Chương III: Sứ mệnh đồng hành
Giáo hội đồng hành
Đối diện với các lựa chọn
91. Trong thế giới đương thời, với đặc tính đa nguyên lúc nào cũng hiển hiện hơn và sự sẵn có các giải pháp luôn rộng rãi hơn, chủ đề lựa chọn được đặt ra một cách hết sức mạnh mẽ và ở các bình diện khác nhau, nhất là đứng trước các hành trình sống ngày càng ít thẳng thừng (linéaire) hơn và luôn mang đặc điểm bấp bênh hơn. Trên thực tế, người trẻ thường dao động giữa các cách tiếp cận vừa cực đoan vừa ngây thơ: một số người cho rằng mình bị mắc kẹt vào một số phận đã được ấn định và khắc nghiệt, trong khi nhiều người khác cảm thấy bị choáng ngợp bởi một lý tưởng xuất sắc trừu tượng, trong khuôn khổ cạnh tranh dã man và bạo động.
Do đó, đồng hành với họ để giúp họ đưa ra các lựa chọn có giá trị, ổn định và dựa trên các nền tảng vững chắc là một việc phục vụ mà sự cần thiết tự nó khiến ta cảm nhận. Đối với Giáo hội, có mặt, hỗ trợ và đồng hành trong cuộc hành trình hướng tới những lựa chọn đích thực là một cách để thực thi chức năng làm mẹ của mình, bằng cách sinh cho tự do các đứa con của Thiên Chúa. Việc phục vụ này không là gì khác ngoài việc kéo dài cách thức mà Thiên Chúa của Chúa Giêsu Kitô vốn hành động đối với dân của Người: qua sự hiện diện liên tục và thân tình, một sự gần gũi tận tụy và yêu thương và một sự dịu dàng vô hạn.
Cùng nhau bẻ bánh
92. Như câu chuyện về các môn đệ Emmau đã dạy chúng ta, đồng hành đòi hỏi phải sẵn sàng cùng nhau đi đến cuối con đường, và do đó sẵn sàng thiết lập mối liên hệ có ý nghĩa. Nguồn gốc của thuật ngữ "đồng hành" nói đến tấm bánh được bẻ ra và cùng chia sẻ (cum pane), với tất cả sự phong phú biểu tượng của con người và của bí tích trong lời ám chỉ này. Do đó, cộng đồng trong tính toàn bộ của nó là chủ thể đầu tiên của đồng hành, vì chính trong lòng cộng đồng, cái khung liên hệ này đã tự khai triển; khung này có thể hỗ trợ con người trong việc thực hiện cuộc hành trình của họ và cung cấp cho họ các điểm tham chiếu và định hướng.
Sự đồng hành dọc đường phát triển nhân bản và Kitô giáo hướng tới cuộc sống trưởng thành là một trong những hình thức qua đó, cộng đồng tự chứng tỏ có khả năng tự đổi mới và đổi mới thế giới.
Bí tích Thánh Thể là ký ức sống động của biến cố vượt qua, là nơi ưu tuyển của việc truyền giảng Tin Mừng và lưu truyền đức tin nhằm hoàn thành sứ mệnh. Trong cuộc tập họp để cử hành Thánh Thể, kinh nghiệm đích thân được Chúa Giêsu chạm tới, được Người huấn giáo và chữa lành đi kèm với từng người trong hành trình trưởng thành bản thân của họ.
Các môi trường và vai trò
93. Ngoài các thành viên trong gia đình, tất cả những người quan trọng trong các môi trường khác nhau của cuộc sống người trẻ, chẳng hạn như các nhà giáo, các hoạt náo viên (animateurs), huấn luyện viên và các nhân vật tham chiếu khác, nhất là các nhà chuyên nghiệp, được mời gọi đóng một vai trò trong việc đồng hành. Mặc dù không có độc quyền về đồng hành, các linh mục và tu sĩ nam nữ có một nghĩa vụ chuyên biệt bắt nguồn từ ơn gọi của họ và là điều họ phải tái khám phá, theo yêu cầu của những người trẻ tuổi có mặt tại phiên họp của Thượng hội đồng và nhân danh nhiều người khác. Kinh nghiệm của một số giáo hội đánh giá cao vai trò của giáo lý viên như là những người đồng hành của các cộng đồng Kitô giáo và các thành viên của họ.
Đồng hành với sự hội nhập vào xã hội
94. Việc đồng hành không thể tự giới hạn vào hành trình tăng trưởng thiêng liêng và các thực hành đời sống Kitô hữu. Việc đồng hành dọc hành trình dần dần lãnh trách nhiệm giữa lòng xã hội cũng có kết quả, ví dụ như trong môi trường chuyên nghiệp hoặc trong việc dấn thân có tính chính trị - xã hội. Theo chiều hướng này, Phiên họp Thượng hội đồng đã khuyến nghị việc trân qúi học thuyết xã hội của Giáo hội. Trong các xã hội và các cộng đồng giáo hội luôn có tính đa văn hóa và đa tôn giáo nhiều hơn, việc đồng hành chuyên biệt để sống tính đa dạng là điều cần thiết, để có thể chứng minh giá trị của nó trong việc làm phong phú xã hội và khả thể hiệp thông huynh đệ, chống lại sự cám dỗ kép của uẩn khúc bản sắc (repli identitaire) và thuyết duy tương đối.
Đồng hành cộng đồng, nhóm và bản thân
Một căng thẳng phong phú
95. Có một tính bổ sung có tính cấu thành giữa việc đồng hành bản thân và việc đồng hành cộng đồng, mà mọi nền linh đạo hoặc nhạy cảm có tính giáo hội được mời gọi liên hợp một cách độc đáo. Trong một số thời điểm đặc biệt tế nhị, ví dụ, trong giai đoạn biện phân để đưa ra các lựa chọn căn bản hoặc trong thời điểm phải vượt qua các giây phút quan yếu, chính việc đồng hành bản thân, trước nhất, phải tỏ ra phong phú đặc biệt. Dù sao, nó cũng vẫn quan trọng trong cuộc sống hàng ngày, như một cách thâm hậu hóa mối liên hệ với Chúa.
Chúng ta cũng phải nhấn mạnh tính cấp bách của việc đích thân đồng hành với các chủng sinh và linh mục trẻ, các tu sĩ đang được đào tạo, cũng như các cặp đang trong quá trình chuẩn bị kết hôn và trong những ngày đầu tiên sau khi cử hành bí tích này, bằng cách lấy cảm hứng từ thời kỳ dự tòng.
Đồng hành cộng đồng và nhóm
96. Chúa Giêsu đã đồng hành với nhóm các môn đệ của Người bằng cách chia sẻ với họ cuộc sống hàng ngày. Kinh nghiệm cộng đồng nêu bật những phẩm chất và giới hạn của mỗi con người và giúp ý thức một cách khiêm nhường rằng nếu không chia sẻ ơn phúc nhận được vì lợi ích của mọi người, thì không thể theo chân Chúa.
Kinh nghiệm trên được tiếp diễn trong thực hành của Giáo hội, là cơ chế luôn thấy người trẻ hòa nhập vào các nhóm, các phong trào và hiệp hội đủ loại, nơi họ cảm nghiệm được một môi trường ấm áp và chào đón và các mối liên hệ sâu đậm mà họ rất mong muốn. Việc hòa nhập vào các thực tại như vậy có một tầm quan trọng đặc biệt, một khi đã thực hiện được diễn trình khai tâm Kitô giáo, vì nó mang đến cho người trẻ một mảnh đất thuận lợi để tiếp tục làm cho ơn gọi Kitô giáo của họ chín mùi. Trong các môi trường này, cần phải khuyến khích sự hiện diện của các mục tử để đảm bảo có được sự đồng hành thích đáng.
Trong các nhóm, các nhà giáo dục và sinh động hóa tượng trưng cho trụ cột tham chiếu về phương diện đồng hành, trong khi các liên hệ bằng hữu, đang phát triển giữa họ, tạo thành cơ sở cho việc đồng hành giữa những người cùng trang lứa.
Đồng hành thiêng liêng có tính bản thân
97. Việc đồng hành thiêng liêng là một diễn trình muốn giúp con người dần dần hội nhập các chiều kích khác nhau của cuộc sống để theo chân Chúa Giêsu. Diễn trình này có ba khía cạnh: lắng nghe cuộc sống, gặp gỡ Chúa Giêsu và đối thoại mầu nhiệm giữa tự do của Thiên Chúa và tự do của con người. Người đồng hành chào đón một cách kiên nhẫn, khơi lên những câu hỏi chân thực và nhận ra các dấu chỉ của Chúa Thánh Thần trong đáp trả của người trẻ.
Trong sự đồng hành thiêng liêng có tính bản thân, chúng ta học cách nhận ra, giải thích và lựa chọn dưới ánh sáng đức tin và lắng nghe những gì Chúa Thánh Thần gợi ý trong cuộc sống hàng ngày (xin xem Đức Phanxicô, Evangelii Gaudium, Số 169-173). Đặc sủng đồng hành thiêng liêng, ngay trong truyền thống, cũng không nhất thiết nối kết với thừa tác vụ thụ phong. Chưa bao giờ như hiện nay lại cần có những người hướng dẫn thiêng liêng đến thế, những người cha và người mẹ, với kinh nghiệm đức tin và nhân tính sâu sắc chứ không chỉ được đào tạo về trí thức. Thượng hội đồng hy vọng rằng sẽ có một sự tái khám phá, cũng trong môi trường này, nguồn tài nguyên tuyệt vời phát sinh ra đời sống thánh hiến, cách riêng đời sống thánh hiến nữ, và các giáo dân, lớn tuổi và trẻ trung, được chuẩn bị kỹ càng.
Đồng hành và Bí tích Hòa giải
98. Bí tích Hòa giải đóng một vai trò không thể thiếu trong việc thúc đẩy đời sống đức tin, một đời sống có đặc điểm không những ở các giới hạn và tính mỏng dòn của nó, mà còn ở tội lỗi nữa. Thừa tác vụ hòa giải và đồng hành thiêng liêng phải được phân biệt một cách thích đáng vì cùng đích và hình thức của chúng khác nhau. Một tính tiệm tiến (gradualité) lành mạnh và khôn ngoan của hành trình sám hối, trong đó có phần tham gia của nhiều nhân vật giáo dục đa dạng, giúp người trẻ nhận ra đời sống đạo đức của họ, làm chín mùi cảm thức đúng đắn về tội lỗi và nhất là mở lòng ra đón nhận niềm vui giải thoát của lòng thương xót, là điều thích hợp về phương diện mục vụ.
Đồng hành toàn diện
99. Hơn nữa, Thượng hội đồng nhìn nhận sự cần thiết phải cổ vũ việc đồng hành toàn diện, trong đó các khía cạnh thiêng liêng được tích hợp tốt đẹp với các khía cạnh nhân bản và xã hội khác nhau. Như Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã giải thích về nó, "sự biện phân thiêng liêng không loại trừ các cống hiến nhân bản, hiện sinh, tâm lý, xã hội học hay luân lý. Nhưng nó vượt qua chúng" (Gaudete et exsultate, số 170). Đây là những yếu tố để nắm được một cách năng động và tôn trọng các nền văn hóa và linh đạo khác nhau, không loại trừ hay nhầm lẫn.
Đồng hành tâm lý hoặc tâm lý trị liệu, nếu cởi mở với siêu việt, có thể có tính nền tảng đối với con đường hội nhập của nhân cách, bằng cách làm cho một số khía cạnh khép kín hay bị ngăn chặn của nhân cách một lần nữa có khả năng tiếp cận được với sự tăng trưởng của ơn gọi. Người trẻ sống trọn sự phong phú và mong manh của việc là một "công trường mở rộng" ("chantier ouvert"). Đồng hành tâm lý không những có thể giúp họ kiên nhẫn nhận ra lại lịch sử bản thân của họ, mà còn giúp họ cởi mở đối với các vấn đề, ngõ hầu giúp họ đạt được một sự cân bằng ổn định hơn về cảm giới.
Đồng hành trong việc đào tạo để gia nhập thừa tác vụ thụ phong và đời sống thánh hiến
100. Khi chào đón người trẻ vào các nhà đào tạo hoặc các chủng viện, điều quan trọng là kiểm tra việc họ có bén rễ đủ vào một cộng đồng, sự ổn định của họ trong các mối liên hệ bằng hữu với những người cùng trang lứa, các cố gắng của họ trong học tập hoặc việc làm, các liên kết của họ với cảnh nghèo và đau khổ. Trong việc đồng hành thiêng liêng, việc khai tâm cầu nguyện và làm việc nội tâm là những điều có tính quyết định, để học cách biện phân trước hết ngay trong cuộc sống của chính mình, nhất là qua các hình thức từ bỏ mình và khổ hạnh. Sống độc thân vì Nước Trời (x. Mt 19:12) phải được hiểu như một ơn phúc cần nhìn nhận và xác minh, một cách tự do, hân hoan, nhưng không và khiêm nhường, trước khi được nhận chịu chức hoặc khấn lần đầu. Sự đóng góp của tâm lý học phải được quan niệm như một trợ cụ để trưởng thành về cảm giới và sự hội nhập nhân cách, và được hòa nhập vào hành trình đào tạo theo qui chế (déontologie) chuyên nghiệp và tôn trọng sự tự do cảm xúc của người đang trong diễn trình đào tạo. Khuôn mặt vị viện trưởng hoặc người chịu trách nhiệm đào tạo luôn trở nên quan trọng hơn trong việc thống nhất hóa hành trình đào tạo, để đạt tới một sự biện phân thực tiễn, nhờ việc tham khảo ý kiến mọi người liên hệ tới việc đào tạo, và trong một số trường hợp, để quyết định khả thể có thể gián đoạn việc đào tạo, bằng cách chuyển sang một con đường ơn gọi khác.
Một khi giai đoạn đào tạo ban đầu đã hoàn thành, cần phải bảo đảm có sự đào tạo thường xuyên và đồng hành với các linh mục và những người thánh hiến, nam và nữ, đặc biệt là những người trẻ nhất. Những người này thường phải đối đầu với những thách thức và trách nhiệm không cân xứng. Nhiệm vụ đồng hành với họ không những thuộc về một số đại biểu nhất định, mà còn phải được các giám mục và cấp trên đích thân thực hiện.
Các người đồng hành có phẩm chất
Được kêu gọi để đồng hành
101. Bằng nhiều cách, người trẻ yêu cầu chúng ta làm nổi bật khuôn mạo của những người đồng hành. Việc phục vụ đồng hành là một sứ mệnh đích thực, nhằm thúc đẩy sự sẵn sàng làm việc tông đồ của những người đã hoàn thành nó. Giống như phó tế Philip, người đồng hành được dẫn dắt để tuân theo tiếng gọi của Chúa Thánh Thần, bằng cách ra đi và bỏ lại phía sau sự bao bọc của các tường thành Giêrusalem, biểu tượng của cộng đồng Kitô giáo, để đến một nơi hoang địa và khắc nghiệt, thậm chí có thể còn nguy hiểm nữa, nơi bạn phải khó nhọc lắm mới với tới cỗ xe. Sau khi với tới, ngài còn phải tìm cách bước vào mối liên hệ với người du khách xa lạ, để kích thích một câu hỏi vốn không được đưa ra một cách tự phát (xem Cv 8: 26-40). Nói tóm lại, đồng hành đòi hỏi phải đặt mình vào quyền sắp xếp của Thần Trí Chúa và của người được đồng hành, bằng cách cống hiến mọi phẩm chất và khả năng của mình, và có can đảm đặt mình sang một bên một cách khiêm nhường.
Khuôn dạng người đồng hành
102. Người đồng hành tốt là một người quân bình, có khả năng lắng nghe, có xu hướng đức tin và cầu nguyện, và là người từng đối đầu với các yếu đuối và mỏng dòn của chính mình. Đây là lý do tại sao họ biết chào đón các người trẻ được họ đồng hành, mà không duy luân lý hay nuông chiều sai lầm. Khi cần thiết, họ cũng có thể đưa ra lời sửa lỗi huynh đệ.
Việc ý thức được rằng đồng hành là một sứ mệnh đòi hỏi sự bén rễ sâu sắc vào đời sống thiêng liêng sẽ giúp họ được tự do đối với những người trẻ được họ đồng hành: họ sẽ tôn trọng vấn đề hành trình của họ, bằng cách hỗ trợ họ bằng lời cầu nguyện và bằng cách vui hưởng các thành quả mà Chúa Thánh Thần tạo ra nơi những người biết mở lòng mình ra, mà không tìm cách áp đặt ý muốn hay sở thích của mình. Họ cũng sẽ có khả năng phục vụ người khác, thay vì chiếm lĩnh trung tâm sân khấu và tiếp nhận các thái độ chiếm hữu và thao túng vốn tạo ra sự phụ thuộc và gây trở ngại cho tự do của người ta. Sự tôn trọng sâu sắc này cũng sẽ là một bảo đảm tốt hơn chống lại các nguy cơ thống trị (tiếng Ý plagio) (*) và lạm dụng dưới bất kỳ hình thức nào.
Sự quan trọng của việc đào tạo
103. Để có thể hoàn thành việc phục vụ của mình, người đồng hành cần phải vun xới đời sống thiêng liêng của mình, bằng cách nuôi dưỡng mối liên hệ của mình với Đấng đã giao cho mình sứ mệnh này. Đồng thời, họ cần phải cảm nhận được sự hỗ trợ của cộng đồng giáo hội mà họ là thành phần. Điều quan trọng là họ nhận được một sự đào tạo chuyên biệt về thừa tác vụ đặc thù này và đến lượt mình, có thể hưởng được một cuộc đồng hành giám sát.
Cuối cùng, phải nhớ rằng các đặc điểm đặc trưng của sự kiện làm Giáo hội, và là điều các người trẻ nhấn mạnh một cách tích cực, là sự sẵn có đó và khả năng làm việc theo nhóm: nhờ cách này, chúng ta sẽ có ý nghĩa hơn, hiệu quả và sắc bén hơn trong việc đào tạo người trẻ. Khả năng này trong công việc cộng đồng đòi hỏi một số nhân đức có tính tương quan chuyên biệt phải chín mùi: kỷ luật lắng nghe và khả năng nhường chỗ cho người khác, mau mắn tha thứ và sẵn sàng có đó để tham gia hành động theo linh đạo hiệp thông chân chính.
Kỳ sau: Chương 4: Nghệ thuật Biện phân
___________________________________________________________________________________________________________
(*) Có bản tiếng Việt dịch là "đạo văn". Thực ra, nguyên bản tiếng Ý, như đã ghi chú trong bài, sử dụng hạn từ "plagio", có ý nói đến hình luật Ý phạt những người ỷ quyền bắt người khác phục tùng mình. Luật này tuy đã thôi áp dụng vào năm 1981, nhưng vẫn được sử dụng ở đây, chúng tôi tạm dịch là "thống trị" như bản Tiếng Anh vừa được phổ biến.
Giáo hội đồng hành
Đối diện với các lựa chọn
 |
91. Trong thế giới đương thời, với đặc tính đa nguyên lúc nào cũng hiển hiện hơn và sự sẵn có các giải pháp luôn rộng rãi hơn, chủ đề lựa chọn được đặt ra một cách hết sức mạnh mẽ và ở các bình diện khác nhau, nhất là đứng trước các hành trình sống ngày càng ít thẳng thừng (linéaire) hơn và luôn mang đặc điểm bấp bênh hơn. Trên thực tế, người trẻ thường dao động giữa các cách tiếp cận vừa cực đoan vừa ngây thơ: một số người cho rằng mình bị mắc kẹt vào một số phận đã được ấn định và khắc nghiệt, trong khi nhiều người khác cảm thấy bị choáng ngợp bởi một lý tưởng xuất sắc trừu tượng, trong khuôn khổ cạnh tranh dã man và bạo động.
Do đó, đồng hành với họ để giúp họ đưa ra các lựa chọn có giá trị, ổn định và dựa trên các nền tảng vững chắc là một việc phục vụ mà sự cần thiết tự nó khiến ta cảm nhận. Đối với Giáo hội, có mặt, hỗ trợ và đồng hành trong cuộc hành trình hướng tới những lựa chọn đích thực là một cách để thực thi chức năng làm mẹ của mình, bằng cách sinh cho tự do các đứa con của Thiên Chúa. Việc phục vụ này không là gì khác ngoài việc kéo dài cách thức mà Thiên Chúa của Chúa Giêsu Kitô vốn hành động đối với dân của Người: qua sự hiện diện liên tục và thân tình, một sự gần gũi tận tụy và yêu thương và một sự dịu dàng vô hạn.
Cùng nhau bẻ bánh
92. Như câu chuyện về các môn đệ Emmau đã dạy chúng ta, đồng hành đòi hỏi phải sẵn sàng cùng nhau đi đến cuối con đường, và do đó sẵn sàng thiết lập mối liên hệ có ý nghĩa. Nguồn gốc của thuật ngữ "đồng hành" nói đến tấm bánh được bẻ ra và cùng chia sẻ (cum pane), với tất cả sự phong phú biểu tượng của con người và của bí tích trong lời ám chỉ này. Do đó, cộng đồng trong tính toàn bộ của nó là chủ thể đầu tiên của đồng hành, vì chính trong lòng cộng đồng, cái khung liên hệ này đã tự khai triển; khung này có thể hỗ trợ con người trong việc thực hiện cuộc hành trình của họ và cung cấp cho họ các điểm tham chiếu và định hướng.
Sự đồng hành dọc đường phát triển nhân bản và Kitô giáo hướng tới cuộc sống trưởng thành là một trong những hình thức qua đó, cộng đồng tự chứng tỏ có khả năng tự đổi mới và đổi mới thế giới.
Bí tích Thánh Thể là ký ức sống động của biến cố vượt qua, là nơi ưu tuyển của việc truyền giảng Tin Mừng và lưu truyền đức tin nhằm hoàn thành sứ mệnh. Trong cuộc tập họp để cử hành Thánh Thể, kinh nghiệm đích thân được Chúa Giêsu chạm tới, được Người huấn giáo và chữa lành đi kèm với từng người trong hành trình trưởng thành bản thân của họ.
Các môi trường và vai trò
93. Ngoài các thành viên trong gia đình, tất cả những người quan trọng trong các môi trường khác nhau của cuộc sống người trẻ, chẳng hạn như các nhà giáo, các hoạt náo viên (animateurs), huấn luyện viên và các nhân vật tham chiếu khác, nhất là các nhà chuyên nghiệp, được mời gọi đóng một vai trò trong việc đồng hành. Mặc dù không có độc quyền về đồng hành, các linh mục và tu sĩ nam nữ có một nghĩa vụ chuyên biệt bắt nguồn từ ơn gọi của họ và là điều họ phải tái khám phá, theo yêu cầu của những người trẻ tuổi có mặt tại phiên họp của Thượng hội đồng và nhân danh nhiều người khác. Kinh nghiệm của một số giáo hội đánh giá cao vai trò của giáo lý viên như là những người đồng hành của các cộng đồng Kitô giáo và các thành viên của họ.
Đồng hành với sự hội nhập vào xã hội
94. Việc đồng hành không thể tự giới hạn vào hành trình tăng trưởng thiêng liêng và các thực hành đời sống Kitô hữu. Việc đồng hành dọc hành trình dần dần lãnh trách nhiệm giữa lòng xã hội cũng có kết quả, ví dụ như trong môi trường chuyên nghiệp hoặc trong việc dấn thân có tính chính trị - xã hội. Theo chiều hướng này, Phiên họp Thượng hội đồng đã khuyến nghị việc trân qúi học thuyết xã hội của Giáo hội. Trong các xã hội và các cộng đồng giáo hội luôn có tính đa văn hóa và đa tôn giáo nhiều hơn, việc đồng hành chuyên biệt để sống tính đa dạng là điều cần thiết, để có thể chứng minh giá trị của nó trong việc làm phong phú xã hội và khả thể hiệp thông huynh đệ, chống lại sự cám dỗ kép của uẩn khúc bản sắc (repli identitaire) và thuyết duy tương đối.
Đồng hành cộng đồng, nhóm và bản thân
Một căng thẳng phong phú
95. Có một tính bổ sung có tính cấu thành giữa việc đồng hành bản thân và việc đồng hành cộng đồng, mà mọi nền linh đạo hoặc nhạy cảm có tính giáo hội được mời gọi liên hợp một cách độc đáo. Trong một số thời điểm đặc biệt tế nhị, ví dụ, trong giai đoạn biện phân để đưa ra các lựa chọn căn bản hoặc trong thời điểm phải vượt qua các giây phút quan yếu, chính việc đồng hành bản thân, trước nhất, phải tỏ ra phong phú đặc biệt. Dù sao, nó cũng vẫn quan trọng trong cuộc sống hàng ngày, như một cách thâm hậu hóa mối liên hệ với Chúa.
Chúng ta cũng phải nhấn mạnh tính cấp bách của việc đích thân đồng hành với các chủng sinh và linh mục trẻ, các tu sĩ đang được đào tạo, cũng như các cặp đang trong quá trình chuẩn bị kết hôn và trong những ngày đầu tiên sau khi cử hành bí tích này, bằng cách lấy cảm hứng từ thời kỳ dự tòng.
Đồng hành cộng đồng và nhóm
96. Chúa Giêsu đã đồng hành với nhóm các môn đệ của Người bằng cách chia sẻ với họ cuộc sống hàng ngày. Kinh nghiệm cộng đồng nêu bật những phẩm chất và giới hạn của mỗi con người và giúp ý thức một cách khiêm nhường rằng nếu không chia sẻ ơn phúc nhận được vì lợi ích của mọi người, thì không thể theo chân Chúa.
Kinh nghiệm trên được tiếp diễn trong thực hành của Giáo hội, là cơ chế luôn thấy người trẻ hòa nhập vào các nhóm, các phong trào và hiệp hội đủ loại, nơi họ cảm nghiệm được một môi trường ấm áp và chào đón và các mối liên hệ sâu đậm mà họ rất mong muốn. Việc hòa nhập vào các thực tại như vậy có một tầm quan trọng đặc biệt, một khi đã thực hiện được diễn trình khai tâm Kitô giáo, vì nó mang đến cho người trẻ một mảnh đất thuận lợi để tiếp tục làm cho ơn gọi Kitô giáo của họ chín mùi. Trong các môi trường này, cần phải khuyến khích sự hiện diện của các mục tử để đảm bảo có được sự đồng hành thích đáng.
Trong các nhóm, các nhà giáo dục và sinh động hóa tượng trưng cho trụ cột tham chiếu về phương diện đồng hành, trong khi các liên hệ bằng hữu, đang phát triển giữa họ, tạo thành cơ sở cho việc đồng hành giữa những người cùng trang lứa.
Đồng hành thiêng liêng có tính bản thân
97. Việc đồng hành thiêng liêng là một diễn trình muốn giúp con người dần dần hội nhập các chiều kích khác nhau của cuộc sống để theo chân Chúa Giêsu. Diễn trình này có ba khía cạnh: lắng nghe cuộc sống, gặp gỡ Chúa Giêsu và đối thoại mầu nhiệm giữa tự do của Thiên Chúa và tự do của con người. Người đồng hành chào đón một cách kiên nhẫn, khơi lên những câu hỏi chân thực và nhận ra các dấu chỉ của Chúa Thánh Thần trong đáp trả của người trẻ.
Trong sự đồng hành thiêng liêng có tính bản thân, chúng ta học cách nhận ra, giải thích và lựa chọn dưới ánh sáng đức tin và lắng nghe những gì Chúa Thánh Thần gợi ý trong cuộc sống hàng ngày (xin xem Đức Phanxicô, Evangelii Gaudium, Số 169-173). Đặc sủng đồng hành thiêng liêng, ngay trong truyền thống, cũng không nhất thiết nối kết với thừa tác vụ thụ phong. Chưa bao giờ như hiện nay lại cần có những người hướng dẫn thiêng liêng đến thế, những người cha và người mẹ, với kinh nghiệm đức tin và nhân tính sâu sắc chứ không chỉ được đào tạo về trí thức. Thượng hội đồng hy vọng rằng sẽ có một sự tái khám phá, cũng trong môi trường này, nguồn tài nguyên tuyệt vời phát sinh ra đời sống thánh hiến, cách riêng đời sống thánh hiến nữ, và các giáo dân, lớn tuổi và trẻ trung, được chuẩn bị kỹ càng.
Đồng hành và Bí tích Hòa giải
 |
98. Bí tích Hòa giải đóng một vai trò không thể thiếu trong việc thúc đẩy đời sống đức tin, một đời sống có đặc điểm không những ở các giới hạn và tính mỏng dòn của nó, mà còn ở tội lỗi nữa. Thừa tác vụ hòa giải và đồng hành thiêng liêng phải được phân biệt một cách thích đáng vì cùng đích và hình thức của chúng khác nhau. Một tính tiệm tiến (gradualité) lành mạnh và khôn ngoan của hành trình sám hối, trong đó có phần tham gia của nhiều nhân vật giáo dục đa dạng, giúp người trẻ nhận ra đời sống đạo đức của họ, làm chín mùi cảm thức đúng đắn về tội lỗi và nhất là mở lòng ra đón nhận niềm vui giải thoát của lòng thương xót, là điều thích hợp về phương diện mục vụ.
Đồng hành toàn diện
99. Hơn nữa, Thượng hội đồng nhìn nhận sự cần thiết phải cổ vũ việc đồng hành toàn diện, trong đó các khía cạnh thiêng liêng được tích hợp tốt đẹp với các khía cạnh nhân bản và xã hội khác nhau. Như Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã giải thích về nó, "sự biện phân thiêng liêng không loại trừ các cống hiến nhân bản, hiện sinh, tâm lý, xã hội học hay luân lý. Nhưng nó vượt qua chúng" (Gaudete et exsultate, số 170). Đây là những yếu tố để nắm được một cách năng động và tôn trọng các nền văn hóa và linh đạo khác nhau, không loại trừ hay nhầm lẫn.
Đồng hành tâm lý hoặc tâm lý trị liệu, nếu cởi mở với siêu việt, có thể có tính nền tảng đối với con đường hội nhập của nhân cách, bằng cách làm cho một số khía cạnh khép kín hay bị ngăn chặn của nhân cách một lần nữa có khả năng tiếp cận được với sự tăng trưởng của ơn gọi. Người trẻ sống trọn sự phong phú và mong manh của việc là một "công trường mở rộng" ("chantier ouvert"). Đồng hành tâm lý không những có thể giúp họ kiên nhẫn nhận ra lại lịch sử bản thân của họ, mà còn giúp họ cởi mở đối với các vấn đề, ngõ hầu giúp họ đạt được một sự cân bằng ổn định hơn về cảm giới.
Đồng hành trong việc đào tạo để gia nhập thừa tác vụ thụ phong và đời sống thánh hiến
100. Khi chào đón người trẻ vào các nhà đào tạo hoặc các chủng viện, điều quan trọng là kiểm tra việc họ có bén rễ đủ vào một cộng đồng, sự ổn định của họ trong các mối liên hệ bằng hữu với những người cùng trang lứa, các cố gắng của họ trong học tập hoặc việc làm, các liên kết của họ với cảnh nghèo và đau khổ. Trong việc đồng hành thiêng liêng, việc khai tâm cầu nguyện và làm việc nội tâm là những điều có tính quyết định, để học cách biện phân trước hết ngay trong cuộc sống của chính mình, nhất là qua các hình thức từ bỏ mình và khổ hạnh. Sống độc thân vì Nước Trời (x. Mt 19:12) phải được hiểu như một ơn phúc cần nhìn nhận và xác minh, một cách tự do, hân hoan, nhưng không và khiêm nhường, trước khi được nhận chịu chức hoặc khấn lần đầu. Sự đóng góp của tâm lý học phải được quan niệm như một trợ cụ để trưởng thành về cảm giới và sự hội nhập nhân cách, và được hòa nhập vào hành trình đào tạo theo qui chế (déontologie) chuyên nghiệp và tôn trọng sự tự do cảm xúc của người đang trong diễn trình đào tạo. Khuôn mặt vị viện trưởng hoặc người chịu trách nhiệm đào tạo luôn trở nên quan trọng hơn trong việc thống nhất hóa hành trình đào tạo, để đạt tới một sự biện phân thực tiễn, nhờ việc tham khảo ý kiến mọi người liên hệ tới việc đào tạo, và trong một số trường hợp, để quyết định khả thể có thể gián đoạn việc đào tạo, bằng cách chuyển sang một con đường ơn gọi khác.
Một khi giai đoạn đào tạo ban đầu đã hoàn thành, cần phải bảo đảm có sự đào tạo thường xuyên và đồng hành với các linh mục và những người thánh hiến, nam và nữ, đặc biệt là những người trẻ nhất. Những người này thường phải đối đầu với những thách thức và trách nhiệm không cân xứng. Nhiệm vụ đồng hành với họ không những thuộc về một số đại biểu nhất định, mà còn phải được các giám mục và cấp trên đích thân thực hiện.
Các người đồng hành có phẩm chất
Được kêu gọi để đồng hành
101. Bằng nhiều cách, người trẻ yêu cầu chúng ta làm nổi bật khuôn mạo của những người đồng hành. Việc phục vụ đồng hành là một sứ mệnh đích thực, nhằm thúc đẩy sự sẵn sàng làm việc tông đồ của những người đã hoàn thành nó. Giống như phó tế Philip, người đồng hành được dẫn dắt để tuân theo tiếng gọi của Chúa Thánh Thần, bằng cách ra đi và bỏ lại phía sau sự bao bọc của các tường thành Giêrusalem, biểu tượng của cộng đồng Kitô giáo, để đến một nơi hoang địa và khắc nghiệt, thậm chí có thể còn nguy hiểm nữa, nơi bạn phải khó nhọc lắm mới với tới cỗ xe. Sau khi với tới, ngài còn phải tìm cách bước vào mối liên hệ với người du khách xa lạ, để kích thích một câu hỏi vốn không được đưa ra một cách tự phát (xem Cv 8: 26-40). Nói tóm lại, đồng hành đòi hỏi phải đặt mình vào quyền sắp xếp của Thần Trí Chúa và của người được đồng hành, bằng cách cống hiến mọi phẩm chất và khả năng của mình, và có can đảm đặt mình sang một bên một cách khiêm nhường.
Khuôn dạng người đồng hành
102. Người đồng hành tốt là một người quân bình, có khả năng lắng nghe, có xu hướng đức tin và cầu nguyện, và là người từng đối đầu với các yếu đuối và mỏng dòn của chính mình. Đây là lý do tại sao họ biết chào đón các người trẻ được họ đồng hành, mà không duy luân lý hay nuông chiều sai lầm. Khi cần thiết, họ cũng có thể đưa ra lời sửa lỗi huynh đệ.
Việc ý thức được rằng đồng hành là một sứ mệnh đòi hỏi sự bén rễ sâu sắc vào đời sống thiêng liêng sẽ giúp họ được tự do đối với những người trẻ được họ đồng hành: họ sẽ tôn trọng vấn đề hành trình của họ, bằng cách hỗ trợ họ bằng lời cầu nguyện và bằng cách vui hưởng các thành quả mà Chúa Thánh Thần tạo ra nơi những người biết mở lòng mình ra, mà không tìm cách áp đặt ý muốn hay sở thích của mình. Họ cũng sẽ có khả năng phục vụ người khác, thay vì chiếm lĩnh trung tâm sân khấu và tiếp nhận các thái độ chiếm hữu và thao túng vốn tạo ra sự phụ thuộc và gây trở ngại cho tự do của người ta. Sự tôn trọng sâu sắc này cũng sẽ là một bảo đảm tốt hơn chống lại các nguy cơ thống trị (tiếng Ý plagio) (*) và lạm dụng dưới bất kỳ hình thức nào.
Sự quan trọng của việc đào tạo
103. Để có thể hoàn thành việc phục vụ của mình, người đồng hành cần phải vun xới đời sống thiêng liêng của mình, bằng cách nuôi dưỡng mối liên hệ của mình với Đấng đã giao cho mình sứ mệnh này. Đồng thời, họ cần phải cảm nhận được sự hỗ trợ của cộng đồng giáo hội mà họ là thành phần. Điều quan trọng là họ nhận được một sự đào tạo chuyên biệt về thừa tác vụ đặc thù này và đến lượt mình, có thể hưởng được một cuộc đồng hành giám sát.
Cuối cùng, phải nhớ rằng các đặc điểm đặc trưng của sự kiện làm Giáo hội, và là điều các người trẻ nhấn mạnh một cách tích cực, là sự sẵn có đó và khả năng làm việc theo nhóm: nhờ cách này, chúng ta sẽ có ý nghĩa hơn, hiệu quả và sắc bén hơn trong việc đào tạo người trẻ. Khả năng này trong công việc cộng đồng đòi hỏi một số nhân đức có tính tương quan chuyên biệt phải chín mùi: kỷ luật lắng nghe và khả năng nhường chỗ cho người khác, mau mắn tha thứ và sẵn sàng có đó để tham gia hành động theo linh đạo hiệp thông chân chính.
Kỳ sau: Chương 4: Nghệ thuật Biện phân
___________________________________________________________________________________________________________
(*) Có bản tiếng Việt dịch là "đạo văn". Thực ra, nguyên bản tiếng Ý, như đã ghi chú trong bài, sử dụng hạn từ "plagio", có ý nói đến hình luật Ý phạt những người ỷ quyền bắt người khác phục tùng mình. Luật này tuy đã thôi áp dụng vào năm 1981, nhưng vẫn được sử dụng ở đây, chúng tôi tạm dịch là "thống trị" như bản Tiếng Anh vừa được phổ biến.