Tin Mừng Chúa Kitô đã được rao truyền tại Việt Nam trong 470 năm qua. Kết quả khả quan hơn so với tại các nước Á Châu khác, trừ Phi Luật Tân, song cũng chỉ đạt 7% dân số tin theo đạo Chúa.
Trong hơn 4 thế kỉ qua, nếu người Công Giáo Việt Nam đã tích cực đóng góp được nhiều thành quả tốt đẹp cho quê hương đất nước trên nhiều phương diện khác nhau, thì lịch sử Công Giáo Việt Nam cũng có những trang đẫm máu và nước mắt. Cho tới nay, trong nước cũng như ngoài nước vẫn có những người tiếp tục lên án Giáo hội Công Giáo Việt Nam với nhiều thứ tội. Ở đây đặt ra một câu hỏi lớn:
Tại sao việc rao giảng Tin Mừng ở nước ta đã gặp nhiều khó khăn đến thế? Tại sao đã hơn 4 thế kỉ mà Kitô giáo nhất là Công Giáo vẫn còn bị một số thành phần dân tộc coi là ngoại lai?
Năm nay, nhân dịp Giáo Hội Việt Nam mừng 400 năm truyền giáo và công bố Năm Thánh Truyền Giáo, VietCatholic xin được ghi lại đây những kinh nghiệm, nhận định, quan điểm của chính các Đức Giám Mục Việt Nam, những người đang có trách vụ hướng dẫn Giáo Hội Việt Nam tiến bước trong ngàn năm thứ ba của Giáo Hội, để chúng ta cùng suy tư và tìm ra những cách thế hữu hiệu hầu đáp ứng cho những đòi hỏi và thách độ hiện tại của Giáo Hội Việt Nam.
Đã có những cố gắng trả lời cho câu hỏi được nêu trên, nhưng đặc biệt hơn cả là tiếng nói chính thức của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam tại Thượng Hội Đồng Giám Mục Á Châu tổ chức tại Vatican từ 19 tháng 4 đến 14 tháng 5 năm 1998.
Hội Đồng Giám Mục Việt Nam đã trả lời: nguyên do chính yếu những khó khăn gặp phải trong việc loan báo Tin Mừng tại Á châu nói chung và tại Việt Nam nói riêng là sự VA CHẠM VĂN HÓA và CÁCH THẾ RAO GIẢNG TIN MỪNG TRONG MÔI TRƯỜNG CỦA NGƯỜI VIỆT NAM
Trong bản trả lời cho những câu hỏi của Vatican để đúc kết lên tài liệu quan trọng "Giáo Hội tại Châu Á" (Ecclesia in Asia), Hội Đồng Giám Mục Việt Nam đã trình bầy về kinh nghiệm truyền giáo tại Việt Nam trong 400 năm qua và nêu lên những thành quả cũng như những thiếu sót trong việc hội nhập Kitô giáo vào lòng dân tộc, trong đó nhấn mạnh đến những phạm trù kinh viện thần học và triết học Tây Phương được đề cao, mà không sử dụng được chính những gì đã tiềm tàng trong truyền thống các tôn giáo của Á Châu vốn sẵn ăn sâu vào tâm khảm dân Việt. Thêm vào đó, các Giám Mục Việt Nam cũng nêu lên những ưu điểm sẵn có của người Việt Nam là lòng hiếu thảo, tình gia đình, tinh thần đại đồng, nếp sống hài hòa, sự bao dung (ngay cả quan niệm về Thượng Đế), một xã hội nghèo luôn sẵn sàng chia cơnm xẻ áo... đó là mảnh đất mầu mỡ sẵn sàng cho việc rao giảng Tin Mừng Đức Kitô.
Do đó, các Đức Giám Mục Việt Nam đã khẳng định một quan điểm có thể nói là cách mạng và mở đầu cho một tầm nhìn mới là "Chúa Giêsu cũng là người Á Châu" và khuyến khích phát triển và mở ra một căn bản thần học Á châu về Chúa Giêsu và Giáo Hội, gần gũi với tâm hồn và truyền thống đạo đức tôn giáo của Á châu hơn. Một nền Thần Học Á châu như vậy không những chỉ là về hình thức là dùng những phạm trù ngôn ngữ triết học sẵn có, không xa lạ, mà còn cả về cách trình bày nội dung sứ điệp Ơn Cữu Rỗi vẫn đã sẵn có trong lòng người Việt từ bao thế hệ. Các Đức Giám Mục Việt Nam đề nghị như sau:
"Chúng tôi nghĩ nên có một nền Kitô học Châu Á và một nền Thần Học Châu Á mang một sắc thái nhân bản và hiện sinh hơn."
"Cùng với một nền Kitô học và Thần học như vậy, cũng cần phải xây dựng một Hội Thánh như một gia đình con cái Thiên Chúa, hơn là phẩm trật với những cơ chế và pháp luật kiện toàn."
Một điểm mà Các Đức Giám Mục VN nhấn mạnh đến là vai trò của giáo dân và nữ tu trong công tác truyền giáo ngày hôm nay:
"Nhà 'truyền giáo' Việt Nam hôm nay thường là giáo dân, đặc biệt là nữ tu. Cũng như trong thời đầu của Giáo Hội tại đây, và giống như thời Giáo Hội sơ khai ở Giêrusalem, chính giáo dân là những người đầu tiên đã đem Tin Mừng ra khỏi Giêrusalem (x. Cv 11, 19-21). Ngày nay, giáo dân và nữ tu, và cả giới trẻ nữa, đang âm thầm làm chứng cho Ðức Giêsu ở khắp mọi miền đất nước chúng tôi. Vì vậy, chúng tôi mong muốn cho công lao của họ được nhìn nhận, và việc làm của họ phải được nâng đở khuyến khích."
Những quan điểm chủ yếu này được nhận ra rõ nét qua các tài liệu làm việc của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam và những bài tham luận của các ngài đọc tại Thượng Hội Đồng Giám Mục Á Châu:
Chúng tôi tin chắc rằng, nếu càng nhiều người Công Giáo Việt Nam thấm nhuần được tư tưởng của các vị chủ chăn nêu trên thì việc làm chứng, việc rao giảng Tin Mừng Chúa Kitô cho anh em đồng bào mình sẽ càng được êm ái tốt đẹp hơn, hữu hiệu hơn, và nếu anh em mình chưa tin theo như mình thì cũng không ghét bỏ, thù oán gì mình. Trong đại gia đình dân tộc, mọi người được sống trong yêu thương đùm bọc lẫn nhau, không khước từ, loại bỏ nhau.
Trong tinh thần cảm thông này, cơ quan thông tấn xã VietCatholic thấy khẩn thiết phải phổ biến rộng rãi quan niệm của Hội Ðồng Giám Mục Việt Nam nên mỗi ngày sẽ cho đăng một bài tham luận của một Ðức Giám Mục đã được trình bày trong Thượng Hội Ðồng Giám Mục Á Châu để mọi người có tài liệu tham chiếu trong khi thi hành công việc rao giảng Tin Mừng Chúa Kitô.
Trong hơn 4 thế kỉ qua, nếu người Công Giáo Việt Nam đã tích cực đóng góp được nhiều thành quả tốt đẹp cho quê hương đất nước trên nhiều phương diện khác nhau, thì lịch sử Công Giáo Việt Nam cũng có những trang đẫm máu và nước mắt. Cho tới nay, trong nước cũng như ngoài nước vẫn có những người tiếp tục lên án Giáo hội Công Giáo Việt Nam với nhiều thứ tội. Ở đây đặt ra một câu hỏi lớn:
Tại sao việc rao giảng Tin Mừng ở nước ta đã gặp nhiều khó khăn đến thế? Tại sao đã hơn 4 thế kỉ mà Kitô giáo nhất là Công Giáo vẫn còn bị một số thành phần dân tộc coi là ngoại lai?
Năm nay, nhân dịp Giáo Hội Việt Nam mừng 400 năm truyền giáo và công bố Năm Thánh Truyền Giáo, VietCatholic xin được ghi lại đây những kinh nghiệm, nhận định, quan điểm của chính các Đức Giám Mục Việt Nam, những người đang có trách vụ hướng dẫn Giáo Hội Việt Nam tiến bước trong ngàn năm thứ ba của Giáo Hội, để chúng ta cùng suy tư và tìm ra những cách thế hữu hiệu hầu đáp ứng cho những đòi hỏi và thách độ hiện tại của Giáo Hội Việt Nam.
Đã có những cố gắng trả lời cho câu hỏi được nêu trên, nhưng đặc biệt hơn cả là tiếng nói chính thức của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam tại Thượng Hội Đồng Giám Mục Á Châu tổ chức tại Vatican từ 19 tháng 4 đến 14 tháng 5 năm 1998.
Hội Đồng Giám Mục Việt Nam đã trả lời: nguyên do chính yếu những khó khăn gặp phải trong việc loan báo Tin Mừng tại Á châu nói chung và tại Việt Nam nói riêng là sự VA CHẠM VĂN HÓA và CÁCH THẾ RAO GIẢNG TIN MỪNG TRONG MÔI TRƯỜNG CỦA NGƯỜI VIỆT NAM
Trong bản trả lời cho những câu hỏi của Vatican để đúc kết lên tài liệu quan trọng "Giáo Hội tại Châu Á" (Ecclesia in Asia), Hội Đồng Giám Mục Việt Nam đã trình bầy về kinh nghiệm truyền giáo tại Việt Nam trong 400 năm qua và nêu lên những thành quả cũng như những thiếu sót trong việc hội nhập Kitô giáo vào lòng dân tộc, trong đó nhấn mạnh đến những phạm trù kinh viện thần học và triết học Tây Phương được đề cao, mà không sử dụng được chính những gì đã tiềm tàng trong truyền thống các tôn giáo của Á Châu vốn sẵn ăn sâu vào tâm khảm dân Việt. Thêm vào đó, các Giám Mục Việt Nam cũng nêu lên những ưu điểm sẵn có của người Việt Nam là lòng hiếu thảo, tình gia đình, tinh thần đại đồng, nếp sống hài hòa, sự bao dung (ngay cả quan niệm về Thượng Đế), một xã hội nghèo luôn sẵn sàng chia cơnm xẻ áo... đó là mảnh đất mầu mỡ sẵn sàng cho việc rao giảng Tin Mừng Đức Kitô.
Do đó, các Đức Giám Mục Việt Nam đã khẳng định một quan điểm có thể nói là cách mạng và mở đầu cho một tầm nhìn mới là "Chúa Giêsu cũng là người Á Châu" và khuyến khích phát triển và mở ra một căn bản thần học Á châu về Chúa Giêsu và Giáo Hội, gần gũi với tâm hồn và truyền thống đạo đức tôn giáo của Á châu hơn. Một nền Thần Học Á châu như vậy không những chỉ là về hình thức là dùng những phạm trù ngôn ngữ triết học sẵn có, không xa lạ, mà còn cả về cách trình bày nội dung sứ điệp Ơn Cữu Rỗi vẫn đã sẵn có trong lòng người Việt từ bao thế hệ. Các Đức Giám Mục Việt Nam đề nghị như sau:
"Chúng tôi nghĩ nên có một nền Kitô học Châu Á và một nền Thần Học Châu Á mang một sắc thái nhân bản và hiện sinh hơn."
"Cùng với một nền Kitô học và Thần học như vậy, cũng cần phải xây dựng một Hội Thánh như một gia đình con cái Thiên Chúa, hơn là phẩm trật với những cơ chế và pháp luật kiện toàn."
Một điểm mà Các Đức Giám Mục VN nhấn mạnh đến là vai trò của giáo dân và nữ tu trong công tác truyền giáo ngày hôm nay:
"Nhà 'truyền giáo' Việt Nam hôm nay thường là giáo dân, đặc biệt là nữ tu. Cũng như trong thời đầu của Giáo Hội tại đây, và giống như thời Giáo Hội sơ khai ở Giêrusalem, chính giáo dân là những người đầu tiên đã đem Tin Mừng ra khỏi Giêrusalem (x. Cv 11, 19-21). Ngày nay, giáo dân và nữ tu, và cả giới trẻ nữa, đang âm thầm làm chứng cho Ðức Giêsu ở khắp mọi miền đất nước chúng tôi. Vì vậy, chúng tôi mong muốn cho công lao của họ được nhìn nhận, và việc làm của họ phải được nâng đở khuyến khích."
Những quan điểm chủ yếu này được nhận ra rõ nét qua các tài liệu làm việc của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam và những bài tham luận của các ngài đọc tại Thượng Hội Đồng Giám Mục Á Châu:
- Bản Trả Lời của các giáo phận Việt Nam cho Bản Câu Hỏi ‘Lineamenta’(tức là Bản Tường Trình của Giám Mục cho Đức Giáo Hoàng cứ 4 năm một lần khi đến Roma thăm Mộ Hai Thánh Tông Đồ Phêrô và Phaolô)
- Bản Góp Ý của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam về Lineamenta
- Phát biểu của Đức Hồng Y Phạm Đình Tụng: Những Ưu Tiên Của Công Việc Rao Giảng Phúc Âm Tại Á Châu
- Phát biểu của Đức cha Nguyễn Văn Hòa: Kitô Học, Giáo Hội Học Và Truyền Giáo Học
- Phát biểu của Đức Tổng giám mục Nguyễn Như Thể: Việc Hội Nhập Văn Hóa Trong Bối Cảnh Tôn Kính Tổ Tiên Và Rao Giảng Phúc Âm Tại Việt Nam
- Phát biểu của Đức cha Nguyễn Sơn Lâm: Việc Hội Nhâp Văn Hóa.
- Phát biểu của Ðức Cha Lê Phong Thuận: Nâng cao đời sống con người trong khung cảnh sứ mạng yêu thương và phục vụ.
- Phát Biểu của Ðức Cha Bùi Tuần: Một chứng từ góp vào Thượng Hội Ðồng Giám Mục Á Châu
- Phát biểu của Ðức Cha Nguyễn Văn Nhơn: Sứ mạng yêu thương và phục vụ giữa những người nghèo.
- Phát biểu của Ðức Cha Nguyễn Văn Sang: Sự thực hành đức tin của các tín hữu Việt Nam tại các vùng châu thổ sông Hồng
- Phát biểu của Ðức Hồng Y Nguyễn Văn Thuận. Sự dấn thân của Giáo Hội phục vụ cho nhân quyền
- Tài liệu có liên quan: Cuộc thảo luận của các nghị phụ và bài phát biểu của các Ðức giám mục Nhât Bản, v.v.
Chúng tôi tin chắc rằng, nếu càng nhiều người Công Giáo Việt Nam thấm nhuần được tư tưởng của các vị chủ chăn nêu trên thì việc làm chứng, việc rao giảng Tin Mừng Chúa Kitô cho anh em đồng bào mình sẽ càng được êm ái tốt đẹp hơn, hữu hiệu hơn, và nếu anh em mình chưa tin theo như mình thì cũng không ghét bỏ, thù oán gì mình. Trong đại gia đình dân tộc, mọi người được sống trong yêu thương đùm bọc lẫn nhau, không khước từ, loại bỏ nhau.
Trong tinh thần cảm thông này, cơ quan thông tấn xã VietCatholic thấy khẩn thiết phải phổ biến rộng rãi quan niệm của Hội Ðồng Giám Mục Việt Nam nên mỗi ngày sẽ cho đăng một bài tham luận của một Ðức Giám Mục đã được trình bày trong Thượng Hội Ðồng Giám Mục Á Châu để mọi người có tài liệu tham chiếu trong khi thi hành công việc rao giảng Tin Mừng Chúa Kitô.