1. Đi tìm ý nghĩa cuối cùng của huyền nhiệm thập giá :
Lịch sử thế giới cho tới buổi chiều Thứ Sáu cách đây gần 2000 năm, khi 3 cây thập giá được dựng lên trên Đồi Sọ gần thành Giêrusalem để đóng đinh 3 tên tội phạm, trong đó có Giêsu người Na-da-rét, thập giá đó vẫn là biểu tượng của khổ đau, ô nhục, thấp hèn, thất bại, là đêm tối của tử thần và thất vọng, của bất hạnh và buồn tênh...
Chính vì thế, trong ngôn ngữ của đời thường, thập giá là “danh từ chung”, là địa chỉ và nhãn mác được gán cho những thực tại đau buồn, bất hạnh, khổ đau, hoạn nạn…mà con người, kể cả người Kitô hữu, thường oán than nan trách khi phải đối diện hay “cực chẳng đã” phải cúi đầu chấp nhận : “Ôi, sao Chúa gởi đến cho con thánh giá nặng nề như thế nầy”, “đời tôi sao chỉ gặp toàn thánh giá”, “con có tội tình chi mà Chúa bắt phải vác thánh giá nặng nề…”
Nhưng niềm tin lại khai mở một chiều kích khác. Chỉ sau biến cố đau thương trên đồi Canvê của hai năm trước, và cách riêng, đối với những ai tin và chọn Đức Kitô là Đấng Cứu Thế, là Đấng đã phục sinh từ cõi chết, thì thập giá đã trở nên Thánh Giá, hình ảnh thập giá, hay những thực tại mang tên “thập giá” (buồn đau, bất hạnh, khổ ải, gian truân…) đã mang một một ý nghĩa khác, một “dáng đứng khác” : dáng đứng của chiến thắng và vinh quang, dáng đứng của phục sinh và hy vọng, dáng đứng của tình yêu và hy tế, như ca nhập lễ trong ngày lễ (Chiều Thứ năm Tuần Thánh hôm qua) đã mượn lời của Thánh Phaolô trong thư Galat 6,14 để hân hoan tấu hát :
“Niềm vinh dư của Chúng ta chính là Thập Giá Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta. Nhờ Người, chúng ta được cứu độ, được sống và được phục sinh ; chính Người cứu độ và giải thoát chúng ta”.
Và hôm nay, Thứ Sáu Tuần Thánh, ngày Kỷ niệm cuộc Khổ nạn của Đức Kitô, lại chính là ngày Tôn thờ Thánh Giá .
Hình tượng thánh giá còn được tô điểm và phong phú hóa như là một loài cây quý hiếm và tươi thắm diễm lệ, hoa trái tràn đầy, như lời trong kinh “A Rất Thánh Giá” mà chúng ta vẫn đọc mỗi ngày thứ sáu :
“Khen cây thánh giá ở giữa rừng phàm, nên giống báu lành, nên cây sang trọng, nên đơn linh nghiệm, nên tàu vượt qua biển hiểm thế nầy….Cây thánh giá tốt lành rất mực dìm dà êm mát,bóng che thiên hạ khỏi chốn hỏa hình. Cội rễ, nhành lá, búp bông hoa quả. Từ xưa nhẫn nay, cây nào dám ví bằng cây thánh giá, từ cây thánh giá chở mình Chúa Cả đóng đinh trên cây thánh giá”…
Như thế, chúng ta có thể khẳng định như một lời tuyên xưng : Cái chết và sự phục sinh của Đức Kitô đã biến đổi hoàn toàn ý nghĩa của thập giá ; hay nói cách khác, chỉ trong ánh sáng của mầu nhiệm Vượt Qua của Đức Kitô, ý nghĩa và gương mặt đích thực của thập giá phản ảnh qua những thực tại nhân sinh như khổ đau, hoạn nạn, ưu sầu, bất hạnh… mới tìm được tiêu đích và điểm tựa cuối cùng, mà chúng ta có thể tóm tắt như sau :
v Thập giá : điểm đến cuối cùng của hành trình tự hạ và yêu thương
- Sự tự hạ thẳm sâu trong hành trình nhập thể : “Đức Giêsu Kitô vốn dĩ là Thiên Chúa…nhưng hoàn toàn trút bỏ vinh quang…Người lại còn hạ mình, vâng lời cho đến nổi bằng lòng chịu chết, chết trên cây thập tự” (Pl 2,6-8)
- Là hành vi cuối cùng để làm trọn thánh ý Chúa Cha : “Lạy Cha, nếu Cha muốn, xin cất chén nầy xa con. Tuy vậy, xin đừng cho ý con thể hiện, mà là ý Cha” (Lc 22,42),“Thế là đã hoàn tất!”. Rồi Người gục đầu xuống và trao Thần Khí. (Ga 19,30)
- Là biểu hiện cao cả nhất của tình yêu : “Không có tình thương nào cao cả hơn tình thương của người đã hy sinh tính mạng vì bạn hữu mình” (Ga 15,13)
v Thập giá : phương thế tối hảo của chương trình cứu độ :
- Là phương thế để đem lại sự sống đời đời : “…Con Người cũng sẽ được giương cao như vậy, để ai tin vào Người thì được sống muôn đời…” (Ga 3,14-17), “nếu hạt lúa gieo vào lòng đất…nếu chết đi, nó mới sinh nhiều hạt khác” (Ga 12,24)
- Là thời điểm quyết định sự giải thoát và cứu độ : “Phần tôi, một khi được giương cao lên khỏi mặt đất, tôi sẽ kéo mọi người lên với tôi” (Ga 12,32)
- Là sức mạnh và sự khôn ngoan của Thiên Chúa : “Thật thế, lời rao giảng về thập giá là một sự điên rồ đối với những kẻ đang trên đà hư mất, nhưng đối với chúng ta là những người được cứu độ, thì đó lại là sức mạnh của Thiên Chúa…Ttrong khi người Do Thái đòi đời hỏi những diềm thiêng dấu lạ, còn người Hi Lạp tìm kiếm lẽ khôn ngoan, thì chúng tôi lại rao giảng một Đấng Kitô bị đóng đinh, điều mà người Do Thái coi là ô nhục không thể chấp nhận, và dân ngoại cho là điên rồ…” (1 Cr 1,17-25)
v Thập giá, con đường để thuộc trọn về Chúa Kitô và Hội Thánh :
- Là con đường duy nhất để thuộc về Đức Kitô : “Ai không vác thập giá mình mà theo Thầy, thì không xứng với Thầy. Ai giữ lấy mạng sống mình, thì sẽ mất ; còn ai liều mất mạng sống mình vì Thầy, thì sẽ tìm thấy được” (Mt 10,38-39)
- Là phần thưởng dành cho những kẻ chọn Đức Kitô : “Chẳng hề có ai bỏ nhà của, anh em, chị em, cha mẹ, con cái hay ruộng đất, vì Thầy và vì Tin Mừng, mà ngay bây giờ, ở đời nầy, lại không nhận được nhà cửa, anh em, chị em, mẹ, con hay ruộng đất, gấp trăm, cùng với sự ngược đãi, và sự sống vĩnh cửu ở đời sau.: (Mc 10,29-30)
- Là phương thế xây dựng Nhiệm Thể Chúa Kitô : “Giờ đây, tôi vui mừng được chịu đau khổ vì anh em. Những gian nan thử thách Đức Kitô còn phải chịu, tôi xin mang lấy vào thân cho đủ mức, vì lợi ích cho Thân thể Người là Hội Thánh” (Cl 1,24)
Những ý nghĩa trên sẽ được Dân Chúa đào sâu, quảng diễn và sống theo suốt chiều dài lịch sử, như chứng từ của chị Chiara Lubich sau đây :
Để chúng con được ánh sáng, Chúa đã trở nên mù loà.
Để chúng con được hiệp nhất, Chúa đã chịu xa cách Chúa Cha.
Để chúng con được khôn ngoan, Chúa đã trở nên "dốt nát".
Để chúng con được trở nên vô tội, Chúa đã trở thành người "tội lỗi".
Để chúng con hy vọng, Chúa đã hầu như tuyệt vọng.
Để Thiên Chúa ở trong chúng con, Chúa đã cảm nghiệm tình trạng bị xa cách Thiên Chúa.
Để chúng con chiếm hữu thiên đàng, Chúa đã cảm nghiệm hoả ngục.
Để cho chúng con được vui sống trên mặt đất nầy giữa hàng trăm anh chị em, Chúa đã chịu cảnh bị gạt bỏ khỏi trời đất, khỏi loài người và thiên nhiên.
Chúa là Thiên Chúa, là Thiên Chúa của con, là Thiên Chúa của tình yêu thương vô bờ bến của chúng con (CNHV trg. 148-149)
2. Thập giá của cuộc sống đời thường hôm nay đó là gì ?
- Đó là sự cuộc sống âm thầm khổ đau, với những giọt mồ hôi liêm khiết của những người cha, người mẹ sẵn sàng hy sinh tất cả để nuôi dạy con cái trong chính đạo.
- Đó là sự chịu đựng từng ngày nhưng đau thương khổ luỵ của các đôi vợ chồng để trung thành và làm chứng cho tính thiêng thánh và bất khả phân ly của Nhiệm tích Hôn phối.
- Đó là sự anh hùng can đảm của biết bao bạn trẻ sẵn sàng chịu đói, chịu khổ, chịu bao nhiêu thiệt thòi để giữ tiết hạnh, liêm chính và phẩm giá cao cả của con cái Thiên Chúa, của những người công dân Nước Trời, trong một xã hội đầy dẫy gương mù gương xấu và những cơn cám dỗ hưởng thụ, phóng túng, đồi truỵ.
- Đó là sự chịu đựng từng ngày những cơn bệnh hiểm nghèo ngoài thân xác, những vết thương cay đắng trong tâm hồn của biết bao anh chị em, sự chịu đựng đầy can đảm và đón nhận trong hoan vui vì được kết hợp với chính cuộc khổ nạn của Đấng Cứu Độ và chấp nhận hy sinh vì lòng yêu mến và chu toàn thánh ý Chúa.
- Đó là sự quảng đại để thứ tha cho dù phải bị khinh miệt hay gánh chịu mọi thua lỗ ; là chấp nhận những bản án bất công và trù dập chỉ vì dám đứng lên bênh vực công lý và lẽ phải…
- Đó là những trái tim dâng hiến quảng đại và những đôi tay phục vụ của biết bao tu sĩ nam nữ, của các linh mục, Giám Mục, những con người chấp nhận bỏ mình và vác thập giá theo Đức Kitô để phục vụ Thiên Chúa và lo cho phần rỗi của anh chị em mình.
- Đó là những bước chân nhiệt thành trung tín với thánh lễ, với những giờ dạy giáo lý, với những công việc phụng vụ trong những ngày mưa lạnh giá rét hay trong những ngày tất bật ngược xui giữa đời thường… của bao anh chị em chức việc, giáo lý viên, ca đoàn, ban giúp lễ, đạo binh Đức Mẹ…
Vâng, kể từ cây Thánh Giá của Chúa Giêsu được dựng lên trên đồi Canvê, thì khắp nơi, mọi thời, con người đã biết chọn lựa những thánh giá cho riêng cuộc đời mình, một sự chọn lựa đã trở nên con đường tối hảo để nên thánh, để được ơn cứu rỗi, như sự khẳng định của thánh nữ Rôsa Lima : "Ngoài Thập giá, không có chiếc thang nào khác để lên trời", hay như qui tắc nền tảng trong linh đạo của ĐGM Lambert de la Motte khi sáng lập dòng Mến Thánh Giá tại Việt Nam : "Chúa Giêsu-Kitô chịu đóng đinh phải là đối tượng duy nhất của lòng trí chúng ta"
Riêng với chúng ta giờ nầy, hôm nay, một lần nữa cử hành cuộc Khổ Nạn của Chúa Giêsu, chúng ta một lần nữa tuyên xưng như lời thư Do Thái trong BĐ 2 : khi chịu khổ hình thập giá, Đức Kitô đã đạt “tới mức thập toàn, Người đã trở nên nguồn ơn cứu độ vĩnh cửu cho tất cả những ai tùng phục Người” ; và không dừng lại ở một lời tuyên xưng trong một cử hành cho dù long trọng, mà còn phải như Thánh Phaolô : "Giờ đây, tôi vui mừng được chịu đau khổ vì anh em. Những gian nan thử thách Đức Ki-tô còn phải chịu, tôi xin mang lấy vào thân cho đủ mức, vì lợi ích cho thân thể Người là Hội Thánh" (Cl 1, 24).
Vâng, đón nhận thập giá vì Hội Thánh, trong Hội Thánh và với Hội Thánh, để trở nên dụng cụ cứu độ, để nối dài "Hy tế của Đấng Cứu Độ", để cùng với Đức Kitô "bị treo lên hầu kéo mọi người lên"…đó không phải là con đường đẹp nhất và đúng nhất của mọi Kitô hữu đó sao ?
Để được như thế, chúng ta hãy mượn chính lời kinh của Đức cố Hồng y Roger Etchegaray mà cầu nguyện cho nhau :
Lạy Chúa,
Xin chiếu toả trên con ánh sáng của Chúa
và dạy con bước đi
ngay trong đêm tối cũng như giữa ban ngày.
Xin truyền cho con sức mạnh của Người.
Uớc gì những cánh tay rã rời vì thất bại của con
tìm lại được sức trẻ
để gieo trồng hàng cây xanh cho một thế giới mới.
ước gì mồ hôi của con
pha lẫn mồ hôi của Chúa trong vườn Cây Dầu.
Uớc gì máu con
hoà lẫn với Máu Chúa trên Núi Sọ
để tưới gội cho mảnh đất đã bị khô cằn
vì bất công và ích kỷ.
Chúc tụng Chúa là Cha,
đã dẫn con đi đến cùng,
đến tận Emmaus, nơi Chúa hiển dung
với tràn trề bình an và niềm vui.
LM. Jos. Trương Đình Hiền