LOS ANGELES -- Tuần trước đây chúng tôi thông báo và xin sự cộng tác của các linh mục, nam nữ tu sĩ về cuốn Tài Liệu Công Đồng Vatican II, sau đó chúng tôi nhận được rất nhiều sự đáp ứng từ phía các linh mục và tu sĩ ở Việt Nam, và một số giáo dân sẵn sàng cộng tác nếu cần. Có vài linh mục giáo sư đại chủng viện đã gửi cho chúng tôi một số những sắc lệnh về Công Đồng đã được đánh máy sẵn. Chúng tôi xin chân thành cám ơn sự nhiệt tình và sự khuyến khích của tất cả 1úi vị.
Đặc biệt, ngày hôm nay 3-3-2004, chúng tôi nhận được thư hồi đáp của Linh mục Antôn Nguyễn Ngọc Sơn là Thư Ký Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, và đồng thời cũng đang được Ủy Ban Giám Mục (Việt Nam) về Giáo Lí Đức Tin giao phó trách nhiệm làm Trưởng Ban duyệt lại Bản dịch cuốn Thánh Công đồng Chung Vaticanô II cho hoàn chỉnh. Và Cha Sơn cho biết trong vài tháng nữa sẽ hoàn thành xong phần đánh máy trọn tài liệu Công Đồng Vatican II. Chúng tôi sẽ cộng tác với Cha Anton Nguyễn Ngọc Sơn để thảo chương Tài Liệu này vào máy điện toán cho việc tra cứu và sử dụng được dễ dàng cho mọi người.
Nhân dịp này, Cha Antôn Sơn, cũng cho biết qua về một vài nét lịch sử, những công việc mà Cha Sơn với tư cách là Trưởng Ban duyệt lại Bản Dịch Tài Liệu Công Đồng Vatican II đã hoàn thành trong những năm tháng qua.
Nhận thấy đây báo cáo của Cha Sơn là một tài liệu rất qúi hóa, cho thấy được phần nào sự quan tâm và đường lối làm việc rất nghiêm chỉnh của các Ban Ngành trong Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, nên chúng tôi xin mạn phép cho trích đăng những nét chính mà Ủy Ban đã hoàn thành và những gì Ủy Ban đang thực hiện.
Trong thư của Ủy Ban Giám Mục về Giáo Lí Đức Tin gửi cho các giám mục và các linh mục trong Ủy Ban, Cha Antôn Sơn viết như sau:
Ngày 12-12-2002, các Đức cha và Quý cha của Uỷ ban Giám mục về Giáo lí Đức tin hiện diện trong buổi họp tại Trung tâm Công giáo đã đề nghị con làm Trưởng Ban duyệt lại bản dịch cuốn Thánh Công đồng Chung Vaticanô II của phân khoa Thần học Giáo hoàng Học viện Đà Lạt. Con đã nhận nhiệm vụ và xin trình lên Quý Đức cha và Quý cha một vài nét lịch sử, những công việc trong mấy tháng qua và trong thời gian tới.
1. Điểm lại một vài nét lịch sử
Bộ Thánh Công đồng Chung Vaticanô II do Giáo hoàng Học viện xuất bản được Cha Urutia (S.J.) làm Trưởng Ban Dịch thuật. Ban này quy tụ một số giáo sư và sinh viên phân khoa Thần học để cùng phối hợp làm việc. Hầu hết các cha giáo sư trong phân khoa đều có mặt và viết bài giới thiệu, chú giải, chú thích các văn kiện. Các ngài thường viết bằng tiếng Pháp, các sinh viên dịch sang tiếng Việt. Phần dịch các văn kiện Công đồng là do các cha và sinh viên cùng làm dựa trên bản Latinh (Enchiridion Vaticanum) và bản Pháp ngữ (Editions du Centurion 1967, Paris). Lúc đó đã có bản dịch tiếng Việt của Senatus, xuất bản bản năm 1967.
Sau 3 năm làm việc miệt mài, Giáo hoàng Học việc Đà Lạt đã xuất bản cuốn Thánh Công đồng Chung Vaticanô II vào tháng 9-1972, do Công ti In Nguyễn Bá Tòng in 5.000 cuốn. Sách dày 1.142 trang, khổ 14 x 20 cm, ngoài các văn kiện chính, còn có Bản Phân tích Chủ đề gồm 85 trang. Sách được đông đảo quần chúng đón nhận và xem đó là một bản dịch có giá trị.
Sau khi phát hành và xin ý kiến của độc giả về bản văn, phân khoa Thần học Giáo hoàng Học viện Đà Lạt đã nhận được nhiều thư phản hồi, nêu ý kiến sửa chữa một số điểm về ý và văn từ. Phân khoa đã lập một Ban Hiệu đính do Cha Urutia đứng đầu. Chúng con đã đối chiếu các đề nghị với nguyên bản và sửa thêm khoảng hơn 400 chỗ chuẩn bị cho lần tái bản đầu tiên.
Lần in thứ hai này, thay vì in thành một cuốn như cũ, nhiều nơi đề nghị in rời thành 6 tập để thuận tiện trong việc học hỏi và nghiên cứu. Vì thế, tháng 6-1974, Công ti In Nguyễn Bá Tòng đã tái bản theo đề nghị trên. Số lượng mỗi cuốn 2.000 cho đợt đầu. Tuy nhiên, do tình hình chiến tranh căng thẳng lúc đó, nên hầu hết các linh mục, tu sĩ chỉ biết đến bản in lần thứ nhất với một số khuyết điểm cần sửa đổi chứ không biết đến bản in lần hai.
Tháng 8-1975, Đức Tổng Giám mục Phaolô Nguyễn Văn Bình đã làm đơn xin Bộ trưởng Bộ Văn hoá Thông tin, lúc đó là ông Nguyễn Văn Hiếu, cho phép tái bản cuốn Thánh Công đồng Chung Vaticanô II của Giáo hoàng Học viện và giao cho con nhiệm vụ sửa chữa. Chúng con lập một ban để duyệt xét lại toàn bộ tập sách này và thêm hơn 700 điểm khác về nội dụng và văn từ; làm thêm Bản Mục lục phân tích chủ đề dịch theo Table Analytique của Nhà Xuất bản Centurion; thêm Bản mục lục nguồn trích dẫn, và Vaticanô II tự trích dẫn; thêm Các Sứ điệp Công đồng. Bản thảo đã được đánh máy và sắp chữ trên phim bằng hệ thống máy Monotype Filmsetter của Công ti In Nguyễn Bá Tòng từ năm 1975-1977. Sách gồm 1.371 trang, khổ 14x20cm.
Do không xin được phép in ở Việt Nam nên bản phim đã được gửi sang Hoa Kỳ và Cha Nguyễn Thanh Bình ở Texas luc đó đã in cuốn sách này tại Hoa Kỳ vào năm 1985, số lượng 3.000 cuốn, chia thành 2 tập. Tập I gồm phần Văn kiện Công đồng và các phần nhỏ khác, tập II gồm phần Mục lục phân tích chủ đề gồm 444 trang. Bản in lần thứ ba này hầu như chỉ được biết ở Hoa Kỳ chứ chưa có tại Việt Nam. Năm 1988, Đức Hồng Y Trịnh Văn Căn có nhận được vài chục cuốn và đã tặng cho một số linh mục ở miền Bắc. Tại miền Nam, sau đó có thấy xuất hiện bản photocopy và phổ biến cho một ít linh mục, tu sĩ.
Trong bản in lần thứ ba này chúng con đã sửa chữa một số từ như công nghiệp thành công đức, tạo vật thành thụ tạo.... Tuy nhiên, vẫn còn có một số từ chưa sửa như: cổ võ thay vì cổ vũ, hiệp nhất thay vì hợp nhất ...và một số thiếu sót như cách sắp xếp từ trong Bản Mục Lục chưa đúng theo thứ tự bản chữ cái. Thí dụ: sắp các vần Ta, Te, Ti, To, Tu rồi đến Th, Tr thay vì Ta, Te, Th, Ti, To, Tr, Tu hoặc các dấu đánh chưa đúng trên nguyên âm như loé, toà, thuở, thuý, … viết các chữ hoa theo quy định như hiện nay.
2. Công việc hiệu đính cần làm
Sau khi Uỷ ban Giáo lí Đức tin mong muốn duyệt lại cuốn Thánh Công đồng Chung Vaticanô II của Giáo hoàng Học viện để có thể xuất bản chính thức, chúng con thấy cần phải làm một số công việc sau đây:
2.1. - Duyệt lại Các Văn kiện và phần Mục lục phân tích chủ đề để thấy các điểm sai sót về nội dung và văn từ. Công việc này được Đức cha Chủ tịch đã chỉ định cho các thành viên thực hiện qua thư đề ngày 2-3-2003.
- Để giúp thực hiện công tác này, chúng con đã cho photocopy toàn bộ cuốn sách in lần thứ ba và bản nguyên ngữ tiếng Latinh và tiếng Pháp của Nhà Xuất bản Centurion để gửi đến cho từng vị phụ trách. Chúng con đề nghị các vị sẽ đọc để hiệu đính và nộp lại cho Ban vào ngày 31-5-2003. Thời điểm đề nghị này có vẻ hơi gấp (hơn 1 tháng) nhưng thực tế nhiều văn kiện cũng khá ngắn, trừ một số hiến chế, sắc lệnh tương đối dài. Tuy nhiên, công việc cũng không quá khó khăn vì chỉ cần duyệt lại chứ không phải dịch mới.
2.2. Đánh máy lại toàn bộ cuốn sách trên máy vi tính để chuẩn bị cho việc sắp chữ, dàn trang vì chúng con nghĩ rằng: bản in lần thứ ba đã sửa chữa khá kĩ, Quý vị hiệu đính cũng chỉ sửa đổi một đôi chỗ mà thôi. Do đó, cứ đánh máy sẵn bản văn và thêm vào phần sửa chữa sau này cho kịp thời gian.
Chúng con đã thuê người đánh máy được hơn 600 trang trên tổng số 1.371 trang sách. Dự trù sẽ xong vào cuối tháng 6.
2.3. Công việc tổng kết để làm thành bản thảo
Sau khi nhận được bản hiệu đính từ phía các vị phụ trách bản văn. Chúng con đề nghị sẽ lập ra một tổ để tổng kết tất cả các điểm sửa về nội dung cũng như về văn từ. Tổ này làm việc thường xuyên tại Trung tâm Công giáo để hoàn thành bản thảo từ tháng 6 đến tháng 9-2003. Bản thảo này sẽ đệ trình lên Đức Cha Chủ tịch Uỷ ban để giới thiệu cho Hội Đồng Giám mục trong phiên họp toàn quốc vào đầu tháng 10, 2004.
Lm. Antôn NGUYỄN NGỌC SƠN
Trong thư Cha Antôn Sơn cũng cho biết là nếu được Ủy Ban Tôn Giáo của nhà cầm quyền chấp thuận thì sẽ cho in ấn.
Hiện công tác đánh máy đang được thực hiện và chừng một vài tháng nữa sẽ hoàn thành bản đánh máy trên điện toán.
Đây là một tin hết sức vui mừng cho toàn thể cộng đồng Dân Chúa Việt Nam, vì sẽ có được một bản văn chính thức, được hiệu đính kỹ lưỡng và có chất lượng.
Đặc biệt, ngày hôm nay 3-3-2004, chúng tôi nhận được thư hồi đáp của Linh mục Antôn Nguyễn Ngọc Sơn là Thư Ký Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, và đồng thời cũng đang được Ủy Ban Giám Mục (Việt Nam) về Giáo Lí Đức Tin giao phó trách nhiệm làm Trưởng Ban duyệt lại Bản dịch cuốn Thánh Công đồng Chung Vaticanô II cho hoàn chỉnh. Và Cha Sơn cho biết trong vài tháng nữa sẽ hoàn thành xong phần đánh máy trọn tài liệu Công Đồng Vatican II. Chúng tôi sẽ cộng tác với Cha Anton Nguyễn Ngọc Sơn để thảo chương Tài Liệu này vào máy điện toán cho việc tra cứu và sử dụng được dễ dàng cho mọi người.
Nhân dịp này, Cha Antôn Sơn, cũng cho biết qua về một vài nét lịch sử, những công việc mà Cha Sơn với tư cách là Trưởng Ban duyệt lại Bản Dịch Tài Liệu Công Đồng Vatican II đã hoàn thành trong những năm tháng qua.
Nhận thấy đây báo cáo của Cha Sơn là một tài liệu rất qúi hóa, cho thấy được phần nào sự quan tâm và đường lối làm việc rất nghiêm chỉnh của các Ban Ngành trong Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, nên chúng tôi xin mạn phép cho trích đăng những nét chính mà Ủy Ban đã hoàn thành và những gì Ủy Ban đang thực hiện.
Trong thư của Ủy Ban Giám Mục về Giáo Lí Đức Tin gửi cho các giám mục và các linh mục trong Ủy Ban, Cha Antôn Sơn viết như sau:
Ngày 12-12-2002, các Đức cha và Quý cha của Uỷ ban Giám mục về Giáo lí Đức tin hiện diện trong buổi họp tại Trung tâm Công giáo đã đề nghị con làm Trưởng Ban duyệt lại bản dịch cuốn Thánh Công đồng Chung Vaticanô II của phân khoa Thần học Giáo hoàng Học viện Đà Lạt. Con đã nhận nhiệm vụ và xin trình lên Quý Đức cha và Quý cha một vài nét lịch sử, những công việc trong mấy tháng qua và trong thời gian tới.
1. Điểm lại một vài nét lịch sử
Bộ Thánh Công đồng Chung Vaticanô II do Giáo hoàng Học viện xuất bản được Cha Urutia (S.J.) làm Trưởng Ban Dịch thuật. Ban này quy tụ một số giáo sư và sinh viên phân khoa Thần học để cùng phối hợp làm việc. Hầu hết các cha giáo sư trong phân khoa đều có mặt và viết bài giới thiệu, chú giải, chú thích các văn kiện. Các ngài thường viết bằng tiếng Pháp, các sinh viên dịch sang tiếng Việt. Phần dịch các văn kiện Công đồng là do các cha và sinh viên cùng làm dựa trên bản Latinh (Enchiridion Vaticanum) và bản Pháp ngữ (Editions du Centurion 1967, Paris). Lúc đó đã có bản dịch tiếng Việt của Senatus, xuất bản bản năm 1967.
Sau 3 năm làm việc miệt mài, Giáo hoàng Học việc Đà Lạt đã xuất bản cuốn Thánh Công đồng Chung Vaticanô II vào tháng 9-1972, do Công ti In Nguyễn Bá Tòng in 5.000 cuốn. Sách dày 1.142 trang, khổ 14 x 20 cm, ngoài các văn kiện chính, còn có Bản Phân tích Chủ đề gồm 85 trang. Sách được đông đảo quần chúng đón nhận và xem đó là một bản dịch có giá trị.
Sau khi phát hành và xin ý kiến của độc giả về bản văn, phân khoa Thần học Giáo hoàng Học viện Đà Lạt đã nhận được nhiều thư phản hồi, nêu ý kiến sửa chữa một số điểm về ý và văn từ. Phân khoa đã lập một Ban Hiệu đính do Cha Urutia đứng đầu. Chúng con đã đối chiếu các đề nghị với nguyên bản và sửa thêm khoảng hơn 400 chỗ chuẩn bị cho lần tái bản đầu tiên.
Lần in thứ hai này, thay vì in thành một cuốn như cũ, nhiều nơi đề nghị in rời thành 6 tập để thuận tiện trong việc học hỏi và nghiên cứu. Vì thế, tháng 6-1974, Công ti In Nguyễn Bá Tòng đã tái bản theo đề nghị trên. Số lượng mỗi cuốn 2.000 cho đợt đầu. Tuy nhiên, do tình hình chiến tranh căng thẳng lúc đó, nên hầu hết các linh mục, tu sĩ chỉ biết đến bản in lần thứ nhất với một số khuyết điểm cần sửa đổi chứ không biết đến bản in lần hai.
Tháng 8-1975, Đức Tổng Giám mục Phaolô Nguyễn Văn Bình đã làm đơn xin Bộ trưởng Bộ Văn hoá Thông tin, lúc đó là ông Nguyễn Văn Hiếu, cho phép tái bản cuốn Thánh Công đồng Chung Vaticanô II của Giáo hoàng Học viện và giao cho con nhiệm vụ sửa chữa. Chúng con lập một ban để duyệt xét lại toàn bộ tập sách này và thêm hơn 700 điểm khác về nội dụng và văn từ; làm thêm Bản Mục lục phân tích chủ đề dịch theo Table Analytique của Nhà Xuất bản Centurion; thêm Bản mục lục nguồn trích dẫn, và Vaticanô II tự trích dẫn; thêm Các Sứ điệp Công đồng. Bản thảo đã được đánh máy và sắp chữ trên phim bằng hệ thống máy Monotype Filmsetter của Công ti In Nguyễn Bá Tòng từ năm 1975-1977. Sách gồm 1.371 trang, khổ 14x20cm.
Do không xin được phép in ở Việt Nam nên bản phim đã được gửi sang Hoa Kỳ và Cha Nguyễn Thanh Bình ở Texas luc đó đã in cuốn sách này tại Hoa Kỳ vào năm 1985, số lượng 3.000 cuốn, chia thành 2 tập. Tập I gồm phần Văn kiện Công đồng và các phần nhỏ khác, tập II gồm phần Mục lục phân tích chủ đề gồm 444 trang. Bản in lần thứ ba này hầu như chỉ được biết ở Hoa Kỳ chứ chưa có tại Việt Nam. Năm 1988, Đức Hồng Y Trịnh Văn Căn có nhận được vài chục cuốn và đã tặng cho một số linh mục ở miền Bắc. Tại miền Nam, sau đó có thấy xuất hiện bản photocopy và phổ biến cho một ít linh mục, tu sĩ.
Trong bản in lần thứ ba này chúng con đã sửa chữa một số từ như công nghiệp thành công đức, tạo vật thành thụ tạo.... Tuy nhiên, vẫn còn có một số từ chưa sửa như: cổ võ thay vì cổ vũ, hiệp nhất thay vì hợp nhất ...và một số thiếu sót như cách sắp xếp từ trong Bản Mục Lục chưa đúng theo thứ tự bản chữ cái. Thí dụ: sắp các vần Ta, Te, Ti, To, Tu rồi đến Th, Tr thay vì Ta, Te, Th, Ti, To, Tr, Tu hoặc các dấu đánh chưa đúng trên nguyên âm như loé, toà, thuở, thuý, … viết các chữ hoa theo quy định như hiện nay.
2. Công việc hiệu đính cần làm
Sau khi Uỷ ban Giáo lí Đức tin mong muốn duyệt lại cuốn Thánh Công đồng Chung Vaticanô II của Giáo hoàng Học viện để có thể xuất bản chính thức, chúng con thấy cần phải làm một số công việc sau đây:
2.1. - Duyệt lại Các Văn kiện và phần Mục lục phân tích chủ đề để thấy các điểm sai sót về nội dung và văn từ. Công việc này được Đức cha Chủ tịch đã chỉ định cho các thành viên thực hiện qua thư đề ngày 2-3-2003.
- Để giúp thực hiện công tác này, chúng con đã cho photocopy toàn bộ cuốn sách in lần thứ ba và bản nguyên ngữ tiếng Latinh và tiếng Pháp của Nhà Xuất bản Centurion để gửi đến cho từng vị phụ trách. Chúng con đề nghị các vị sẽ đọc để hiệu đính và nộp lại cho Ban vào ngày 31-5-2003. Thời điểm đề nghị này có vẻ hơi gấp (hơn 1 tháng) nhưng thực tế nhiều văn kiện cũng khá ngắn, trừ một số hiến chế, sắc lệnh tương đối dài. Tuy nhiên, công việc cũng không quá khó khăn vì chỉ cần duyệt lại chứ không phải dịch mới.
2.2. Đánh máy lại toàn bộ cuốn sách trên máy vi tính để chuẩn bị cho việc sắp chữ, dàn trang vì chúng con nghĩ rằng: bản in lần thứ ba đã sửa chữa khá kĩ, Quý vị hiệu đính cũng chỉ sửa đổi một đôi chỗ mà thôi. Do đó, cứ đánh máy sẵn bản văn và thêm vào phần sửa chữa sau này cho kịp thời gian.
Chúng con đã thuê người đánh máy được hơn 600 trang trên tổng số 1.371 trang sách. Dự trù sẽ xong vào cuối tháng 6.
2.3. Công việc tổng kết để làm thành bản thảo
Sau khi nhận được bản hiệu đính từ phía các vị phụ trách bản văn. Chúng con đề nghị sẽ lập ra một tổ để tổng kết tất cả các điểm sửa về nội dung cũng như về văn từ. Tổ này làm việc thường xuyên tại Trung tâm Công giáo để hoàn thành bản thảo từ tháng 6 đến tháng 9-2003. Bản thảo này sẽ đệ trình lên Đức Cha Chủ tịch Uỷ ban để giới thiệu cho Hội Đồng Giám mục trong phiên họp toàn quốc vào đầu tháng 10, 2004.
Lm. Antôn NGUYỄN NGỌC SƠN
Trong thư Cha Antôn Sơn cũng cho biết là nếu được Ủy Ban Tôn Giáo của nhà cầm quyền chấp thuận thì sẽ cho in ấn.
Hiện công tác đánh máy đang được thực hiện và chừng một vài tháng nữa sẽ hoàn thành bản đánh máy trên điện toán.
Đây là một tin hết sức vui mừng cho toàn thể cộng đồng Dân Chúa Việt Nam, vì sẽ có được một bản văn chính thức, được hiệu đính kỹ lưỡng và có chất lượng.