Ban Mê Thuột: Mặc dầu thiếu tài nguyên, nhiều Giáo Xứ tại miền Cao Nguyên Trung Phần cử hành Thánh Lễ và dạy Giáo Lý bằng tiếng Thượng.
Các em nhỏ người Thượng trong lớp Giáo Lý Thêm Sức
Hiện nay việc giảng đạo cho người Thượng đang gặp khó khăn, vì ảnh hưởng vụ nổi dậy của người Thượng và vì phong trào "Giáo Hội tại Gia" (home church) do các giáo phái Tin Lành phát Ðộng đã làm cho chính quyền Cộng Sản Việt Nam nghi ngại. Vì cuộc nổi dậy này mà vài năm trước đây có những cuộc bắt bớ. Cho nên người Thượng đã trốn sang Lào và Cambodia để tị nạn. Sự kiện này đã gây làm cho Hoa Kỳ chú ý và cuối cùng thì Hoa Kỳ đã cho định cư những đồng bào Thượng này.
Việc này kéo theo ảnh hưởng là các linh mục hay nữ tu từ trước đến nay vẫn đi tới như4ng vùng sâu vùng xa làm việc truyền giáo cho đồng bào thượng, nhưng nay công việc này không còn được công khai tiến hành. Một tuần trước đây, một nữ tu từ trước tới nay vẫn hoạt động với các nhóm người Thượng cho phóng viên của VietCatholic biết rằng: "Nay tôi không còn được tự do đi lại lui tới các "ban" làng của người Thượng nữa, đã nhiều lần xin phép nhưng không được. Tuy nhiên tôi thỉnh thoảng vấn lén đi, và đã hai lần bị công an vây bắt, nhưng may thay các giáo dân Thượng đã che chở cho thoát trong đám đông".
Dồng bào Thượng được phục vụ bữa cơm tình thương
Sơ nói tiếp: "mặc dầu vậy, lòng đạo của người Thượng vẫn còn kiên vững, họ vẫn tiếp tục đi bộ có khi 2 hoặc 3 tiếng đồ hồ đến các nhà thờ của người Kinh để tham dự các thánh lễ ngày Chúa Nhật. Có khi họ phải đến đây cào chiều thứ Bảy và ngủ đêm lại hoặc tại nhà thờ hay nhà dòng của chúng tôi, có khi tới cả hơn 100 người. Mỗi lần họ đến đây, chúng tôi lại chăm lo bữa chiều và phát thuốc cho họ".
Một tỉ dụ cụ thể là vào ngày Chúa Nhật 25-8-2002 vừa qua, Ðức Cha Ban Ma Thuột là Nguyễn Tích Ðức đã ban phép Thêm Sức cho chừng 1000 em tại nhà thờ Ðức Hạnh mà trong đó có tới 300 em là người thượng.
Cha Dôminicô Hà Duy Khâm đã cho biết rằng "Việc dùng tiếng Thượng trong Thánh Lễ và dạy Giáo lý không những giúp các sắc tộc chấp nhận giá trị Phúc Âm và nuôi dưỡng đời sống đức tin của họ, nhưng còn đóng góp đến việc phát huy ngôn ngữ của họ".
Từ khi nhiều người trong bộ lạc kể cả người già và trẻ em không hiểu tiếng Việt, Giáo Hội địa phương phải cử hành phụng vụ và dạy giáo lý theo chính ngôn ngữ của họ".
Du lịch cỡi voi tại Ban Thom
Theo Cha Hà Duy Khâm là Tổng Ðại Diện tại Giáo Phận Ban Mê Thuột, trong Giáo Phận của Ngài chỉ có hai nhà thờ phục vụ cho đồng bào Công Giáo Thượng, Cha cũng ghi nhận rằng nhiều người Công Giáo trong các bộ lạc đã di chuyển tới các vùng phần lớn là người Kinh sinh sống.
Theo điều này, các giáo xứ đã bắt đầu phục vụ nghi lễ Phụng Vụ bằng tiếng Việt và tiếng Thượng.
Theo tài liệu giáo hội địa phương, vào các Ngày Chúa Nhật hay ngày lễ trọng, cả ngàn người Thượng trong các bộ lạc đã đi bộ từng đoàn hay đi theo xe kéo để tham dự Thánh Lễ, và theo học các lớp Giáo Lý tại những giáo xứ của người Kinh.
Cha Khâm, cũng là chánh xứ tại nhà thờ Chánh Toà cho biết sắc tộc Công Giáo Thượng được khuyến khích để dùng nhạc khí hay cử hành các điệu vũ riêng của họ trong các Thánh Lễ và trong các lễ nghi phụng vụ.
Cha Khâm cũng cho biết chỉ có 20 Linh Mục trong số 80 Linh Mục có thể nói tiếng Thượng, mặc dầu đồng bào Thượng sống rải rác gần như có mặt trong 49 Giáo Xứ. Hiện tại chỉ có 10 giáo xứ cử hành Thánh Lễ bằng tiếng Thượng.
Hình Ðức cha Nguyễn Tích Ðức giáo phận Ban Ma thuột
Nhìn về khía cạnh một số đồng bào Thượng theo đạo ngày càng gia tặng, các Linh Mục trẻ được khuyến khích để học tiếng Thượng. Một số Linh Mục chuyên môn và rành về tiếng Thượng hiện đang dịch các bản văn Kinh Thánh, Giáo Lý, Thánh Ca cùng những tài liệu khác ra tiếng Thượng.
Cha Khâm cho biết Giáo Phận Ban Mê Thuột đã mở lại khóa huấn luyện Giáo Lý Viên "Giao Phú" cho đồng bào Thượng. Những khóa huấn luyện như thế thật cốt yếu vì những giáo lý viên không những chỉ dạy giáo lý nhưng còn giúp tổ chức các nghi lễ phụng vụ trong bản làng.
Nữ Tu Dòng Nữ Vương Hòa Bình cho biết "Giáo dục tôn giáo cho sắc tộc Công Giáo Thượng phải chịu thiệt thòi vì thiếu tài liệu cũng như nhân sự".
Nhiều người Thượng mới theo đạo, có khả năng ngôn ngữ để dịch các cuốn sách. Tuy nhiên phần đông trong số họ rất nghèo nên phải lo sinh kế cho gia đình. Thật sự không có một ngân quỹ nào để giúp cho công việc họ làm. Hiện tại có một Giáo Lý viên rành tiếng Thượng phải dạy cho gần 1000 người lớn.
Mặc dầu chính sách của nhà nước giúp phát triển ngôn ngữ và bảo tồn văn hóa Thượng nhưng chương trình giáo dục tại các trường chỉ dạy tiếng Việt. Cho nên phần lớn các trẻ em sắc tộc không thể đọc và viết chính ngôn ngữ của mình.
VẤn đề chính trị lại càng làm cho việc hội nhập văn hóa cho người Thượng trở nên khó khăn hơn. Hiện nay chính quyền đang đứng trước khúc mắc là có thể biết đâu một ngày nào đó người Thượng đòi đất của Thượng lại từ tay chính quyền Việt Nam, cũng như mới đây người Cambodia đòi đất lại của họ.
Thác Trinh Nữ gần Ðức Hạnh
Về mặt kinh tế thì tình trạng tỉnh Ðác Lắc trong đó bao gồm giáo phận Ban ma Thiột, đang phải đối diện với nền kinh tế tụt hậu xuống đốc một cách bất ngờ. Từ trước đến nay người ta trông chờ vào cafê, nhưng hiện nay cafê xuống đốc không còn xuất cảng được nữa, nên nhiều nơi trông cafê đã phải "bỏ của chạy lấy người".
Quãng 10 năm trước đây suốt con đường từ Bình Hòa lên tới Ban Ma Thuột là rừng hoang đã được khai phá để trở thành những vườn cafê. Biết bao nông gia đã bỏ hết vốn liếng trồng cây cafê, nhưng nay cafê xuống giá, không còn tiền để tưới nước và phân bón, nên nhiều đồng cấy cafê đã phải bỏ hoang, hoặc người trồng đã cao chạy xa bay, cây cafê trơ tur5i chết đứng giữa rừng cỏ hoang. "Thật trông rất thương tâm và xót ruột". Ðang khi đó chính quyền lại không có biện pháp nào giúp đỡ cho nông dân giữ gìn được nông sản của mình. Cả một khối người và vốn liếng đầu tư trôi theo bọt bèo. Nghĩ mà tội nghiệp cho một xã hội chỉ lo "chộp giật" cho nhanh rồi bỏ chạy!
Giáo Phận Ban Mê Thuột được thành lập từ năm 1967 hiện có 273540 Giáo Dân trong số có 42476 Giáo Dân Thượng.
Các em nhỏ người Thượng trong lớp Giáo Lý Thêm Sức
Hiện nay việc giảng đạo cho người Thượng đang gặp khó khăn, vì ảnh hưởng vụ nổi dậy của người Thượng và vì phong trào "Giáo Hội tại Gia" (home church) do các giáo phái Tin Lành phát Ðộng đã làm cho chính quyền Cộng Sản Việt Nam nghi ngại. Vì cuộc nổi dậy này mà vài năm trước đây có những cuộc bắt bớ. Cho nên người Thượng đã trốn sang Lào và Cambodia để tị nạn. Sự kiện này đã gây làm cho Hoa Kỳ chú ý và cuối cùng thì Hoa Kỳ đã cho định cư những đồng bào Thượng này.
Việc này kéo theo ảnh hưởng là các linh mục hay nữ tu từ trước đến nay vẫn đi tới như4ng vùng sâu vùng xa làm việc truyền giáo cho đồng bào thượng, nhưng nay công việc này không còn được công khai tiến hành. Một tuần trước đây, một nữ tu từ trước tới nay vẫn hoạt động với các nhóm người Thượng cho phóng viên của VietCatholic biết rằng: "Nay tôi không còn được tự do đi lại lui tới các "ban" làng của người Thượng nữa, đã nhiều lần xin phép nhưng không được. Tuy nhiên tôi thỉnh thoảng vấn lén đi, và đã hai lần bị công an vây bắt, nhưng may thay các giáo dân Thượng đã che chở cho thoát trong đám đông".
Dồng bào Thượng được phục vụ bữa cơm tình thương
Sơ nói tiếp: "mặc dầu vậy, lòng đạo của người Thượng vẫn còn kiên vững, họ vẫn tiếp tục đi bộ có khi 2 hoặc 3 tiếng đồ hồ đến các nhà thờ của người Kinh để tham dự các thánh lễ ngày Chúa Nhật. Có khi họ phải đến đây cào chiều thứ Bảy và ngủ đêm lại hoặc tại nhà thờ hay nhà dòng của chúng tôi, có khi tới cả hơn 100 người. Mỗi lần họ đến đây, chúng tôi lại chăm lo bữa chiều và phát thuốc cho họ".
Một tỉ dụ cụ thể là vào ngày Chúa Nhật 25-8-2002 vừa qua, Ðức Cha Ban Ma Thuột là Nguyễn Tích Ðức đã ban phép Thêm Sức cho chừng 1000 em tại nhà thờ Ðức Hạnh mà trong đó có tới 300 em là người thượng.
Cha Dôminicô Hà Duy Khâm đã cho biết rằng "Việc dùng tiếng Thượng trong Thánh Lễ và dạy Giáo lý không những giúp các sắc tộc chấp nhận giá trị Phúc Âm và nuôi dưỡng đời sống đức tin của họ, nhưng còn đóng góp đến việc phát huy ngôn ngữ của họ".
Từ khi nhiều người trong bộ lạc kể cả người già và trẻ em không hiểu tiếng Việt, Giáo Hội địa phương phải cử hành phụng vụ và dạy giáo lý theo chính ngôn ngữ của họ".
Du lịch cỡi voi tại Ban Thom
Theo Cha Hà Duy Khâm là Tổng Ðại Diện tại Giáo Phận Ban Mê Thuột, trong Giáo Phận của Ngài chỉ có hai nhà thờ phục vụ cho đồng bào Công Giáo Thượng, Cha cũng ghi nhận rằng nhiều người Công Giáo trong các bộ lạc đã di chuyển tới các vùng phần lớn là người Kinh sinh sống.
Theo điều này, các giáo xứ đã bắt đầu phục vụ nghi lễ Phụng Vụ bằng tiếng Việt và tiếng Thượng.
Theo tài liệu giáo hội địa phương, vào các Ngày Chúa Nhật hay ngày lễ trọng, cả ngàn người Thượng trong các bộ lạc đã đi bộ từng đoàn hay đi theo xe kéo để tham dự Thánh Lễ, và theo học các lớp Giáo Lý tại những giáo xứ của người Kinh.
Cha Khâm, cũng là chánh xứ tại nhà thờ Chánh Toà cho biết sắc tộc Công Giáo Thượng được khuyến khích để dùng nhạc khí hay cử hành các điệu vũ riêng của họ trong các Thánh Lễ và trong các lễ nghi phụng vụ.
Cha Khâm cũng cho biết chỉ có 20 Linh Mục trong số 80 Linh Mục có thể nói tiếng Thượng, mặc dầu đồng bào Thượng sống rải rác gần như có mặt trong 49 Giáo Xứ. Hiện tại chỉ có 10 giáo xứ cử hành Thánh Lễ bằng tiếng Thượng.
Hình Ðức cha Nguyễn Tích Ðức giáo phận Ban Ma thuột
Nhìn về khía cạnh một số đồng bào Thượng theo đạo ngày càng gia tặng, các Linh Mục trẻ được khuyến khích để học tiếng Thượng. Một số Linh Mục chuyên môn và rành về tiếng Thượng hiện đang dịch các bản văn Kinh Thánh, Giáo Lý, Thánh Ca cùng những tài liệu khác ra tiếng Thượng.
Cha Khâm cho biết Giáo Phận Ban Mê Thuột đã mở lại khóa huấn luyện Giáo Lý Viên "Giao Phú" cho đồng bào Thượng. Những khóa huấn luyện như thế thật cốt yếu vì những giáo lý viên không những chỉ dạy giáo lý nhưng còn giúp tổ chức các nghi lễ phụng vụ trong bản làng.
Nữ Tu Dòng Nữ Vương Hòa Bình cho biết "Giáo dục tôn giáo cho sắc tộc Công Giáo Thượng phải chịu thiệt thòi vì thiếu tài liệu cũng như nhân sự".
Nhiều người Thượng mới theo đạo, có khả năng ngôn ngữ để dịch các cuốn sách. Tuy nhiên phần đông trong số họ rất nghèo nên phải lo sinh kế cho gia đình. Thật sự không có một ngân quỹ nào để giúp cho công việc họ làm. Hiện tại có một Giáo Lý viên rành tiếng Thượng phải dạy cho gần 1000 người lớn.
Mặc dầu chính sách của nhà nước giúp phát triển ngôn ngữ và bảo tồn văn hóa Thượng nhưng chương trình giáo dục tại các trường chỉ dạy tiếng Việt. Cho nên phần lớn các trẻ em sắc tộc không thể đọc và viết chính ngôn ngữ của mình.
VẤn đề chính trị lại càng làm cho việc hội nhập văn hóa cho người Thượng trở nên khó khăn hơn. Hiện nay chính quyền đang đứng trước khúc mắc là có thể biết đâu một ngày nào đó người Thượng đòi đất của Thượng lại từ tay chính quyền Việt Nam, cũng như mới đây người Cambodia đòi đất lại của họ.
Thác Trinh Nữ gần Ðức Hạnh
Về mặt kinh tế thì tình trạng tỉnh Ðác Lắc trong đó bao gồm giáo phận Ban ma Thiột, đang phải đối diện với nền kinh tế tụt hậu xuống đốc một cách bất ngờ. Từ trước đến nay người ta trông chờ vào cafê, nhưng hiện nay cafê xuống đốc không còn xuất cảng được nữa, nên nhiều nơi trông cafê đã phải "bỏ của chạy lấy người".
Quãng 10 năm trước đây suốt con đường từ Bình Hòa lên tới Ban Ma Thuột là rừng hoang đã được khai phá để trở thành những vườn cafê. Biết bao nông gia đã bỏ hết vốn liếng trồng cây cafê, nhưng nay cafê xuống giá, không còn tiền để tưới nước và phân bón, nên nhiều đồng cấy cafê đã phải bỏ hoang, hoặc người trồng đã cao chạy xa bay, cây cafê trơ tur5i chết đứng giữa rừng cỏ hoang. "Thật trông rất thương tâm và xót ruột". Ðang khi đó chính quyền lại không có biện pháp nào giúp đỡ cho nông dân giữ gìn được nông sản của mình. Cả một khối người và vốn liếng đầu tư trôi theo bọt bèo. Nghĩ mà tội nghiệp cho một xã hội chỉ lo "chộp giật" cho nhanh rồi bỏ chạy!
Giáo Phận Ban Mê Thuột được thành lập từ năm 1967 hiện có 273540 Giáo Dân trong số có 42476 Giáo Dân Thượng.