DIỄN TIẾN BẦU CỬ TỔNG THỐNG PHÁP NĂM 2017

Mùa tuyển cử Tổng thống tại Pháp năm 2017 đã được bắt đầu với cuộc bầu cử sơ tuyển của Ðảng Xanh (Europe Ecologie Les Verts) vào những ngày 19.10.2016 (vòng một) và 07.11.2016 (vòng hai) để chính thức chọn ông Yannick Jadot, Dân biểu Nghị viện Âu châu, làm ứng cử viên đảng này để tranh ghế Tổng thống Pháp nhiệm kỳ 2017-2022 vào ngày 23.04.2017 (vòng 1) và ngày 07.05.2017 (vòng 2), nếu cần, giữa hai ứng cử viên đạt được số phiếu hợp lệ cao nhất.

Tiếp theo, ngày 20.11.2016, cuộc Bầu cử Sơ tuyển Hữu và Trung phái (primaire de la droite et du centre) (vòng 1), để loại từ 7 ứng viên chỉ còn 2 để bước vào vòng 2 chung ngày 27.11.2016 và thu hút sự tham dự của 4.368.321 cử tri bầu có ý nghĩa và Dân biểu François Fillon đắc cử với 66,5% tổng số phiếu bầu hợp lệ, trước ông Alain Juppé, Thị trưởng Bordeaux. Lúc đó, các cuộc điều tra dân ý đều tiên đoán ông Fillon sẽ về đầu ở vòng một cuộc Tuyển cử Tổng thống Pháp 2017 và sẽ thắng bà Marine LePen ở vòng chung kết. Tuy nhiên, đến hiện nay, các cuộc điều tra dân ý đều ‘lo ngại’ có thể ông không hiện diện ở vòng 2 cuộc bầu cử quan trọng này. Tại sao ? xin mời xem tiếp, sau khi nhắc lại cuộc bầu cử Sơ tuyển của Cánh tả.

I. BẦU CỬ SƠ BỘ CÁNH TẢ (Primaire de la Gauche).

Sau khi ông Nicolas Sarkozy bị loại khỏi sơ tuyển hữu và trung phái (primaire de la droite et du centre), nhận biết dịp may tái cử của mình đã tiêu tan vì ‘cơ hội 2012’ sẽ không tái diễn lần nữa… và trước sự hối thúc từ Thủ tướng Manuel Valls mà ông đã tiến cử vì, nếu Tổng thống không ra ứng cử thì Thủ tướng sẽ tham gia việc bảo vệ ‘màu cờ sắc áo’ đảng Xã hội, ngày 01.12.2016, bằng một diễn văn long trọng trực tiếp truyền hình, Tổng thống François Hollande thông báo không ra tranh cử cho nhiệm kỳ thứ hai trong cuộc bầu cử năm 2017, vì muốn tránh cho cánh tả bị thảm bại trước cánh hữu và phe cực hữu: « Tôi ý thức về những nguy cơ mà hành động của tôi sẽ gây ra, một hành động sẽ không tập hợp rộng rãi được. Cho nên tôi đã quyết định sẽ không ứng cử Tổng thống ». Đắc cử vào năm 2012 trước đối thủ cánh hữu Nicolas Sarkozy, uy tín của tổng thống Hollande nay đã rơi xuống đến mức rất thấp : chỉ có 13% dân còn tín nhiệm ông. Kết quả các cuộc thăm dò cho thấy là ông Hollande có rất ít khả năng tái đắc cử, vì chỉ có chưa tới 10% cử tri cho biết sẽ bỏ phiếu cho ông ở vòng đầu bầu cử tổng thống.

Trong nhiệm kỳ Tổng thống Hollande, nước Pháp đã đưa quân can thiệp vào nhiều nơi (Mali, Trung Phi, Irak, Syria), nhưng nước Pháp cũng đã hứng chịu các vụ khủng bố tàn khốc nhất từ trước đến nay, khiến tổng cộng 238 người thiệt mạng : tấn công tòa soạn ‘Charlie Hebdo’ tháng 01/2015, khủng bố ở Paris và Saint-Denis tháng 11 năm ngoái, ở Nice ngày 14/07/2016.

Sau đó, ông Valls từ chức Thủ tướng. Ðiều này không cần thiết nhưng, theo tiền lệ, các Thủ tướng đương nhiệm ra ứng cử Tổng thống đều bị đánh bại (Chirac, Balladur và Jospin). Hành động này của M. Valls buộc Tổng thống Hollande phải cử Tổng trưởng Nội vụ, Bernard Cazaneuve, vào chức vụ Thủ tướng và cử Dân biểu Bruno Le Roux điền vào chức Tổng trưởng Nội vụ. Một hành động vô ích và … đây là kết quả…

A.- Vòng một ngày 22.01.2017. Tuy giá tiền phải trả để tham dự đầu phiếu chỉ là một euro, nhưng cũng chỉ thu hút khoảng 1,6 triệu cử tri. Kết quả :

1. Benoit Hamon (Tổng trưởng từ chức) đạt 35,86% số phiếu bầu hợp lệ;

2. Manuel Valls đạt 31,22% số phiếu bầu hợp lệ;

3. Arnaud Montebourg (Tổng trưởng từ chức) với 17,86% số phiếu bầu hợp lệ, kêu gọi đầu phiếu cho Hamon ở vòng hai ;

4. Vincent Peillon (Tổng trưởng từ chức) với 17,86% số phiếu bầu hợp lệ ;

Các ứng viên khác (Sylvia Pinel, François de Rugy và Jean-Luc Bennahmias chia nhau số phiếu còn lại.

B.- Vòng hai ngày 29.01.2017. Kết quả : Benoit Hamon (với 58,65% số phiếu bầu hợp lệ) đã thắng Manuel Valls (41,35%) để đại diện đảng Xã hội tranh cử Tổng thống nhiệm kỳ 2017-2022. Kết quả Hamon thắng đã gây lo ngại sẽ có nhiều đảng viên xã hội ước muốn theo và dành chữ ký giới thiệu ứng cử cho ông Macron khiến, ngày 07.02.2017, Thư ký thứ nhất đảng này Cambadélis đe dọa trục ra khỏi đảnh những đảng viên hành động như vậy.

II. CÁO GIAN HAY KHÔNG ?

Tuần báo ‘Le canard enchainé’ (Con vịt bị xích) đăng trong số phát hành ngày 25.01.2017 loan tin về việc phu nhân ông François Fillon, bà Penelope, đã lãnh tiền lương chức vụ attachée parlementaire (phụ tá lập pháp) gần 10 năm cho ông Fillon và, sau đó, cho người dự khuyết (suppléant) của ông này. Ngoài ra, bà Penelope cũng đã nhận lương từ tạp chí ‘Revue des Deux Mondes’ mà chủ là Marc ông Ladreit de Lacharrière, bạn thân của ông Fillon. Tổng số tiền nhận được trong hai vụ này lên đến 500.000 euros.

Tại Pháp, một dân biểu (député) hay nghị sĩ (sénateur) thuê mướn hợp pháp người trong gia đình làm phụ tá lập pháp, nhưng người này phải thật sự làm việc. Ở đây, người viết bài báo nghi ngờ bà Penelope lãnh lương mà không thật sự làm việc. Ngân khoản mà mỗi dân biểu hay nghị sĩ được cấp để trả lương mướn phụ tá lập pháp, là do Ngân sách Quốc gia. Nếu lãnh tiền đó mà không làm việc gì thì đúng là biển thủ công quỹ. Từ năm 1998 đến 2012, bà đã được trả lương nguyên (salaire brut) 8.000 euros/tháng.

Tại ‘Revue des Deux Mondes’, từ năm 2011 đến 2014, tạp chí chỉ thuê một người và trả lương 12 719 euros/năm. Năm 2013, số lương này tăng đến 58 453 euros và là 72 427 euros cho năm 2014 vì thuê bà Penelope Fillon làm cố vấn văn chương. Trong thời gian này, bà chỉ viết hai bài cho báo này. Do đó, Viện công tố quốc gia về tài chính (parquet national financier) liền mở cuộc điều tra sơ khởi vụ biển thủ công quỹ này mà giới truyền thông đặt cho tên ‘Penelopegate’.

Sau những phản ứng tối thiểu chống lại các tấn công ‘vì ghét phụ nữ’, ngày 25.01.2017, ông Fillon xuất hiện trên màn ảnh đài TF1, lúc 20 giờ, đã bác bỏ những sự vu khống và xác nhận hiền thê đã làm việc ‘hàng ngày và thật sự’ như mọi phụ tá lập pháp khác. Thay vì làm giảm sự chống đối, ông còn kể thêm việc ông đã trả lương cho hai người con ‘đã là Luật sư’, khi ông là nghị sĩ Thượng viện. Vấn đề là Marie và Charles Fillon, lúc đó, còn chưa có văn bằng và chỉ tuyên thệ Luật sư lần lượt vào các năm 2007 và 2010 để hoàn thành những ‘nhiệm vụ cụ thể’ (missions ponctuelles) . Ngoài ra, ôâng đã hứa, nếu bị Tư pháp điều tra (mis en examen, ông sẽ rút khỏi cuộc chạy đua vào Ðiện Elysée.

Ngày 29.01.2017, để phát động cuộc vận động, trong cuộc tập họp lớn, với 15.000 người tham dự ở La Villette, trước mặt hiền thê, ngồi ở hàng đầu, ông Fillon tự cho mình hình ảnh người đàn ông đức độ. Ông đề cao bà Penelope và chống lại những ai muốn làm nhục bà : ‘Qua vợ tôi, chúng muốn đập tan (casser) tôi’ và ‘Nếu chúng muốn tấn công tôi, hãy ra mặt, nhưng hãy để vợ tôi ngoài cuộc tranh luận chánh trị này’.

Ðể chứng thật sự minh bạch của mình, ông cho biết chỉ có một trương mục ngân hàng (compte bancaire) ở Sablé–sur-Sarthe. Vấn đề là Quốc hội đòi hỏi mỗi dân biểu có ít nhất hai trương mục. Do đó, giới thân cận của ông Fillon phải cải chính và xác nhận ông có hai trương mục trong cùng một ngân hàng.

Ngày 30.01.2017, ứng viên Tổng thống và bà Fillon bị thẩm vấn riêng rẽ bởi những điều tra viên chống tham nhủng. Sau 5 giờ đối đáp, hai ông bà cho biết mình đã cung cấp những yếu tố cần thiết cho Tư pháp. Ông Antonin Lévy, luật sư của ông Fillon, đã giải thích thêm tính chất các việc làm của bà Penelope không chắc là ‘hiển nhiên’. Hôm sau, một cuộc lục soát được thực hiện nơi văn phòng ông Fillon tạo Quốc hội. Những dữ kiện thu thập được không mang lại sự may mắn nào cho ông bà Fillon vì bà Penelope không nhớ đã có ký những hợp đồng làm việc và những phiếu lương phù hợp với việc làm của bà với ông Marc Joulaud, dân biểu dự khuyết.

Ngày 01.02.2017, báo ‘Canard enchainé’ lại loan báo số tiền lương mà bà

Penelope nhận từ Quốc hội không phải là 500.000 euros, nhưng là 831.440, vì bà bắt đầu khai từ năm 1988 và sáu tháng trong năm 2013, tổng cộng 15 năm. Hai đứa con của ông đã lãnh 84.000 euro giữa năm 2005 và 2007, không vì những ‘nhiệm vụ cụ thể’, nhưng là phụ tá lập pháp toàn thời gian.

III.- GÓP Ý.

Hành động của cử tri dồn phiếu cho Dân biểu François Fillon, ngày 27.11.2016, trong vòng hai cuộc sơ tuyển Hữu và Trung phái, để tham gia tuyển cử Tổng thống năm 2017 hầu ước mong ông đủ khả năng và đạo đức để đưa nước Pháp ra khỏi tình trạng hiện nay. Sự phấn khởi nơi người Pháp lúc đó được thể hiện, một cách tương đối, qua các cuộc khảo sát dân ý cho thấy những người được phỏng vấn tín nhiệm ứng cử viên Fillon trong chức vụ Tổng thống để, nhờ đó, Pháp quốc thoát khỏi tình trạng này. Sau gần 5 năm cầm quyền, ngày 01.12.2016, Tổng thống François Hollande cũng nhìn nhận hiện tình Quê hương và đã từ chối ứng cử nhiệm kỳ thứ hai.

Hiện nay, sự thay đổi hiện tình nước Pháp càng khẩn thiết hơn, nhất là với biến cố ‘Théo và cảnh sát’ đang tiếp diễn, và những khảo sát dân ý cho thấy không những bà Marine Lepen về đầu và Emmanuel Macron thứ nhì sẽ đưa nước Pháp vào một tình trạng nguy hiễm hơn hiện nay, sẽ được điều khiển bởi những chánh trị gia ‘tập sự’.

Kết quả cuộc khảo sát dân ý hàng ngày, thực hiện bởi Viện thống kê Ifop-Fiducial cho Paris Match, iTELE và Sud-Radio, ngày 13.02.2017, cho thấy nếu cuộc bầu cử diễn ra, thì LePen về đầu với 25,50% số người trả lời. Ở chổ thứ nhì thì không rõ ràng khi Macron đạt 19,50% và Fillon 19,80%, trong khi mức độ sai lạc từ – hay + 2% số người trả lời.

Kết quả này cũng như theo sự cho biết của các vị dân cử cũng như các vận động viên cho ứng cử viên Fillon tại hiện trường địa phương là họ gặp rất nhiều khó khăn vì sự kiêän ‘Penelopegate’ này. Hai ứng cử viên LePen và Macron cũng bị tố cáo về ‘biển thủ công quỹ’. Bà LePen đã dùng tiền của Nghị viện Âu châu để thuê mướn phụ tá lập pháp để làm việc tại trụ sở đảng Mặt trận Quốc gia (Front National). Emmanuel Macron thì bị sách ‘Dans l’enfer de Bercy, enquête sur les secrets du ministère des Finances’ (Trong địa ngục Bercy, điều tra những bí mật của bộ Tài chính) (Bercy là nơi đặt trụ sở bộ Tài chính) tố cáo lấy gần 120 000 euros để chi cho đảng ‘En Marche’, chuẩn bị cho việc tranh cử.

Hà Minh Thảo