“Hãy dùng những bài Thánh Vịnh, Thánh Thi và Thánh Ca do Thần Khí linh hứng mà đối đáp với nhau và ca tụng Chúa hết lòng anh em. Trong mọi hoàn cảnh và mọi sự hãy nhân danh Đức Kitô, Chúa chúng ta mà cảm tạ Thiên Chúa là Cha.”’
( Ep.5: 19- 20 )
Trong rừng Thánh Ca, biết bao bài ca tụng Thiên Chúa và Mẹ Maria bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau. Nào là Thánh Vịnh, Thánh Thi gồm những bài trích trong Sách Thánh Vịnh Cựu Ước hay những bài được các tu sĩ Đan Viện đọc trong các buổi kinh sáng, trưa, chiều, tối- gọi là Kinh Thần Vụ-
Những bài Thánh Ca huyền nhiệm giới thiệu sau đây lấy nguồn hứng từ Thánh Kinh- cũng gọi là Thánh Ca Tin Mừng hay Thánh Ca Phúc Âm.
Người viết không phải là nhạc sĩ nên không am tường cấu trúc và giai điệu âm nhạc, nên chỉ trình bày về nguồn gốc và ý nghĩa, một số bài Thánh Ca tiêu biểu nổi tiếng. Với mục đích để cùng nhau cảm nghiệm hiệp thông với Giáo Hội, tăng thêm niềm tin yêu cảm tạ Thiên Chúa nhân lành và mẹ Maria từ ái.
Mong thông cảm những điều thiếu sót.
 |
- Bài Thánh Ca cảm hứng theo câu truyện Đức Mẹ đi thăm bà Elisabeth. Sau khi nghe lời Bà chị họ chúc mừng, Mẹ Maria đã cất tiếng ngợi ca Thiên Chúa :
“ Hồn tôi tôn vinh Chúa,
Và thần trí tôi vui mừng vì Thiên Chúa, Đấng cứu chuộc tôi,
Vì Người đã đoái nhìn phận hèn tớ nữ của Người.
Này từ đây, mọi đời sẽ khen tôi có phúc.
Vì Đấng quyền năng đã làm cho tôi những điều cao cả.
Danh Người là Thánh !
Và lòng nhân nghĩa của Người, suốt đời nọ đến đời kia trên những kẻ kính sợ Người.
Người đã biểu dương sức mạnh cánh tay Người, làm cho tan tác lũ kiêu căng lòng trí.
Hạ kẻ quyền năng khỏi ngôi báu và suy tôn những ai khiêm nhường.
Đói khó Người cho no phỉ sự lành,
Giàu sang Người xua đuổi về không.
Người đã đáp cứu Israel tôi tớ Người, bởi nhớ lại tình nhân từ Người.
Như người đã phán với tổ tiên chúng ta, hứa cho Abraham và dòng dõi cho đến muôn đời. “
( Lc.1: 46- 55 )
-Magnificat là bài ca tuyệt vời biểu hiệu biến cố lịch sử cứu độ giữa Truyền tin và Giáng trần của Chúa Giêsu. Bài ca trở thành lời cầu nguyện của Giáo Hội nơi mọi dân tộc qua mọi thời đại, là nhịp cầu nối kết giữa Cựu Ước và Tân Ước, giữa Israel và Hội Thánh. Và vạch trần cùng vô hiệu hóa những âm mưu thâm độc của kẻ quyền thế, giàu có, ác độc…
Bài ca cũng làm sáng tỏ chân lý về Thiên Chúa trong chương trình cứu độ của Ngài
Bài Thánh Ca cho chúng ta bài học ‘khiêm nhường, đơn sơ’của Mẹ Maria khi xưng mình là
“Phận nữ tì hèn mọn” và niềm hân hoan tin tưởng tuyệt đối vào Thiên Chúa “Thần trí tôi hớn hở vui mừng vì Thiên Chúa, Đấng cứu chuộc tôi”.
Hãy nhìn vào dòng đời mỗi người chúng ta, Chúa đã làm biết bao điều cao cả, nhưng tâm hồn chúng ta khép kín không nhận ra. Xin Mẹ hãy giúp chúng con biết mở rộng tâm hồn để đón nhận biết bao hồng ân Chúa ban xuống và cất tiếng ca tụng cảm tạ Ngài như xưa Mẹ đã ca lên lời cảm tạ tuyệt vời dâng lên Thiên Chúa trong Thánh Thi Magnificat.
‘ Lạy Mẹ yêu mến đời con,
Nương nhờ bên Mẹ con còn sợ chi.
Phúc âm đời Mẹ còn ghi,
Vâng theo ý Chúa quên đi thân mình,
Cuộc đời khiêm hạ hy sinh,
Ngợi ca Tình Chúa, tôn vinh danh Ngài. ‘
 |
- Khi Gioan sinh ra, thân phụ của em là Zacarya được đầy Thánh Thần dâng lời chúc tụng Thiên Chúa và nói tiên tri :
“ Chúc tụng Chúa ! Thiên Chúa của Israel,
Vì Người đã thăm viếng và cứu chuộc dân Người.
Người đã dấy lên cho ta uy cứu độ, trong nhà Đa-vít tôi tới Người.
Như Người đã phán nhờ miệng Chư Thánh, các tiên tri từ muôn thuở,
nguồn cứu độ khỏi quân thù ta, khỏi tay mọi kẻ ghét ta.
Trọn bề nhân nghĩa với tổ tiên chúng ta và nhớ lại giao ước thánh của Người.
Lời nguyền đã thề với Abraham cha chúng ta,
để cho ta hết khiếp sợ, thoát tay địch thù, được thờ phượng Người trong thánh thiện và công minh, trước mặt Người và mọi ngày đời ta.
Hài Nhi con ơi ! con sẽ được gọi là tiên tri của Đấng Tối Cao, vì con sẽ đi trước mặt Chúa, dọn lối cho dân Người, để ban cho dân Người biết ơn cứu độ, bởi ơn tha thứ các tội khiên.
Nhờ lòng Thiên Chúa chúng ta, chạnh tình nhân hậu, làm cho thái dương từ cao xanh viếng
thăm ta, sáng soi những kẻ ngồi trong bóng tối sự chết và hướng chân ta thẳng đường bình an.
Còn Hài Nhi thì lớn dần, nên dũng mãnh về thần khí và trong nơi hoang tịch, cho đến ngày thụ mệnh đến với Israel “
( Lc.1 : 67- 80 )
-Bài Thánh ca Zacaria là lời tiên tri vang vọng lại Sứ điệp của các ngôn sứ trong quá khứ loan báo Đấng Cứu Thế sẽ đến. Ông cất lời ngợi khen Thiên Chúa với tâm tình hạnh phúc, vì Ngài đã ban cho nhân loại vị Tiền Hô- chính là con trẻ Gioan- công bố Sứ điệp mới : Hãy chuẩn bị tâm hồn đón nhận ơn cứu độ Thiên Chúa ban xuống cho lịch sử mới của loài người.
Lạy Chúa từ nhân ! Luôn yêu thương và trung thành với tình yêu hải hà, đã ban chính Con Một của Ngài xuống trần thế, để cứu vớt chúng con khỏi giáng phạt trong đêm tối kể từ khi nguyên tổ bất tuân lệnh truyền của Chúa.
Lạy Chúa là Vua Hòa bình ! Xin cho nhân lọai biết thành tâm thiện chí, thương yêu nhau, đừng
gây chiến tranh tàn khốc sát hại nhau, đừng vô cảm trước đau thương của tha nhân.
Lạy Chúa xin dạy con : Biết lấy ơn trả oán, lấy yêu thương trả hận thù, lấy ca tụng trả lăng nhục và lấy chúc phúc trả nguyền rủa.
Xin cho con biết ăn năn thống hối dọn tâm hồn trong sạch đón Chúa đến. Xin ban bình an trong tâm hồn chúng con, dù phải gặp bao khó khăn của đời sống thế trần.
-Ôi tình yêu Chúa cao vời,
Trước khi Ngài đến Tiền Hô mở đường,
Lại ban Từ Mẫu yêu thương,
Để con vững mạnh cậy nương tháng ngày,
Con xin dâng Chúa từ đây,
Tâm hồn xám hối tràn đầy tin yêu.
 |
- Bài Thánh Ca lấy nguồn cảm hứng từ truyện ông Simêon, một người công chính đạo đức nhờ Thánh Thần linh báo ông sẽ được trông thấy Chúa Kitô trước khi chết. Ông lên đền thờ gặp cha mẹ bồng Hài Nhi Giêsu đến đền thờ, làm theo luật dạy. Simêon ẵm lấy Chúa chúc tụng và kêu lên lời cảm tạ Thiên Chúa :
“ Giờ đây lạy Chúa, xin để tôi tớ Người về, chiếu theo lời Người trong bình an.
Bởi chưng mắt tôi đã thấy ơn Người cứu độ.
Người đã dọn sẵn trước mắt muôn dân, ánh sáng mạc khải cho dân ngoại và vinh quang của Israel dân Ngài. Và Simêon chúc lành cho ông bà, rồi nói cùng Maria Mẹ Ngài : Này, Ngài có mệnh làm cớ cho nhiều người bổ nhào và chỗi dậy trong Israel và làm dấu gợi lên chống đối- còn hồn Bà mũi gươm sẽ đâm thâu- ngõ hầu ý nghĩa của nhiều tâm hồn phải bày ra. “
( Lc.2 : 29- 35 )
-Bằng đời sống cầu nguyện, khiêm nhường, trung tín, tôn thờ và trông đợi Chúa đến. Simeon
đã được toại nguyện nhìn thấy Chúa trước khi chết. Bồng Hài Nhi trên tay, ông nhận ra Đấng Cứu Thế và mừng rỡ để sẵn sàng ra đi bình an. Lời chúc tụng ao ước của ông trở thành bài ca tuyệt diệu của Hội Thánh.
Simêon cũng nêu lên thái độ và hành động của con người đối với Thiên Chúa : không có trung lập, một là tuân phục hay chống đối Ngài, khi nói cùng Mẹ Maria : “…Này, Ngài có mệnh làm cớ cho nhiều người bổ nhào và chỗi dậy trong Israel và làm dấu gợi lên chống đối..”
Còn về Đức Mẹ đã hiểu lời ông và chấp nhận khổ đau cùng với Con yêu dấu ngay từ lúc đáp lời
‘Xin Vâng’ khi Thiên Sứ Truyền Tin.
Nếu Thánh Ca Benedictus diễn tả ‘ Vầng đông từ chốn trời cao viếng thăm dân Người ’ thì Thánh Ca Nunc Dimittis biểu tỏ ‘ Ánh sáng soi đường cho nhân loại ‘
Xin mượn lời bài ‘ Giờ đây xin để ‘ của Linh mục nhạc sĩ Kim Long tóm kết ý nghĩa bài ca Nunc
Dimittis :
“ Thân lạy Chúa, giờ đây theo lời Ngài đã hứa,
Xin để tôi tớ này được an bình ra đi,
Vì chính mắt con được thấy ơn cứu độ Chúa đã dành sẵn cho muôn dân.
Đó là ánh sáng soi đường cho dân ngoại,
Là vinh quang của Israel dân Ngài.
Vinh danh Chúa Cha và Chúa Con cùng vinh danh Thánh Thần Thiên Chúa,
Từ muôn đời và chính hiện nay luôn mãi đến thiên thu vạn đại- Amen. “
 |
- “ Đứng bên khổ giá Đức Giê-su, có Mẹ Ngài và người chị em của Mẹ, Maria vợ của Klopa và Maria người Magdala. Vậy Đức Giê-su thấy Mẹ Ngài và môn đồ Ngài yêu mến đứng bên cạnh, thì Ngài nói với Mẹ : Hỡi Bà, này là con Bà! Đoạn lại nói với môn đồ: Này là Mẹ con! Và từ đó môn đồ đã lãnh lấy Bà về nhà mình. “
( Yn.19 : 25- 27 )
- Bài ‘Mẹ Dưới Chân Thánh Giá’ cũng gọi là ‘Mẹ Sầu Bi’, diễn tả đau thương của Mẹ trong suốt 33 năm cuộc đời Chúa Giê-su từ lúc Chúa sinh ra cho tới khi Chúa chết, nổi bật qua tiến trình 7 sự thương khó của Mẹ :
1)-Lời tiên tri của Simêon.
2)-Đem Chúa trốn sang Ai-Cập.
3)-Lạc mất Chúa ba ngày.
4)-Theo chân Chúa trên đường lên đồi Can-ve.
5)-Chúa bị đóng đinh và chết trên thập giá.
6)-Tháo xác Chúa xuống.
7)-Táng xác Chúa trong mồ.
Xúc cảm cùng đau thương với Mẹ Maria, tu sĩ dòng Phanxicô là Giacopone da Todi đã sáng tác nhạc phẩm Stabat Mater được chính thức hát trong Lễ Mẹ Sầu Bi ngày 15/9 hàng năm sau Lễ Suy tôn Thánh Giá 14/9. Và danh họa Michelangelo đã điêu khắc pho tượng Pieta nổi
tiếng hiện đặt tại Đại Giáo đường Thánh Phêrô La-Mã.
Một đoạn trong Thánh thi Stabat Mater diễn tả rất xúc động khi Mẹ đứng dưới chân Thánh Giá:
“ Mẹ Sầu bi tầm tã giọt châu,
Đang đứng bên cây thập giá,
Nơi Con Người đã bị treo lên.
Một lưỡi gươm nhọn đã đâm qua,
Tâm hồn Bà đang rên xiết,
Đang sầu khổ và đớn đau…
Ai là người không tuôn châu lệ,
Khi nhìn thấy Mẹ Chúa Ki-tô,
trong cảnh cực hình như thế ?
Ai có thể không buồn bã nhìn xem,
Mẹ Chúa Ki-tô đang đau khổ cùng với con Người ?
Lạy Mẹ mến yêu, con muốn chia đau đớn của Chúa, để cùng khóc thương với Mẹ.
Bao lâu còn sống trên trần thế, con ao ước đứng dưới chân Thánh Giá , để nhờ Mẹ khóc thay cho tội lỗi con, khiến cho Chúa phải chịu cực hình.
Vì con hiểu rằng : đau khổ là giá cần thiết để mua sắm vinh quang đời đời.
Con sung sướng và cảm tạ tình Chúa thương con vô bờ, trước khi giã từ trần thế đã ban cho con một Người Mẹ quyền uy và từ ái để bênh vực an ủi con trong cuộc sống khổ ải thế trần.
“Ôi lạy Mẹ là niềm mến yêu,
Xin cho con cảm thấy mãnh lực của đau thương,
để cho con được khóc than cùng Mẹ.
Xin cho con cháy lửa mến yêu,
Để cho con có thể làm đẹp ý Người. “
( Trích Thánh thi Stabat Mater )
ĐINH VĂN TIẾN HÙNG