Năm nay ngày 02 / 07 là ngày hành Thánh Philiphê Minh tại trung tâm hành hương Đình Khao, nên đến ngày 06 / 07 Đức Cha Tôma Nguyễn Văn Tân Giám Mục Giáo Phận đến họ đạo Cái Nhum cử hành lễ giỗ thứ 100 của cha Tournier vào lúc 09 giờ. Ngài là cha sở họ đạo trong thời gian khoảng 30 năm.
Xây dựng tái thiết nhà thờ cái nhum lần thứ tư từ năm 1886, chính nơi toạ lạc hiện nay và được cha Giuse Nguyễn Văn Bạch tái thiết nắm 1951.
Xác Cha Tournier được an táng ngay tai tiền đường nhà thờ, dưới tháp chuông.
Cha CAROLUS ADOLPHUS TOURNIER (THU) (1837 – 1906)
Cha sở thứ 17 của họ đạo Cái Nhum, nhiệm kỳ 1867 – 1906
Cha Tournier niên kỷ với nhà Bác Học Petrus Trương Vĩnh Ký, sinh năm 1837 tại họ đạo Cái Mơn.
Cha Tournier sinh tại Pháp ngày 11/10/1837.
Năm 1867: Cha Tournier (Thu) thay thế Cha Isidore Colombert (Mỹ) được tuyển chọn làm Giám Mục phó (Evêque Coadjuteur) cho Đức Cha Miche, nhậm chức Cha sở họ đạo Cái Nhum, lúc đó cha được 30 tuổi, Cha lấy tên Việt Nam là “Thu”.
( Họ đạo Cái Nhum được Cha José Garcia (1687 – 1761) (O.F.M) người Tây Ban Nha, sáng lập năm Tân Hợi 1731, cách địa cầu giới tuyến “cù lao Minh” 15km về hướng Đông.
Tiếp cận điểm cực Tây Tỉnh Bến Tre, nằm trên kinh độ 105057 Đông.
Trên tuyến Quốc lộ 57, nối liền họ đạo Cái Mơn và Chợ Lách.
Trực thuộc địa phận “Đàng Trong” (1679 – 1844)
Trực thuộc địa phận “Tây Đàng Trong” (1844 – 1924)
Trực thuộc địa phận Sài Gòn (1924 – 1938)
Trực thuộc địa phận Vĩnh Long (1938 – 2005….)
Các ông bà trong họ đạo kể lại: Cha sở Tournier (Thu) rất khiêm tốn, sống đơn sơ, ẩn dật, trầm tĩnh, cương quyết, làm việc gì khó khăn vẫn làm đến nơi, đến chốn. Cha thích bảo tồn cổ vật, nên họ Cái Nhum có nhiều cổ vật, báo vật hơn các họ đạo khác, chẳng hạn: tượng ảnh Thánh Phanxicô bằng gỗ, hồi thế kỷ XIX đến nay vẫn còn, tượng Thánh Phanxicô năm dấu (năm dấu Thánh của Chúa Giêsu) (St François d’Assise) tượng Chúa Giêsu hạ xác bằng gỗ,…. Bảng đồ thời Vua Minh Mạng đốt nhà thờ, 2 tượng đồng Thánh Phêrô và Phaolô ở cửa rào nhà thờ (cổng chánh).
Ngòai công tác mục vụ, cha còn lo chỉnh trang nhà xứ, nhà thờ, việc trùng thu cơ sở vật chất chưa xong, thì Chúa lại giao thêm cho Cha một vườn nho mới mà Cha phải chăm sóc họ đạo Cái Nhum, đương nhiên Cha phải coi trọng công tác truyền giáo, đó là một năm sau khi nhậm chức Cha sở Cái Nhum.
Noël 1868: Có gia thất ông Giuse Lê Bá Phước từ Cái Bè đến Cái Nhum dự lễ Noël, trình diện Cha Tournier (Thu), xin Cha cho lập một họ đạo từ Cái Bè, và hứa sẽ cộng tác với Cha cho công việc thành đạt, chấp nhận thiện chí của tín hữu Giuse Lê Bá Phước, Cha Tournier xúc tiến công tác với cánh tay phải nhiệt thành là thầy sáu Phêrô Nguyễn Đức Nhi (sau làm Cha phó giúp Cha Tournier đến năm 1871), giúp dạy giáo lý, đến cuốn năm 1869 họ Cái Bè được chính thức thành lập, số tín hữu được 350 người, trong số đó Cha Tournier (Thu) đã rửa tội 338 dự tòng.
Cũng trong thời gian này, Cha Quí (Père Gernot) ở Mỹ Tho chăm sóc họ “Cái Mây” xa hơn, nên giao cho Cha Tournier (Thu) chăm sóc cho họ “Cái Mây” vì gần Cái Nhum hơn Mỹ Tho. Xin kể thêm cho rõ cội nguồn: họ “Cái Mây” cách xa Cái Bè 3km, họ “Cái Mây” có từ đời Vua Minh Mạng (1820 – 1840), và sở tín hữu ở đây trước hết thì gốc tại Cái Bè, vì ở Cái Bè bị cơn bắt đạo, hơn nữa có vài nhà tín hữu ở Ba Giồng (Mỹ Tho), nghe ở Cái Mây có nhiều tín hữu trú ẩn trong cơn bắt đạo, trong số tín hữu này có ông Anrê Trần Văn Đạo đã giúp nhà chung nhiều việc và sau làm ông trùm họ Cái Mây, nên khỏang năm 1862 Cha quí (Père Gernot) đi thăm những người đồng hương ở đây, mới có dịp phục hồi họ Cái Mây, sau này giao cho Cha Tournier.
Từ năm 1867 – 1871: Vì họ Cái Nhum là họ đạo chánh, có nhà phước (Couvent des Amantes de la croix) Cha vừa là Cha sở và là Cha Tuyên Uùy, nên Cha sở Tournier (Thu) phải chăm sóc nhiều họ ngánh (họ nhỏ) như: Cái Bè, Cái Chia, Cái Mây (Mỹ Tho), nay là tỉnh Tiền Giang và Bình Lợi (tỉnh Bến Tre). Cha hướng dẫn nhà phước Cái Nhum truyền giáo ở các họ nhỏ bằng đức ái thực hành.
Từ 1871 – 1897: Ngòai công tác mục vụ và truyền giáo, Cha Tournier (Thu) còn làm nhiều việc lao động chân tay như: sửa chữa nhà xứ, nhà phước (Couvent des Amantes de la Croix) cho vững chắc cơ sở vật chất, lập bệnh xá, làm nhà thờ, Chúa ban ơn riêng cho Cha Tournier, nên Cha là thợ chánh và Cha huấn luyện một số ít tín hữu làm thợ phụ với Cha để lo hòan tất công trình xây dựng, không mướn thợ hồ. Cha làm từ từ mà vững chắc (Cha nghiên cứu sách dạy kiến trúc).
Năm 1886: Khởi công xây dựng nhà thờ thứ 4 của họ Cái Nhum.
Năm 1886 – 1897: Nhà xây gạch, lợp ngói móc, theo kiểu Roman (Art Roman), theo kiểu nhà thờ thời “Trung Cổ”; tháp chuông cao 20m giống tháp lâu đài xưa (Châtueau fort) ở Pháp, cửa sổ hình bán nguyệt, hai bên vách trong mỗi căn đều có bàn thờ kính các thánh, còn hai bên vách ngòai nhà thờ thì có hành lang cột xây hình vuông cở 7dm mỗi cạnh, nền nhà thờ làm trên nền nhà thờ cũ thời Đức Cha Colombert (Mỹ), Cha Tournier đắp nền cao thêm, Cha dạy tín hữu đóng xe cút kít (1 bánh) (brouette) để chở đất đắp nền nhà (đất cát). Cha làm một bàn thờ kính Đức Mẹ Maria trong bọng cây to gần nhà thờ, cứ mỗi lần Cha sở Tournier và con chiên bổn đạo xe đất cát đi ngang đó thì Cha và các con đọc kinh “Kính mừng” (Ave Maria…..) nền nhà thờ dài 40m rộng 12m
Nhà thờ hòan thành trong 12 năm, và Cha Tournier (Thu) tặng cho họ đạo một cái chuông đồng do Cha, gia đình và bạn hữu của Cha tặng; Cha đã lo mua chuông từ năm Cha mới về cai quản họ đạo năm 1867; cái chuông này có chạm nổi tên các ân nhân và nhà đúc chuông, ở hai bên hong chuông có các chữ nổi như sau: (bằng tiếng Pháp và Latin)
R.P.TOURNIER
Parentes et Amici
19 Mars 1867
François Joseph Bournez
Fondeur à Morteau
Départ. Du Dours
FRANCE
Ngày 8/12/1897: Lễ kính Nữ Vương chẳng hề mắc tội tổ tông, bổn mạng họ đạo, bổn mạng nhà thờ, cũng là giáp 30 năm Cha sở Tournier (Thu) cai quản họ Cái Nhum, Đức Cha Dépierre (Để) làm phép trọng thể nhà thờ này. Tượng ảnh Thánh Bổn Mạng nhà thờ được tôn kính trên cao sau bàn thờ cánh xứng với biệt danh từ ngày thành lập họ đến nay là: Họ đạo Đức Trinh Nữ Maria Vô Nhiễm Nguyên Tội Cái Nhum (Paraechia Conceptionis Immaculatae Maria Virginis Cái Nhum).
Từ ngày Cha Tournier (Thu) về cai quản họ đạo đến ngày Cha an nghỉ trong Chúa, đã luôn luôn sống ẩn dật, khó nghèo, lao động và cầu nguyện (Ora et labora) giống nhhư các Cha dòng Citeaux, Cha luôn khuyến khích các tín hữu sùng kính Bí Tích Thánh Thể bên trong và bên ngòai bằng các cuộc kiệu rước Thánh Thể đi khắp họ đạo. Đời sống đạo đức và bác ái của Cha đã được đồng bào lương giáo và chính quyền phần đời thời đó kính mến.
Có lẽ vì chủ chăn đạo đức, nên Chúa thương ban bình an cho họ đạo sức khỏe các tín hữu được an tòan, ít bệnh thiên thời (choléra) như các nơi khác. Trong thiên tai “năm thìn bão lụt” xãy ra lúc 15 giờ ngày 01/5/1904 (năm Giáp Thìn), ít bị thiệt hại hơn các nơi khác. Trong cơn dịch bệnh, thiên tai cũng như lúc bình an, Cha Tournier thường thăm viếng an ủi giúp đỡ các tín hữu đối nghèo phần hồn, phần xác, Cha làm việc bác ái nhhiều hơn giảng dạy đức bác ái.
Họ đạo Cái Nhum thành kính tri ân Cha đã bỏ quê hương và thân tộc vì nước Chúa đến giúp đỡ họ đạo chúng con, Thiên Chúa đã thương gọi Cha về hưởng hạnh phúc Thiên đàng nghày 02/7/1906 và an táng ngay cửa cái, dưới tháp chuông Thánh đường Cái Nhum, ý Cha muốn trước khi chết là: xác cha phải chôn nơi nào có bổn đạo đi qua để chà đạp và dưới quyệt thì để xương rồng chông gai để Cha có dịp đền tội. “ Khiêm tốn thật!, bác ái thật!” sống tình nghĩa cha con với các tín hữu và ở lại với họ đạo mãi mãi.
Hoa thơm cỏ lạ Thừa Sai Paris.
Cỏ hoa bất cứ ở nơi đâu,
Vẫn mọc xanh tươi ánh sắc má!
Trãi tấm “tình yêu” lên sỏi đá,
Aâm thầm, nhẫn nại vượt gian lao.
Trong con nắng hạ sầu vô kể,
Gặp lúc mưa xuân đẹp xiết bao!
Một tấm thạch kia bao kỷ niệm,
Tông đồ dấn bước vạn thương đau.
Cái Nhum, ngày 02/7/2006.
TM. BAN QUỚI CHỨC BIÊN SOẠN
Gbta. Lê Văn Hiệp
Xây dựng tái thiết nhà thờ cái nhum lần thứ tư từ năm 1886, chính nơi toạ lạc hiện nay và được cha Giuse Nguyễn Văn Bạch tái thiết nắm 1951.
Xác Cha Tournier được an táng ngay tai tiền đường nhà thờ, dưới tháp chuông.
Cha CAROLUS ADOLPHUS TOURNIER (THU) (1837 – 1906)
Cha sở thứ 17 của họ đạo Cái Nhum, nhiệm kỳ 1867 – 1906
Cha Tournier niên kỷ với nhà Bác Học Petrus Trương Vĩnh Ký, sinh năm 1837 tại họ đạo Cái Mơn.
Cha Tournier sinh tại Pháp ngày 11/10/1837.
Năm 1867: Cha Tournier (Thu) thay thế Cha Isidore Colombert (Mỹ) được tuyển chọn làm Giám Mục phó (Evêque Coadjuteur) cho Đức Cha Miche, nhậm chức Cha sở họ đạo Cái Nhum, lúc đó cha được 30 tuổi, Cha lấy tên Việt Nam là “Thu”.
( Họ đạo Cái Nhum được Cha José Garcia (1687 – 1761) (O.F.M) người Tây Ban Nha, sáng lập năm Tân Hợi 1731, cách địa cầu giới tuyến “cù lao Minh” 15km về hướng Đông.
Tiếp cận điểm cực Tây Tỉnh Bến Tre, nằm trên kinh độ 105057 Đông.
Trên tuyến Quốc lộ 57, nối liền họ đạo Cái Mơn và Chợ Lách.
Trực thuộc địa phận “Đàng Trong” (1679 – 1844)
Trực thuộc địa phận “Tây Đàng Trong” (1844 – 1924)
Trực thuộc địa phận Sài Gòn (1924 – 1938)
Trực thuộc địa phận Vĩnh Long (1938 – 2005….)
Các ông bà trong họ đạo kể lại: Cha sở Tournier (Thu) rất khiêm tốn, sống đơn sơ, ẩn dật, trầm tĩnh, cương quyết, làm việc gì khó khăn vẫn làm đến nơi, đến chốn. Cha thích bảo tồn cổ vật, nên họ Cái Nhum có nhiều cổ vật, báo vật hơn các họ đạo khác, chẳng hạn: tượng ảnh Thánh Phanxicô bằng gỗ, hồi thế kỷ XIX đến nay vẫn còn, tượng Thánh Phanxicô năm dấu (năm dấu Thánh của Chúa Giêsu) (St François d’Assise) tượng Chúa Giêsu hạ xác bằng gỗ,…. Bảng đồ thời Vua Minh Mạng đốt nhà thờ, 2 tượng đồng Thánh Phêrô và Phaolô ở cửa rào nhà thờ (cổng chánh).
Ngòai công tác mục vụ, cha còn lo chỉnh trang nhà xứ, nhà thờ, việc trùng thu cơ sở vật chất chưa xong, thì Chúa lại giao thêm cho Cha một vườn nho mới mà Cha phải chăm sóc họ đạo Cái Nhum, đương nhiên Cha phải coi trọng công tác truyền giáo, đó là một năm sau khi nhậm chức Cha sở Cái Nhum.
Noël 1868: Có gia thất ông Giuse Lê Bá Phước từ Cái Bè đến Cái Nhum dự lễ Noël, trình diện Cha Tournier (Thu), xin Cha cho lập một họ đạo từ Cái Bè, và hứa sẽ cộng tác với Cha cho công việc thành đạt, chấp nhận thiện chí của tín hữu Giuse Lê Bá Phước, Cha Tournier xúc tiến công tác với cánh tay phải nhiệt thành là thầy sáu Phêrô Nguyễn Đức Nhi (sau làm Cha phó giúp Cha Tournier đến năm 1871), giúp dạy giáo lý, đến cuốn năm 1869 họ Cái Bè được chính thức thành lập, số tín hữu được 350 người, trong số đó Cha Tournier (Thu) đã rửa tội 338 dự tòng.
Cũng trong thời gian này, Cha Quí (Père Gernot) ở Mỹ Tho chăm sóc họ “Cái Mây” xa hơn, nên giao cho Cha Tournier (Thu) chăm sóc cho họ “Cái Mây” vì gần Cái Nhum hơn Mỹ Tho. Xin kể thêm cho rõ cội nguồn: họ “Cái Mây” cách xa Cái Bè 3km, họ “Cái Mây” có từ đời Vua Minh Mạng (1820 – 1840), và sở tín hữu ở đây trước hết thì gốc tại Cái Bè, vì ở Cái Bè bị cơn bắt đạo, hơn nữa có vài nhà tín hữu ở Ba Giồng (Mỹ Tho), nghe ở Cái Mây có nhiều tín hữu trú ẩn trong cơn bắt đạo, trong số tín hữu này có ông Anrê Trần Văn Đạo đã giúp nhà chung nhiều việc và sau làm ông trùm họ Cái Mây, nên khỏang năm 1862 Cha quí (Père Gernot) đi thăm những người đồng hương ở đây, mới có dịp phục hồi họ Cái Mây, sau này giao cho Cha Tournier.
Từ năm 1867 – 1871: Vì họ Cái Nhum là họ đạo chánh, có nhà phước (Couvent des Amantes de la croix) Cha vừa là Cha sở và là Cha Tuyên Uùy, nên Cha sở Tournier (Thu) phải chăm sóc nhiều họ ngánh (họ nhỏ) như: Cái Bè, Cái Chia, Cái Mây (Mỹ Tho), nay là tỉnh Tiền Giang và Bình Lợi (tỉnh Bến Tre). Cha hướng dẫn nhà phước Cái Nhum truyền giáo ở các họ nhỏ bằng đức ái thực hành.
Từ 1871 – 1897: Ngòai công tác mục vụ và truyền giáo, Cha Tournier (Thu) còn làm nhiều việc lao động chân tay như: sửa chữa nhà xứ, nhà phước (Couvent des Amantes de la Croix) cho vững chắc cơ sở vật chất, lập bệnh xá, làm nhà thờ, Chúa ban ơn riêng cho Cha Tournier, nên Cha là thợ chánh và Cha huấn luyện một số ít tín hữu làm thợ phụ với Cha để lo hòan tất công trình xây dựng, không mướn thợ hồ. Cha làm từ từ mà vững chắc (Cha nghiên cứu sách dạy kiến trúc).
Năm 1886: Khởi công xây dựng nhà thờ thứ 4 của họ Cái Nhum.
Năm 1886 – 1897: Nhà xây gạch, lợp ngói móc, theo kiểu Roman (Art Roman), theo kiểu nhà thờ thời “Trung Cổ”; tháp chuông cao 20m giống tháp lâu đài xưa (Châtueau fort) ở Pháp, cửa sổ hình bán nguyệt, hai bên vách trong mỗi căn đều có bàn thờ kính các thánh, còn hai bên vách ngòai nhà thờ thì có hành lang cột xây hình vuông cở 7dm mỗi cạnh, nền nhà thờ làm trên nền nhà thờ cũ thời Đức Cha Colombert (Mỹ), Cha Tournier đắp nền cao thêm, Cha dạy tín hữu đóng xe cút kít (1 bánh) (brouette) để chở đất đắp nền nhà (đất cát). Cha làm một bàn thờ kính Đức Mẹ Maria trong bọng cây to gần nhà thờ, cứ mỗi lần Cha sở Tournier và con chiên bổn đạo xe đất cát đi ngang đó thì Cha và các con đọc kinh “Kính mừng” (Ave Maria…..) nền nhà thờ dài 40m rộng 12m
Nhà thờ hòan thành trong 12 năm, và Cha Tournier (Thu) tặng cho họ đạo một cái chuông đồng do Cha, gia đình và bạn hữu của Cha tặng; Cha đã lo mua chuông từ năm Cha mới về cai quản họ đạo năm 1867; cái chuông này có chạm nổi tên các ân nhân và nhà đúc chuông, ở hai bên hong chuông có các chữ nổi như sau: (bằng tiếng Pháp và Latin)
R.P.TOURNIER
Parentes et Amici
19 Mars 1867
François Joseph Bournez
Fondeur à Morteau
Départ. Du Dours
FRANCE
Ngày 8/12/1897: Lễ kính Nữ Vương chẳng hề mắc tội tổ tông, bổn mạng họ đạo, bổn mạng nhà thờ, cũng là giáp 30 năm Cha sở Tournier (Thu) cai quản họ Cái Nhum, Đức Cha Dépierre (Để) làm phép trọng thể nhà thờ này. Tượng ảnh Thánh Bổn Mạng nhà thờ được tôn kính trên cao sau bàn thờ cánh xứng với biệt danh từ ngày thành lập họ đến nay là: Họ đạo Đức Trinh Nữ Maria Vô Nhiễm Nguyên Tội Cái Nhum (Paraechia Conceptionis Immaculatae Maria Virginis Cái Nhum).
Từ ngày Cha Tournier (Thu) về cai quản họ đạo đến ngày Cha an nghỉ trong Chúa, đã luôn luôn sống ẩn dật, khó nghèo, lao động và cầu nguyện (Ora et labora) giống nhhư các Cha dòng Citeaux, Cha luôn khuyến khích các tín hữu sùng kính Bí Tích Thánh Thể bên trong và bên ngòai bằng các cuộc kiệu rước Thánh Thể đi khắp họ đạo. Đời sống đạo đức và bác ái của Cha đã được đồng bào lương giáo và chính quyền phần đời thời đó kính mến.
Có lẽ vì chủ chăn đạo đức, nên Chúa thương ban bình an cho họ đạo sức khỏe các tín hữu được an tòan, ít bệnh thiên thời (choléra) như các nơi khác. Trong thiên tai “năm thìn bão lụt” xãy ra lúc 15 giờ ngày 01/5/1904 (năm Giáp Thìn), ít bị thiệt hại hơn các nơi khác. Trong cơn dịch bệnh, thiên tai cũng như lúc bình an, Cha Tournier thường thăm viếng an ủi giúp đỡ các tín hữu đối nghèo phần hồn, phần xác, Cha làm việc bác ái nhhiều hơn giảng dạy đức bác ái.
Họ đạo Cái Nhum thành kính tri ân Cha đã bỏ quê hương và thân tộc vì nước Chúa đến giúp đỡ họ đạo chúng con, Thiên Chúa đã thương gọi Cha về hưởng hạnh phúc Thiên đàng nghày 02/7/1906 và an táng ngay cửa cái, dưới tháp chuông Thánh đường Cái Nhum, ý Cha muốn trước khi chết là: xác cha phải chôn nơi nào có bổn đạo đi qua để chà đạp và dưới quyệt thì để xương rồng chông gai để Cha có dịp đền tội. “ Khiêm tốn thật!, bác ái thật!” sống tình nghĩa cha con với các tín hữu và ở lại với họ đạo mãi mãi.
Hoa thơm cỏ lạ Thừa Sai Paris.
Cỏ hoa bất cứ ở nơi đâu,
Vẫn mọc xanh tươi ánh sắc má!
Trãi tấm “tình yêu” lên sỏi đá,
Aâm thầm, nhẫn nại vượt gian lao.
Trong con nắng hạ sầu vô kể,
Gặp lúc mưa xuân đẹp xiết bao!
Một tấm thạch kia bao kỷ niệm,
Tông đồ dấn bước vạn thương đau.
Cái Nhum, ngày 02/7/2006.
TM. BAN QUỚI CHỨC BIÊN SOẠN
Gbta. Lê Văn Hiệp