ĐÔI NÉT LỊCH SỬ
Năm 1960, ngày 24 tháng 11, Toà Thánh Công Giáo Rôma công bố thành lập hàng Giáo Phẫm Việt Nam. Toàn thể lãnh thổ Việt Nam lúc đó có 3 Toà Tổng Giám Mục và 17 Toà Giám Mục, thay thế các Tòa Đại Diện Tông Toà khi trước, theo sắc chỉ Venerabilium Nostrorum của Đức Thánh Cha Gioan 23.
Trong dịp nầy, giáo phận Sài Sòn được chia thành 3 giáo phận : Sài Gòn, Đà Lạt và Mỹ Tho. Giáo phận Mỹ Tho được thành Lập do sắc chỉ Quod Venerabilis Fratres ngày 26 tháng 11 năm 1960. Giáo phận Mỹ Tho lúc bấy giờ gồm 5 tỉnh : Định Tường, Long An, Hậu Nghĩa, Gò Công, Kiến Tường ( Mộc Hoá ) và 2/3 tỉnh Kiến Phong ( Cao Lãnh ). Sau ngày đất nước Việt Nam thống nhất 30 tháng 4 năm 1975, các tỉnh được phân bổ lại, giáo phận Mỹ Tho hiện nay gồm tỉnh Tiển Giang, Long An và 2/3 tỉnh Đồng Tháp ( gồm các huyện Cao Lãnh, Thanh Bình, Tân Hồng, Hồng Ngự, Tam Nông và Tháp Mười ).
Đây là một vùng đất rộng lớn thuộc đồng bằng sông Cửu Long, nằm phía tả ngạn sông Tiền : phía Đông Bắc giáp giáo phận Thành Phố Hồ Chí Minh và Phú Cường, phía Tây Nam giáp giáo phận Vĩnh Long và Long Xuyên. Thành phố Mỹ Tho được chọn làm trung tâm của giáo phận, nhà thờ thành phố là nhà thờ Chánh Toà với thánh hiệu : Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời. Toà Giám mục và nhà thờ Chánh Toà tọa lạc ngay trong cùng một khuôn viên rộng rãi có 4 đại lộ bao quanh và mặt tiền là đại lộ Hùng Vương, con đường lớn nhất của thành phố Mỹ Tho.
GIÁO PHẬN MỸ THO
Giáo phận Mỹ Tho được Tòa thánh chính thức thành lập do sắc chỉ Quod Venerabilis Fratres của Đức Thánh Cha Gioan XXIII ký ngày 27/11/1960, tách ra từ giáo phận Gài Gòn. Giáo phận Mỹ Tho tọa lạc ngay cửa ngõ của vùng đồng bằng sông Cửu Long, cũng là cửa ngõ miền Tây Nam bộ, trên địa bàn 3 tỉnh Tiền Giang, Long An, và 2/3 của tỉnh Đồng Tháp.
Hạt giống Tin mừng đã phôi thai trên vùng đất này từ rất sớm, có thể từ đầu thế kỷ 18. Một trong những bằng chứng có thể được tìm thấy nơi họ đạo Ba Giồng: một mộ bia tại đất thánh có niên hiệu 1663, và vào năm 2004, giáo xứ Ba Giồng ( nay thuộc ấp Tân Quới, xã Tân Lý Đông, huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang) sẽ kỷ niệm 300 năm đón nhận Tin mừng… Trên đường phát triển, vào năm 1938, trên phần đất của giáo phận Mỹ Tho ngày nay đã có 18 giáo xứ, 61 giáo họ, 2 linh mục người Pháp, 20 linh mục người Việt và 16.702 giáo hữu.
Sau khi trở thành một giáo phận, Mỹ Tho vào năm 1963 có 37 giáo xứ, 66 giáo họ, 2 linh mục người nước ngoài, 51 linh mục người Việt và 58.373 giáo hữu. Ngày nay, sau một chặng đường 40 năm kế tiếp, Mỹ Tho lại phát triển thêm và là một giáo phận có tầm vóc trung bình trong tổng số 25 giáo phận của Giáo hội Việt Nam.
Các số liệu thống kê về giáo phận hiện nay như sau:
- Số giáo dân : 108.374 trên tổng số 4.033.309 dân, chiếm tỷ lệ 2,7%.
- Số linh mục : 90
- Nam tu sĩ : 0
- Nữ tu sĩ : 211
- Đại chủng sinh : 32
- Chủng sinh dự bị : 47
- Giáo lý viên : 418
Giáo phận hiện có 6 giáo hạt với 65 giáo xứ, 32 giáo họ, 2 giáo họ chưa có nhà thờ, 3 cộng đoàn :
- Giáo hạt Mỹ Tho : 21.254 giáo dân thuộc 11 gx, 6 gh.
- Giáo hạt Cái Bè : 21.813 giáo dân thuộc 19 gx, 9 gh, 1 gh chưa có nhà thờ.
- Giáo hạt Tân An : 15.892 giáo dân thuộc 9 gx, 3 gh, 1 gh chưa có nhà thờ.
- Giáo hạt Đức Hòa : 16.047 giáo dân thuộc 10 gx, 7 gh, 1 cộng đoàn.
- Giáo hạt Cao Lãnh : 12.440 giáo dân thuộc 7 gx, 7 gh, 1 cộng đoàn.
- Giáo hạt Cù Lao Tây : 21.028 giáo dân thuộc 9 gx, 2gh, 2 cộng đoàn
Từ năm 1960, giáo phận Mỹ Tho được coi sóc bởi các giám mục:
- ĐGM tiên khởi Giuse Trần Văn Thiện (1960-1989).
- ĐGM Anrê Nguyễn Văn Nam ( l989-1999).
- ĐGM phó Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn (1993-1998).
- ĐGM Phaolô Bùi Văn Đọc ( từ 1999…).
SỨC SỐNG TIỀM TÀNG NƠI GIÁO PHẬN MỸ THO
Từ Saigon xuôi về miền Tây theo đường sông hoặc đường bộ, mọi người sẽ lần lượt đi qua nhiều địa danh tiếp giáp với thành phố thuộc giáo phận Mỹ Tho như Bến Lức, Gò Công, Đức Hòa- Đức Huệ…Và trước khi vượt qua cây cầu Mỹ Thuận nổi tiếng, hoặc từ một hướng khác qua phà Rạch Miễu, qua vùng Đồng Tháp Mười… để sang giáo phận Vĩnh Long, mọi người còn có thể tiếp cận với nhiều địa danh nổi tiếng khác như thị xã Tân An với ngôi nhà thờ kiểu dáng Á Đông nằm ven đường quốc lộ, Dòng Mến Thánh Giá Tân An, họ đạo Ba Giồng cổ xưa, thành phố Mỹ Tho với tòa giám mục và dòng Thánh Phaolô, họ đạo Kinh Cùng trong vùng nước nổi…
Ven đường hoặc trong thôn vườn, Mỹ Tho cũng có nhiều thay đổi nơi dáng vẻ với các ngôi nhà cao tầng, các biệt thự mới xây dựng, các nhà máy hiện đại…Cũng không khó để tìm gặp những hình ảnh như thế trong tôn giáo. Bên cạnh nhiều ngôi chùa mới, các thánh thất to đẹp là những thánh đường mới tôn tạo, trùng tu. Trong bối cảnh của ngày hôm nay, giáo phận Mỹ Tho cũng đang mở cửa và nhịp bước chung cùng với xã hội.
Đã 4 năm trôi qua kể từ ngày ĐGM Bùi Văn Đọc nhận nhiệm sở thay người tiền nhiệm, Đức Cha Anrê Nguyễn Văn Nam, nghỉ hưu do tuổi cao sức yếu. Bốn năm là một chặng hành trình ngắn nhưng cũng đã có không ít những dấu ấn của vị giám mục đương nhiệm.
Nơi vùng sâu vùng xa, ở nông thôn, nhiều người dễ dàng nhớ đến những công trình có sự tiếp tay của Tòa giám mục Mỹ Tho trong vài năm gần đây trên địa bàn tỉnh Tiền Giang như các giếng nước tầng sâu, trạm y tế, trường học tại huyện nghèo Tân Phước mới được thành lập; điểm ươm cây giống tại giáo xứ Ngũ Hiệp, cung cấp cây giống với gía hỗ trợ cho nhà vườn và người nông dân… Song song với nhiều công việc ngoài xã hội, Tòa giám mục cũng đã khởi động nhiều công việc sẽ có tầm ảnh hưởng về lâu dài trong đời sống tôn giáo của cộng đoàn giáo hữu địa phương. ĐGM Bùi văn Đọc cho biết: “ Nhiệm vụ chính yếu của một giám mục vẫn là việc chăm lo đời sống tinh thần cho đàn chiên của mình cùng với các cộng sự là linh mục tu sĩ, các đoàn thể giáo dân. Và để những công việc này được vận hành, không thể không nghĩ đến việc đào tạo nhân sự”.
Nói đến nhân sự, không thể không nhắc đến những chức việc nơi miệt vườn.
Trong những ngày ngược xuôi về giáo phận Mỹ Tho, tôi đã tìm đến Chợ Bưng. Giáo xứ Chợ Bưng nằm trong một vùng quê êm ả, cách ngã ba Trung Lương hơn chục cây số. Tham dự thánh lễ tại đây vào một buổi chiều thứ bảy, tôi ngạc nhiên về sức sống của một cộng đoàn nhỏ bé. Ngôi nhà thờ có tầm vóc chỉ bằng một nhà nguyện với sức chứa khoảng 300 người đã đón tiếp hơn trăm giáo hữu của mình. Trước lúc thánh lễ khởi đầu, cộng đoàn đã dành ra ít phút học giáo lý theo cách hỏi đáp của sách giáo lý Tân Định bản mới. Thánh lễ được cử hành một cách trang nghiêm, không bị náo động bởi nhiều hình ảnh thường gặp nơi thành phố, ở bên trong cũng như bên ngoài nhà thờ. Trong thánh lễ, ca đoàn chỉ vỏn vẹn mươi người hát cùng với cộng đoàn, cả phần đáp ca thường ngày. Qủa là dầy công phu. Khi tôi nói lên cảm nghĩ của mình về thánh lễ, linh mục Hà Văn Quận, cha sở họ đạo cho biết: “ Ca đoàn tự mầy mò tập hát cho nhau. Nhiều công việc khác trong họ đạo cũng thế, người giáo dân chung tay góp phần với một cung cách giản dị, không hề đỏm đáng”.
Sự chung tay góp phần của người giáo dân, nhất là tại các họ đạo vùng thôn quê, vùng sâu vùng xa nhiều khi chỉ là những công việc giản dị, nhỏ bé nhưng rất thiết thực. Có thể dễ dàng tìm kiếm đây đó những hình ảnh sinh động của đường hướng tông đồ giáo dân trong Giáo hội, hoặc sức sống tiềm tàng nơi những người tín hữu kể cả khi vắng bặt chủ chăn… nơi biết bao họ đạo hẻo lánh như thế.
Trong hàng ngũ giáo dân của các họ đạo Nam bộ ngày trước, mọi người hẳn đã quen tai với những chức việc như ông câu, ông biện. Ngày nay, những tên gọi này đã được thay thế bằng những tên khác theo cơ cấu của một giáo xứ được quy định trong Giáo luật, trong Quy chế HĐMVGX của các giáo phận. Liên quan đến vai trò của giáo dân, giáo phận Mỹ Tho cũng đã tiến hành soạn thảo bản Quy chế HĐMVGX sẽ được áp dụng trong thời gian trước mắt nơi giáo phận mình. Điều này cũng cho thấy phần nào sự quan tâm của đức tân giám mục đối với giáo dân trong những năm tháng khởi đầu công việc của một chủ chăn.
Quy chế HĐMVGX của giáo phận Mỹ Tho đã được Hội đồng Linh mục của giáo phận, đứng đầu là linh mục Trần Phước Cương, chánh sở Lương Hòa Hạ, soạn thảo xong vào giữa năm 2.003. Bản Quy chế gồm 4 chương-21 điều quy định cụ thể những công việc mục vụ giáo xứ; vai trò, thành phần, nhiệm kỳ và việc tuyển chọn vào HĐMVGX… được xem như một bước đi cần thiết giúp người giáo dân phát huy đúng mức vai trò của mình trong đời sống cộng đoàn.
Sự quan tâm này không chỉ dừng lại với bản Quy chế mà còn được thể hiện trong việc huấn luyện đội ngũ chức việc của các họ đạo. Ông Nguyễn Văn Gia, Chủ tịch HĐGX Chợ Bưng cho biết: “ Tôi tham dự đều đặn các khóa huấn luyện HĐMVGX hàng năm, từ năm 2.000, vàsau ba năm liên tiếp mới được TGM cấp giấy chứng nhận. Những khóa này giúp người giáo dân ý thức hơn về vai trò và nhiệm vụ của những chức việc trong họ đạo đồng thời cũng được bồi dưỡng thêm về giáo lý, về đời sống đạo ”.
Liên quan đến người giáo dân còn có những khóa bồi dưỡng dành cho giáo lý viên, ca trưởng của các ca đoàn..
Linh mục Giacôbê Hà Văn Xung, thư ký TGM Mỹ Tho cho biết: “ Những năm gần đây, các khóa huấn luyện, các lớp bồi dưỡng diễn ra đều đặn hàng năm, mỗi khóa kéo dài 5 ngày, với số lượng người tham dự khoảng 200. Mỗi giáo xứ gởi 2 học viên cho mỗi khoá. Trong năm 2003, khóa dành cho HĐMVGX đã diễn ra vào tháng 5 và khóa dành cho giáo lý viên diễn ra vào trung tuần tháng 7 vừa qua. Kế tiếp sẽ là lớp bồi dưỡng về thánh nhạc. Ngày nay các sinh hoạt như thế đã diễn ra một cách thuận lợi và chỉ tổ chức một lần cho tất cả các họ đạo thuộc địa bàn ba tỉnh. Ngân sách của giáo phận dành cho những công việc này cũng không phải là nhỏ và chính điều này cũng cho thấy tầm quan trọng của việc đào tạo người giáo dân trong bối cảnh hiện nay”.
Ở vào một cương vị khác nhưng linh mục đoàn của giáo phận cũng có nhiều dịp bồi bổ tinh thần trong một năm. Đây hiển nhiên là mối quan tâm hàng đầu của giáo phận vì các linh mục là những cộng sự viên gần gũi nhất với vị chủ chăn của mình và được giao phó những trọng trách nơi các cộng đoàn.
Ngày nay, nhiều giáo phận đã tổ chức các khóa thường huấn hàng năm. Giáo phận Mỹ Tho nhiều năm gần đây cũng vậy. Linh mục Giuse Nguyễn Tuấn Hải, một trong những linh mục trẻ nhất của giáo phận hiện là phó thư ký TGM cho biết: “ Tôi thụ phong linh mục năm 2002 và năm nay mới 29 tuổi. Tuy mới xa mái trường chủng viện, xa những năm tháng dài miệt mài học tập, nhưng tôi nghĩ các khóa thường huấn dành cho các linh mục, dù chỉ kéo dài một tuần lễ nhưng đem lại rất nhiều lợi ích, nhất là nơi lớp người trẻ như chúng tôi. Ở đây mọi người có thể tiếp thu nhiều đề tài chuyên đề xúc tích, nhiều kinh nghiệm và kiến thức của các nhà chuyên môn… Cụ thể tại khóa thường huấn năm rồi, giáo phận đã mời nữ tu Trần Thị Giồng, dòng Đức Bà đến trao đổi các vấn đề chuyên môn về tâm lý mục vụ”.
Ngoài các khóa thường huấn, các linh mục còn có dịp gặp gỡ, trao đổi kinh nghiệm qua các đợt tĩnh tâm thường niên của giáo phận, các buổi tĩnh tâm hàng tháng của các giáo hạt.
Việc đào tạo nhân sự của giáo phận Mỹ Tho còn được chăm chút bằng cách gửi các linh mục trẻ đi du học tại nước ngoài trong nhiều ngành đào tạo. Các linh mục Phạm Đăng Thiện, Lê Tấn Bảo đang theo học tại Roma; Nguyễn Thành Sang, Trần Quốc Hưng tại Pháp; Lê Minh Cảnh tại Úc; Phạm Bá Đương tại Bỉ; Bùi Văn Hoàn tại Philippines.
Về nhân sự, một khía cạnh quan trọng khác là ơn gọi. Chia sẻ mối ưu tư về vấn đề này, linh mục Nguyễn Văn Sáng, cha sở họ đạo An Tôn hạt Mỹ Tho nói rằng: “ Hiện nay, một trong những điều kiện tuyển sinh vào chủng viện tối thiểu là phải có bằng tú tài. Nơi các họ đạo vùng sâu vùng xa, điều này không phải là dễ dàng nhất là khi phải cộng thêm nhiều yếu tố khác liên quan đến ơn gọi”. Dù vậy, tình hình ơn gọi tại giáo phận Mỹ Tho hiện được xem là khả quan với số lượng 32 đại chủng sinh đã được tuyển chọn và 47 chủng sinh dự bị. Con đường đến với ơn gọi của nhiều thanh thiếu niên công giáo đã diễn ra muôn mầu muôn vẻ nhưng không kém phần sinh động.
Mai Văn Thượng, một chủng sinh dự bị mới ngoài tuổi hai mươi đang ở tại TGM cho biết: “ Gia đình tôi ở Ngũ Hiệp, một họ đạo thôn quê miệt Cai Lậy. Dù hoàn cảnh gia đình chật vật nhưng để theo đuổi con đường tu trì, tôi đã cố gắng học xong hệ trung học chuyên nghiệp, và riêng tôi có nhiều may mắn được phục vụ ở TGM với những công việc thường, ngày, được Đức Cha và quý cha tòa giám mục quan tâm nâng đỡ ơn gọi của tôi. Để có thể được tuyển chọn, các ứng sinh phải trải qua các cuộc sát hạch của giáo phận và sau cùng là thủ tục hành chánh ngoài xã hội. Hiện tôi đang tiến hành thủ tục hành chánh này”.
Những phác họa trong việc huấn luyện giáo dân, đào tạo hàng giáo sĩ của giáo phận Mỹ Tho, gắn với một chặng đường mới của vị giám mục đương nhiệm, đã phần nào giúp mọi người mường tượng về sức sống tiềm tàng của một giáo phận nơi cửa ngõ miền Tây. Nhìn rộng hơn ngoài xã hội, giáo phận Mỹ Tho cũng đã có nhiều bước đi hòa nhịp với các vùng nông thôn đang trên đường phát triển…
Trên chặng đường về, tôi lại thêm một lần xúc cảm trước công trình cầu Bến Lức đang trong giai đoạn hoàn thành, về ngôi nhà thờ Tân An lộng lẫy, và trong tầm nhìn bao quát là những vùng quê hiền hòa êm ả… Về giáo phận Mỹ Tho, chúng tôi chỉ mới đề cập được phần nào sự phong phú nơi vùng đất này và thầm mong ngày gặp lại.
Năm 1960, ngày 24 tháng 11, Toà Thánh Công Giáo Rôma công bố thành lập hàng Giáo Phẫm Việt Nam. Toàn thể lãnh thổ Việt Nam lúc đó có 3 Toà Tổng Giám Mục và 17 Toà Giám Mục, thay thế các Tòa Đại Diện Tông Toà khi trước, theo sắc chỉ Venerabilium Nostrorum của Đức Thánh Cha Gioan 23.
Trong dịp nầy, giáo phận Sài Sòn được chia thành 3 giáo phận : Sài Gòn, Đà Lạt và Mỹ Tho. Giáo phận Mỹ Tho được thành Lập do sắc chỉ Quod Venerabilis Fratres ngày 26 tháng 11 năm 1960. Giáo phận Mỹ Tho lúc bấy giờ gồm 5 tỉnh : Định Tường, Long An, Hậu Nghĩa, Gò Công, Kiến Tường ( Mộc Hoá ) và 2/3 tỉnh Kiến Phong ( Cao Lãnh ). Sau ngày đất nước Việt Nam thống nhất 30 tháng 4 năm 1975, các tỉnh được phân bổ lại, giáo phận Mỹ Tho hiện nay gồm tỉnh Tiển Giang, Long An và 2/3 tỉnh Đồng Tháp ( gồm các huyện Cao Lãnh, Thanh Bình, Tân Hồng, Hồng Ngự, Tam Nông và Tháp Mười ).
Đây là một vùng đất rộng lớn thuộc đồng bằng sông Cửu Long, nằm phía tả ngạn sông Tiền : phía Đông Bắc giáp giáo phận Thành Phố Hồ Chí Minh và Phú Cường, phía Tây Nam giáp giáo phận Vĩnh Long và Long Xuyên. Thành phố Mỹ Tho được chọn làm trung tâm của giáo phận, nhà thờ thành phố là nhà thờ Chánh Toà với thánh hiệu : Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời. Toà Giám mục và nhà thờ Chánh Toà tọa lạc ngay trong cùng một khuôn viên rộng rãi có 4 đại lộ bao quanh và mặt tiền là đại lộ Hùng Vương, con đường lớn nhất của thành phố Mỹ Tho.
GIÁO PHẬN MỸ THO
Giáo phận Mỹ Tho được Tòa thánh chính thức thành lập do sắc chỉ Quod Venerabilis Fratres của Đức Thánh Cha Gioan XXIII ký ngày 27/11/1960, tách ra từ giáo phận Gài Gòn. Giáo phận Mỹ Tho tọa lạc ngay cửa ngõ của vùng đồng bằng sông Cửu Long, cũng là cửa ngõ miền Tây Nam bộ, trên địa bàn 3 tỉnh Tiền Giang, Long An, và 2/3 của tỉnh Đồng Tháp.
Hạt giống Tin mừng đã phôi thai trên vùng đất này từ rất sớm, có thể từ đầu thế kỷ 18. Một trong những bằng chứng có thể được tìm thấy nơi họ đạo Ba Giồng: một mộ bia tại đất thánh có niên hiệu 1663, và vào năm 2004, giáo xứ Ba Giồng ( nay thuộc ấp Tân Quới, xã Tân Lý Đông, huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang) sẽ kỷ niệm 300 năm đón nhận Tin mừng… Trên đường phát triển, vào năm 1938, trên phần đất của giáo phận Mỹ Tho ngày nay đã có 18 giáo xứ, 61 giáo họ, 2 linh mục người Pháp, 20 linh mục người Việt và 16.702 giáo hữu.
Sau khi trở thành một giáo phận, Mỹ Tho vào năm 1963 có 37 giáo xứ, 66 giáo họ, 2 linh mục người nước ngoài, 51 linh mục người Việt và 58.373 giáo hữu. Ngày nay, sau một chặng đường 40 năm kế tiếp, Mỹ Tho lại phát triển thêm và là một giáo phận có tầm vóc trung bình trong tổng số 25 giáo phận của Giáo hội Việt Nam.
Các số liệu thống kê về giáo phận hiện nay như sau:
- Số giáo dân : 108.374 trên tổng số 4.033.309 dân, chiếm tỷ lệ 2,7%.
- Số linh mục : 90
- Nam tu sĩ : 0
- Nữ tu sĩ : 211
- Đại chủng sinh : 32
- Chủng sinh dự bị : 47
- Giáo lý viên : 418
Giáo phận hiện có 6 giáo hạt với 65 giáo xứ, 32 giáo họ, 2 giáo họ chưa có nhà thờ, 3 cộng đoàn :
- Giáo hạt Mỹ Tho : 21.254 giáo dân thuộc 11 gx, 6 gh.
- Giáo hạt Cái Bè : 21.813 giáo dân thuộc 19 gx, 9 gh, 1 gh chưa có nhà thờ.
- Giáo hạt Tân An : 15.892 giáo dân thuộc 9 gx, 3 gh, 1 gh chưa có nhà thờ.
- Giáo hạt Đức Hòa : 16.047 giáo dân thuộc 10 gx, 7 gh, 1 cộng đoàn.
- Giáo hạt Cao Lãnh : 12.440 giáo dân thuộc 7 gx, 7 gh, 1 cộng đoàn.
- Giáo hạt Cù Lao Tây : 21.028 giáo dân thuộc 9 gx, 2gh, 2 cộng đoàn
Từ năm 1960, giáo phận Mỹ Tho được coi sóc bởi các giám mục:
- ĐGM tiên khởi Giuse Trần Văn Thiện (1960-1989).
- ĐGM Anrê Nguyễn Văn Nam ( l989-1999).
- ĐGM phó Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn (1993-1998).
- ĐGM Phaolô Bùi Văn Đọc ( từ 1999…).
SỨC SỐNG TIỀM TÀNG NƠI GIÁO PHẬN MỸ THO
Từ Saigon xuôi về miền Tây theo đường sông hoặc đường bộ, mọi người sẽ lần lượt đi qua nhiều địa danh tiếp giáp với thành phố thuộc giáo phận Mỹ Tho như Bến Lức, Gò Công, Đức Hòa- Đức Huệ…Và trước khi vượt qua cây cầu Mỹ Thuận nổi tiếng, hoặc từ một hướng khác qua phà Rạch Miễu, qua vùng Đồng Tháp Mười… để sang giáo phận Vĩnh Long, mọi người còn có thể tiếp cận với nhiều địa danh nổi tiếng khác như thị xã Tân An với ngôi nhà thờ kiểu dáng Á Đông nằm ven đường quốc lộ, Dòng Mến Thánh Giá Tân An, họ đạo Ba Giồng cổ xưa, thành phố Mỹ Tho với tòa giám mục và dòng Thánh Phaolô, họ đạo Kinh Cùng trong vùng nước nổi…
Ven đường hoặc trong thôn vườn, Mỹ Tho cũng có nhiều thay đổi nơi dáng vẻ với các ngôi nhà cao tầng, các biệt thự mới xây dựng, các nhà máy hiện đại…Cũng không khó để tìm gặp những hình ảnh như thế trong tôn giáo. Bên cạnh nhiều ngôi chùa mới, các thánh thất to đẹp là những thánh đường mới tôn tạo, trùng tu. Trong bối cảnh của ngày hôm nay, giáo phận Mỹ Tho cũng đang mở cửa và nhịp bước chung cùng với xã hội.
Đã 4 năm trôi qua kể từ ngày ĐGM Bùi Văn Đọc nhận nhiệm sở thay người tiền nhiệm, Đức Cha Anrê Nguyễn Văn Nam, nghỉ hưu do tuổi cao sức yếu. Bốn năm là một chặng hành trình ngắn nhưng cũng đã có không ít những dấu ấn của vị giám mục đương nhiệm.
Nơi vùng sâu vùng xa, ở nông thôn, nhiều người dễ dàng nhớ đến những công trình có sự tiếp tay của Tòa giám mục Mỹ Tho trong vài năm gần đây trên địa bàn tỉnh Tiền Giang như các giếng nước tầng sâu, trạm y tế, trường học tại huyện nghèo Tân Phước mới được thành lập; điểm ươm cây giống tại giáo xứ Ngũ Hiệp, cung cấp cây giống với gía hỗ trợ cho nhà vườn và người nông dân… Song song với nhiều công việc ngoài xã hội, Tòa giám mục cũng đã khởi động nhiều công việc sẽ có tầm ảnh hưởng về lâu dài trong đời sống tôn giáo của cộng đoàn giáo hữu địa phương. ĐGM Bùi văn Đọc cho biết: “ Nhiệm vụ chính yếu của một giám mục vẫn là việc chăm lo đời sống tinh thần cho đàn chiên của mình cùng với các cộng sự là linh mục tu sĩ, các đoàn thể giáo dân. Và để những công việc này được vận hành, không thể không nghĩ đến việc đào tạo nhân sự”.
Nói đến nhân sự, không thể không nhắc đến những chức việc nơi miệt vườn.
Trong những ngày ngược xuôi về giáo phận Mỹ Tho, tôi đã tìm đến Chợ Bưng. Giáo xứ Chợ Bưng nằm trong một vùng quê êm ả, cách ngã ba Trung Lương hơn chục cây số. Tham dự thánh lễ tại đây vào một buổi chiều thứ bảy, tôi ngạc nhiên về sức sống của một cộng đoàn nhỏ bé. Ngôi nhà thờ có tầm vóc chỉ bằng một nhà nguyện với sức chứa khoảng 300 người đã đón tiếp hơn trăm giáo hữu của mình. Trước lúc thánh lễ khởi đầu, cộng đoàn đã dành ra ít phút học giáo lý theo cách hỏi đáp của sách giáo lý Tân Định bản mới. Thánh lễ được cử hành một cách trang nghiêm, không bị náo động bởi nhiều hình ảnh thường gặp nơi thành phố, ở bên trong cũng như bên ngoài nhà thờ. Trong thánh lễ, ca đoàn chỉ vỏn vẹn mươi người hát cùng với cộng đoàn, cả phần đáp ca thường ngày. Qủa là dầy công phu. Khi tôi nói lên cảm nghĩ của mình về thánh lễ, linh mục Hà Văn Quận, cha sở họ đạo cho biết: “ Ca đoàn tự mầy mò tập hát cho nhau. Nhiều công việc khác trong họ đạo cũng thế, người giáo dân chung tay góp phần với một cung cách giản dị, không hề đỏm đáng”.
Sự chung tay góp phần của người giáo dân, nhất là tại các họ đạo vùng thôn quê, vùng sâu vùng xa nhiều khi chỉ là những công việc giản dị, nhỏ bé nhưng rất thiết thực. Có thể dễ dàng tìm kiếm đây đó những hình ảnh sinh động của đường hướng tông đồ giáo dân trong Giáo hội, hoặc sức sống tiềm tàng nơi những người tín hữu kể cả khi vắng bặt chủ chăn… nơi biết bao họ đạo hẻo lánh như thế.
Trong hàng ngũ giáo dân của các họ đạo Nam bộ ngày trước, mọi người hẳn đã quen tai với những chức việc như ông câu, ông biện. Ngày nay, những tên gọi này đã được thay thế bằng những tên khác theo cơ cấu của một giáo xứ được quy định trong Giáo luật, trong Quy chế HĐMVGX của các giáo phận. Liên quan đến vai trò của giáo dân, giáo phận Mỹ Tho cũng đã tiến hành soạn thảo bản Quy chế HĐMVGX sẽ được áp dụng trong thời gian trước mắt nơi giáo phận mình. Điều này cũng cho thấy phần nào sự quan tâm của đức tân giám mục đối với giáo dân trong những năm tháng khởi đầu công việc của một chủ chăn.
Quy chế HĐMVGX của giáo phận Mỹ Tho đã được Hội đồng Linh mục của giáo phận, đứng đầu là linh mục Trần Phước Cương, chánh sở Lương Hòa Hạ, soạn thảo xong vào giữa năm 2.003. Bản Quy chế gồm 4 chương-21 điều quy định cụ thể những công việc mục vụ giáo xứ; vai trò, thành phần, nhiệm kỳ và việc tuyển chọn vào HĐMVGX… được xem như một bước đi cần thiết giúp người giáo dân phát huy đúng mức vai trò của mình trong đời sống cộng đoàn.
Sự quan tâm này không chỉ dừng lại với bản Quy chế mà còn được thể hiện trong việc huấn luyện đội ngũ chức việc của các họ đạo. Ông Nguyễn Văn Gia, Chủ tịch HĐGX Chợ Bưng cho biết: “ Tôi tham dự đều đặn các khóa huấn luyện HĐMVGX hàng năm, từ năm 2.000, vàsau ba năm liên tiếp mới được TGM cấp giấy chứng nhận. Những khóa này giúp người giáo dân ý thức hơn về vai trò và nhiệm vụ của những chức việc trong họ đạo đồng thời cũng được bồi dưỡng thêm về giáo lý, về đời sống đạo ”.
Liên quan đến người giáo dân còn có những khóa bồi dưỡng dành cho giáo lý viên, ca trưởng của các ca đoàn..
Linh mục Giacôbê Hà Văn Xung, thư ký TGM Mỹ Tho cho biết: “ Những năm gần đây, các khóa huấn luyện, các lớp bồi dưỡng diễn ra đều đặn hàng năm, mỗi khóa kéo dài 5 ngày, với số lượng người tham dự khoảng 200. Mỗi giáo xứ gởi 2 học viên cho mỗi khoá. Trong năm 2003, khóa dành cho HĐMVGX đã diễn ra vào tháng 5 và khóa dành cho giáo lý viên diễn ra vào trung tuần tháng 7 vừa qua. Kế tiếp sẽ là lớp bồi dưỡng về thánh nhạc. Ngày nay các sinh hoạt như thế đã diễn ra một cách thuận lợi và chỉ tổ chức một lần cho tất cả các họ đạo thuộc địa bàn ba tỉnh. Ngân sách của giáo phận dành cho những công việc này cũng không phải là nhỏ và chính điều này cũng cho thấy tầm quan trọng của việc đào tạo người giáo dân trong bối cảnh hiện nay”.
Ở vào một cương vị khác nhưng linh mục đoàn của giáo phận cũng có nhiều dịp bồi bổ tinh thần trong một năm. Đây hiển nhiên là mối quan tâm hàng đầu của giáo phận vì các linh mục là những cộng sự viên gần gũi nhất với vị chủ chăn của mình và được giao phó những trọng trách nơi các cộng đoàn.
Ngày nay, nhiều giáo phận đã tổ chức các khóa thường huấn hàng năm. Giáo phận Mỹ Tho nhiều năm gần đây cũng vậy. Linh mục Giuse Nguyễn Tuấn Hải, một trong những linh mục trẻ nhất của giáo phận hiện là phó thư ký TGM cho biết: “ Tôi thụ phong linh mục năm 2002 và năm nay mới 29 tuổi. Tuy mới xa mái trường chủng viện, xa những năm tháng dài miệt mài học tập, nhưng tôi nghĩ các khóa thường huấn dành cho các linh mục, dù chỉ kéo dài một tuần lễ nhưng đem lại rất nhiều lợi ích, nhất là nơi lớp người trẻ như chúng tôi. Ở đây mọi người có thể tiếp thu nhiều đề tài chuyên đề xúc tích, nhiều kinh nghiệm và kiến thức của các nhà chuyên môn… Cụ thể tại khóa thường huấn năm rồi, giáo phận đã mời nữ tu Trần Thị Giồng, dòng Đức Bà đến trao đổi các vấn đề chuyên môn về tâm lý mục vụ”.
Ngoài các khóa thường huấn, các linh mục còn có dịp gặp gỡ, trao đổi kinh nghiệm qua các đợt tĩnh tâm thường niên của giáo phận, các buổi tĩnh tâm hàng tháng của các giáo hạt.
Việc đào tạo nhân sự của giáo phận Mỹ Tho còn được chăm chút bằng cách gửi các linh mục trẻ đi du học tại nước ngoài trong nhiều ngành đào tạo. Các linh mục Phạm Đăng Thiện, Lê Tấn Bảo đang theo học tại Roma; Nguyễn Thành Sang, Trần Quốc Hưng tại Pháp; Lê Minh Cảnh tại Úc; Phạm Bá Đương tại Bỉ; Bùi Văn Hoàn tại Philippines.
Về nhân sự, một khía cạnh quan trọng khác là ơn gọi. Chia sẻ mối ưu tư về vấn đề này, linh mục Nguyễn Văn Sáng, cha sở họ đạo An Tôn hạt Mỹ Tho nói rằng: “ Hiện nay, một trong những điều kiện tuyển sinh vào chủng viện tối thiểu là phải có bằng tú tài. Nơi các họ đạo vùng sâu vùng xa, điều này không phải là dễ dàng nhất là khi phải cộng thêm nhiều yếu tố khác liên quan đến ơn gọi”. Dù vậy, tình hình ơn gọi tại giáo phận Mỹ Tho hiện được xem là khả quan với số lượng 32 đại chủng sinh đã được tuyển chọn và 47 chủng sinh dự bị. Con đường đến với ơn gọi của nhiều thanh thiếu niên công giáo đã diễn ra muôn mầu muôn vẻ nhưng không kém phần sinh động.
Mai Văn Thượng, một chủng sinh dự bị mới ngoài tuổi hai mươi đang ở tại TGM cho biết: “ Gia đình tôi ở Ngũ Hiệp, một họ đạo thôn quê miệt Cai Lậy. Dù hoàn cảnh gia đình chật vật nhưng để theo đuổi con đường tu trì, tôi đã cố gắng học xong hệ trung học chuyên nghiệp, và riêng tôi có nhiều may mắn được phục vụ ở TGM với những công việc thường, ngày, được Đức Cha và quý cha tòa giám mục quan tâm nâng đỡ ơn gọi của tôi. Để có thể được tuyển chọn, các ứng sinh phải trải qua các cuộc sát hạch của giáo phận và sau cùng là thủ tục hành chánh ngoài xã hội. Hiện tôi đang tiến hành thủ tục hành chánh này”.
Những phác họa trong việc huấn luyện giáo dân, đào tạo hàng giáo sĩ của giáo phận Mỹ Tho, gắn với một chặng đường mới của vị giám mục đương nhiệm, đã phần nào giúp mọi người mường tượng về sức sống tiềm tàng của một giáo phận nơi cửa ngõ miền Tây. Nhìn rộng hơn ngoài xã hội, giáo phận Mỹ Tho cũng đã có nhiều bước đi hòa nhịp với các vùng nông thôn đang trên đường phát triển…
Trên chặng đường về, tôi lại thêm một lần xúc cảm trước công trình cầu Bến Lức đang trong giai đoạn hoàn thành, về ngôi nhà thờ Tân An lộng lẫy, và trong tầm nhìn bao quát là những vùng quê hiền hòa êm ả… Về giáo phận Mỹ Tho, chúng tôi chỉ mới đề cập được phần nào sự phong phú nơi vùng đất này và thầm mong ngày gặp lại.