Đọc kinh cầu nguyện
Vấn đề này là cần thiết. Chúa Giê-su đã làm gương cho chúng ta. Các sách Tin Mừng đã nhiều lần nói đến việc cầu nguyện của Người (Mt 14, 23; Mc 6, 46; Lc 9, 18).
Người còn cần gì nữa mà phải cầu nguyện? Có chỗ Tin Mừng nói Người cầu nguyện suốt đêm. Trong khoảng thời gian dài như vậy, Người cầu nguyện những gì, chúng ta không biết hết. Nhưng có điều chắc là người hiện diện và cầu nguyện với Chúa Cha. Giữa Người với Chúa Cha, có một sự giao cảm và tiếp xúc thân mật. Vì thế, đối với Người, cầu nguyện không hẳn chỉ là đọc kinh và xin ơn. Về điểm này, sách thánh vịnh đề ra cho chúng ta những bản mẫu cầu nguyện lý tưởng. Qua các thánh vịnh, chúng ta thấy có nhiều cách thế cầu nguyện như ca tụng, tôn thờ, kêu xin và thú nhận.
Ngày nay nhiều người ngại cầu nguyện và có khi không cầu nguyện. Sở dĩ như vậy, vì họ nghĩ rằng cầu nguyện chỉ là để xin ơn, mà xin hoài không được hay không cần gì phải xin, nên không cầu nguyện nữa.
Chúng ta thường nói đọc kinh cầu nguyện. Hai việc này đi đôi với nhau : có đọc kinh thì mới là cầu nguyện và cầu nguyện thì phải đọc kinh. Đó là cách hiểu thông thường của nhiều người trong chúng ta. Hiểu như thế không sai, nhưng chưa hoàn toàn chính xác, vì có những lúc cầu nguyện mà không đọc kinh và có những lúc đọc kinh mà chưa hẳn đã là cầu nguyện, như khi đọc một cách “máy móc”, đọc cho có, miệng đọc mà lòng trí để ở đâu đâu đó hay miệng đọc mà tay lại làm những việc khác. Ấy là nói về việc đọc kinh chung. Vì thế, thiết tưởng nên suy nghĩ lại về việc này, nghĩ lại để đọc kinh cho có ý nghĩa. Một trong các cách suy nghĩ đó là đọc vừa phải, không nhanh không chậm, không quá to quá nhỏ, hay quá cao quá thấp. Lại lựa các kinh mà đọc cho hợp tình hợp lý. Điều này khó vì từ bao đời nay chúng ta đã đọc các kinh như vẫn quen đọc theo các kinh đã có trong nhiều giáo phận. Ngoài ra, nếu không đọc kinh thì ở nhà thờ nhiều người ngồi không, không biết làm gì cả, nên phải đọc để trám vào chỗ trống. Cũng vì quen như vậy, nên khi không đọc kinh, người ta thấy trống vắng và thường là lúc truyện trò.
Cũng bởi vì không đọc kinh thì không biết làm gì cả và thấy yên lặng là trống vắng, nên có cần tập cho quen với những giây phút yên lặng mà phụng vụ gọi là yên lặng thánh (silentium sacrum) chăng? Trong những giây phút yên lặng như thế, người ta sẽ tập cách nội tâm hóa những điều vừa nghe đọc, hay thầm thĩ với Chúa một vài điều riêng tư của lòng mình, và cũng là thời khắc nếm cảm được Thiên Chúa như lời thánh vịnh : “Hãy nghiệm xem Chúa tốt lành biết bao” !
Kinh lễ trong các nhà thờ của chúng ta còn quá ồn ào. Thật ít khi tìm thấy một chút yên lặng để cảm nhận được chiều sâu lắng của tâm hồn trong sự suy nghĩ, hầu tìm ra ơn ich và sự cần thiết phải cầu nguyện. Sự ồn ào của lời kinh tiếng hát cũng như của các nhạc cụ đã phá tan bầu khí thanh bình của cầu nguyện, một yếu tố cần thiết cho tâm hồn tìm được sự thư giãn và nghỉ ngơi bên Chúa. Hèn chi ít thấy người đến nhà thờ trong những lúc thanh vắng để cầu nguyện một mình, và cũng ít ai nếm cảm được sự ngọt ngào của thinh lặng, cũng như mật độ chiều sâu của nó trong những khi chuyện vãn với Thiên Chúa. Chính vì vậy mới cần đến những khu vực yên tĩnh của các đan viện, hay những nơi dành riêng cho việc tĩnh tâm làm như những đài tiếp vận sức sống thiêng liêng cho tâm hồn. Chẳng may, những nơi như thế này còn khá thiếu vắng trên quê hương chúng ta, và những người cảm thấy nhu cầu cũng như hưởng được ân huệ này con khá hiếm hoi. Thêm vào đó khí hậu nóng bức, đời sống tất bật để lo chuyện mưu sinh, sự thiếu vắng cả một truyền thống chiêm niệm và những thói quen tĩnh nguyện, làm cho sự cầu nguyện của phần đông trong chúng ta chỉ dồn vê một phía là đọc kinh. Đã mấy ai có dịp được thưởng thức một buổi hát kinh phụng vụ sốt sáng. Ngoài thánh lễ ra, hỏi rằng có mấy ai nghĩ tới việc đến một đan viện hay tu viện dự một buổi hát kinh phụng vụ? Hỏi rằng đã được mấy tu viện hát kinh phụng vụ làm say mê lòng người vì phẩm chất nghệ thuật và giá trị cầu nguyện trong đó?
Tất cả những việc này còn đang trong giai đoạn bắt đầu và thử nghiệm. Ước chi các đan viện và các tu viện đầu tư thời giờ và công sức nhiều hơn cho việc thờ phượng cao cấp này. Mấy năm gần đây chúng ta may mắn có được sách Các Giờ Kinh Phụng Vụ bằng tiếng Việt. Đây là sách cầu nguyện chính thức của Hội Thánh, trước kia sách nguyện bằng tiếng la tinh chỉ dành riêng cho các linh mục và tu sĩ. Nay sách được dịch sang các tiếng bản quốc và khuyến khich mọi người nên đọc. Tuy vậy mới chỉ có hội viên các dòng ba và một số giáo xứ đọc chung kinh sáng, chiều hay tối, và cá nhân cũng có một số, nhưng kể là còn rất ít. Đọc kinh cũng là việc thờ phượng tốt nhưng các kinh đó chỉ là riêng tư, do một số tác giả đặt ra để đáp ứng các thứ lòng sùng kính và vì thế giá trị thờ phượng và công phúc cũng không ngang hàng với các kinh phụng vụ của toàn Hội Thánh. Bởi vậy, nếu có cầu nguyện chung thì nên dùng kinh phụng vụ, còn cầu nguyện riêng do lòng sùng kinh thì đọc các kinh như vẫn quen đọc. Đây là vấn đề ý thức, điều kiện cụ thể vật chất và công việc chuẩn bị, cộng thêm với cố gắng vượt qua cái đã quen đến nỗi như trở thành cố hữu mà quyết tâm đổi mới, dù gặp phải một vài sự rầy rà bất tiện lúc ban đầu, hay những lời kêu ca chỉ trích của những người nặng óc chủ quan và thiếu hiểu biết.
Ngoài ra là các việc đạo đức và các thứ lòng sùng kính. Từ sau Công Đồng Va-ti-ca-nô II, những thứ đó vẫn được duy trì và khuyến khích, Có điều Công Đồng khuyên nên dành ưu tiên cho việc cầu nguyện mang tính phụng vụ cao, như thánh lễ và các giờ kinh phụng vụ. Hai giờ kinh phụng sáng và chiều là hai giờ kinh chủ chốt cần được làm cho nổi bật bằng cách cử hành và số người tham dự. Nhưng đáng tiếc hai giờ kinh này chưa được hiểu biết đủ về giá trị và tầm quan trọng để được cử hành thường xuyên với dông đảo người tham dự. Còn môt điều quan trọng đến việc cầu nguyện nữa là hát xướng. Đây là vấn đề cần phải được nói nhiều và nói hoài hoài. Nhưng ở đây chỉ xin nói vắn tắt như sau :
Hát phải giúp người ta cầu nguyện vì hát hay hát đúng là cầu nguyện hai lần như thánh Âu-tinh nói. Nhưng chẳng may, công việc này trong các nhà thờ của chúng ta không giúp ích gì bao nhiêu mà có khi còn phá vỡ bầu khí cầu nguyện nữa, vì nội dung bài hát, cung cách hát, sự hiểu biết lệch lạc và hạn chế về thánh nhạc. Đã có những tiếng kêu ca về việc này từ nhiều năm qua nhưng chỉ như những tiếng kêu trong sa mạc. Người ta cứ vin vào thời mới và chiều theo thị hiếu của giới trẻ. Hát trong nhà thờ là để tôn vinh, thờ phượng, cảm tạ Chúa với tất cả tâm tình đạo đức và nghệ thuật ca hát chứ đâu phải cho vui, để lôi kéo giới trẻ tới một tụ điểm ca nhạc. Nếu vậy thì nên tới tụ điển hơn tới nhà thờ. Nhà thờ là nơi người ta tìm đến để được một cái gì thâm thúy và cao trọng hơn.
Nói tóm lại đọc kinh cầu nguyện là cần cho người có đạo như không khí là cần cho con người. Nhưng phải có không khí trong lành ở những nơi thoảng mát. Việc đọc kinh cầu nguyện cũng thế, phải có nơi tương đối thích hợp và điều kiện thỏa đáng.
Lm. An-rê Đỗ Xuân Quế O.P.
.
Vấn đề này là cần thiết. Chúa Giê-su đã làm gương cho chúng ta. Các sách Tin Mừng đã nhiều lần nói đến việc cầu nguyện của Người (Mt 14, 23; Mc 6, 46; Lc 9, 18).
Người còn cần gì nữa mà phải cầu nguyện? Có chỗ Tin Mừng nói Người cầu nguyện suốt đêm. Trong khoảng thời gian dài như vậy, Người cầu nguyện những gì, chúng ta không biết hết. Nhưng có điều chắc là người hiện diện và cầu nguyện với Chúa Cha. Giữa Người với Chúa Cha, có một sự giao cảm và tiếp xúc thân mật. Vì thế, đối với Người, cầu nguyện không hẳn chỉ là đọc kinh và xin ơn. Về điểm này, sách thánh vịnh đề ra cho chúng ta những bản mẫu cầu nguyện lý tưởng. Qua các thánh vịnh, chúng ta thấy có nhiều cách thế cầu nguyện như ca tụng, tôn thờ, kêu xin và thú nhận.
Ngày nay nhiều người ngại cầu nguyện và có khi không cầu nguyện. Sở dĩ như vậy, vì họ nghĩ rằng cầu nguyện chỉ là để xin ơn, mà xin hoài không được hay không cần gì phải xin, nên không cầu nguyện nữa.
Chúng ta thường nói đọc kinh cầu nguyện. Hai việc này đi đôi với nhau : có đọc kinh thì mới là cầu nguyện và cầu nguyện thì phải đọc kinh. Đó là cách hiểu thông thường của nhiều người trong chúng ta. Hiểu như thế không sai, nhưng chưa hoàn toàn chính xác, vì có những lúc cầu nguyện mà không đọc kinh và có những lúc đọc kinh mà chưa hẳn đã là cầu nguyện, như khi đọc một cách “máy móc”, đọc cho có, miệng đọc mà lòng trí để ở đâu đâu đó hay miệng đọc mà tay lại làm những việc khác. Ấy là nói về việc đọc kinh chung. Vì thế, thiết tưởng nên suy nghĩ lại về việc này, nghĩ lại để đọc kinh cho có ý nghĩa. Một trong các cách suy nghĩ đó là đọc vừa phải, không nhanh không chậm, không quá to quá nhỏ, hay quá cao quá thấp. Lại lựa các kinh mà đọc cho hợp tình hợp lý. Điều này khó vì từ bao đời nay chúng ta đã đọc các kinh như vẫn quen đọc theo các kinh đã có trong nhiều giáo phận. Ngoài ra, nếu không đọc kinh thì ở nhà thờ nhiều người ngồi không, không biết làm gì cả, nên phải đọc để trám vào chỗ trống. Cũng vì quen như vậy, nên khi không đọc kinh, người ta thấy trống vắng và thường là lúc truyện trò.
Cũng bởi vì không đọc kinh thì không biết làm gì cả và thấy yên lặng là trống vắng, nên có cần tập cho quen với những giây phút yên lặng mà phụng vụ gọi là yên lặng thánh (silentium sacrum) chăng? Trong những giây phút yên lặng như thế, người ta sẽ tập cách nội tâm hóa những điều vừa nghe đọc, hay thầm thĩ với Chúa một vài điều riêng tư của lòng mình, và cũng là thời khắc nếm cảm được Thiên Chúa như lời thánh vịnh : “Hãy nghiệm xem Chúa tốt lành biết bao” !
Kinh lễ trong các nhà thờ của chúng ta còn quá ồn ào. Thật ít khi tìm thấy một chút yên lặng để cảm nhận được chiều sâu lắng của tâm hồn trong sự suy nghĩ, hầu tìm ra ơn ich và sự cần thiết phải cầu nguyện. Sự ồn ào của lời kinh tiếng hát cũng như của các nhạc cụ đã phá tan bầu khí thanh bình của cầu nguyện, một yếu tố cần thiết cho tâm hồn tìm được sự thư giãn và nghỉ ngơi bên Chúa. Hèn chi ít thấy người đến nhà thờ trong những lúc thanh vắng để cầu nguyện một mình, và cũng ít ai nếm cảm được sự ngọt ngào của thinh lặng, cũng như mật độ chiều sâu của nó trong những khi chuyện vãn với Thiên Chúa. Chính vì vậy mới cần đến những khu vực yên tĩnh của các đan viện, hay những nơi dành riêng cho việc tĩnh tâm làm như những đài tiếp vận sức sống thiêng liêng cho tâm hồn. Chẳng may, những nơi như thế này còn khá thiếu vắng trên quê hương chúng ta, và những người cảm thấy nhu cầu cũng như hưởng được ân huệ này con khá hiếm hoi. Thêm vào đó khí hậu nóng bức, đời sống tất bật để lo chuyện mưu sinh, sự thiếu vắng cả một truyền thống chiêm niệm và những thói quen tĩnh nguyện, làm cho sự cầu nguyện của phần đông trong chúng ta chỉ dồn vê một phía là đọc kinh. Đã mấy ai có dịp được thưởng thức một buổi hát kinh phụng vụ sốt sáng. Ngoài thánh lễ ra, hỏi rằng có mấy ai nghĩ tới việc đến một đan viện hay tu viện dự một buổi hát kinh phụng vụ? Hỏi rằng đã được mấy tu viện hát kinh phụng vụ làm say mê lòng người vì phẩm chất nghệ thuật và giá trị cầu nguyện trong đó?
Tất cả những việc này còn đang trong giai đoạn bắt đầu và thử nghiệm. Ước chi các đan viện và các tu viện đầu tư thời giờ và công sức nhiều hơn cho việc thờ phượng cao cấp này. Mấy năm gần đây chúng ta may mắn có được sách Các Giờ Kinh Phụng Vụ bằng tiếng Việt. Đây là sách cầu nguyện chính thức của Hội Thánh, trước kia sách nguyện bằng tiếng la tinh chỉ dành riêng cho các linh mục và tu sĩ. Nay sách được dịch sang các tiếng bản quốc và khuyến khich mọi người nên đọc. Tuy vậy mới chỉ có hội viên các dòng ba và một số giáo xứ đọc chung kinh sáng, chiều hay tối, và cá nhân cũng có một số, nhưng kể là còn rất ít. Đọc kinh cũng là việc thờ phượng tốt nhưng các kinh đó chỉ là riêng tư, do một số tác giả đặt ra để đáp ứng các thứ lòng sùng kính và vì thế giá trị thờ phượng và công phúc cũng không ngang hàng với các kinh phụng vụ của toàn Hội Thánh. Bởi vậy, nếu có cầu nguyện chung thì nên dùng kinh phụng vụ, còn cầu nguyện riêng do lòng sùng kinh thì đọc các kinh như vẫn quen đọc. Đây là vấn đề ý thức, điều kiện cụ thể vật chất và công việc chuẩn bị, cộng thêm với cố gắng vượt qua cái đã quen đến nỗi như trở thành cố hữu mà quyết tâm đổi mới, dù gặp phải một vài sự rầy rà bất tiện lúc ban đầu, hay những lời kêu ca chỉ trích của những người nặng óc chủ quan và thiếu hiểu biết.
Ngoài ra là các việc đạo đức và các thứ lòng sùng kính. Từ sau Công Đồng Va-ti-ca-nô II, những thứ đó vẫn được duy trì và khuyến khích, Có điều Công Đồng khuyên nên dành ưu tiên cho việc cầu nguyện mang tính phụng vụ cao, như thánh lễ và các giờ kinh phụng vụ. Hai giờ kinh phụng sáng và chiều là hai giờ kinh chủ chốt cần được làm cho nổi bật bằng cách cử hành và số người tham dự. Nhưng đáng tiếc hai giờ kinh này chưa được hiểu biết đủ về giá trị và tầm quan trọng để được cử hành thường xuyên với dông đảo người tham dự. Còn môt điều quan trọng đến việc cầu nguyện nữa là hát xướng. Đây là vấn đề cần phải được nói nhiều và nói hoài hoài. Nhưng ở đây chỉ xin nói vắn tắt như sau :
Hát phải giúp người ta cầu nguyện vì hát hay hát đúng là cầu nguyện hai lần như thánh Âu-tinh nói. Nhưng chẳng may, công việc này trong các nhà thờ của chúng ta không giúp ích gì bao nhiêu mà có khi còn phá vỡ bầu khí cầu nguyện nữa, vì nội dung bài hát, cung cách hát, sự hiểu biết lệch lạc và hạn chế về thánh nhạc. Đã có những tiếng kêu ca về việc này từ nhiều năm qua nhưng chỉ như những tiếng kêu trong sa mạc. Người ta cứ vin vào thời mới và chiều theo thị hiếu của giới trẻ. Hát trong nhà thờ là để tôn vinh, thờ phượng, cảm tạ Chúa với tất cả tâm tình đạo đức và nghệ thuật ca hát chứ đâu phải cho vui, để lôi kéo giới trẻ tới một tụ điểm ca nhạc. Nếu vậy thì nên tới tụ điển hơn tới nhà thờ. Nhà thờ là nơi người ta tìm đến để được một cái gì thâm thúy và cao trọng hơn.
Nói tóm lại đọc kinh cầu nguyện là cần cho người có đạo như không khí là cần cho con người. Nhưng phải có không khí trong lành ở những nơi thoảng mát. Việc đọc kinh cầu nguyện cũng thế, phải có nơi tương đối thích hợp và điều kiện thỏa đáng.
Lm. An-rê Đỗ Xuân Quế O.P.
.