Lịch Sử Cộng Đồng Công Giáo Việt Nam Tại Vương Quốc Anh

Cộng Đồng Công Giáo Việt Nam tại Vương Quốc Anh được hình thành đầu năm 1980, nhưng đã được cưu mang vào cuối năm 1975, khi những người Việt Nam tị nạn đầu tiên được chính phủ Hoàng Gia Anh tiếp nhận từ các trại tị nạn Hồng - Kông, một số anh chị em Công Giáo, cựu nhân viên Tòa Đại Sứ Việt Nam Cộng Hòa và anh chị em sinh viên du học hoặc tu nghiệp tại Anh trước biến cố 30/4/75, đã tự động họp thành một nhóm để thăm viếng, ủũy lạo và giúp đỡ đồng bào tị nạn mới nhập cảnh, bất phân tôn giáo hay tín ngưỡng, trong tình tương thân tương ái.

Vào đầu tháng 12/75, Thánh Lễ đầu tiên bằng tiếng Việt do Linh Mục Mai Đình Thiên cử hành tại trung tâm tiếp cư Birkenhead, London. Ngài đã qua đời tại Manchester vì bệnh ung thư vào năm 1984. Kế đến Linh Mục Phao Lô Nguyễn Đình Ngát, thuộc Giáo Phận Sài Gòn đang du học tại Anh về nghành sinh ngữ. Sau khi tốt nghiệp không thể trở về nước, Ngài đã tự nguyện đến giúp đỡ đồng bào tị nạn được 3 tháng, sau đó ngài đã qua Bỉ và hiện nay là Cha Sở của một Giáo Xứ tại đó.

Tiếp theo là Linh Mục Augustino Nguyễn Đức Thụ, thuộc dòng tên Việt Nam du học tại Pháp và được gởi qua Anh tu nghiệp. Trong thời gian đó. Ngài đã dùng thì giờ rảnh rỗi đến giúp đỡ đồng bào tị nạn gần một năm. Sau khi mãn khóa tu nghiệp. Ngài đã được thuyên chuyển về Uùc Đại Lợi để làm việc Tông Đồ mục vụ cho đồng bào tị nạn tại đó.

Sau khi Cha Thụ rời khỏi Anh, Cha Maurice Nguyễn Văn Danh, thuộc dòng Benedictin ở Buckfast (Anh Quốc) cũng đến giúp cho đồng bào tị nạn được vài tháng và Ngài đã trở về lại dòng.

Sau đó đến Linh Mục Louis Nguyễn Văn Quy, thuộc dòng Chúa Cứu Thế Việt Nam (người đã sáng lập Trung Tâm Hoàn Lương cho trẻ em bụi đời ở Vũng Tàu, Việt Nam) đang lánh nạn tại Pháp, đã được một Dân Biểu Quốc Hội Anh mời sang để giúp đỡ cho trẻ em bụi đời tại đây. Trong thời gian đó. Ngài đã tận dụng thời giờ rảnh đến giúp đồng bào tị nạn. Tuy không được bao lâu, Ngài ngã bệnh và phải trở về Pháp lại. Trong suốt thời gian nêu trên, nhóm anh chị em Công Giáo có mặt trước biến cố 30/4/75 cũng như anh chị em mới đến tị nạn, luôn sát cánh và cộng tác với các Ngài qua cộng tác Mục Vụ cho đồng bào tị nạn trong tình tương thân tương ái. Sau khi Linh Mục Louis Nguyễn Văn Quy trở về Pháp thì không còn Linh Mục Việt Nam nào đảm trách việc Mục Vụ cho đồng bào tị nạn nữa.

Trước những khó khăn mà đồng bào Việt Nam tị nạn đang gặp phải, Tình Thương của Thiên Chúa bao la, đã không để cho con cái Ngài bơ vơ lạc lõng nơi quê người, nên Ngài đã gửi đến một vị chủ chăn khác từ Việt Nam qua, từng lăn lộn trong cảnh huống của người di cư lánh nạn, hiểu thấu nỗi thống khổ của người Việt tha hương, hầu có thể phục vụ cho họ một cách thiết thực hơn, đó là Đức Ông Phêrô Đào Đức Điềm, tuyên úy đương kim của Công Đồng Công Giáo Việt Nam tại vương Quốc Anh.

Sau khi đặt chân đến đất nước Anh không được bao lâu, Ngài nhận thấy đồng bào VN tị nạn đến Anh mỗi ngày mỗi gia tăng, nhu cầu cần thiết là phải có một trung tâm cho đồng bào có nơi hội họp đọc kinh cầu nguyện, tham dự Thánh Lễ, gặp gỡ nhau, giúp đỡ lẫn nhau để giữ vững niềm tin, bảo tồn Phong Tục Tập Quán Việt Nam, nên Ngài đã vận động với Giáo Quyền địa phương và một Trung Tâm Mục Vụ cho đồng bào Công Giáo Việt Nam trên toàn lãnh thổ nước Anh đã được thiết lập trong tổng Giáo Phận Birmingham vào đầu năm 1982. Trụ sở đặt tại số 12 Wyecliff Road, Birmingham.

Năm 1980 Anh Chị Em Công Giáo VN ở Anh Quốc trước ngày 30/4/75 cũng thiết lập được một Trung Tâm Mục Vụ nhỏ, do chị Emmanuel Nguyễn Thị Bắc thuộc dòng Đức Bà Lên Trời (Assumpta) và Đại Tá Lý Trọng Song (cựu Tùy Viên Quân Lực cạnh Toà Đại Sứ VNCH ở London, nay là Phó Tế Vĩnh Viễn) điều động dưới sự bảo trở của Tổng Giáo Phận Westminster, trụ sở đặt tại Dòng Assumpta, London. Trung Tâm được đặt tên “Lavang” và được duy trì cho đến đầu năm 1985. Vì nhu cầu công ăn việc làm, đa số đồng bào Việt Nam lũ lượt di cư về thủ đô London rất đông đảo mà Trung Tâm Mục Vụ La Vang lại quá nhỏ bé, nên Đức Ông Điềm lại vận động với Giáo Quyền địa phương để thiết lập một Trung Tâm khác trong Tổng Giáo Phận Southwark, phía Nam sông Thames, trụ sở đặt tại nhà thờ St. James the great vào Lễ Phục Sinh 1985. Vì thế, Trung Tâm La Vang được giải tán để sát nhập vào với Trung Tâm mới này.

Tuy nhiên, vì nhu cầu cần thiết có nơi để thờ phượng, có chỗ dạy giáo lý cho con em, có địa điểm tổ chức các nghi lễ dân tộc và cho mọi sinh hoạt của Giáo Dân khỏi bị lệ thuộc và phiền phức về thời giờ nhất là khía cạnh tự do độc lập, nên Đức Ông Điềm đã vận động với Tổng Giáo Phận Westminster, xin một trung tâm khác khả dỉ có đầy đủ tiện nghi cho việc mục vụ hơn. Do đó Trung Tâm Mục Vụ với tước hiệu Nữ Vương Các Thánh Tự Đạo Việt Nam được hình thành và tọa lạc tại 130 Poplar High St, London E14. Nhờ đó Chúa và lòng hảo tâm của anh chị em Công Giáo, kẻ góp của, người góp công, sau một thời gian ngắn tu bổ và tân trang, đã được Đức Giám Mục phụ tá Tổng Giáo Phận Westminster đến cắt băng khánh thành ngày 20/02/1994. Trung Tâm mới này, ngoài các tiện nghi khác, có một hội trường có thể chứa được 300 người, vừa làm nguyện đường vừa làm nơi sinh hoạt cho giáo dân.

Tuy nhiên, trung tâm mục vụ Nữ Vương các Thánh Tử Đạo Việt Nam nói trên, mặc dù có nhiều tiện nghi tối thiểu cho việc mục vụ, nhưng vẫn chưa phải là nơi thờ phượng Chúa một cách xứng đáng và vẫn còn chật chôi với số giáo dân mỗi ngày mỗi gia tăng, nên Đức Ông Điềm vời tài ngoại giao khéo léo đã xin một trung tâm khác. Sau khi điều nghiên và quan sát kỷ lưởng sinh hoạt của cộng đồng Công Giáo Việt-Nam London, Tổng Giáo Phận Westminster đã cấp cho cộng đoàn Công Giáo Việt Nam London một trung tâm mới tọa lạc tại số 117, Bow Common Lane, London E3 4AU, gồm có một thánh đường khang trang đẹp đẽ có thể chứa được 500 người, mội hội trường có thể chứa được 300 người, một nhà xứ với 4 phòng ngủ và các tiện nghi khác.

Thánh lễ Việt-Nam đầu tiên được cử hành tại nhà thờ mới này vào ngày 22/7/2001 và được chính thức khai trương ngày 02/09/01, nhân lễ kính các thánh Tử Đạo Việt Nam, do Đức Ông Keith Barthrop phụ tá Tổng Giám Mục Westminster chủ sự, người đã có công rất lớn trong việc vận động cho cộng đoàn Công Giáo Việt-Nam có được trung tâm mới này.

Vì thế mà trung tâm Mục Vụ Nữ Vương các thánh Tử Đạo Việt-Nam Poplar trở thành trung tâm dạy giáo lý và tiếng Việt cho con em Việt-Nam và nơi sinh hoạt cho các đoàn thể và hội đoàn.

Tổng số người Việt-Nam tại Anh Quốc khoảng chừng 25,000 người, trong số đó cỏ khoảng 4,000 người Công Giáo sống rải rác trên khắp nước Anh. Đa số tụ tập về hai cộng đoàn lớn nhất là London và Birmingham. Số còn lại rải rác trong các cộng đoàn nhỏ trong các tỉnh lẻ như Manchester, Nottingham, Northampton, Essex, Portsmouth, Hampton Court. Ngoài ra trung tâm mục vụ Công Giáo Việt Nam Anh Quốc còn kiêm luôn việc mục vụ cho người Việt-Nam lánh nạn tại Aùi Nhĩ Lan nữa. (xin xem bản đồ đính kèm).

Hàng giáo sỹ Việt-Nam tại Anh quốc gồm có 15 Linh Mục:

1. 12 linh mục phục vụ cho người bản xứ, trong số đó có 4 linh mục chính xứ.

2. 3 linh mục phục vụ cho người Việt-Nam.

3. 1 phó tế vĩnh viễn phục vụ cho người Việt-Nam.

4. 7 Chủng sinh

5. 3 Nam tu sĩ

6. 6 Nữ tu sĩ

Tất cả các cộng đoàn công giáo Việt-Nam tại Anh Quốc đều có ban đại diện. Riêng hai cộng đoàn London và Birmingham có thêm các hội đoàn Công Giáo Tiến Hành như:

1. Hội đồng Giáo xứ,

2. Đạo Binh Đức Mẹ (Legio)

3. Ban giúp lễ,

4. Phong trào thăng tiến hôn nhân,

5. Hội tôn vương,

6. Ca đoàn

7. Phong trào linh thao,

8. Ban giáo lý và Việt ngữ.

9. Hội Thanh Niên Công Giáo.

Có khoảng 30% giới trẻ tham dự sinh hoạt cộng đoàn, 5% người trẻ vào Đại Học, 50% người lớn có việc làm, 2% đôi vợ chồng ly dị.

Hằng năm, các cộng đoàn Công Giáo Việt-Nam thường tham gia các sinh hoạt chung với các giáo xứ địa phương, đặc biệt với các lễ lạc có tầm vóc quốc gia như các thánh lễ quốc tế.

Cơ cấu tổ chức mục vụ của Giáo Hội Công Giáo Anh Quốc cũng như tổ chức của Giáo Hội Hoàn Vũ, chỉ khác một điều, là sau Cộng Đồng Vaticano II, họ có thêm một ủy ban Đại Kết (Ecumenism anh interfaith) để tiến tới việc hiệp nhất.

Vương Quốc Anh gồm có 4 Bang: England, Wales, Scotland và North Ireland. Nhưng về phương diện Giáo Hội thì bang Scotland có Hội Đồng Giám Mục riêng biệt với hai Bang England và Wales. Riêng về bang N. Ireland thì trực thuộc Giáo Hội của Ireland.

Sau đây là sơ đồ các Giáo tỉnh và Giáo Phận của hai Bang England và Wales:

1. Giáo tỉnh Liverpool

- Tổng Giáo Phận Liverpool

- Giáo Phận Hexham & Newcastle

- Giáo Phận Lancaster

- Giáo Phận Leeds

- Giáo Phận Middlesbrough

- Giáo Phận Salford

- Giáo Phận Hallam

2. Giáo tỉnh Birmingham

- Tổng Giáo Phận Birmingham

- Giáo Phận Shrewsbury

- Giáo Phận Clifton

3. Giáo tỉnh Cardiff

- Tổng Giáo Phận Cardiff

- Giáo Phận Wrexham

- Giáo Phận Menevia

4. Giáo tỉnh Westminster

- Tổng Giáo Phận Westminster

- Giáo Phận Nottingham

- Giáo Phận Northampton

- Giáo Phận East Anglia

- Giáo Phận Brentwood

5. Giáo tỉnh Southwark

- Tổng Giáo Phận Southwark

- Giáo Phận Arundel & Brighton

- Giáo Phận Porthsmouth

- Giáo Phận Plymouth

Chủ tịch Hội Đồng Giám Mục của England và Wales, là đương kim Hồng Y Cormac Murphy-O’Connor, Tổng Giám Mục Tổng Giáo Phận Westminster.