1. Những khủng hoảng tại Bộ Truyền Thông Tòa Thánh trong năm 2018

Hôm thứ Hai 31/12, ngày cuối cùng của năm 2018, Vatican tuyên bố rằng ông Greg Burke và bà Paloma Garcia Ovejero là Giám Đốc và Phó Giám Đốc Phòng Báo Chí Tòa Thánh đã cùng nhau từ chức - một động thái diễn ra chỉ hơn hai năm sau các bổ nhiệm của họ vào năm 2016, và chỉ vài tuần sau hai thay đổi quan trọng khác trong ngành truyền thông của Vatican.

Chức vụ Giám Đốc Phòng Báo Chí Tòa Thánh tạm thời được giao cho Alessandro Gisotti, cho đến nay là Điều phối viên Truyền thông xã hội của văn phòng truyền thông Vatican và là một ký giả lâu năm của Đài phát thanh Vatican.

Cả ông Burke và bà Garcia Ovejero đều làm nên lịch sử khi họ được bổ nhiệm Giám đốc và Phó Giám đốc của Phòng Báo Chí Tòa Thánh vào tháng 8 năm 2016, đánh dấu lần đầu tiên cả hai người phát ngôn của Đức Giáo Hoàng đều không phải là giáo sĩ, và bao gồm một phụ nữ.

Ông Burke, cựu phóng viên của tạp chí Time và Fox News, đã được bổ nhiệm làm Phó Phòng Báo Chí Tòa Thánh vào cuối tháng 12 năm 2015 và thay thế cha Federico Lombardi trong chức vụ phát ngôn viên Tòa Thánh vào tháng Hai năm sau đó.

Bà Garcia Ovejero theo học ngành báo chí tại Đại học Complutense của Madrid và năm 2006 đã đạt được cử nhân chuyên ngành Chiến lược Quản lý và Truyền thông tại Đại học New York. Năm 1998, cô bắt đầu làm việc tại Đài phát thanh và truyền hình Tây Ban Nha và sau đó chuyển đến Rôma vào tháng 9 năm 2012.

Trong tuyên bố đưa ra hôm 31 tháng 12 liên quan đến việc từ chức của ông Burke và bà Ovejero, ông Paolo Ruffini, giáo dân người Ý, là người đứng đầu Bộ Truyền thông Vatican, đã bày tỏ sự đánh giá cao “vì tính chuyên nghiệp, nhân bản và đức tin của họ.”

Ruffini, được bổ nhiệm vào tháng 7 năm nay, đã mô tả việc từ chức của ông Burke và bà Garcia Ovejero như một “sự lựa chọn tự quyết và tự do” của họ, và cảm ơn họ “vì sự cống hiến mà họ đã thực hiện trong công việc của mình.”

Trong một tuyên bố khác, ông Gisotti người tạm thời thay thế ông Burke nói rằng ông sẽ tìm cách “hoàn thành chức vụ được trao một cách tốt nhất với tinh thần phục vụ Giáo hội và Đức Giáo Hoàng”, mà ông đã may mắn học hỏi được khi sát cánh làm việc bên cạnh Cha Federico Lombardi trong gần 20 năm.

Việc từ chức của ông Burke và bà Garcia Ovejero đã diễn ra vào những ngày cuối cùng của một năm đầy những rắc rối trong ngành truyền thông Tòa Thánh. Ngày 21 tháng Ba, 2018 vụ trưởng vụ truyền thông Tòa Thánh là Đức ông Dario Vigano đã nộp đơn từ chức sau khi thao túng lá thư của Đức Giáo Hoàng danh dự Bênêđíctô thứ 16.

Vụ truyền thông Tòa Thánh được cải tổ lại thành một cơ quan ngang Bộ và ông Ruffini được bổ nhiệm bộ trưởng vào đầu tháng 7 năm nay.

Ngày 18 tháng 12, Ruffini bổ nhiệm Andrea Tornielli, một phóng viên chuyên về Vatican cho nhật báo La Stampa có trụ sở tại Torino và là một nhà phân tích lâu năm của trang web “Vatican Insider” vào chức vụ giám đốc biên tập mới của bộ Truyền thông Tòa Thánh, một vị trí mới chịu trách nhiệm điều phối các hoạt động biên tập của Vatican.

Cùng với việc bổ nhiệm của Tornielli, Ruffini cũng chỉ định nhà văn và giáo sư người Ý Andrea Monda làm chủ bút của tờ Quan Sát Viên Rôma, thay thế cho Jac Maria Vian, một nhà sử học và là một nhà báo đã đứng đầu nhật báo này kể từ năm 2007.

2. Một linh mục hưu trí tặng 1 triệu mỹ kim để tạo một ghế giáo sư thần học cho Đại Học thế tục của Tiểu Bang Colorado

Theo ký giả Monte Whaley, của Denver Post, gần đây, Cha Don Willette, một linh mục hưu trí, đã tặng Đại Học Tiểu Bang Colorado gần 1 triệu mỹ kim để thiết lập một chức giáo sư thần học cho trường này.

Hiện nay, theo ký giả trên, đã có nhiều tiếng nói về toán, khoa học và lịch sử tại khuôn viên Đại Học Tiểu Bang Colorado, và năm nay, một tiếng nói mới sẽ nói về Thiên Chúa.

Việc ấy có được là do một linh mục hưu trí Công Giáo tài trợ cho một chức giáo sư thần học tại Đại Học này với ngân khoản gần 1 triệu mỹ kim bằng tiền túi của ngài. Cha Don Willette, cựu mục tử của Nhà Thờ Thánh Gioan XXIII ở Fort Collins, cho hay ngài thực hiện việc tặng món tiền này là để có nơi thảo luận nghiêm túc về tôn giáo tại một định chế hoàn toàn thế tục.

Vị linh mục 77 tuổi, với chòm râu trắng xóa và một đầu óc tìm tòi, vốn quen thuộc với Đại Học Colorado, nói rằng “Cao đẳng phải là nơi các ý tưởng lớn được thảo luận và các khoa học gia, các sinh viên có thể tìm tòi khôn ngoan và tìm ra chúng ta là ai và điều gì khiến chúng ta thành nhân bản. Tôi luôn tin rằng thần học nên được giảng dậy như một khoa học và tôi hy vọng chức giáo sư này sẽ mang lại cho các sinh viên cơ hội học cách ngạc nhiên và nêu lên các câu hỏi có tính phê phán”

Ngài cho rằng: Các niềm tin và cuộc thảo luận tôn giáo quá thường bị xử sự một cách khinh bỉ bởi các giáo sư đại học và các sinh viên khác. “Tôi muốn tạo ra một nơi an toàn để người ta nói về Thiên Chúa và tôn giáo. Hy vọng rằng tại đây họ sẽ có thể nói về nhiều ý tưởng”.

Cha Willette, người từng phục vụ ở thừa tác vụ Thánh Gioan XXIII từ năm 2001 tới năm 2011, nói rằng ngài luôn thấy Đại Học Tiểu Bang Colorado “thân hữu với người sử dụng” và cởi mở đối với đề nghị của ngài tạo một chức vụ cho một ai đó để họ dạy về bản tính Thiên Chúa và niềm tin tôn giáo.

Bất cứ vị nào được thuê để phục vụ cũng sẽ làm việc dưới cánh của Trường Cao Đẳng Nghệ Thuật Tự Do, và các viên chức của khuôn viên đại học hy vọng sẽ thuê được vị ấy và vị ấy sẽ giảng dậy vào năm nay . Đây sẽ là chức vụ được tài trợ thứ tư của phân khoa này.

Món quà của Cha Willette cho Đại Học Tiểu Bang Colorado có được là do các vụ đầu tư của Cha, gồm cả tiền mặt và động sản. Gần đây, cha Willette ngưng cuộc phỏng vấn với một phóng viên để chuyện trò bằng điện thoại di động với một cố vấn về các lợi tức thu được từ các bất động sản của ngài.

“Xin lỗi, nhưng điều đó thực quan trọng”, ngài nói thế trước khi trở lại với cuộc phỏng vấn.

Cha Willette cho hay ngài dành nhiều thì giờ phục vụ các sinh viên và phân khoa của Đại Học Tiểu Bang Colorado trong khi làm cha sở giáo xứ Thánh Gioan XXIII đến nỗi ngài muốn tỏ lòng đánh giá cao của ngài đối với họ. “Đại Học Tiểu Bang Colorado luôn là phần khá lớn trong đời tôi và tôi muốn làm một điều gì đó cho khuôn viên và các sinh viên”.

3. 400 trẻ em tại Hà Lan có nguy cơ bị trục xuất

Hội đồng các Giáo Hội Kitô tại Hà Lan đã lên tiếng kêu gọi việc hỗ trợ cho 400 trẻ em không có giấy phép cư trú. Những em này đã sống ở Hà Lan trong hơn 5 năm qua và hiện có nguy cơ bị trục xuất về nước.

Trong một thông cáo báo chí đưa ra vào dịp lễ Giáng Sinh, Hội đồng các Giáo Hội Kitô tại Hà Lan than thở rằng hơn 400 đứa trẻ đang “sống trong bất ổn, sợ bị trục xuất, hay đưa đến một đất nước mà chúng không biết”.

Thảm cảnh này diễn ra bất kể chính sách “Kinderpardon”, nghĩa là “ân xá cho trẻ em”, được đưa ra vào năm 2013, trong đó những em nào đã sống tại Hà Lan trên 5 năm sẽ được cho ở lại.

Hội đồng các Giáo Hội Kitô tại Hà Lan lưu ý rằng trong thực tế các đơn xin của các trẻ em hội đủ điều kiện nêu trong chính sách “Kinderpardon” đã bị từ chối mà không có lời giải thích hợp lý.

Hội đồng các Giáo Hội Kitô tại Hà Lan đã có sáng kiến in những tấm thiệp Giáng Sinh trong đó nói lên tình cảnh đáng thương của các em.

Trong khi sáng kiến này đang diễn ra, gia đình Tamrazyan đến từ Armenia – gồm người mẹ, người cha và ba đứa con - đang nghỉ ngơi bên trong nhà thờ Bethel, nơi họ đã lánh nạn từ ngày 26 tháng 10 để tránh bị trục xuất.

4. Ba nước vùng Baltic tham gia vào dự án một cuốn sách chung về chuyến tông du của Đức Thánh Cha Phanxicô

Các nước Baltic đang hợp tác với nhau để soạn ra một cuốn sách chung ghi lại chuyến tông du Estonia, Latvia và Lithuania của Đức Thánh Cha Phanxicô vào tháng 9 năm ngoái, cụ thể là từ 22 đến 25 tháng 9, 2018. Cuốn sách sẽ không chỉ ghi lại các bài phát biểu và hình ảnh từ chuyến tông du của Đức Thánh Cha đến 3 nước cộng hòa Baltic, mà còn ghi lại “những chứng từ của người dân địa phương”.

Ingrīda Lisenkova, nhân viên truyền thông thuộc Hội đồng Giám mục Latvia, là người chịu trách nhiệm chính trong việc phối hợp biên soạn và xuất bản cuốn sách này. Lisenkova cho biết quyết định hình thành cuốn sách này dựa trên nhận thức rằng “chương trình tông du đã được thiết kế để” nhìn vào những hành trình “cùng nhau” của ba quốc gia vùng Baltic. Cho nên, “những lời ngài dành cho giới trẻ và người dân ở Lithuania và Estonia cũng là những lời được gửi tới những người trẻ tuổi và người dân ở Latvia”.

Theo chương trình, các cá nhân và các cơ quan truyền thông được mời đóng góp các cảm nghiệm của họ liên quan đến chuyến tông du của Đức Thánh Cha.

Cuốn sách dự kiến sẽ được phát hành vào giữa năm 2019.

5. Nhìn lại các chuyến tông du của Đức Thánh Cha trong năm 2018

Kính thưa quý vị và anh chị em,

Trong phần còn lại của chương trình, chúng tôi xin điểm qua một vài nhận định về các chuyến tông du của Đức Thánh Cha bên ngoài nước Ý vào năm 2018 vừa kết thúc.

Trước hết là chuyến tông du Chí Lợi và Peru vào Tháng Giêng

Những bức ảnh trên không về chuyến đi Chí Lợi cho thấy sự nhiệt tình của công chúng đã giảm đi nhiều so với những bức ảnh được chụp năm năm trước đây trong chuyến thăm Rio de Janeiro nhân Ngày Giới trẻ Thế giới , là chuyến đi quốc tế đầu tiên của ngài.

Mặc dù có nhiều cách giải thích có thể có, từ hậu cần đến thời tiết, nhưng sự thật là có một lý do chủ chốt: cuộc khủng hoảng giáo sĩ lạm dụng tình dục.

Cho đến cuối tháng Giêng, Đức Phanxicô đã không thấy phạm vi của sự thiệt hại, và đặc biệt, không tin các nạn nhân bị lạm dụng hiện còn sống, những người vốn tận lực hét to lên rằng Đức cha Juan Barros, người mà Đức Giáo Hoàng, năm 2015, đã chuyển đến giáo phận miền nam Osorno, từng che đậy các lạm dụng của người dìu dắt mình, cựu linh mục Fernando Karadima.

Khởi đầu, Đức Giáo Hoàng đã ghi được một bàn thắng, ngài xin lỗi đối với các lạm dụng tình dục của giáo sĩ trong bài phát biểu công khai đầu tiên của ngài.

“Tôi cảm thấy buộc phải bày tỏ nỗi đau đớn và sự xấu hổ, sự xấu hổ mà tôi cảm thấy vì những thiệt hại không thể sửa chữa được gây ra cho các trẻ em bởi một số thừa tác viên của Giáo hội”, Đức Phanxicô nói thế trong nghi lễ chào mừng tại dinh tổng thống. “Tôi hợp nhất với các giám mục, anh em của tôi, vì đúng là phải xin sự tha thứ và cố gắng hết sức để hỗ trợ các nạn nhân, thậm chí chúng tôi cam kết đảm bảo rằng những điều như thế sẽ không xảy ra nữa”.

Ấy thế nhưng, hầu hết chuyến đi, sau đó, đã tuột dốc, với Đức Cha Barros hiện diện trong mọi biến cố công khai của Đức Giáo Hoàng, được các máy quay của truyền hình ghi nhận và những người sống sót lạm dụng tình dục được chiếu trong mọi chương trình đàm luận và các phương tiện truyền thông; họ nói rằng họ đã nghe đủ các lời xin lỗi rồi và nay là lúc để hành động một cách dứt khoát. Đức Phanxicô đã gặp các nạn nhân Chile vào ngày ngài đến, nhưng nhiều người thấy điều đó là quá ít, quá muộn.

Ngoài ra, việc nghinh đón Đức Phanxicô đến Santiago, thủ đô của đất nước, khá nhạt nhẽo, với những người biểu tình đặt bom các nhà thờ và những con đường vắng chào đón pope mobile.

Để làm cho vấn đề tồi tệ hơn, trước khi xuất hiện trước công chúng lần cuối tại Chile và ngay sau khi cử hành đám cưới trên không lần đầu tiên, Đức Phanxicô đã bị một phóng viên hỏi về Đức Cha Barros, và ngài đã công khai đứng về phía vị giám mục, bằng cách nói rằng cho đến khi ngài thấy bằng chứng ngược lại, những lời buộc tội chống lại vị giám mục chỉ là “vu khống”.

Điều trên khiến Đức Hồng Y Sean O’Malley của Boston, chủ tịch Ủy ban Bảo vệ vị thành niên của Đức Giáo Hoàng, phải công khai xa cách Đức Giáo Hoàng trong một tuyên bố cho rằng ngài hiểu nỗi đau mà những lời nói của Đức Phanxicô có thể gây ra cho các nạn nhân sống sót.

Các bài xã luận và bình luận cho rằng Đức Giáo Hoàng không có thông tin đầy đủ khi đụng đến việc đầy rẫy các vụ giáo sĩ lạm dụng tình dục, và dư luận về Đức Giáo Hoàng bắt đầu thay đổi, đặc biệt là nơi những người cho đến lúc đó vẫn sẵn sàng bênh vực ngài.

Trong cuộc họp báo trên đường trở về Rôma, Đức Giáo Hoàng nói rằng ngài hối hận về sự lựa chọn ngôn từ của mình trong bảo vệ Đức Cha Barros, nhưng đã duy trì ngôn từ đó.

Chưa đến mười ngày sau, và theo điều một số nguồn tin đã nói với Crux, sau khi thấy những hình ảnh trên không về chuyến thăm Chile, Đức Phanxicô đã quyết định cử hai đại diện, Đức Tổng Giám Mục người Malta Charles Scicluna và Linh Mục Tây Ban Nha Jordi Bertomeu đi Chile để xem xét vụ Đức Cha Barros. Họ sẽ trở lại với một hồ sơ 2,600 trang, thuật lại những gì đang được cảm nhận, cả ở Chile lẫn ở Rôma.

6. Chuyến tông du Thụy Sĩ vào tháng Sáu

Vào tháng 6, Đức Phanxicô đã có một chuyến đi trong ngày đến Geneva để nói chuyện trước Hội đồng các Giáo hội Thế giới về các sáng kiến hòa bình cho Syria.

Khi ngài đến Geneva để đánh dấu lễ kỷ niệm lần thứ 70 việc thành lập WCC, ngài đã làm như vậy theo bước chân của những vị tiền nhiệm của ngài, Đức Giáo Hoàng Phaolô VI và Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, những người cũng đã đến thăm trụ sở của WCC để chuyển một dấu ấn chấp thuận của giáo hoàng đối với một trong các nỗ lực đại kết có ý nghĩa nhất trong lịch sử Kitô giáo.

Trong điều đánh dấu chuyến đi thứ 23 của ngài ra ngoài nước Ý kể từ khi trở thành giáo hoàng, chuyến đi một ngày của Đức Phanxicô đến nơi được cho là thủ đô ngoại giao của thế giới để dấn thân vào một loại ngoại giao tinh thần, đã đem lại một thúc đẩy cho các nỗ lực đại kết đang diễn ra giữa các cộng đồng Kitô giáo.

Nếu năm năm qua trong triều giáo hoàng của ngài được dành cho chủ đề xây dựng “nền văn hóa gặp gỡ”, thì điều hợp tình hợp lý là tóm tắt chuyến thăm Geneva của ngài như một “cuộc gặp gỡ giữa các giáo hội”.

7. Chuyến tông du Ái Nhĩ Lan vào tháng Tám

Giả thiết đây chỉ là một chuyến thăm ngắn để vinh danh Cuộc Gặp Gỡ Các Gia Đình Thế Giới. Ấy thế nhưng, giống như Chile, chuyến đi đã trở thành chuyện giáo sĩ lạm dụng tình dục và đáp ứng của Đức Phanxicô.

Một số người có thể lập luận rằng trong chuyến thăm kéo dài 32 giờ tới Ái Nhĩ Lan, bao gồm cuộc hành hương đến đền thờ Đức Mẹ Knock và tỏ lòng tôn kính vị thánh quan thầy của những người đang phục hồi khỏi nạn nghiện rượu, Đức Giáo Hoàng đã trải nghiệm một ngày Ái Nhĩ Lan “cổ điển”, với việc trình diễn của cả bốn mùa - mùa hè, mùa xuân, mùa thu và mùa đông - không chỉ theo nghĩa khí tượng, mà cả ý nghĩa văn hóa và giáo hội học nữa.

Mặc dù nhiều quốc gia trên thế giới đã phải đương đầu với sức nóng mùa hè thiêu đốt của cuộc khủng hoảng giáo sĩ lạm dụng tình dục, Ái Nhĩ Lan được kể là nước duy nhất về độ sâu và quy mô trong kinh nghiệm của nó, do việc ảnh hưởng xấu của Giáo hội ở đó hết sức lan tràn.

Một tài xế taxi nói với Crux mấy ngày trước chuyến thăm về lý do tại sao ông ta sẽ không tham dự bất cứ biến cố nào của Đức Giáo Hoàng.

“Họ không thể nào được tha thứ, đúng, nhưng Giáo hội gồm những con người. Chỉ có điều họ che đậy”.

Giống màu sắc của mùa thu, phản ứng phổ biến hơi có mầu vàng hổ phách, có lẽ phản ánh “Giáo Hội đã qua”, với số vé tham dự các biến cố chính được phát hành nhưng hàng ngàn người không tham dự, một điều càng trở nên hết sức rõ ràng trong Thánh lễ bế mạc ở Công viên Phoenix vào Chúa Nhật, ngày 26 tháng 8.

Đức Phanxicô cũng đã bất chấp mùa đông trong hai ngày đó, hai ngày trở nên lạnh giá bởi sự tục hóa nhanh chóng của Ái Nhĩ Lan. Tỷ lệ ly dị tăng cao, hôn nhân đồng tính được hợp pháp hóa qua một cuộc trưng cầu dân ý, thủ tướng Ái Nhĩ Lan là vị đứng đầu chính phủ đầu tiên của quốc gia công khai đồng tính, và một cuộc trưng cầu dân ý thứ hai vào tháng Năm năm nay dẫn đến việc bãi bỏ một tu chính hiến pháp cấm phá thai. Tất cả ba vấn đề này đã được thực hiện một phần nhờ lá phiếu của hàng ngàn người Công Giáo.

Việc tham dự thánh lễ cuối tuần đã giảm từ 90 phần trăm vào cuối những năm 1970 xuống còn 30 phần trăm hiện nay.

Như với hầu hết các chuyến viếng thăm của giáo hoàng, các giám khảo vẫn chưa biết tác động của chuyến đi qua đêm sẽ như thế nào trong thời gian dài, nhưng, trong những tuần dẫn đến chuyến viếng thăm, nhiều người đã hy vọng nó có thể cung cấp đủ sức đẩy cho sự nở rộ mới, giống như mùa xuân, của Đạo Công Giáo ở Ái Nhĩ Lan.

Tuy nhiên, sự kiện chuyến viếng thăm của Đức Giáo Hoàng kết thúc với việc một cựu đại diện của Vatican tại Hoa Kỳ cáo buộc Đức Phanxicô che đậy cho cựu Hồng Y Theodore McCarrick, đã khiến người ta cho rằng nếu có một mùa xuân cho Giáo hội ở Ái Nhĩ Lan do kết quả của chuyến đi của Đức Giáo Hoàng, thì có lẽ sẽ là một cuộc nở rộ muộn màng.

8. Chuyến tông du Estonia, Latvia và Litva hồi tháng 9

Khi mùa thu đang bắt đầu ở Rôma, Đức Giáo Hoàng lại một lần nữa chuẩn bị hành lý cho điều hầu hết các nhà báo cùng du hành với Đức Phanxicô gọi là chuyến đi mệt mỏi nhất của ngài cho đến nay: chuyến thăm bốn ngày tới vùng Baltics.

Trong khi các phóng viên đưa tin về Đức Giáo Hoàng phải đương đầu với nhiều thách thức, thì có lẽ điều ngược lại đã xẩy ra với ngài, người đã dẫn đầu “một cuộc xâm lược thân thiện” ngay khi Nga xuất hiện rõ rệt ở hậu cảnh, khiến Đức Giáo Hoàng có cơ hội tạm thoát ra ngoài các vụ tai tiếng lạm dụng tình dục và tài chính đang dìm ngập Vatican vào lúc ngài thực hiện chuyến viếng thăm.

Mặc dù ngài có đề cập đến vấn đề lạm dụng, chuyến thăm bốn ngày đã cho Đức Giáo Hoàng cơ hội trở lại với niềm say mê của ngài trong việc cổ vũ một Giáo hội đối thoại, thương xót và gần gũi với mọi người.