Linh đạo Gia đình hướng về Văn hoá Sự sống Toàn diện (tiếp)
3. Đào tạo lương tâm và Ân sủng của Hôn nhân
110. Vai trò của lương tâm là không thể thiếu được trong linh đạo gia đình. Thiên Chúa đã in dấu vào con tim của mỗi người một luật lệ mà mỗi người phải tuân theo như là tiếng nói của Thiên Chúa - làm những gì tốt đệp và tránh xa những gì tội lỗi. Lương tâm nằm “trong tận đáy lòng của con người” và “trong thánh điện của con tim”. Lương tâm là quà tặng của Thiên Chúa cho người nam và người nữ để trở thành con người thực sự và trở thành những con người có kinh nghiệm về Thiên Chúa. Khi mỗi thành viên của gia đình theo lương tâm “được giúp đỡ bằng những quy tắc luân lý khách quan” (GS, 16), gia đình kết hợp trong tình yêu với thánh ý của chính Thiên Chúa. Sự hiệp thông với Thiên Chúa được củng cố. Nó hướng dẫn các gia đình trong việc tìm kiếm chung vì sự thật. Theo lương tâm, các thành viên trong gia đình không chỉ đơn thuần theo quan điểm phổ biến hoặc theo những khao khát và những mong muốn của chính bản thân họ. Đời sống và hành vi của họ được thống trị bởi Lời Chúa thông qua lương tâm của họ trong ánh sáng của quyền giáo huấn của Giáo Hội như là “người giải thích đích thực luật Thiên Chúa” (LG 50). Đặt biệt, điều này có ý nghĩa khi chúng ta thừa nhận rằng tội lỗi đã gây ra sự rối loạn trong tự do con người và ân sủng của Thiên Chúa là cần thiết để hướng dẫn lương tâm hướng đến điều tốt đẹp (GS 17). Nhưng trong thời đại ngày nay, với sự gia tăng của chủ nghĩa trần tục, Thiên Chúa trở thành những ý nghĩ đến muộn màng và Giáo Hội của Người trở thành một “tiếng gọi nơi hoang dã”. Vì lương tâm này đã được “làm cho phù hợp với luật của Thiên Chúa” trong đó “mang ánh sáng vào ý nghĩa của tình yêu vợ chồng, bảo vệ chúng và hướng chúng đến sự hoàn thiện con người thật sự” (LG 50). Để hình thành lương tâm ngay thằng, việc tuân theo luật Chúa là chiều kích cần thiết của linh đạo hôn nhân và linh đạo gia đình. Chắc chắn điều này mở rộng công việc của cha mẹ trong việc giáo dục con cái và hình thành trong chúng một lương tâm ngay thẳng.
111. Luôn luôn và trong tất cả mọi vấn đề, bình thường hay phi thường, sự đáng tin cậy, lòng nhân từ và sự biến đổi của Thiên Chúa hiện diện trong gia đình là một nguồn sức mạnh vững chắc trong cuộc hành trình hướng đến sự thánh thiện. Đức tin của chúng ta mách bảo chúng ta rằng vợ chồng Kitô giáo được “củng cố và được thánh hoá trách nhiệm và phẩm chất của họ bằng một bí tích đặc biệt, làm tròn vai trò hôn nhân và gia đình bằng hiệu năng của bí tích này, các cặp vợ chồng được thấm nhuần tinh thần của Đức Kitô và toàn bộ đời sống của họ được tràn đầy đức tin, niềm hy vọng và lòng khoan dung; vì thế họ tiến xa hơn nữa trong sự hoàn thiện chính bản thân họ và trong sự thánh hoá lẫn nhau, và họ cùng nhau diễn tả vinh quang Thiên Chúa” (LG 48). Trong lúc cầu nguyện hay làm việc, nhận thức sống động về ân sủng đặc biệt này của hôn nhân sẽ chắc chắc làm sản sinh hoa trái tinh thần và vật chất cho gia đình và sẽ luôn nhắc nhở gia đình sống trong sự hiện diện của Thiên Chúa Ba Ngôi.
4. Cầu nguyện, Mầu nhiệm Vượt qua và Bí tích Thánh Thể
112. Cầu nguyện là trung tâm của linh đạo này, “cầu nguyện bởi gia đình, cầu nguyện cho gia đình, và cầu nguyện với gia đình” (Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II. Thư gửi các Gia đình, số 4). Gia đình cần phải được khuyến khích và huấn luyện cầu nguyện thường xuyên như là một gia đình, và không chỉ trong các dịp đặc biệt như sinh nhật, hoặc các dịp kỷ niệm khác. Gia đình cầu nguyện để liên kết một cách sáng tạo các kinh nghiệm hằng ngày hiện diện trong gia đình với các giá trị của Tin Mừng. Đọc và suy niệm Lời Chúa như trong Kinh Nhật Tụng sẽ trở thành đặc trưng thường xuyên của gia đình cầu nguyện. Tương tự như thế, sùng kính Đức Mẹ Đồng Trinh Vinh Phúc của Thiên Chúa, Hoàng Hậu của Gia đình, đặc biệt là việc chiêm ngắm thường xuyên và cầu nguyện với kinh Mân Côi sẽ làm đời sống gia đình sinh nhiều hoa quả. Sáng tạo nên các hình thức cầu nguyện mới trong gia đình cũng như đổi mới nghi thức và lời kinh sùng kính mà họ đã quen thuộc sẽ là việc làm hữu ích. Điều khiến ta liên tưởng tới nhất là uy quyền thống trị của Thiên Chúa tình yêu là lời cầu nguyện mà Chúa Giêsu dạy cho gia đình Người về đức tin. Kinh Lạy Cha là lời cầu nguyện phổ quát đích thực và là lời cầu nguyện kiệt xuất nhất của gia đình mà Cha tối thượng là Thiên Chúa. Sùng kính Đức Maria, Hoàng Hậu của gia đình.
113. Một gia đình cầu nguyện có thể đồng hành với Chúa Thánh Thần, sống trong Chúa Thánh Thần, lưu lại trong Chúa Thánh Thần và theo Đức Kitô trong tín hữu người môn đệ. Lòng trung thành trong hôn nhân, sức mạnh của hôn nhân, khả năng của các cặp vợ chồng và con cái họ để đáp trả một cách tương xứng với những thách đố trong đời sống hàng ngày là những ân sủng của Chúa Thánh Thần ban qua lời cầu nguyện, mặc dù về cơ bản, chúng đã được tuôn đổ qua Bí tích Hôn nhân. “Đòi hỏi phải có lòng can đảm tột bậc để kiên định làm tròn trách nhiệm hôn nhân; vì thế, các các cặp vợ chồng sẽ cần đến ân sủng để sống đời sống thánh thiện, họ sẽ nhiệt tình thực thi tình yêu vững bền, quảng đại, sẵn sàng hy sinh và sẽ cầu xin điều đó trong lời cầu nguyện của họ” (LG, 49).
114. Cuối cùng, chúng ta phải nhận thức sâu sắc rằng trong khi vai trò thánh hoá của gia đình Kitô giáo là nền tảng của Bí tích Thánh tẩy và Bí tích Thêm Sức, thì vai trò thánh hoá đó lại tìm thấy “sự diễn đạt cao nhất nơi Bí tích Thánh Thể” (FC, 57) là sự hồi niệm của Cuộc Khổ Nạn, Cái Chết và Phục Sinh của Đức Kitô, Mầu Nhiệm Vượt Qua, nguồn gốc của ơn cứu độ của chúng ta. Như Đức Kitô đã trỗi dậy từ đau khổ và sự chết, cũng thế, qua Mầu Nhiệm Vượt Qua được bí tích hóa trong bí tích Thánh Thể, gia đình được tăng thêm sức mạnh để trỗi dậy từ những thử thách, lo âu, chán nản, thậm chí thất vọng trong đời sống hàng ngày - có rất nhiều loại “cái chết” mà đời sống hằng ngày trong hôn nhân và gia đình phải chịu đựng. Chắc chắn rằng niềm vui, niềm hy vọng, sự tha thứ, sự hoà giải và sức mạnh của các cặp gia đình họ đến từ Bí tích Thánh Thể.
115. Bí tích Thánh Thể tái hiện giao ước của tình yêu giữa Đức Kitô và Giáo Hội của Người. Vì thế, trong hy tế của Bí tích Thánh Thể người chồng và người vợ bắt gặp nguồn gốc của tình yêu giao ước nơi chính bản thân họ. ví lý do này, cả người vợ và người chồng sẽ không nhìn hy tế của Bí tích Thánh Thể chỉ đơn thuần là vấn đề bổn phận nhưng là việc cử hành bí tích, trong đó họ đối mặt với nguồn mạch bí tích của sự hiệp thông cũng như việc cử hành với con cái họ để đổi mới tình yêu hôn nhân và tình yêu giao ước. Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã nhắc nhở chúng ta: “Bí tích Thánh Thể tạo ra sự hiệp thông và dưỡng nuôi sự hiệp thông (Thông điệp Bí Tích Thánh Thể, số 40). Nơi Bí tích Thánh Thể, người chồng và người vợ cùng toàn thể gia đình họ cử hành mầu nhiệm kết hợp nên một trong Thân thể Đức Kitô và kết hợp nên một với nhau. Như Thánh Augustinô nói: “Nếu anh em là thân thể và chi thể của Người, thì anh em sẽ sẽ tìm thấy sự xếp đặt trên bàn của Chúa mầu nhiệm của chính anh em. Đúng vậy, anh em đón nhận chính mầu nhiệm của chính mình” (Sermo 272: PL 38, 1247, trích trong EE, 40). Trong bối cảnh này, thật đáng để ao ước cử hành Năm Gia đình hơn là Năm Thánh Thể từ tháng Mười năm 2004 đến tháng Mười năm 2005 để Gia đình có thể lưu ý trung thành hơn lời của Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II: “Gia đình phải là gia đình thực sự!”. Linh đạo của sự hiệp thông và người môn đệ cần cho các gia đình cũng chính là linh đạo Bí tích Thánh Thể, bao hàm mọi sự mà Bí tích Thánh Thể của Đức Kitô ngụ ý: tình yêu hoàn toàn tự từ bỏ mình, tình yêu hoàn toàn tự trao ban. Vì lý do này, việc cử hành Bí tích Thánh Thể phải là sự kiện gia đình với sự tham dự của tất cả thành viên gia đình, bao gồm trẻ con và trẻ sơ sinh [Nơi trẻ con thường xuyên có Thánh lễ của chính chúng bởi bản thân chúng, việc cử hành Thánh Lễ như là một sự kiện gia đình phải được thực hiện, ngay khi chỉ một lần một tháng, xem CBCK, IWP, trang 6)
(Hết phần E)
3. Đào tạo lương tâm và Ân sủng của Hôn nhân
110. Vai trò của lương tâm là không thể thiếu được trong linh đạo gia đình. Thiên Chúa đã in dấu vào con tim của mỗi người một luật lệ mà mỗi người phải tuân theo như là tiếng nói của Thiên Chúa - làm những gì tốt đệp và tránh xa những gì tội lỗi. Lương tâm nằm “trong tận đáy lòng của con người” và “trong thánh điện của con tim”. Lương tâm là quà tặng của Thiên Chúa cho người nam và người nữ để trở thành con người thực sự và trở thành những con người có kinh nghiệm về Thiên Chúa. Khi mỗi thành viên của gia đình theo lương tâm “được giúp đỡ bằng những quy tắc luân lý khách quan” (GS, 16), gia đình kết hợp trong tình yêu với thánh ý của chính Thiên Chúa. Sự hiệp thông với Thiên Chúa được củng cố. Nó hướng dẫn các gia đình trong việc tìm kiếm chung vì sự thật. Theo lương tâm, các thành viên trong gia đình không chỉ đơn thuần theo quan điểm phổ biến hoặc theo những khao khát và những mong muốn của chính bản thân họ. Đời sống và hành vi của họ được thống trị bởi Lời Chúa thông qua lương tâm của họ trong ánh sáng của quyền giáo huấn của Giáo Hội như là “người giải thích đích thực luật Thiên Chúa” (LG 50). Đặt biệt, điều này có ý nghĩa khi chúng ta thừa nhận rằng tội lỗi đã gây ra sự rối loạn trong tự do con người và ân sủng của Thiên Chúa là cần thiết để hướng dẫn lương tâm hướng đến điều tốt đẹp (GS 17). Nhưng trong thời đại ngày nay, với sự gia tăng của chủ nghĩa trần tục, Thiên Chúa trở thành những ý nghĩ đến muộn màng và Giáo Hội của Người trở thành một “tiếng gọi nơi hoang dã”. Vì lương tâm này đã được “làm cho phù hợp với luật của Thiên Chúa” trong đó “mang ánh sáng vào ý nghĩa của tình yêu vợ chồng, bảo vệ chúng và hướng chúng đến sự hoàn thiện con người thật sự” (LG 50). Để hình thành lương tâm ngay thằng, việc tuân theo luật Chúa là chiều kích cần thiết của linh đạo hôn nhân và linh đạo gia đình. Chắc chắn điều này mở rộng công việc của cha mẹ trong việc giáo dục con cái và hình thành trong chúng một lương tâm ngay thẳng.
111. Luôn luôn và trong tất cả mọi vấn đề, bình thường hay phi thường, sự đáng tin cậy, lòng nhân từ và sự biến đổi của Thiên Chúa hiện diện trong gia đình là một nguồn sức mạnh vững chắc trong cuộc hành trình hướng đến sự thánh thiện. Đức tin của chúng ta mách bảo chúng ta rằng vợ chồng Kitô giáo được “củng cố và được thánh hoá trách nhiệm và phẩm chất của họ bằng một bí tích đặc biệt, làm tròn vai trò hôn nhân và gia đình bằng hiệu năng của bí tích này, các cặp vợ chồng được thấm nhuần tinh thần của Đức Kitô và toàn bộ đời sống của họ được tràn đầy đức tin, niềm hy vọng và lòng khoan dung; vì thế họ tiến xa hơn nữa trong sự hoàn thiện chính bản thân họ và trong sự thánh hoá lẫn nhau, và họ cùng nhau diễn tả vinh quang Thiên Chúa” (LG 48). Trong lúc cầu nguyện hay làm việc, nhận thức sống động về ân sủng đặc biệt này của hôn nhân sẽ chắc chắc làm sản sinh hoa trái tinh thần và vật chất cho gia đình và sẽ luôn nhắc nhở gia đình sống trong sự hiện diện của Thiên Chúa Ba Ngôi.
4. Cầu nguyện, Mầu nhiệm Vượt qua và Bí tích Thánh Thể
112. Cầu nguyện là trung tâm của linh đạo này, “cầu nguyện bởi gia đình, cầu nguyện cho gia đình, và cầu nguyện với gia đình” (Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II. Thư gửi các Gia đình, số 4). Gia đình cần phải được khuyến khích và huấn luyện cầu nguyện thường xuyên như là một gia đình, và không chỉ trong các dịp đặc biệt như sinh nhật, hoặc các dịp kỷ niệm khác. Gia đình cầu nguyện để liên kết một cách sáng tạo các kinh nghiệm hằng ngày hiện diện trong gia đình với các giá trị của Tin Mừng. Đọc và suy niệm Lời Chúa như trong Kinh Nhật Tụng sẽ trở thành đặc trưng thường xuyên của gia đình cầu nguyện. Tương tự như thế, sùng kính Đức Mẹ Đồng Trinh Vinh Phúc của Thiên Chúa, Hoàng Hậu của Gia đình, đặc biệt là việc chiêm ngắm thường xuyên và cầu nguyện với kinh Mân Côi sẽ làm đời sống gia đình sinh nhiều hoa quả. Sáng tạo nên các hình thức cầu nguyện mới trong gia đình cũng như đổi mới nghi thức và lời kinh sùng kính mà họ đã quen thuộc sẽ là việc làm hữu ích. Điều khiến ta liên tưởng tới nhất là uy quyền thống trị của Thiên Chúa tình yêu là lời cầu nguyện mà Chúa Giêsu dạy cho gia đình Người về đức tin. Kinh Lạy Cha là lời cầu nguyện phổ quát đích thực và là lời cầu nguyện kiệt xuất nhất của gia đình mà Cha tối thượng là Thiên Chúa. Sùng kính Đức Maria, Hoàng Hậu của gia đình.
113. Một gia đình cầu nguyện có thể đồng hành với Chúa Thánh Thần, sống trong Chúa Thánh Thần, lưu lại trong Chúa Thánh Thần và theo Đức Kitô trong tín hữu người môn đệ. Lòng trung thành trong hôn nhân, sức mạnh của hôn nhân, khả năng của các cặp vợ chồng và con cái họ để đáp trả một cách tương xứng với những thách đố trong đời sống hàng ngày là những ân sủng của Chúa Thánh Thần ban qua lời cầu nguyện, mặc dù về cơ bản, chúng đã được tuôn đổ qua Bí tích Hôn nhân. “Đòi hỏi phải có lòng can đảm tột bậc để kiên định làm tròn trách nhiệm hôn nhân; vì thế, các các cặp vợ chồng sẽ cần đến ân sủng để sống đời sống thánh thiện, họ sẽ nhiệt tình thực thi tình yêu vững bền, quảng đại, sẵn sàng hy sinh và sẽ cầu xin điều đó trong lời cầu nguyện của họ” (LG, 49).
114. Cuối cùng, chúng ta phải nhận thức sâu sắc rằng trong khi vai trò thánh hoá của gia đình Kitô giáo là nền tảng của Bí tích Thánh tẩy và Bí tích Thêm Sức, thì vai trò thánh hoá đó lại tìm thấy “sự diễn đạt cao nhất nơi Bí tích Thánh Thể” (FC, 57) là sự hồi niệm của Cuộc Khổ Nạn, Cái Chết và Phục Sinh của Đức Kitô, Mầu Nhiệm Vượt Qua, nguồn gốc của ơn cứu độ của chúng ta. Như Đức Kitô đã trỗi dậy từ đau khổ và sự chết, cũng thế, qua Mầu Nhiệm Vượt Qua được bí tích hóa trong bí tích Thánh Thể, gia đình được tăng thêm sức mạnh để trỗi dậy từ những thử thách, lo âu, chán nản, thậm chí thất vọng trong đời sống hàng ngày - có rất nhiều loại “cái chết” mà đời sống hằng ngày trong hôn nhân và gia đình phải chịu đựng. Chắc chắn rằng niềm vui, niềm hy vọng, sự tha thứ, sự hoà giải và sức mạnh của các cặp gia đình họ đến từ Bí tích Thánh Thể.
115. Bí tích Thánh Thể tái hiện giao ước của tình yêu giữa Đức Kitô và Giáo Hội của Người. Vì thế, trong hy tế của Bí tích Thánh Thể người chồng và người vợ bắt gặp nguồn gốc của tình yêu giao ước nơi chính bản thân họ. ví lý do này, cả người vợ và người chồng sẽ không nhìn hy tế của Bí tích Thánh Thể chỉ đơn thuần là vấn đề bổn phận nhưng là việc cử hành bí tích, trong đó họ đối mặt với nguồn mạch bí tích của sự hiệp thông cũng như việc cử hành với con cái họ để đổi mới tình yêu hôn nhân và tình yêu giao ước. Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã nhắc nhở chúng ta: “Bí tích Thánh Thể tạo ra sự hiệp thông và dưỡng nuôi sự hiệp thông (Thông điệp Bí Tích Thánh Thể, số 40). Nơi Bí tích Thánh Thể, người chồng và người vợ cùng toàn thể gia đình họ cử hành mầu nhiệm kết hợp nên một trong Thân thể Đức Kitô và kết hợp nên một với nhau. Như Thánh Augustinô nói: “Nếu anh em là thân thể và chi thể của Người, thì anh em sẽ sẽ tìm thấy sự xếp đặt trên bàn của Chúa mầu nhiệm của chính anh em. Đúng vậy, anh em đón nhận chính mầu nhiệm của chính mình” (Sermo 272: PL 38, 1247, trích trong EE, 40). Trong bối cảnh này, thật đáng để ao ước cử hành Năm Gia đình hơn là Năm Thánh Thể từ tháng Mười năm 2004 đến tháng Mười năm 2005 để Gia đình có thể lưu ý trung thành hơn lời của Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II: “Gia đình phải là gia đình thực sự!”. Linh đạo của sự hiệp thông và người môn đệ cần cho các gia đình cũng chính là linh đạo Bí tích Thánh Thể, bao hàm mọi sự mà Bí tích Thánh Thể của Đức Kitô ngụ ý: tình yêu hoàn toàn tự từ bỏ mình, tình yêu hoàn toàn tự trao ban. Vì lý do này, việc cử hành Bí tích Thánh Thể phải là sự kiện gia đình với sự tham dự của tất cả thành viên gia đình, bao gồm trẻ con và trẻ sơ sinh [Nơi trẻ con thường xuyên có Thánh lễ của chính chúng bởi bản thân chúng, việc cử hành Thánh Lễ như là một sự kiện gia đình phải được thực hiện, ngay khi chỉ một lần một tháng, xem CBCK, IWP, trang 6)
(Hết phần E)