VERMONT -- Rất ít người biết đến tiểu bang Vermont. Những người biết đến Vermont có lẽ vì tiểu bang này có ông thống đốc mà hơn hai năm trước đây đã ký luật cho phép những cặp đồng tính được sống với nhau như vợ chồng. Hoặc là hiện nay dù chỉ được một tỷ lệ nhỏ dân chúng trong tiểu bang nhà ủng hộ, ông Howard Dean vẫn nhất quyết từ bỏ ghế thống đốc để hăng hái lên đường đi vận động với hy vọng được đảng Dân Chủ đề cử ra chạy đua với tổng thống Bush vào tòa bạch ốc trong nhiệm kỳ tổng thống sắp tới.

Vermont là một tiểu bang ở miền Đông Bắc nước Mỹ phía Bắc giáp Canada, Đông giáp New Hampshire, Tây giáp New York và phía Nam là Massachusetts. Trong tổng số khoảng 600,000 dân của tiểu bang, cộng đồng Việt chưa được 1,000 người và sống tập trung tại các khu vực đông dân cư nhất như thành phố Burlington, South Burlington, Winooski,Colchester, Essex Junction, Williston . . . Có lẽ Vermont là tiểu bang có số người Việt đến sinh sống ít nhất so với bất cứ tiểu bang nào khác trên nước Mỹ. Nhưng người Việt ở đây lại là những người thiết tha với phong tục tập quán của dân Việt. Không lớn thì nhỏ, không có năm nào mà cộng đồng người Việt tại đây không có những buổi họp mặt nhân dịp Tết đến để nhớ về quê cha đất tổ và không quên tục lệ đã có từ ngàn xưa.

Trong những năm kinh tế phồn thịnh, con số người Việt sinh sống ở đây đông hơn bây giờ. Những buổi họp mặt nhân dịp Tết thường được tổ chức tại hội trường của các trường đại học, trung học hay khách sạn. Mấy năm gần đây nhiều người phải rời bỏ Vermont vì công ăn việc làm khiến cho cộng đồng người Việt ở đây giảm bớt về mặt nhân sự. Trong số những người từ giã Vermont có nhiều người rất tích cực với công việc của cộng đồng. Trong vài năm trở lại đây, những buổi họp mặt nhân dịp Tết được thu hẹp lại trong khu vực nhà thờ do cộng đoàn Công giáo Việt Nam đứng ra tổ chức. Tuy nói là Cộng đoàn Công giáo tổ chức nhưng bất cứ ai cũng có thể đến tham dự.

Người công giáo tại Vermont chiếm khoảng 20% trong cộng đồng người Việt.Vì số giáo dân quá ít nên không có một linh mục Việt Nam. Đức giám mục Kenneth Anthony Angell rất quan tâm đến vấn đề đó. Ngài sẵn sàng đón nhận một linh mục Việt Nam ở nơi khác đến chăm lo cho đoàn chiên bé nhỏ này. Trong lúc chờ đợi, ngài cử linh mục Francis Holland (đã về hưu) phụ trách cộng đoàn Việt Nam. Cha Holland là người rất yêu mến giáo dân Việt Nam, cha sẵn sàng giúp đỡ giáo dân bất cứ điều gì mỗi khi giáo dân cần đến cha. Cha thường nói với các linh mục bạn một cách hãnh diện “I am Vietnamese priest”. Gần đây vì tình trạng thiếu linh mục, Đức Giám mục đã yêu cầu cha trở lại trông coi một giáo xứ lớn tại thành phố Burlington. Vì bận bịu trong nhiệm vụ mới, cha phải giao công việc chăm sóc cộng đoàn Việt Nam cho một linh mục khác. Tuy vậy cha vẫn gần gũi với giáo dân Việt Nam. Cha nói lúc nào cha cũng ở bên cạnh giáo dân Việt Nam.

Tuy là một cộng đoàn nhỏ bé, cộng đoàn Vermont đã làm được một việc rất có ý nghĩa trong việc hỗ trợ giáo hội mẹ tại quê nhà. Đáp lời kêu gọi giúp đỡ từ mọi nơi của Đức Giám mục Ngô Quang Kiệt khi ngài vừa đựơc tòa thánh cử về trông coi giáo phận Lạng Sơn, hàng năm cứ vào dịp lễ Giáng sinh, cộng đoàn Vermont lại quyên góp gửi về giúp giáo phận Lạng Sơn. Số tiền quyên góp cứ tăng dần theo mỗi năm. Mới đây sau đợt quyên góp trong dịp lễ Giáng sinh, cộng đoàn cũng đã gửi về giúp Lạng Sơn một số tiền. Nhận được tiền của cộng đoàn gửi giúp giáo phận, Đức Giám mục rất vui mừng . Trong điện thư gửi cho giáo dân trong cộng đoàn ngài viết “Đây thực là món quà Tết cho người nghèo. Chân thành cám ơn Anh Chị Em. Nhờ Anh Chị Em quan tân giúp đỡ mà Lạng Sơn đang dần dần hồi sinh. Các chủng sinh đựơc tiếp tục học. Các giáo xứ tiếp tục sinh hoạt. Các xứ quá nghèo không nuôi nổi các cha, thầy, dì. Mọi chi phí đều do tòa Giám mục đảm trách”. Cuối bức điện thư Đức Giám mục kêu gọi cầu nguyện cho giáo phận của ngài “Xin đừng quên cầu nguyện cho việc truyền giáo tại vùng biên giới xa xôi này”. Lời lẽ trong bức điện thư cho thấy giáo phận Lạng Sơn rất cần được giúp đỡ để tồn tại và phát triển. Ước mong giáo dân hải ngoại tiếp tay với cộng đoàn Vermont trong việc hỗ trợ cho giáo phận Lạng Sơn.

Năm nay buổi họp mặt nhân dịp đón mừng năm Quý Mùi được tổ chức tại khu vực nhà thờ Saint Mark ở thành phố Burlington là giáo xứ thuộc quyền quản nhiệm của cha Francis Holland, vị linh mục rất gần gũi với cộng đoàn Việt Nam như đã nói ở trên. Cha Holland đã dành nhiều dễ dãi cho cộng đoàn trong việc dùng nhà thờ để cử hành thánh lễ đầu năm và hội trường nhà xứ để họp mặt nhân dịp Tết. Cha cũng có mặt trong buổi họp mặt để chia vui với giáo dân và cũng để thưởng thức món chả giò mà cha rất ưa thích. Có một lần trong dịp cộng đoàn mừng lễ Phục sinh khi được mời làm phép thực phẩm, cha đã nói đùa rằng cha chỉ làm phép món chả giò thôi.

Khác với những năm trước, thánh lễ nhân dịp Tết năm nay được cử hành đúng ngày Mồng Một Tết và cũng là lần đầu tiên thánh lễ nhân dịp Tết được cử hành bằng tiếng Việt. Cha Nguyễn Văn Hảo từ Canada, đáp lời mời của cộng đoàn nhỏ bé Vermont, đã không quản ngại đường sá xa xôi đến chủ tế thánh lễ đầu năm là phần quan trọng trong chương trình mừng Năm Mới của Cộng đoàn. Trước đây trong những dịp lễ Giáng sinh hay Phục sinh, cộng đoàn đã mời được các cha ở vùng lân cận đến dâng thánh lễ như cha Nguyễn Văn Thành ở Main, cha Nguyễn Văn Thành ở New York, cha Đinh Thanh Sơn và cha Khang ở Canada.

Thánh lễ bắt đầu vào lúc 11 giờ 15 do cha Hảo chủ tế và cha Robert, phụ trách Cộng đoàn đồng tế. Cha Hảo đã giảng trong thánh lễ. Trong bài giảng cha chia sẻ với cộng đoàn về sự biết ơn. Thật không còn gì thích hợp để nói đến trong dịp Tết hơn là nói về sự biết ơn. Bằng những kinh nghiệm thực tế và nói toàn những chuyện gần gũi trong cuộc sống hàng ngày, bài giảng của cha đã được mọi người chăm chú theo dõi. Cha đã kể một câu chuyện ngắn để mọi người có dịp soi dọi chính bản thân và nhận ra rằng rất nhiều lần mình chỉ xin và xin thêm nhưng ít khi nghĩ đến việc cảm tạ. Cha nói “Dù là một người nghèo nhất trong số những người đang có mặt trong nhà thờ này thì cũng giàu có hơn ít nhất là ba tỉ người tức một nửa dân số của nhân loại” để nhắc nhở mọi người phải biết cảm tạ Thiên Chúa và nghĩ đến những người không được may mắn như mình.

Trong lời nguyện giáo dân; ngoài việc cầu nguyện cho cộng đoàn, cho quê hương và giáo hội Việt Nam cách riêng cho việc truyền giáo tại giáo phận Lạng Sơn, cho người qua đời đặc biệt là thân nhân của các thành viên trong cộng đoàn đã ra đi trong năm Nhâm Ngọ vừa qua, cộng đoàn còn cầu nguyện cho những phi hành gia trên chiếc phi thuyền Columbia bị tử nạn chỉ vài tiếng đồng hồ trước giờ cử hành thánh lễ.

Sau thánh lễ, giáo dân kéo nhau sang hội trường nhà xứ ở kế bên. Nơi đây đã được trang hoàng tuy đơn sơ nhưng đủ để nhắc nhở đồng hương nhớ đến không khí Tết tại quê nhà. Cũng có hoa mai, hoa đào, câu đối, hoa giấy. . . làm cho mọi người cảm thấy lòng rộn rã khi vừa bước chân vào hội trường. Trên bức tường ở phía sân khấu đối diện với khán giả là tấm bản đồ Việt Nam. Ở bên trên là hàng chữ lớn “Cung Chúc Tân Xuân” và hai bên là hai câu đối “Nhâm Ngọ Trường Đồ Bao Tích Lũy, Quý Mùi Sung Túc Lắm Hân Hoan”. Ngay phía dưới tấm bản đồ tượng trưng cho Tổ Quốc Việt Nam là một chiếc bàn trên đó có chiếc lư hương được đặt ở chính giữa, hai bên là hai cây nến sẽ được thắp sáng trong suốt thời gian của buổi họp mặt.

Khoảng 12 giờ 15 buổi họp mặt mừng xuân bắt đầu. Trong phần mở đầu, vị đại diện nhóm tổ chức đã nói qua về ý nghĩa của buổi họp mặt đầu năm. Ông nói “ Là những người sống xa quê hương, chúng ta kỷ niệm ngày hội cổ truyền của dân tộc để ôn lại phong tục tập quán, tưởng nhớ đến ông bà tổ tiên, hướng về quê cha đất tổ và để cảm thấy được gần gũi với những người đồng bào ruột thịt của mình. Nhưng một điều nữa không kém quan trọng là nhắc nhở và truyền lại cho con cháu những truyền thống tốt đẹp mà tiền nhân đã để lại”. Trong một đoạn khác nói đến sự góp sức của mọi người trong cộng đoàn, ông nhấn mạnh “Trong buổi họp mặt đầu xuân hôm nay có thể nói tất cả chúng ta đều là chủ nhân, không có ai là khách. Là vì mỗi người trong chúng ta hoặc bằng cách này hay cách khác đều góp phần để tạo nên buổi họp mặt này...”

Cụ Trần Văn Thao năm nay 94 tuổi, người cao niên nhất trong cộng đoàn đã soạn “Lời Nguyện Trước Quốc Tổ Và Chư Vị Anh Hùng Liệt Sĩ Việt Nam” để đại diện cho cộng đồng Việt Nam tại Vermont khấn nguyện trước bàn thờ Tổ Quốc trong lễ dâng hương nhưng vào giờ chót vì tình trạng sức khỏe, cụ không đến được nên lời nguyện đã được đọc thay bởi người khác. Trong bầu không khí yên lặng và trang nghiêm, lời nguyện vang lên làm nhiều người trong hội trường xúc động:

Hôm nay là ngày Mồng Một tháng Giêng năm Quý Mùi nhằm ngày mồng Một tháng Hai năm 2003. Nhân dịp đón mừng xuân mới Quý Mùi, chúng con những con dân Việt Nam tha hương, hiện định cư tại tiểu bang Vermont thuộc nước Hoa Kỳ, cùng tập họp nơi đây, lòng hướng về quê cha đất tổ và trước bàn thờ Tổ Quốc chúng con xin khấu đầu:

1- Thành kính ghi nhớ công ơn Quốc Tổ và chư vị Anh Hùng Liệt Sĩ đã có công xây dựng Tổ Quốc Việt Nam và đã xả thân gìn giữ non sông gấm vóc trên 4000 năm, trải qua bao nhiêu biến đổi, thăng trầm của lịch sử dân tộc.

2- Chúng con kính xin Quốc Tổ và chư vị Anh Hùng Liệt Sĩ độ trì để trong cuộc sống tha hương, chúng con biết đoàn kết, bảo nhau gìn giữ truyền thống văn hóa, bản sắc dân tộc và cùng nhận thức được bổn phận đóng góp vào việc đắp xây một quê hương Việt Nam phú cường.

3- Chúng con kính xin Quốc tổ và chư vị Anh hùng Liệt sĩ phù hộ để các thế hệ con cháu dù sinh ra và lớn lên trên đất nước Hoa Kỳ cũng không quên nguồn gốc của mình, không quên mình đang mang dòng máu Việt hầu gắn bó với quê hương và dân tộc.

4- Kính xin Quốc Tổ và chư vị Anh Hùng Liệt Sĩ chứng giám cho lòng thành của chúng con và phù hộ cho chúng con.

Lễ dâng hương vừa chấm dứt thì tiếng trống lân vang lên và con lân xuất hiện làm cho hội trường nhộn nhịp hẳn lên. Đoàn lân này do các cháu học sinh trung học đảm trách. Tuy không chuyên nghiệp, trước đây đoàn lân đã từng gây thích thú cho khán giả người Mỹ trong đêm “First Night” tại khu vực down town của thành phố Burlington dịp đầu năm dương lịch vừa qua. Hôm đó thời tiết rất lạnh lại có mưa nhưng đoàn lân vẫn hăng hái nhảy múa đến nỗi nước mưa làm cho đầu lân bị hư hại nặng. Phải mất nhiều công sức và thời gian tu bổ, chiếc đầu lân mới có thể sử dụng được để kịp giúp vui cho đồng hương trong buổi họp mặt đầu năm hôm nay.

Tiếp tục chương trình mọi người được mời vừa “xực phàn” vừa xem văn nghệ. Các món ăn do các gia đình đem tới khi đến nhà thờ được giữ trong tủ lạnh hoặc hâm nóng trong các oven trong thời gian mọi người tham dự thánh lễ đã đến lúc được mang ra. Trong lúc ngoài hội trường đang nhộn nhịp tiến hành phần đầu của chương trình buổi họp mặt thì ở trong nhà bếp, một số nữ giới đang bận rộn chuyển thức ăn ra bày trên một dãy bàn dài đặt ở phía cuối hội trường. Thức ăn được bày trên bàn thật là muôn màu muôn vẻ, không thiếu thứ gì. Nào gỏi, giò lụa, giò bì, chả giò, thịt quay, cánh gà, các loại xôi, mì xào, cà ri, dưa hấu vân vân và vân vân. Cha Hảo được mời làm phép thực phẩm rồi ngay sau đó mọi người lần lượt xếp hàng nối đuôi nhau với dĩa giấy, muỗng, nĩa, napkin trong tay tiến đến dãy bàn bày đồ ăn để tha hồ lựa chọn những món ăn nào ưa thích.

Trong lúc thưởng thức các món ăn đặc sản Việt Nam, mọi người cũng thưởng thức một chương trình văn nghệ cây nhà lá vườn. Bản “Ly ruợu mừng” thường được hát trên đài phát thanh mỗi dịp giao thừa của thuở nào được một nhóm đồng ca gợi nhớ những tháng ngày còn sống nơi quê nhà. Màn vũ của các cháu nữ sinh trung học rất nhịp nhàng và đẹp mắt đã gây hào hứng cho mọi người và cũng đã nhận được nhiều tràng pháo tay tán thưởng. Thật không uổng công sau hai tháng các cháu khổ công luyện tập và không phụ lòng người đã bỏ công hướng dẫn. Các cháu thiếu nhi cũng tham gia chương trình văn nghệ. Bằng những giọng nói còn chưa sõi và mạnh ai nấy hát, không cần nhịp nhàng và ăn khớp với nhau, sự cố gắng của các cháu đã khiến những người có mặt cảm động và vô cùng thích thú. Một tiết mục khác làm thiên hạ cười thoải mái là màn trình diễn của ban tam ca ba con Dê (ba người có tên bắt đầu bằng chữ Đ). Cả ba đều bận quốc phục khăn đóng áo dài rất trịnh trong nhưng lại gắn những bộ râu trông rất tếu. Và điều khiến cho mọi người cười chảy nước mắt là những bộ râu này mặc dầu được các ca viên vừa ca vừa sửa liên tục, vẫn cứ nằm ngả nằm nghiêng một cách vô trật tự khiến cho khán giả không thể nhịn được cười. Buổi văn nghệ vui xuân còn gây được không khí vui nhộn bởi các bản ca cổ nhạc, tân cổ giao duyên và kể chuyện cười ...

Buổi họp mặt đầu năm Quý Mùi của Cộng đoàn Vermont qui tụ trên 200 người đã kết thúc vào lúc 2 giờ 30 . Thật là một dịp hiếm hoi ngày Tết rơi đúng vào ngày thứ Bảy khiến mọi người có thể tạm quên chuyện sinh kế, tạm ngưng công việc đi... cày để cùng nhau đón một cái Tết thật thoải mái. Phải đợi đến năm 2006, 2007, 2010 và 2013 ngày Tết mới rơi vào ngày Chúa nhật và mãi đến năm 2017 ngày Tết nguyên đán Đinh Dậu mới lại rơi vào ngày thứ Bảy như năm nay.