Luke Coppen của tạp chí The Pillar, ngày 10 tháng 12 năm 2025, cho biết: Đức Hồng Y Pietro Parolin, Quốc vụ khanh Vatican, đã đến một trong những nơi nguy hiểm nhất thế giới đối với người Kitô hữu vào hôm thứ Hai.
Nhà ngoại giao cấp cao nhất của Vatican đã đến Pemba, thủ phủ của tỉnh Cabo Delgado đang bị tàn phá bởi xung đột ở phía đông bắc Mozambique, vào ngày 8 tháng 12.
Ngài đã đến thăm khu vực này, nơi đã phải chịu đựng cuộc nổi dậy của các nhóm Hồi giáo cực đoan kể từ năm 2017, trong chuyến đi từ ngày 5 đến ngày 10 tháng 12 đến quốc gia Đông Nam Phi này.
Điều gì đang xảy ra ở tỉnh Cabo Delgado? Tại sao Hồng Y Parolin lại thực hiện chuyến đi này? Và điều gì có thể xảy ra tiếp theo?
Tờ The Pillar sẽ xem xét vấn đề này.
Chuyện gì đang xảy ra?
Mozambique là một quốc gia với khoảng 35 triệu dân, giáp với Tanzania, Malawi, Zambia, Zimbabwe, Nam Phi và Eswatini. Khoảng hai phần ba dân số theo K-tô giáo. Tôn giáo thiểu số lớn nhất là Hồi giáo. Quốc gia này có chính phủ thế tục và lịch sử quan hệ tương đối hòa bình giữa người Ki-tô giáo và người Hồi giáo.
Mozambique giành được độc lập từ Bồ Đào Nha năm 1975, nhưng hai năm sau đó bị cuốn vào nội chiến. Cuộc xung đột chỉ kết thúc vào năm 1992, nhờ những nỗ lực hòa giải của Hồng Y tương lai Matteo Zuppi và Cộng đồng Sant’Egidio có trụ sở tại Rome.
Như một dấu ấn của lịch sử đầy biến động gần đây, Mozambique là quốc gia duy nhất trên thế giới có hình ảnh một loại vũ khí hiện đại trên quốc kỳ. Thiết kế, được thông qua năm 1983, mô tả một khẩu súng trường tấn công AK-47.
Mặc dù Mozambique giàu tài nguyên thiên nhiên, bao gồm cả khí đốt tự nhiên, nhưng phần lớn dân số sống trong cảnh nghèo đói. Tình trạng nghèo đói tập trung đặc biệt ở ba tỉnh phía bắc: Cabo Delgado, Niassa và Nampula.
Đất nước này cũng bất ổn về chính trị. Cuộc bầu cử tổng thống Mozambique năm 2024 bị vướng vào các cáo buộc gian lận. Hàng trăm người đã thiệt mạng khi cảnh sát và lực lượng vũ trang đàn áp các cuộc biểu tình quy mô lớn sau cuộc bỏ phiếu.
Năm 2017, các phần tử thánh chiến chủ yếu là người bản địa đã phát động cuộc nổi dậy ở tỉnh Cabo Delgado, phía đông bắc đất nước, giáp với Tanzania. Mục tiêu của họ là thiết lập một nhà nước Hồi giáo trong tỉnh này, nơi có 53% người Hồi giáo và 36% người Công Giáo.
Nhóm nổi dậy chính được gọi là Ansar al-Sunna (tiếng Ả Rập nghĩa là “Những người ủng hộ truyền thống”). Đôi khi nó cũng được gọi là Al-Shabaab (tiếng Ả Rập nghĩa là “Tuổi trẻ”), nhưng không liên quan trực tiếp đến tổ chức nổi tiếng hơn của Somalia cùng tên.
Các phần tử thánh chiến không chỉ nhắm mục tiêu vào lực lượng an ninh Mozambique mà còn cả những người Kitô hữu địa phương. Các hành vi vi phạm được ghi nhận của họ bao gồm chặt đầu, cưỡng bức cải đạo và nô lệ tình dục, bắt cóc, đốt nhà thờ và phá hủy làng mạc.
Những kẻ nổi dậy cũng đã đốt cháy các nhà thờ Hồi giáo và nhà cửa của những người Hồi giáo khác trong các cuộc tấn công bừa bãi vào các làng mạc.
Tổ chức vận động Open Doors xếp Mozambique — quốc gia có số lượng người Công Giáo nhiều hơn cả Ireland — là quốc gia tồi tệ thứ 37 trên thế giới đối với người theo Ki-tô giáo, viện dẫn sự gia tăng chủ nghĩa cực đoan Hồi giáo ở phía bắc.
Tỉnh Cabo Delgado có dân số khoảng 2.8 triệu người, bao gồm hơn nửa triệu người phải di tản trong nước. Thêm vào đó, cơn bão nhiệt đới Chido đã đổ bộ vào bờ biển gần Pemba vào tháng 12 năm 2024, để lại sự tàn phá khủng khiếp.
Tỉnh này thuộc Giáo phận Pemba, do Giám mục António Juliasse lãnh đạo từ năm 2022, người đã nhiều lần bày tỏ lo ngại rằng giáo dân đang chịu đau khổ của mình đang bị lãng quên giữa những cuộc xung đột khác được đưa tin rộng rãi hơn trên khắp thế giới.
Tại sao Hồng Y Parolin lại ở đó? Mục đích chính chuyến thăm Pemba của Hồng Y Parolin là để thể hiện tình liên đới của Vatican với các tín hữu Công Giáo ở Cabo Delgado.
Theo một bản tin của Vatican News, Hồng Y Parolin nói rằng “Đức Thánh Cha không quên Cabo Delgado”, khi ngài giảng trong một Thánh lễ ở thành phố này nhân Lễ trọng Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội. Ngài nói thêm rằng Giáo hội hoàn cầu đang cầu nguyện cho hòa bình và hòa giải trong khu vực.
Tại Pemba, Quốc vụ khanh Vatican cũng đã có cuộc gặp ngắn với chính quyền địa phương và các nhân viên mục vụ.
Ngày 9 tháng 12, ngài dự kiến sẽ gặp gỡ những người dân di tản trong nước và tham dự một cuộc gặp gỡ liên tôn.
Hồng Y Parolin bắt đầu chuyến thăm sáu ngày tới Mozambique bằng cuộc gặp ngày 5 tháng 12 với Tổng thống Daniel Chapo và tham dự một sự kiện kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa quốc gia châu Phi này và Tòa Thánh, lý do chính của chuyến đi.
Ngày hôm sau, ngài đã gặp gỡ thêm các nhà lãnh đạo chính trị và các giám mục Công Giáo của Mozambique.
Vào Chủ nhật, ngày 7 tháng 12, ngài đã chủ trì Thánh lễ kỷ niệm Ngày Giới trẻ Quốc gia lần thứ ba của đất nước tại Sân vận động Maxaquene ở thủ đô Maputo.
Vào ngày 10 tháng 12, ngày cuối cùng của ngài ở Mozambique, ngài dự kiến sẽ đến thăm một trung tâm cộng đồng Sant’Egidio ở Zimpeto, một khu vực ngoại ô Maputo.
Điều gì tiếp theo?
Chuyến thăm của Hồng Y Parolin có thể giúp nâng cao tinh thần của những người Công Giáo đang gặp khó khăn ở Cabo Delgado. Những nhân vật quốc tế tầm cỡ như ngài hiếm khi xuất hiện ở tỉnh này, nơi mà Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ khuyến cáo du khách không nên đến thăm do tình trạng khủng bố lan tràn.
Nhưng sự phấn chấn tinh thần này có thể chỉ kéo dài trong thời gian ngắn vì có rất ít dấu hiệu cho thấy cuộc sống đang được cải thiện đối với người Công Giáo - hoặc bất cứ ai khác - ở Cabo Delgado.
Trong báo cáo Tự do Tôn giáo trên Thế giới năm 2025, tổ chức Trợ giúp các Giáo Hội Cần giúp đỡ cho rằng không có cơ sở nào để lạc quan.
“Triển vọng về tự do tôn giáo ở Mozambique vẫn vô cùng tiêu cực,” báo cáo cho biết. “Giai đoạn được xem xét, đặc biệt là năm 2024, được đánh dấu bằng sự leo thang mạnh mẽ của bạo lực chống Kitô giáo, bao gồm các cuộc tấn công có hệ thống vào các nhà thờ, biểu tượng tôn giáo và cộng đồng tín ngưỡng, đáng chú ý nhất là ở tỉnh Cabo Delgado.”
Báo cáo nói thêm: “Trong bối cảnh ảnh hưởng ngày càng tăng của các phần tử thánh chiến, bất ổn chính trị và chính quyền yếu kém ở phần lớn miền bắc, môi trường cho nhân quyền và tự do tôn giáo vẫn bị tổn hại nghiêm trọng.”
Trước tình hình ảm đạm bao trùm miền bắc Mozambique, Tòa Thánh hầu như không thể làm gì hơn ngoài việc khích lệ các tín hữu Công Giáo trong khu vực kiên trì giữ vững đức tin. Tòa Thánh cũng có thể nêu lên hoàn cảnh khó khăn của họ tại các diễn đàn quốc tế như Liên Hợp Quốc.
Thỉnh thoảng, Đức Giáo Hoàng Leo XIV cũng có thể thu hút sự chú ý tới nỗi đau khổ của họ, như ngài đã làm trong bài diễn văn lúc đọc kinh Truyền tin ngày 24 tháng 8, khi kêu gọi cầu nguyện cho người dân Cabo Delgado.
Tòa Thánh có lẽ nhận thức được rằng họ không đủ khả năng để cải thiện cuộc sống cho người dân tỉnh này. Điều đó chỉ có thể đến từ áp lực từ cộng đồng quốc tế rộng lớn hơn và hành động quyết đoán của các nhà lãnh đạo chính trị địa phương.