SAIGÒN -- Vào giữa tháng 3 năm nay, Đức giám mục Giuse Vũ Duy Thống đã tới Roma để tham dự một phiên họp liên quan đến vấn đề văn hóa của Giáo Hội toàn cầu. Khi trở về Đức Cha đã dành cho phóng viên VietCatholic cuộc trò chuyện về vấn đề này.

Đức Cha Thống tại phòng làm việc ở Saigòn
VietCatholic _ Xin kính chào Đức Cha.

ĐC Thống _ Chào phóng viên VietCatholic

VietCatholic _ Xin Đức Cha cho biết tên gọi chính thức Hội Đồng mà Đức Cha là thành phần tham dự, và mục đích của cuộc họp tại Roma vừa qua như thế nào?

ĐC Thống _ Đây là phiên họp khóang đại của Hội Đồng Tòa Thánh về Văn Hóa, được diễn ra vào ngày 27 đến 29 tháng 3 năm 2006 dành cho các thành viên (30 vị) và các cố vấn (10 vị ) của Hội Đồng Văn Hóa Tòa Thánh, từ các châu lục về dự. Riêng ở Châu Á có các Đức Hồng Y ở Bombay (An Độ) Jakata (Indonesia) một vị ở Hồng Kông, và tôi ở Tổng giáo phận Sài Gòn (Việt Nam).

VietCatholic _ Xin Đức Cha cho biết chủ đề của cuộc họp này?

ĐC Thống _ Chủ đề có tên gọi “Via pulchritudinis” được dịch là “ Nẻo đường của vẻ đẹp”. Mỹ thuật được coi là một cửa ngõ, một lối vào để Giáo Hội loan báo Tin Mừng. Đây là một chủ đề lớn gồm ba tham luận:

  • Nền tảng thần học của mỹ thuật tôn giáo.
  • Mục vụ về mỹ thuật tôn giáo.
  • Mỹ thuật trong phụng vụ.
VietCatholic _ Cách làm việc của Hội Đồng Tòa Thánh về Văn hóa như thế nào thưa Đức Cha?

ĐC Thống _ Các thành viên được phân công theo chủ đề (vừa nêu) mỗi thành viên nhận một đề tài được gợi ý, sau đó sẽ trình bày đề tài khỏang thời gian mười lăm phút trước Hội Đồng. Sau đó là trao đổi, thảo luận, chia sẻ.

Phiên họp diễn ra trong ngày như sau: Buổi sáng có hai giai đọan làm việc: Phần I là ba bài phát biểu, phần II là một giờ thảo luận, mỗi vị chỉ được phát biểu trong vòng bốn phút đồng hồ. Buổi chiều cũng làm việc tương tự như thế.

VietCatholic _ Thưa, bầu khí làm việc ở đây ra sao ạ?

ĐC Thống _ Bần khí ở đây rất cởi mở, dân chủ, có nhiều ý kiến đóng góp tích cực. Bầu khí mang đậm tình huynh đệ vì các thành viên đến từ nhiều quốc gia của năm châu lục cũng đã gặp nhau ít là hai lần vì phiên họp diễn ra thường kỳ hai năm một lần, vào năm chẵn ( 2002,2004, 2006…)

VietCatholic _ Xin Đức Cha nói rõ hơn về chủ đề lớn với ba tham luận.

ĐC Thống _ Có thể nói như thế này:

Nền tảng thần học của mỹ thuật tôn giáo: Mọi vẻ đẹp của vũ trụ, thế giới, có hình tượng hoặc vô hình, đều là thành phần của CHÂN - THIỆN – MỸ, phản ảnh dung mạo Thiên Chúa, rồi lại qui hướng về Thiên Chúa.

  • CHÂN: Sự thật xuất phát từ chân lý làm cho con người được ĐỨNG TRÊN MỘT TRỤC CHÍNH để phán đóan sự việc. Từ đây, con người được trân trọng và được cư xử đúng trong các mối tương quan theo đúng mức độ dành cho con người.
  • THIỆN: Sự thiện làm cho con người và thế giới bước gần đến sự hòan hảo. Người ta nhận ra Thiên Chúa hiện diện trong cuộc sống và dẫn dắt con người bước đi trên đường thiện tòan, dần đưa con người vào mức hòan thiện “như Thiên Chúa”.
  • MỸ: Được Thánh Thần Thiên Chúa soi sáng, ban ơn, con người biết nhận thức được vẻ đẹp dựa trên một điều cơ bản là CON NGƯỜI CÓ NHÂN VỊ LÀM NGƯỜI. Các động vật, sinh vật bản thân chúng có thể rất đẹp, nhưng chắc chắn chúng không nhận thức vẻ đẹp xung quanh, và cũng không cảm nhận được vẻ đẹp trừu tượng của sự việc ( những tâm hồn cao thượng, sự hy sinh, sự cống hiến, sự nhẫn nại…).
Mục vụ về mỹ thuật tôn giáo: Mỗi Kitô hữu phải biết giúp mọi người, qua cái đẹp của thiên nhiên khám phá ra Thiên Chúa là Đấng tạo thành. Riêng đối với Văn – Nghệ – Sĩ cần biết dùng tri thức, tài năng thông qua các tác phẩm của mình, làm cho vẻ đẹp được phơi bày và yêu mến. Nếu một họa sĩ, một nhà điêu khắc dùng vật liệu, sắc màu hình thành tác phẩm thì văn sĩ, nhạc sĩ…dùng những “chất liệu” chuyên ngành mà hòan thành tác phẩm của mình; để người thưởng thức khám phá ra những nét hòan hảo, vẻ đẹp tuyệt đối của Thiên Chúa; dù văn nghệ sĩ thực hiện “nghệ thuật vị nghệ thuật” hay “nghệ thuật vị nhân sinh”.

Nét đẹp trong phụng vụ: Trong phụng vụ, người có trách nhiệm lo cử hành sao cho sốt sắng để thông qua đó mọi người nhận được Thiên Chúa đang hiện diện trong cộng đòan. Người cử hành phải thấy việc sốt sắng là quan trọng vì bản thân được động chạm đến mầu nhiệm; đồng thời người tham dự cũng phải có thái độ tích cực phù hợp để có thể gặp gỡ chính Đấng là cội nguồn của thánh ân, của sự sống.

VietCatholic _ Đức Cha có thể chia sẻ với qúi độc giả của VietCatholic về đề tài và ý tưởng của Đức Cha đã trình bày trong hội nghị được không, thưa Đức Cha?

ĐC Thống _ Tôi đã trình bày việc Giáo dục Mỹ thuật Tôn giáo tại Việt Nam qua việc thực hiện Nhà Truyền Thống Văn Hoá và Đức Tin tại giáo phận Sài Gòn. Tôi giới thiệu theo hướng một bài giáo lý, được trình bày qua những hiện vật và qua cách bày trí. Một thí dụ nhỏ trong phần thuyết trình của tôi: tại phòng Văn Hóa Dân Tộc, có bộ sưu tập năm trăm chiếc đèn, từ xưa đến nay của một số nước trên thế giới, muốn diễn tả một điều rằng các tín ngưỡng dân gian Việt Nam ĐỀU CÓ MỘT CHÚT TIA SÁNG CHÂN LÝ. Những chiếc đèn được sắp xếp thứ tự theo ý nghĩa và thời gian. Ở cuối phòng trưng bày có tượng Chúa tỏa sáng, điều này còn diễn tả những tia sáng chân lý dần dần đưa con người đến chân lý trọn vẹn, đó là Đức Kitô cứu độ.

Toàn thể hội nghị rất vui mừng khi giáo phận Sài Gòn tại Việt Nam đã đóng góp một phần vào việc xây dựng mục vụ mỹ thuật tôn giáo qua phòng Truyền Thống và Đức Tin.

VietCatholic _ Còn các nước khác thực hiệc được những gì, thưa Đức Cha?

ĐC Thống Một số những đề tài đại cương như sau:

  • “Thành lập những Trung Tâm Văn Hoá Công Giáo” (phần trình bày của một vị ở Châu Âu)
  • “Lành mạnh hóa mỹ thuật trên các phương tiện truyền thông” ( phần thuyết trình của vị ở Châu Mỹ)
  • “Phát động và phát triển những giá trị và nét đẹp của bác ái theo gương mẹ Têrêsa Calcutta” (tại Ấn Độ)
  • “Đưa nét đẹp của mỹ thuật dân gian vào phụng vụ” ( Phi Châu)
  • “ Nét đẹp qua việc qui tụ cộng đoàn”, cách riêng cộng đồng giới trẻ nhân dịp Đại Hội Giới Trẻ sắp tới tại Úc.
VietCatholic _ Dự kiến tương lai của Đức Cha về vấn đề này tại Việt Nam?

ĐC Thống _ Tôi đang nghĩ đến một cuộc hội thảo của Uỷ Ban Văn Hoá Hội Đồng Giám Mục Việt Nam về đề tài mỹ thuật này.

VietCatholic _ Chúng con xin hết lòng cám ơn Đức Cha đã chia sẻ cho chúng con những tin tức và kinh nghiệm qúi hóa của Đức Cha. Chúng con cũng xin cầu chúc cho Nhà Truyền Thống Văn Hóa và Đức Tin mà Đức Cha đứng đầu được càng ngày càng phát triển sung mãn, có thêm những đóng góp về mọi mặt hầu nói lên được những vẻ đẹp nền Văn hóa và Đức Tin của Kitô giáo hội nhập tại Việt Nam trong những thế kỉ qua.