catholic Academy, gọi tắt là VNCA. Ít nhất trước hết để giãng dạy và nghiên cứu về lịch sử, văn hoá VN, và các môn học liên quan đến Ki Tô Giáo để các tu sĩ nam nữ cũng như các tông đồ giáo dân và mọi người VN có dịp học hỏi như quí vị khác có khả năng sinh ngữ Anh, Pháp, Ý, Đức,…
Từ trước và sau năm 1975, có rất nhiều linh mục, tu sĩ và các vị trí thức giáo dân VN đã tản mác khắp nơi trên thế giới. Hầu như tất cả các vị này đều có lòng hướng về quê hương và giáo hội Mẹ VN. Vài tháng trước đây, khi tham dự một thánh lễ tại Hoa Kỳ, có vị linh mục chủ tế lớn tuổi Á Đông dâng Thánh Lễ bằng Anh Ngữ rất ít giọng Á Đông, gần như phát âm của người Mỹ. Khi xong Thánh Lễ, tôi đến tiếp xúc thì được biết, ngài là người VN đã hơn 70 tuổi, rời VN từ lâu lắm rồi, đã từng dạy chủng viện ở Hoa Kỳ nhiều năm và vài năm gần đây ngài làm cha sở xứ đạo hoàn toàn Mỹ, nơi không thấy bóng dáng người VN. Ưóc ao của ngài là được dạy một số môn gì đó cho chủng viện VN. Rải rác khắp nơi trên tòan thế giới, chúng ta có rất đông các bậc thầy và trưởng thượng như thế, kể cả các linh mục tu sĩ trẻ sau này đang tu học và giãng dạy tại các chủng viện, dòng tu và đại học tại Hoa Kỳ và các nơi.
Trong không khí phấn khởi của giáo hội VN, vừa được ĐHY Crescenzio Sepe từ Vatican đến truyền chức cho trên 57 linh mục tại Hà Nội và thăm viếng khắp nơi, ta nghiệm được sức sống của giáo hội VN. Chắc chắn nhu cầu tu học rất cao, nhưng giáo sư tại các chũng viện bên VN có lẻ không đủ cho các địa phận. Nếu ta có một Hàn Lâm Viện Công Giáo VN, thì các tu sĩ nam nữ ví dụ như ở Thanh Hóa cũng có thể học vế thần học của linh mục đáng kính nhắc đến trên từ Hoa Kỳ, qua internet. Hay một tu sĩ nam nữ ở Sài Gòn có thể ghi học môn nào đó của ĐGM Nha Trang về giáo luật.
Như vậy, qua việc xây dựng VNCA, Giáo hội VN có thể xây dựng một đại học hay chủng viện on line, một đội ngủ nhân viên giãng huấn và nghiên cứu rất dồi dào từ khắp nơi trên thế giới. Như thế hầu như tất cả kinh nghiệm và kiến thức của các đấng bậc trí thức và khoa bãng học hỏi và thu thập được khắp nơi trên thế giới từ nhiều năm nay có cơ hội để phục vụ Giáo Hội và Quê Hương VN. VNCA chỉ cần một ban lảnh đạo biết xử dụng và tổ chức khéo léo, một ban điện tóan có kỹ thuật khá, ta có thể qui tụ các trí thức khoa bãng từ khắp nơi trên thế giới.Trụ sở của VNCA có thể ở Roma, Sài gòn, Huế, Hà Nội, California, Washington, Paris,… hay bất cứ ở đâu mà các vị lựa chọn.
Qua internet, tôi đã tìm được Viện Việt Học từ California đã đi tiên phong và có vài khóa học về lịch sử, văn học VN on line.
Vạn sự khởi đầu nan, mọi sự gì cũng phải có lúc ban đầu, mà lúc ban đầu nào cũng gian nan cả. Trong việc xây dựng Hàn Lâm Viện Công Giáo VN, ( VNCA, The Viet Nam Catholic Academy), theo tôi nghĩ công việc đầu tiên là làm thống kê, kêu mời các đấng bậc và khoa bãng trên thế giới ghi tên, và bước đầu tiên ta có thể bắt tay ngay vào việc là xây dựng một thư viện Công Giáo VN trên internet, qui tụ các tài liệu bằng Việt Ngữ về Ki Tô Giáo, Lịch sử, văn hoá,… kể cả về các tôn giáo khác tại VN để đưa lên internet cho tất cả mọi người có dịp học hỏi hay tra cứu. Khi tra khảo các trang web của VN, tôi mừng rỡ được biết Vietcatholic.Net đã dẫn đầu, cùng với các trang nhà như Dunglac.net,VNCatholic, catholic.org/vntaiwan, conggiaovn.net, dongcong.net,…… đã đem được một số sách lên internet,…như tủ sách Dũng Lạc đã mang lên internet một số sách công giáo và văn hóa cũng như triết học VN, Dũng Lạc tức là tên của Thánh Tử Đạo VN mà theo niên lịch hội thánh, ngày lễ kính các Thánh Tử Đạo VN gọi là lễ kính thánh Anrê Dũng Lạc và Các Bạn Tử Đạo. Như vậy nếu ta xây dựng Thư viện Dũng Lạc cho Công Giáo VN khắp hòan vũ thay vì chỉ là tủ sách Dũng Lạc thì hay biết mấy. Con xin các linh mục, tu sĩ và các vị có trách nhiệm của các trang nhà Công Giáo VN liên lạc với nhau, cách này hay cách khác để giúp đỡ nhau tiến hành đồng bộ xây dựng nhà Chúa bằng ngôn ngữ VN trên internet.
Tôi viết bài này vào vào chúa nhật thứ ba mùa vọng,11/12/2005. Tôi biết rằng mình chỉ là một giáo dân, chỉ có trái tim và tấm lòng chân thành chứ không có tham vọng gì khác, chỉ xin làm thằng mõ kêu gọi xây dựng Hàn Lâm Viện Công Giáo VN on line(VNCA), như bài Tin Mừng hôm nay (Gioan1,6-8,19-28) mà tôi nghe được trong thánh lễ, hy vọng chỉ được làm “tiếng kêu trong hoang địa”, để các đấng bậc trong Giáo Hội và các bậc trưởng thượng khắp nơi sẽ xuất hiện, họp lại với nhau để giúp đỡ tất cả anh chị em VN trên đường tu học.
Bùi Xuân Hải, M.D.