Ngày thứ Năm: Chân lý
Theo như Sáng Thế Ký, Giavê Thiên Chúa tạo dựng nên trời và đất trong vòng sáu ngày. Vào ngày thứ Sáu, Ngài tạo nên con người.
...Ngày thứ năm đã tới với nắng ban mai đang dần dần xuất hiện trên bầu trời bao la.
Bạn thân,
— Làm sao bạn biết là bạn đang hiện diện trên trái đất? Làm sao bạn biết đó là sự thật, đây là chân lý?
Đúng là một câu hỏi ngớ ngẩn trong những câu hỏi ngớ ngẩn nhất mà người ta có thể nghĩ tới.
— Nếu tôi không có mặt trên cõi đời ô trọc này thì làm sao tôi có thể đọc được câu hỏi ngớ ngẩn của người xuất gia?
Nếu bạn nói như vậy, bạn cũng đang có những ý nghĩ tương tự như một nhà triết học Tây Phương đó. Bạn có nhớ ai đã sáng chế ra trục tọa độ (x, y) với trục tung, x, và trục hoành, y, hay không? Cái trục mà bạn đã từng phải toát mồ hôi ngồi gò gẫm từng đường đồ thị cho bài toán đại số đầy dẫy những ẩn số (x) và (y) đó.
Thế nào? Sao rồi? Bạn đã thấy được tia sáng nơi cuối đường hầm chưa?
— Descartes???
— Đúng rồi. Tên ông ta là Descartes.
Descartes nói, "Cogito, ergo sum". Dịch sang tiếng An Nam, câu này có nghĩa là: Tôi đang suy nghĩ, nên tôi biết tôi là thực thể (đang sống). Hơi dài dòng một chút nhưng phải dài dòng như vậy thì mới có thể nói ra hết ý nghĩa của câu nói vớ vẩn nhưng lại không hề vớ vẩn này. Ông tổ vớ vẩn Descartes vào một ngày đẹp trời, quyết định lên đường đi tìm chân lý. Nhà hiền triết nhớ rằng đã rất nhiều lần trong cõi đời ô trọc của riêng mình, ông mặc quần áo ngủ, ngồi trước lò sưởi cháy bập bùng ấm áp trong đêm đông băng giá tìm kiếm chân lý. Nhưng cũng đã rất nhiều lần, ông lại mơ thấy mình cũng lại đang mặc quần áo ngủ, cũng lại đang ngồi trước lò sưởi, cũng lại nghĩ ngợi về sự thật và về chân lý trong giấc mơ. Trang Tử của Đông Phương cũng đã hơn một lần ngủ và mơ thấy mình hóa bướm. Tỉnh giấc kê vàng, Trang Tử không biết mình mơ hóa thành bướm, hay bướm mơ mình hóa ra Trang Tử? Mơ mà không phải là mơ, không mơ mà lại là mơ. Tương tự như Trang Tử, Descartes thắc mắc, một cái thắc mắc rất ư là lẩm cẩm,
— Làm sao mà có thể tin tưởng được rằng mình không nằm ngủ mơ về sự xuất hiện của chính mình đây? Lỡ may ta đang hái trái cấm trong mơ? Lỡ may đôi tay hái trái cấm cũng không phải là của mình? Lỡ may…
Cả trăm ngàn cái lỡ may mà Descartes có thể hình dung ra được. Cuối cùng ngài mới chợt nhớ ra rằng dù cuộc đời vẫn chỉ là cơn mơ dài, “hai cộng với ba vẫn là năm, và hình vuông thì cho tới muôn đời vẫn chỉ có bốn cạnh”. Dù rằng có làm toán trong mơ, hoặc mơ biến thành con gì đi nữa, những định luật về toán học vẫn là những điều muôn muôn đời đúng. Amen.
Rất lấy làm hả hê với chân lý vừa khám phá ra—dù mình có đang ngủ hay đang ngồi thức nghĩ vớ vẩn, những định luật toán học là những chân lý muôn đời đúng—ông Descartes leo lên giường đi ngủ tiếp. Vậy là xong! Thế là tuyệt vời. Mình đã kiếm ra chân lý.
Ngay trong đêm đó, Descartes ngủ mơ thấy ông trời Ác (a certain evil spirit). Ông trời Ác đứng ở trên chín tầng trời cao cười ha hả vào mặt Descartes. Ông hét lên,
— Thằng lẩm cẩm kia, mày tưởng nghĩ được như vậy là mày ngon lắm rồi hả? Đừng có vội mà mừng! Tại sao mày không nghĩ rằng tao đang lừa dối mày đấy. Từ những ngày đầu tiên của trái đất, tao đã bóp méo sự thật. Cho nên, tới muôn muôn đời những thằng làm người như mày cũng sẽ không bao giờ có thể nghĩ ra được một sự thật, đó là sự thật đã bị bóp mép từ những ngày đầu tiên của cuộc sống này rồi.
Trong cơn mơ, Descartes run run như thần tử thấy long nhan. Ông hỏi, giọng nhỏ nhẹ,
— Thưa ông trời Ác, con không thỉnh được những cao kiến của ngài?
— Giời ạ! Mày là thằng thông minh mà tại sao lại có thể thắc mắc với những câu hỏi rất là cả đẫn như thế kia! Tại sao mày lại không nghĩ rằng tao đang lừa dối chúng mày bằng cách tạo ra những “chân lý sai” từ những ngày đầu tiên của trái đất. Hai cộng ba không phải là năm đâu. Hình vuông không là chỉ có bốn cạnh. Sai, hoàn toàn sai. Sai bét!!!
Đương nhiên là Descartes xanh máu mặt sau câu tuyên bố trắng trợn của ông trời Ác. Căm phẫn dâng cao trong lòng, Descartes lẩm bẩm trong miệng,
— Thôi rồi, nếu có một sự thật trắng trợn thế này thì bao nhiêu công trình đã được xây dựng từ trước tới nay của con người có mà đi đoong. Điệu này chỉ còn có nước là rủ nhau về ăn hambuger chấm với mắm tôm mà thôi. Đúng là bừng con mắt dậy, thấy mình trắng tay.
— Nhưng mà… Khoan.
Khoan hời hò khoan! Ơi khoan, khoan hời hò khoan. Cái khoan này đã đưa Descartes vào một trong những cái chiếu nhất của làng Triết học Tây Phương. Thế là từ đây mỗi khi bàn tới chân lý, về mối liên hệ giữa thân xác hèn mọn và tư tưởng trong suốt của con người, tên của Descartes sẽ không bao giờ được cố tình quên lãng hoặc loại bỏ,
— Khoan.
Ông trời Ác đứng trên mây hét lên sau tiếng hét “Khoan” của Descartes,
— Khoan cái chi chi?
— Ông có ngon thì cứ tiếp tục trò lường gạt của ông đi. Nhưng nói cho ông biết, nếu tôi không thật sự có mặt trên trái đất này, làm sao ông có thể lừa gạt được tôi? Phải có cái chuyện đúng trăm phần trăm rằng tôi đang sống, và tôi đang thở, ông mới lừa gạt được tôi, đúng không?
— Cũng đúng. Rồi thì sao?
— Cho nên bất cứ khi nào tôi nghi ngờ về sự xuất hiện của kiếp người ba vạn chín ngàn ngày, tôi phải đang sống để nghi ngờ kiếp sống của chính mình. Tôi có thể nghi ngờ tất cả những sự thật mà người ta vẫn cho là chân lý, nhưng tôi không thể nào nghi ngờ rằng tôi đang nghi ngờ. Cho nên thưa ông trời Ác, "Cogito, ergo sum"; "I think therefore I am"; "Tôi đang suy nghĩ cho nên tôi biết tôi đang sống". Và điều này, "Cogito, ergo sum", là chân lý.
Ông Hegel, trưởng môn của những người mắc bệnh tâm thần thì khác. Ông Hegel không nghĩ như ông Descartes, "Cogito, ergo sum". Ông tổ dẫn đầu tới tư tưởng vô thần của Nietzsche và Karl Mark thì đoan quyết rằng, “Để mà biết rằng bạn (a self-consciousness) đang vui sống trên cõi đời bon chen và đầy dẫy những ô chọc này, bạn cần một người khác (another self-consciousness) nói cho bạn biết là bạn đang sống”. Một mình bạn, bạn sẽ chẳng bao giờ có thể khẳng định được là bạn đang thở, bạn đang trở nên già úa và bạn sẽ ngủm củ tỏi y như bất cứ sinh vật nào đó trên trái đất này. Người này sẽ tiến tới xác nhận với bạn bằng cách thỏ thẻ nho nhỏ vào tai bạn,
— Oh! Honey! You are a wonderful Vietnamese.
Bạn thấy chưa, người tình của bạn đang nói rằng,
— Cưng ơi! Nghĩ ngợi làm chi cho nó già người. Em làm chứng cho cưng rằng cưng đang xuất hiện trên trái đất này đó, "You are". Cưng là người Văn Lang, "a Vietnamese". Và cưng tuyệt vời, "wonderful". Cưng ơi! Cưng Văn Lang, tóc đen, mắt nâu; điều này là chân lý.
“Một buổi chiều, và một buổi sáng. Ngày thứ Năm” (Sáng Thế Ký 1—2:4a)...
Trích một đoạn trong Hành Trình Văn Lang của tuyển tập truyện ngắn Ốc Mượn Hồn www.nguyentrungtay.com/tnocmuonhon.html sắp xuất bản.
 |
| Hành trình Văn Lang, Nguyễn Trung Tây |
Theo như Sáng Thế Ký, Giavê Thiên Chúa tạo dựng nên trời và đất trong vòng sáu ngày. Vào ngày thứ Sáu, Ngài tạo nên con người....Ngày thứ năm đã tới với nắng ban mai đang dần dần xuất hiện trên bầu trời bao la.
Bạn thân,
— Làm sao bạn biết là bạn đang hiện diện trên trái đất? Làm sao bạn biết đó là sự thật, đây là chân lý?
Đúng là một câu hỏi ngớ ngẩn trong những câu hỏi ngớ ngẩn nhất mà người ta có thể nghĩ tới.
— Nếu tôi không có mặt trên cõi đời ô trọc này thì làm sao tôi có thể đọc được câu hỏi ngớ ngẩn của người xuất gia?
Nếu bạn nói như vậy, bạn cũng đang có những ý nghĩ tương tự như một nhà triết học Tây Phương đó. Bạn có nhớ ai đã sáng chế ra trục tọa độ (x, y) với trục tung, x, và trục hoành, y, hay không? Cái trục mà bạn đã từng phải toát mồ hôi ngồi gò gẫm từng đường đồ thị cho bài toán đại số đầy dẫy những ẩn số (x) và (y) đó.
Thế nào? Sao rồi? Bạn đã thấy được tia sáng nơi cuối đường hầm chưa?
— Descartes???
— Đúng rồi. Tên ông ta là Descartes.
Descartes nói, "Cogito, ergo sum". Dịch sang tiếng An Nam, câu này có nghĩa là: Tôi đang suy nghĩ, nên tôi biết tôi là thực thể (đang sống). Hơi dài dòng một chút nhưng phải dài dòng như vậy thì mới có thể nói ra hết ý nghĩa của câu nói vớ vẩn nhưng lại không hề vớ vẩn này. Ông tổ vớ vẩn Descartes vào một ngày đẹp trời, quyết định lên đường đi tìm chân lý. Nhà hiền triết nhớ rằng đã rất nhiều lần trong cõi đời ô trọc của riêng mình, ông mặc quần áo ngủ, ngồi trước lò sưởi cháy bập bùng ấm áp trong đêm đông băng giá tìm kiếm chân lý. Nhưng cũng đã rất nhiều lần, ông lại mơ thấy mình cũng lại đang mặc quần áo ngủ, cũng lại đang ngồi trước lò sưởi, cũng lại nghĩ ngợi về sự thật và về chân lý trong giấc mơ. Trang Tử của Đông Phương cũng đã hơn một lần ngủ và mơ thấy mình hóa bướm. Tỉnh giấc kê vàng, Trang Tử không biết mình mơ hóa thành bướm, hay bướm mơ mình hóa ra Trang Tử? Mơ mà không phải là mơ, không mơ mà lại là mơ. Tương tự như Trang Tử, Descartes thắc mắc, một cái thắc mắc rất ư là lẩm cẩm,— Làm sao mà có thể tin tưởng được rằng mình không nằm ngủ mơ về sự xuất hiện của chính mình đây? Lỡ may ta đang hái trái cấm trong mơ? Lỡ may đôi tay hái trái cấm cũng không phải là của mình? Lỡ may…
Cả trăm ngàn cái lỡ may mà Descartes có thể hình dung ra được. Cuối cùng ngài mới chợt nhớ ra rằng dù cuộc đời vẫn chỉ là cơn mơ dài, “hai cộng với ba vẫn là năm, và hình vuông thì cho tới muôn đời vẫn chỉ có bốn cạnh”. Dù rằng có làm toán trong mơ, hoặc mơ biến thành con gì đi nữa, những định luật về toán học vẫn là những điều muôn muôn đời đúng. Amen.
Rất lấy làm hả hê với chân lý vừa khám phá ra—dù mình có đang ngủ hay đang ngồi thức nghĩ vớ vẩn, những định luật toán học là những chân lý muôn đời đúng—ông Descartes leo lên giường đi ngủ tiếp. Vậy là xong! Thế là tuyệt vời. Mình đã kiếm ra chân lý.
Ngay trong đêm đó, Descartes ngủ mơ thấy ông trời Ác (a certain evil spirit). Ông trời Ác đứng ở trên chín tầng trời cao cười ha hả vào mặt Descartes. Ông hét lên,
— Thằng lẩm cẩm kia, mày tưởng nghĩ được như vậy là mày ngon lắm rồi hả? Đừng có vội mà mừng! Tại sao mày không nghĩ rằng tao đang lừa dối mày đấy. Từ những ngày đầu tiên của trái đất, tao đã bóp méo sự thật. Cho nên, tới muôn muôn đời những thằng làm người như mày cũng sẽ không bao giờ có thể nghĩ ra được một sự thật, đó là sự thật đã bị bóp mép từ những ngày đầu tiên của cuộc sống này rồi.
Trong cơn mơ, Descartes run run như thần tử thấy long nhan. Ông hỏi, giọng nhỏ nhẹ,
— Thưa ông trời Ác, con không thỉnh được những cao kiến của ngài?
— Giời ạ! Mày là thằng thông minh mà tại sao lại có thể thắc mắc với những câu hỏi rất là cả đẫn như thế kia! Tại sao mày lại không nghĩ rằng tao đang lừa dối chúng mày bằng cách tạo ra những “chân lý sai” từ những ngày đầu tiên của trái đất. Hai cộng ba không phải là năm đâu. Hình vuông không là chỉ có bốn cạnh. Sai, hoàn toàn sai. Sai bét!!!
Đương nhiên là Descartes xanh máu mặt sau câu tuyên bố trắng trợn của ông trời Ác. Căm phẫn dâng cao trong lòng, Descartes lẩm bẩm trong miệng,
— Thôi rồi, nếu có một sự thật trắng trợn thế này thì bao nhiêu công trình đã được xây dựng từ trước tới nay của con người có mà đi đoong. Điệu này chỉ còn có nước là rủ nhau về ăn hambuger chấm với mắm tôm mà thôi. Đúng là bừng con mắt dậy, thấy mình trắng tay.
— Nhưng mà… Khoan.
Khoan hời hò khoan! Ơi khoan, khoan hời hò khoan. Cái khoan này đã đưa Descartes vào một trong những cái chiếu nhất của làng Triết học Tây Phương. Thế là từ đây mỗi khi bàn tới chân lý, về mối liên hệ giữa thân xác hèn mọn và tư tưởng trong suốt của con người, tên của Descartes sẽ không bao giờ được cố tình quên lãng hoặc loại bỏ,
— Khoan.
Ông trời Ác đứng trên mây hét lên sau tiếng hét “Khoan” của Descartes,
— Khoan cái chi chi?
— Ông có ngon thì cứ tiếp tục trò lường gạt của ông đi. Nhưng nói cho ông biết, nếu tôi không thật sự có mặt trên trái đất này, làm sao ông có thể lừa gạt được tôi? Phải có cái chuyện đúng trăm phần trăm rằng tôi đang sống, và tôi đang thở, ông mới lừa gạt được tôi, đúng không?
— Cũng đúng. Rồi thì sao?
— Cho nên bất cứ khi nào tôi nghi ngờ về sự xuất hiện của kiếp người ba vạn chín ngàn ngày, tôi phải đang sống để nghi ngờ kiếp sống của chính mình. Tôi có thể nghi ngờ tất cả những sự thật mà người ta vẫn cho là chân lý, nhưng tôi không thể nào nghi ngờ rằng tôi đang nghi ngờ. Cho nên thưa ông trời Ác, "Cogito, ergo sum"; "I think therefore I am"; "Tôi đang suy nghĩ cho nên tôi biết tôi đang sống". Và điều này, "Cogito, ergo sum", là chân lý.
Ông Hegel, trưởng môn của những người mắc bệnh tâm thần thì khác. Ông Hegel không nghĩ như ông Descartes, "Cogito, ergo sum". Ông tổ dẫn đầu tới tư tưởng vô thần của Nietzsche và Karl Mark thì đoan quyết rằng, “Để mà biết rằng bạn (a self-consciousness) đang vui sống trên cõi đời bon chen và đầy dẫy những ô chọc này, bạn cần một người khác (another self-consciousness) nói cho bạn biết là bạn đang sống”. Một mình bạn, bạn sẽ chẳng bao giờ có thể khẳng định được là bạn đang thở, bạn đang trở nên già úa và bạn sẽ ngủm củ tỏi y như bất cứ sinh vật nào đó trên trái đất này. Người này sẽ tiến tới xác nhận với bạn bằng cách thỏ thẻ nho nhỏ vào tai bạn,
— Oh! Honey! You are a wonderful Vietnamese.
Bạn thấy chưa, người tình của bạn đang nói rằng,
— Cưng ơi! Nghĩ ngợi làm chi cho nó già người. Em làm chứng cho cưng rằng cưng đang xuất hiện trên trái đất này đó, "You are". Cưng là người Văn Lang, "a Vietnamese". Và cưng tuyệt vời, "wonderful". Cưng ơi! Cưng Văn Lang, tóc đen, mắt nâu; điều này là chân lý.
“Một buổi chiều, và một buổi sáng. Ngày thứ Năm” (Sáng Thế Ký 1—2:4a)...
Trích một đoạn trong Hành Trình Văn Lang của tuyển tập truyện ngắn Ốc Mượn Hồn www.nguyentrungtay.com/tnocmuonhon.html sắp xuất bản.