LOS ANGELES -- Như chúng tôi đã loan tin: 
Vào ngày 14 tháng 4 năm 2007, ÐTC Beneđitô XVI đã chấp nhận đơn xin về hưu của Ðức Cha Giuse Nguyễn Văn Yến, nguyên giám mục giáo phận Phát Diệm, chiếu theo khoản luật 401, đoạn 2, Luật Giáo Hội. Nhưng nay được tin thêm Tòa Thánh và Hội Đồng Giám Mục Việt Nam đã đề cử Đức cha Nguyễn Chí Linh, giám mục Thanh Hóa, tạm thời làm Giám Quản giáo phận Phát Diệm.
Nguồn tin riêng của chúng tôi cũng được biết rằng khi Tòa Thánh Vatican bổ nhiệm Đức cha Nguyễn Chí Linh làm Giám Quản Phát Diệm, chính quyền Việt Nam đã không chấp nhận vì họ nói rằng Tòa Thánh không tham khảo với chính quyền trước. Tuy nhiên sau việc giải thích rằng đây chỉ là chức vụ tạm thời thay thế, nên cuối cùng đồng ý với nhau là Đức Tân Giám Quản không sử dụng danh từ "Giám Quản Tông Tòa Phát Diệm" và dùng danh xưng "Giám Quản Giáo Phận Phát Diệm", nên chính phủ Việt Nam đã vui vẻ thỏa thuận.
Sau khi hưu dưỡng, giám mục Giuse Nguyễn Văn Yến về nghỉ tại họ Sở Kiện, gần là quê hương của ngài. Chúng tôi cũng được tin là trong tương lai nếu điều kiện sức khỏe cho phép, ngài sẽ cộng tác là làm việc với Ủy Ban Bác Ái Xã Hội Công Giáo Việt Nam.
Vào sáng ngày hôm nay 21.4.2007, chúng tôi có dịp tiếp truyện với Đức Cha Tân Giám Quản Nguyễn Chí Linh (hiện ngài vừa mới sang thăm viếng Hoa Kỳ), ĐC Linh có cho chúng tôi biết như sau: Trước khi sang Hoa Kỳ, Ngài đã có tới Phát Diệm và gặp gỡ linh mục Tổng Đại Diện, với Hội Đồng Đại diện các Linh Mục Phát Diệm, và Hội Đồng Cố Vấn giáo phận Phát Diệm, để lắng nhge về những nhu cầu và hiện tình của Giáo phận, đồng thời Ngài cũng chào thăm, làm quen với các chức sắc của giáo phận. Ngài cũng nói lên những ước mong của vị tân Giám Quản và hứa sẽ cố gắng cộng tác với các linh mục và toàn giáo dân Phát Diệm để tiếp tục làm thăng tiến giáo phận về mọi mặt, xứng đáng là giáo phận tiên khởi của Việt Nam khi có giám mục người bản xứ từ năm 1933.
Hiện tình về nhân sự tại Giáo phận Phát Diệm như sau:
Ðức Cha Giuse Nguyễn Văn Yến, sinh ngày 26/12/1942 tại Vĩnh Trì, Hà Nội. Thụ phong Linh Mục ngày 26/06/1977. Ngày 14/11/1988 được Ðức Thánh Cha Gioan Phaolô II bổ nhiệm làm Giám Mục Phó Giáo Phận Phát Diệm và được thụ phong Giám Mục ngày 16/12/1988.
Vài nét chính về lịch sử Công giáo Giáo phận Phát Diệm:
Tài liệu sau đây được tóm lược từ cuốn "Niên Giám 2005 của Giáo Hội Việt Nam" như sau:
Giáo Phận Phát Diệm được bắt đầu truyền giáo bởi cha P. Marques và cha Alexandre de Rhodes (Ðắc Lộ) trong những thời gian khởi đầu truyền giáo của Giáo Hội Việt Nam. Hai cha đã giới thiệu Tin Mừng Ðức Kitô cho người dân ở Thần Phù (Hảo Nho) vào cuối tháng 5 đến giữa tháng 6-1627, đặt khởi điểm cho việc rao giảng và sống Tin Mừng tại vùng Phát Diệm. Từ năm 1631, các cha dòng Tên thay nhau coi sóc, năm 1670 có thêm các cha thuộc Hội Thừa Sai Paris.
Từ năm 1659, Toà Thánh thành lập giáo phận Ðàng Ngoài, năm 1679 lập thêm giáo phận Ðông và Tây, vùng đất giáo phận Phát Diệm ngày nay thuộc giáo phận Tây Ðàng Ngoài do Ðức cha Jacques de Bourges coi sóc. Khi đó Phát Diệm có đông giáo hữu tại các cư sở, giáo xứ do các cha dòng Tên và Hội Thừa Sai Paris phục vụ. Công đồng Bắc Hà họp lần đầu tiên tại Phố Hiến 14-2-1670, được Ðức Clemens X phê chuẩn ngày 14-12-1673, điều thứ ba ghi lại: "Thầy cả Philiphê Nhiêu sẽ làm phúc xứ Thanh Hoá Thượng" (một phần đất thuộc Phát Diệm ngày nay).
Theo báo cáo của Ðức cha Bourges, năm 1707-1712, các cha dòng Tên phuc vụ tại vùng Phát Diệm là 34 nhà thờ và nhà nguyện với 4,540 giáo hữu.
Ngày 27-3-1846, Ðức Gregorius XVI ký sắc lệnh phân chia giáo phận Tây Ðàng Ngoài thành 2 giáo phận, một vẫn giữ tên cũ giáo phận Tây và giáo phận mới tên Nam. Vùng đất Phát Diệm (có 4 xứ với số giáo hữu: Phúc Nhạc 10,600, Yên Vân 1,598, Bạch Bát 3,482, và Ðồng Chưa 4,000), thuộc giáo phận Tây do Ðức cha P.A. Retord Liêu coi sóc.
Năm 1875-1899, cụ Sáu Trần Lục và giáo dân xây dựng 10 công trình đồ sộ tại khu vực nhà thờ chính toà ngày nay. Ðây là công trình kiến trúc Á Ðông độc đáo nhất của Giáo Hội Việt Nam còn tồn tại. Quần thể này gồm 10 công trình nhà thờ lớn, các nhà thờ nhỏ, hang đá táng xác... theo lối kiến trúc Á Ðông cổ bằng đá rất đồ sộ và mỹ thuật.
Năm 1895, Toà Thánh chia giáo phận Tây thành 2 giáo phận, một vẫn giữ tên cũ giáo phận Tây, giáo phận mới lấy tên gọi giáo phận Ðoài (sau này là Hưng Hóa). Phần đất giáo phận Phát Diệm thuộc giáo phận Tây do Ðức cha P.M. Gendreau Ðông coi sóc.
Ngày 2-4-1901, Ðức Lêô XIII, ban chiếu thư chia giáo phận Tây thành hai: giáo phận Tây sau này là Hà Nội, giáo phận mới lấy tên gọi giáo phận Thanh gồm tỉnh Ninh Bình, Thanh Hóa và Châu Lào, do Ðức cha Alexandre J.P. Marcou Thành coi sóc. Khi mới thành lập, giáo phận gồm: 48 linh mục Việt, 21 thừa sai Pháp, 112 thầy giảng, 18 đại chủng sinh, 145 tiểu chủng sinh và 85,000 giáo dân.
Ngày 3-12-1924, các giáo phận được đổi tên theo địa bàn hành chính, nơi đặt toà giám mục, nên giáo phận Thanh đổi thành giáo phận tông toà Phát Diệm.
Năm 1932, xét thỉnh nguyện của Ðức cha Marcou Thành, Tòa Thánh lấy một phần đất thuộc giáo phận Phát Diệm để thành lập giáo phận mới lấy tên giáo phận Thanh Hoá.
Ngày 11-6-1933, Ðức Piô XI đặt Ðức cha G.B. Nguyễn Bá Tòng là giám mục người Việt Nam đầu tiên coi sóc giáo phận tông tòa Phát Diệm, khởi điểm cho Hàng Giáo Phẩm Việt Nam.
Ngày 24-11-1960, Sắc chỉ Venerabilium Nostrorum thành lập Hàng Giáo Phẩm Việt Nam, và nâng các giáo phận hiệu toà ở Việt Nam lên hàng chính toà. Giáo phận Phát Diệm thuộc giáo tỉnh Hà Nội, Ðức cha Phaolô Bùi Chu Tạo được bổ nhiệm làm giám mục chính toà đầu tiên tại Phát Diệm. Ngài nghỉ hưu năm 1998 và mất năm 2001.
Giáo phận Phát Diệm chủ yếu nằm trong tỉnh Ninh Bình (64 giáo xứ) và một giáo xứ thuộc huyện Lạc Thủy và 2 họ lẻ thuộc huyện Yên Thủy, tỉnh Hoà Bình. Bắc giáp giáo phận Hà Nội, Ðông giáp giáo phận Bùi Chu, Tây giáp giáo phận Thanh Hoá, Nam giáp Biển Ðông. Diện tích giáo phận: 1,787 km2. Tổng số dân địa phương là 930,900 người. Số dân Công giáo là 140,000 người, với chừng 53 linh mục chăm sóc mục vụ cho giáo dân và số nữ tu vào khoảng 140 và 30 chủng sinh. Dân chúng đa số làm nghề nông. Những sắc tộc sống trong vùng: chỉ có dân tộc Mường.
Vào ngày 14 tháng 4 năm 2007, ÐTC Beneđitô XVI đã chấp nhận đơn xin về hưu của Ðức Cha Giuse Nguyễn Văn Yến, nguyên giám mục giáo phận Phát Diệm, chiếu theo khoản luật 401, đoạn 2, Luật Giáo Hội. Nhưng nay được tin thêm Tòa Thánh và Hội Đồng Giám Mục Việt Nam đã đề cử Đức cha Nguyễn Chí Linh, giám mục Thanh Hóa, tạm thời làm Giám Quản giáo phận Phát Diệm. |
| ĐC Nguyễn Chí Linh và LM Trần Công Nghị |
Sau khi hưu dưỡng, giám mục Giuse Nguyễn Văn Yến về nghỉ tại họ Sở Kiện, gần là quê hương của ngài. Chúng tôi cũng được tin là trong tương lai nếu điều kiện sức khỏe cho phép, ngài sẽ cộng tác là làm việc với Ủy Ban Bác Ái Xã Hội Công Giáo Việt Nam.
Vào sáng ngày hôm nay 21.4.2007, chúng tôi có dịp tiếp truyện với Đức Cha Tân Giám Quản Nguyễn Chí Linh (hiện ngài vừa mới sang thăm viếng Hoa Kỳ), ĐC Linh có cho chúng tôi biết như sau: Trước khi sang Hoa Kỳ, Ngài đã có tới Phát Diệm và gặp gỡ linh mục Tổng Đại Diện, với Hội Đồng Đại diện các Linh Mục Phát Diệm, và Hội Đồng Cố Vấn giáo phận Phát Diệm, để lắng nhge về những nhu cầu và hiện tình của Giáo phận, đồng thời Ngài cũng chào thăm, làm quen với các chức sắc của giáo phận. Ngài cũng nói lên những ước mong của vị tân Giám Quản và hứa sẽ cố gắng cộng tác với các linh mục và toàn giáo dân Phát Diệm để tiếp tục làm thăng tiến giáo phận về mọi mặt, xứng đáng là giáo phận tiên khởi của Việt Nam khi có giám mục người bản xứ từ năm 1933.
Hiện tình về nhân sự tại Giáo phận Phát Diệm như sau:
- Diện tích là 1.787 cây số vuông,
- Tổng số dân chúng chừng 930.000 người
- Số người Công giáo là 140.000 người.
- 53 linh mục,
- 30 chủng sinh
- 140 nữ tu
- 120 chủng sinh dự bị.
- Đức Cha Gioan Baotixita Nguyễn bá Tòng, là giám mục người Việt Nam tiên khời, và là Giám mục chính tòa Phát Diệm đầu tiên, Ngài sinh ngày 7/8/1868, thụ phong linh mục ngày 05/04/1924, được tấn phong giám mục ngày 11/6/1933. Tạ thế ngày 11/7/1949.
- Đức Cha Gioan Phan Đình Phùng, giám mục Phát Diệm, sinh ngày 24/12/1891, thụ phong linh mục ngày 19.9.1896, được tấn phong giám mục ngày 03/12/1940. Tạ thế ngày 28/04/1944.
- Đức Cha Tađêô Lê Hữu Từ, giám mục Phát Diệm (1945-1954) sinh ngày 28/10/1897, thụ phong linh mục ngày 23/12/1928, được tấn phong giám mục ngày 28/10/1945. Tạ thế ngày 24/04/1967.
Đức Cha Phalô Bùi Chu Tạo, giám mục Phát Diệm (1959-2001) sinh ngày 21/01/1909, thụ phong linh mục ngày 13/03/1937, được tấn phong giám mục ngày 26/04/1959. Hưu dưỡng năm 1988. Tạ thế ngày 05/05/2001.
ĐC Nguyễn văn Yến nói truyện cùng giáo dân - Đức Cha Giuse M. Lê Qúy Thanh, giám mục phó Phát Diệm, sinh ngày 9/03/1900, thụ phong linh mục ngày 17/03/1934, được tấn phong giám mục ngày 13/02/1964. Tạ thế ngày 07/05/1974.
- Đức Cha Giuse Nguyễn Thiện Khuyến, giám mục phó Phát Diệm, sinh ngày 02/01/1900, thụ phong linh mục ngày 05/04/1930, được tấn phong giám mục ngày 24/04/1977. Tạ thế ngày 15/12/1981.
- Đức Cha Giuse Nguyễn Văn Yến, giám mục Phát Diệm (1998-2007), sinh ngày 26/12/1942, thụ phong linh mục ngày 26/06/1977, được tấn phong giám mục ngày 16/12/1988. Hưu dưỡng ngày 14/04/2007.
Ðức Cha Giuse Nguyễn Văn Yến, sinh ngày 26/12/1942 tại Vĩnh Trì, Hà Nội. Thụ phong Linh Mục ngày 26/06/1977. Ngày 14/11/1988 được Ðức Thánh Cha Gioan Phaolô II bổ nhiệm làm Giám Mục Phó Giáo Phận Phát Diệm và được thụ phong Giám Mục ngày 16/12/1988.
Vài nét chính về lịch sử Công giáo Giáo phận Phát Diệm:
Tài liệu sau đây được tóm lược từ cuốn "Niên Giám 2005 của Giáo Hội Việt Nam" như sau:
Giáo Phận Phát Diệm được bắt đầu truyền giáo bởi cha P. Marques và cha Alexandre de Rhodes (Ðắc Lộ) trong những thời gian khởi đầu truyền giáo của Giáo Hội Việt Nam. Hai cha đã giới thiệu Tin Mừng Ðức Kitô cho người dân ở Thần Phù (Hảo Nho) vào cuối tháng 5 đến giữa tháng 6-1627, đặt khởi điểm cho việc rao giảng và sống Tin Mừng tại vùng Phát Diệm. Từ năm 1631, các cha dòng Tên thay nhau coi sóc, năm 1670 có thêm các cha thuộc Hội Thừa Sai Paris.
Từ năm 1659, Toà Thánh thành lập giáo phận Ðàng Ngoài, năm 1679 lập thêm giáo phận Ðông và Tây, vùng đất giáo phận Phát Diệm ngày nay thuộc giáo phận Tây Ðàng Ngoài do Ðức cha Jacques de Bourges coi sóc. Khi đó Phát Diệm có đông giáo hữu tại các cư sở, giáo xứ do các cha dòng Tên và Hội Thừa Sai Paris phục vụ. Công đồng Bắc Hà họp lần đầu tiên tại Phố Hiến 14-2-1670, được Ðức Clemens X phê chuẩn ngày 14-12-1673, điều thứ ba ghi lại: "Thầy cả Philiphê Nhiêu sẽ làm phúc xứ Thanh Hoá Thượng" (một phần đất thuộc Phát Diệm ngày nay).
Theo báo cáo của Ðức cha Bourges, năm 1707-1712, các cha dòng Tên phuc vụ tại vùng Phát Diệm là 34 nhà thờ và nhà nguyện với 4,540 giáo hữu.
Ngày 27-3-1846, Ðức Gregorius XVI ký sắc lệnh phân chia giáo phận Tây Ðàng Ngoài thành 2 giáo phận, một vẫn giữ tên cũ giáo phận Tây và giáo phận mới tên Nam. Vùng đất Phát Diệm (có 4 xứ với số giáo hữu: Phúc Nhạc 10,600, Yên Vân 1,598, Bạch Bát 3,482, và Ðồng Chưa 4,000), thuộc giáo phận Tây do Ðức cha P.A. Retord Liêu coi sóc.
Năm 1875-1899, cụ Sáu Trần Lục và giáo dân xây dựng 10 công trình đồ sộ tại khu vực nhà thờ chính toà ngày nay. Ðây là công trình kiến trúc Á Ðông độc đáo nhất của Giáo Hội Việt Nam còn tồn tại. Quần thể này gồm 10 công trình nhà thờ lớn, các nhà thờ nhỏ, hang đá táng xác... theo lối kiến trúc Á Ðông cổ bằng đá rất đồ sộ và mỹ thuật.
Năm 1895, Toà Thánh chia giáo phận Tây thành 2 giáo phận, một vẫn giữ tên cũ giáo phận Tây, giáo phận mới lấy tên gọi giáo phận Ðoài (sau này là Hưng Hóa). Phần đất giáo phận Phát Diệm thuộc giáo phận Tây do Ðức cha P.M. Gendreau Ðông coi sóc.
Ngày 2-4-1901, Ðức Lêô XIII, ban chiếu thư chia giáo phận Tây thành hai: giáo phận Tây sau này là Hà Nội, giáo phận mới lấy tên gọi giáo phận Thanh gồm tỉnh Ninh Bình, Thanh Hóa và Châu Lào, do Ðức cha Alexandre J.P. Marcou Thành coi sóc. Khi mới thành lập, giáo phận gồm: 48 linh mục Việt, 21 thừa sai Pháp, 112 thầy giảng, 18 đại chủng sinh, 145 tiểu chủng sinh và 85,000 giáo dân.
Ngày 3-12-1924, các giáo phận được đổi tên theo địa bàn hành chính, nơi đặt toà giám mục, nên giáo phận Thanh đổi thành giáo phận tông toà Phát Diệm.
Năm 1932, xét thỉnh nguyện của Ðức cha Marcou Thành, Tòa Thánh lấy một phần đất thuộc giáo phận Phát Diệm để thành lập giáo phận mới lấy tên giáo phận Thanh Hoá.
Ngày 11-6-1933, Ðức Piô XI đặt Ðức cha G.B. Nguyễn Bá Tòng là giám mục người Việt Nam đầu tiên coi sóc giáo phận tông tòa Phát Diệm, khởi điểm cho Hàng Giáo Phẩm Việt Nam.
Ngày 24-11-1960, Sắc chỉ Venerabilium Nostrorum thành lập Hàng Giáo Phẩm Việt Nam, và nâng các giáo phận hiệu toà ở Việt Nam lên hàng chính toà. Giáo phận Phát Diệm thuộc giáo tỉnh Hà Nội, Ðức cha Phaolô Bùi Chu Tạo được bổ nhiệm làm giám mục chính toà đầu tiên tại Phát Diệm. Ngài nghỉ hưu năm 1998 và mất năm 2001.
Giáo phận Phát Diệm chủ yếu nằm trong tỉnh Ninh Bình (64 giáo xứ) và một giáo xứ thuộc huyện Lạc Thủy và 2 họ lẻ thuộc huyện Yên Thủy, tỉnh Hoà Bình. Bắc giáp giáo phận Hà Nội, Ðông giáp giáo phận Bùi Chu, Tây giáp giáo phận Thanh Hoá, Nam giáp Biển Ðông. Diện tích giáo phận: 1,787 km2. Tổng số dân địa phương là 930,900 người. Số dân Công giáo là 140,000 người, với chừng 53 linh mục chăm sóc mục vụ cho giáo dân và số nữ tu vào khoảng 140 và 30 chủng sinh. Dân chúng đa số làm nghề nông. Những sắc tộc sống trong vùng: chỉ có dân tộc Mường.