Tin Mừng Chúa Giê-su Ki-tô theo thánh Mát-thêu.

Khi ấy, có mấy kinh sư và mấy người Pha-ri-sêu nói với Đức Giê-su rằng : “Thưa Thầy, chúng tôi muốn thấy Thầy làm một dấu lạ.” Người đáp: “Thế hệ gian ác và ngoại tình này đòi dấu lạ. Nhưng chúng sẽ không được dấu lạ nào, ngoài dấu lạ ngôn sứ Giô-na. Quả thật, ông Giô-na đã ở trong bụng kình ngư ba ngày ba đêm thế nào, thì Con Người cũng sẽ ở trong lòng đất ba ngày ba đêm như vậy. Trong cuộc phán xét, dân thành Ni-ni-vê sẽ trỗi dậy cùng với thế hệ này và sẽ kết án họ, vì xưa dân ấy đã sám hối khi nghe ông Giô-na rao giảng; mà đây thì còn hơn ông Giô-na nữa. Trong cuộc phán xét, nữ hoàng Phương Nam sẽ đứng lên cùng với thế hệ này, và bà sẽ kết án họ, vì xưa bà đã từ tận cùng trái đất đến nghe lời khôn ngoan của vua Sa-lô-môn; mà đây thì còn hơn vua Sa-lô-môn nữa.”

 

1. Iran chuyển hướng từ Nga sang Trung Quốc để tìm kiếm vũ khí mới sau chiến tranh với Israel

Với quân đội Iran bị tổn thất nặng nề sau cuộc chiến tranh dữ dội kéo dài 12 ngày với Israel, trong đó có sự can thiệp trực tiếp của Hoa Kỳ, Trung Quốc đang nổi lên là ứng cử viên hàng đầu để cung cấp vũ khí tiên tiến có thể giúp Tehran tái lập khả năng răn đe khi căng thẳng tiếp tục âm ỉ trên khắp Trung Đông.

Xu hướng này đánh dấu sự thay đổi so với nỗ lực lâu dài của Iran trong việc mua vũ khí từ một đối tác chiến lược khác là Nga, sau khi các vũ khí của Nga chứng tỏ sự bất lực và kém cỏi trước khả năng của vũ khí Mỹ và Israel.

Mặt khác, Bắc Kinh vẫn tương đối tách biệt khỏi hai cuộc chiến tranh đẫm máu nhất thế giới đang diễn ra ở Đông Âu và Trung Đông, ngay cả khi nước này vẫn tiếp tục vun đắp hợp tác với Mạc Tư Khoa và Tehran.

Hongda Fan, giáo sư tại Viện Nghiên cứu Trung Đông thuộc Đại học Nghiên cứu Quốc tế Thượng Hải, phát biểu với Newsweek rằng “việc tăng cường năng lực phòng không rõ ràng là ưu tiên cấp bách đối với Iran vào lúc này” và “Trung Quốc thực sự đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong các lĩnh vực như phát triển chiến đấu cơ, thu hút sự chú ý của toàn cầu”.

Tiến bộ như vậy đã được thể hiện một cách hiếm hoi vào tháng 5 khi một trong những đối tác hàng đầu của Trung Quốc, Pakistan, đã sử dụng chiến đấu cơ đa năng Chengdu J-10C của Trung Quốc trong một trận chiến ngắn nhưng dữ dội khác với Ấn Độ, được tường trình đã bắn hạ một số máy bay của Ấn Độ, bao gồm cả chiến đấu cơ Dassault Rafale của Pháp.

Với mức độ bất ổn ngày càng gia tăng làm rung chuyển trật tự quốc tế trong những tháng gần đây, Fan cảm thấy các điều kiện có thể chín muồi cho sự hợp tác quân sự lớn hơn giữa Cộng hòa Nhân dân và Cộng hòa Hồi giáo, đặc biệt là khi “cả Trung Quốc và Iran đều là nạn nhân của một số chính sách do các cường quốc phương Tây theo đuổi”.

Nhưng nếu Tehran muốn nâng cấp hợp tác với Bắc Kinh lên mức giống với hiệp ước “bất khả chiến bại”, “vững chắc như thép” giữa Trung Quốc và Pakistan, ông cho biết Iran có thể sẽ cần phải đánh giá lại triển vọng chính sách đối ngoại của mình.

“Điều quan trọng cần lưu ý là, không giống như Islamabad, một số nhà hoạch định chính sách ở Tehran thường coi Iran là một trong những trung tâm của thế giới”, ông Fan nói. “Tư duy cường quốc không phải là hiếm ở Iran đương đại, điều này phần nào ảnh hưởng đến sự phát triển quan hệ đối ngoại của nước này.”

Ông nói thêm: “Cá nhân tôi tin rằng nếu Tehran thể hiện đủ thiện chí và tin tưởng vào Trung Quốc, Bắc Kinh sẽ không từ chối hợp tác với Iran trong các lĩnh vực quân sự như vũ khí”.

Newsweek đã liên hệ với Đại sứ quán Trung Quốc tại Hoa Kỳ và Phái đoàn Iran tại Liên Hiệp Quốc để bình luận.

[Newsweek: Iran Pivots From Russia to China in Quest for New Weapons After Israel War]

2. Quan chức Nga cho biết Ukraine tấn công Mạc Tư Khoa bằng máy bay điều khiển từ xa trong đêm thứ 3 liên tiếp

Máy bay điều khiển từ xa của Ukraine được tường trình đã tấn công Mạc Tư Khoa vào đêm y 19 tháng 7, đánh dấu đêm thứ ba liên tiếp thủ đô của Nga bị tấn công.

Các đơn vị phòng không Nga đã chặn 13 máy bay điều khiển từ xa bay về phía Mạc Tư Khoa trong vòng chưa đầy hai giờ, Thị trưởng Sergey Sobyanin báo cáo vào khoảng 1:46 sáng giờ địa phương. Hiện chưa có thông tin về thương vong hay thiệt hại.

Theo kênh tin tức Telegram của Nga, các nhân chứng cho biết một số máy bay điều khiển từ xa đã bị bắn hạ gần Zelenograd, một thành phố vệ tinh cách trung tâm Mạc Tư Khoa 37 km (23 dặm) về phía tây bắc.

Vụ tấn công được tường trình xảy ra sau hai đêm liên tiếp các cuộc tấn công bằng máy bay điều khiển từ xa vào Mạc Tư Khoa. Một làn sóng tấn công bằng máy bay điều khiển từ xa đã tấn công Nga vào đêm 17 tháng 7, với các cuộc tấn công được báo cáo ở Mạc Tư Khoa, St. Petersburg, Belgorod, Voronezh và các khu vực khác.

Theo Sobyanin, máy bay điều khiển từ xa lại tấn công vào Mạc Tư Khoa vào ngày 18 tháng 7, với những tiếng nổ được nghe thấy gần Zvenigorod, Istra và Zelenograd.

Kyiv hiếm khi bình luận về các báo cáo về các cuộc tấn công bằng máy bay điều khiển từ xa ở Nga, mặc dù Ukraine thường xuyên tiến hành các cuộc tấn công vào các cơ sở quân sự và công nghiệp trên lãnh thổ Nga.

Các cuộc tấn công được tường trình nhằm vào Mạc Tư Khoa diễn ra sau khi Tổng thống Mỹ Ông Donald Trump đề nghị Điện Cẩm Linh 50 ngày để đạt được một thỏa thuận hòa bình hoặc phải đối mặt với “mức thuế quan nghiêm ngặt” từ Washington. Trước thông báo này, Tổng thống Trump được tường trình đã hỏi Tổng thống Volodymyr Zelenskiy trong một cuộc điện đàm hồi tháng 6 rằng liệu Ukraine có đủ khả năng tấn công Mạc Tư Khoa hay không.

Tổng thống Zelenskiy được tường trình đã trả lời rằng một cuộc tấn công như vậy có thể xảy ra nếu Hoa Kỳ cung cấp vũ khí cần thiết.

Sau khi tờ Financial Times, gọi tắt là FT đưa tin về những bình luận này, Tổng thống Trump nói với báo chí rằng Tổng thống Zelenskiy không nên nhắm vào Mạc Tư Khoa và Hoa Kỳ không có kế hoạch cung cấp hỏa tiễn tầm xa cho Ukraine.

[Kyiv Independent: Ukraine attacks Moscow with drones for 3rd straight night, Russian official says]

3. Ukraine nhận được sự hỗ trợ lớn về xe tăng Abrams từ Úc Đại Lợi

Theo Bộ Quốc phòng tại Canberra, Úc đã gửi cho Ukraine lô hàng đầu tiên gồm hàng chục xe tăng M1A1 Abrams do Mỹ sản xuất mà nước này đã hứa cung cấp cho Kyiv để chống lại sự xâm lược của Nga.

Đồng minh của Ukraine ở Nam Thái Bình Dương thông báo rằng Kyiv đã nhận được phần lớn trong số 49 xe tăng đã ngừng hoạt động mà họ đã cam kết, số còn lại dự kiến sẽ đến vào cuối năm nay.

Việc giao hàng diễn ra sau khi có thông tin về sự chậm trễ ban đầu do sự phản đối từ phía Hoa Kỳ về việc gởi các loại xe của Mỹ cho Ukraine. Các nguồn tin tại Úc cho rằng việc phản đối đến từ Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Pete Hegseth, một người thường bị các cơ quan truyền thông Úc mô tả là quá thiên về Nga như trong bức hí họa quý vị và anh chị em đang xem thấy đây.

Úc là một trong những đối tác ngoài NATO lớn nhất của Ukraine và đã cung cấp hỗ trợ, đạn dược và thiết bị quốc phòng cho Kyiv kể từ khi chiến tranh nổ ra. Việc chuyển giao xe tăng chiến đấu chủ lực có thể là một cú hích trên chiến trường cho Ukraine trong bối cảnh nước này đang chờ đợi những cam kết hỗ trợ quân sự tiếp theo từ Tổng thống Mỹ Ông Donald Trump.

Úc sẽ cung cấp 49 xe tăng Abrams cho Ukraine để hỗ trợ nước này trong cuộc chiến chống lại Nga như một phần trong cam kết được đưa ra vào tháng 10.

Hãng truyền thông Úc Australian Broadcasting Corporation đưa tin, trích dẫn lời các quan chức quốc phòng giấu tên, rằng việc giao hàng đã bị trì hoãn do có sự phản đối từ phía Hoa Kỳ.

Theo hãng tin Úc, Washington đã cảnh báo Canberra không nên gửi xe tăng, và quyết định tạm dừng viện trợ quân sự của Tổng thống Trump vào đầu năm nay cũng có thể làm gia tăng thêm sự phức tạp.

Các chuyên gia đã bày tỏ lo ngại về hiệu quả chiến trường của chúng do nóc xe tăng dễ bị máy bay điều khiển từ xa tấn công.

Tuy nhiên, Bộ Quốc phòng Úc hôm thứ Sáu cho biết hầu hết số xe tăng này đã được chuyển đến Ukraine, giúp tăng cường khả năng cơ động và hỏa lực cho lực lượng Kyiv. Số còn lại dự kiến sẽ đến trong những tháng tới.

Ukraine cũng đang chờ đợi khoản viện trợ quân sự bổ sung được Tổng thống Trump cam kết vào ngày 7 tháng 7, khi ông công bố kế hoạch chuyển vũ khí cho Ukraine thông qua một chương trình được NATO và Liên Hiệp Âu Châu hậu thuẫn.

Đề đốc Hoa Kỳ đã nghỉ hưu Robert Murrett nói với Newsweek rằng quyết định của Washington cung cấp thêm vũ khí cho Ukraine, chủ yếu thông qua các đồng minh Âu Châu, là một bước đi đúng đắn, mặc dù Điện Cẩm Linh vẫn tin rằng các điều kiện trên thực địa đang có lợi cho mình.

Murrett, phó giám đốc Viện Chính sách và Luật An ninh thuộc Đại học Syracuse, cho biết thêm rằng mặc dù Nga chịu tổn thất lớn, Mạc Tư Khoa vẫn không quan tâm đến lệnh ngừng bắn, bất chấp việc Kyiv sẵn sàng chấp nhận động thái như vậy.

Ông tiếp tục: “Cả hai bên có thể sẽ duy trì cuộc chiến và theo dõi chặt chẽ vũ khí, các lệnh trừng phạt bổ sung có thể xảy ra và hoạt động quân sự trên không và tiền tuyến ở Ukraine.”

[Newsweek: Ukraine Gets Major Abrams Tank Boost]

4. Hoa Kỳ chuyển hướng Patriots để nhanh chóng điều động hệ thống phòng không tới Ukraine, Wall Street Journal đưa tin

Tờ Wall Street Journal đưa tin ngày 18 tháng 7, trích dẫn lời ba quan chức Hoa Kỳ, rằng Hoa Kỳ sẽ gửi hệ thống phòng không Patriot tiếp theo tới Đức thay vì Thụy Sĩ để đẩy nhanh việc Berlin đã hứa chuyển giao hai khẩu đội Patriot cho Ukraine.

Các báo cáo được đưa ra một ngày sau khi Bộ Quốc phòng Thụy Sĩ thông báo rằng việc giao hàng Patriot của Hoa Kỳ dự kiến sẽ bị trì hoãn do Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ quyết định ưu tiên Ukraine.

Thay vào đó, Washington sẽ chuyển hệ thống Patriot tiếp theo ra khỏi dây chuyền sản xuất sang Đức để thay thế hai hệ thống Patriot trong kho vũ khí của nước này mà Berlin sẽ chuyển đến Kyiv, Wall Street Journal đưa tin.

Động thái này đánh dấu lần đầu tiên Ngũ Giác Đài tạo điều kiện thuận lợi cho việc cung cấp vũ khí cho Ukraine kể từ khi Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tuyên bố vào ngày 7 tháng 7 rằng ông ủng hộ viện trợ quân sự bổ sung. Sau đó, Tổng thống Trump đã công bố kế hoạch chuyển vũ khí cho Ukraine thông qua một chương trình được NATO và Liên Hiệp Âu Châu hậu thuẫn, theo đó các thành viên liên minh mua vũ khí do Mỹ sản xuất cho Kyiv.

Khi công bố kế hoạch vào ngày 14 tháng 7, Tổng thống Trump cho biết một số hệ thống Patriot và hỏa tiễn có thể đến Ukraine “trong vòng vài ngày”.

Chính quyền Tổng thống Trump dự định đàm phán các thỏa thuận riêng với các thành viên NATO về việc mua vũ khí cho Ukraine, một quan chức cao cấp của Mỹ nói với Wall Street Journal. Các thỏa thuận này sẽ bao gồm vũ khí tấn công và phòng thủ mà các nước sẽ cung cấp cho Ukraine và sau đó mua lại từ Washington.

Một quan chức NATO cho biết Đức, Na Uy, Đan Mạch, Hòa Lan, Thụy Điển, Anh, Canada và Phần Lan đã cam kết hỗ trợ sáng kiến này.

Trước đó, vào ngày 16 tháng 7, Tổng thống Trump đã nói với các phóng viên rằng hỏa tiễn phòng không Patriot và các loại vũ khí khác đã trên đường từ Đức đến Ukraine, mặc dù Bộ Quốc phòng Đức cho biết họ không biết về bất kỳ chuyến hàng nào như vậy.

Tờ Wall Street Journal không đưa tin về ngày dự kiến giao hệ thống Patriot do Đức cung cấp cho Ukraine.

Nhu cầu về hệ thống hỏa tiễn Patriot và đạn dược do Mỹ sản xuất của Ukraine đã chuyển từ cấp thiết sang cấp bách trong những tháng gần đây khi Nga leo thang mạnh mẽ chiến dịch khủng bố trên không nhắm vào các thành phố trên khắp đất nước. Thương vong dân sự ngày càng tăng khi các cuộc tấn công bằng máy bay điều khiển từ xa và hỏa tiễn quy mô lớn áp đảo hệ thống phòng không của Ukraine đêm này qua đêm khác.

Đại sứ Hoa Kỳ tại NATO Matthew Whitaker cho biết vào ngày 17 tháng 7 rằng Washington đang “hành động nhanh chóng” để tạo điều kiện cho việc vận chuyển vũ khí tới Ukraine theo kế hoạch mới của Tổng thống Trump.

Hoa Kỳ trước đây đã cung cấp ba khẩu đội Patriot cho Ukraine, trong khi Đức cung cấp thêm ba khẩu đội nữa. Một liên minh Âu Châu đã đóng góp thêm một khẩu đội, mặc dù không phải tất cả đều đang hoạt động do bảo trì định kỳ.

[Kyiv Independent: US re-routing Patriots to fast-track air defenses to Ukraine, WSJ reports]

5. Ukraine đề xuất đàm phán hòa bình với Nga vào tuần tới, Tổng thống Zelenskiy nói

Hôm Chúa Nhật, 20 Tháng Bẩy, Tổng thống Volodymyr Zelenskiy tuyên bố rằng Ukraine đã đề xuất một vòng đàm phán hòa bình mới với Nga vào tuần tới.

Tổng thống Zelenskiy cho biết Rustem Umerov - người mới được bổ nhiệm làm Thư ký Hội đồng An ninh và Quốc phòng Quốc gia - đã đề nghị gặp phía Nga, nhấn mạnh rằng Ukraine đã sẵn sàng cho các cuộc đàm phán ở cấp lãnh đạo.

“Đối thoại với phía Nga về trao đổi tù nhân vẫn đang diễn ra - chúng tôi đang tiếp tục thực hiện các thỏa thuận đã đạt được trong cuộc họp trước đó tại Istanbul”, Tổng thống Zelenskiy nói. “Đội ngũ của chúng tôi hiện đang làm việc về một cuộc trao đổi khác.”

Tổng thống Zelenskiy cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải tăng tốc độ đàm phán, kêu gọi các bước khẩn cấp để đạt được lệnh ngừng bắn.

“Trao đổi tù nhân. Trao trả trẻ em. Chấm dứt giết chóc. Và một cuộc gặp cấp lãnh đạo là cần thiết để thực sự bảo đảm hòa bình – một hòa bình thực sự lâu dài.” Tổng thống Zelenskiy nói. “Ukraine đã sẵn sàng cho một cuộc gặp như vậy.”

Thông báo của Tổng thống Zelenskiy được đưa ra một ngày sau khi Putin và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan được tường trình đã thảo luận về việc nối lại các cuộc đàm phán hòa bình giữa Ukraine và Nga tại Istanbul.

Đầu năm nay, Ukraine và Nga đã tổ chức hai vòng đàm phán hòa bình song phương tại Istanbul, lần đầu vào ngày 16 tháng 5 và lần thứ hai vào ngày 2 tháng 6 — sau hơn ba năm không có đàm phán trực tiếp. Các cuộc họp đã dẫn đến những cuộc trao đổi tù binh đáng kể, nhưng không có bước tiến đáng kể nào hướng tới một lệnh ngừng bắn.

[Kyiv Independent: Ukraine proposes peace talks with Russia next week, Zelensky says]

6. Mạc Tư Khoa rút khỏi thỏa thuận hợp tác quân sự với Đức

Hôm Thứ Bẩy, 19 Tháng Bẩy, Thủ tướng Nga Mikhail Mishustin đã ký lệnh rút Nga khỏi thỏa thuận hợp tác kỹ thuật quân sự với Đức.

Quan hệ Nga với các nước phương Tây đã trở nên căng thẳng trong bối cảnh các lệnh trừng phạt áp đặt lên Mạc Tư Khoa và sự ủng hộ rộng rãi dành cho Ukraine. Nga thường xuyên phải đối mặt với các lệnh trừng phạt nghiêm ngặt hơn khi tiếp tục cuộc chiến tranh toàn diện.

Đức và Nga lần đầu tiên ký thỏa thuận này vào năm 1996 sau khi Bức màn sắt sụp đổ và Liên Xô tan rã.

Bộ Ngoại giao Nga trước đó tuyên bố thỏa thuận song phương mất đi ý nghĩa do chính sách “thù địch” của Đức đối với Mạc Tư Khoa.

Bộ Ngoại giao Nga cho biết: “Trong hoàn cảnh hiện tại, thỏa thuận đã mất đi ý nghĩa và tầm quan trọng thực tế do chính sách thù địch công khai của chính quyền Đức và tham vọng quân sự ngày càng hung hăng của chính phủ Đức”.

Mối quan hệ giữa Nga và các nước phương Tây đã bị ảnh hưởng trong nhiều năm do việc Mạc Tư Khoa sáp nhập Crimea mà không được công nhận vào năm 2014 và cuộc chiến đầu tiên của Nga chống lại Ukraine cũng trong năm đó.

Thay vào đó, Điện Cẩm Linh chuyển sang hợp tác với Bắc Hàn, Iran và Trung Quốc vì mục tiêu duy trì thương mại và ảnh hưởng trong khu vực.

Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov đã gặp nhà lãnh đạo Bắc Hàn Kim Chính Ân tại thành phố Wonsan ở miền đông vào ngày 12 tháng 7 trong chuyến thăm Bắc Hàn kéo dài ba ngày.

Trong cuộc gặp với Lavrov, Kim cho biết đất nước ông sẽ “vô điều kiện” ủng hộ cuộc chiến toàn diện của Nga chống lại Ukraine.

Vào ngày 6 tháng 7, Lavrov đã gặp Thứ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araqchi tại hội nghị thượng đỉnh BRICS ở Rio de Janeiro, Brazil.

Mạc Tư Khoa tái khẳng định sự ủng hộ của mình đối với quyền sử dụng năng lượng nguyên tử của Iran và cũng đề nghị lưu trữ uranium của Iran như một phần của giải pháp tiềm năng cho các tranh chấp liên quan đến chương trình hạt nhân của Tehran.

Vào ngày 5 tháng 6, Putin cho biết Mạc Tư Khoa có thể cung cấp vũ khí tiên tiến cho một số khu vực nhất định để có thể tấn công các mục tiêu “nhạy cảm” của phương Tây nhằm đáp trả nếu Ukraine tấn công Nga bằng vũ khí do phương Tây cung cấp.

Việc Thủ tướng Nga ký lệnh rút Nga khỏi thỏa thuận hợp tác kỹ thuật quân sự với Đức cũng phản ảnh căng thẳng liên quan đến đề nghị của Tướng Mỹ Chris Donohue, người cho rằng NATO có thể chiếm Kaliningrad một cách chớp nhoáng. Đức, Ba Lan và các nước Baltics đều tán thành kế hoạch này.

Kaliningrad, cho đến năm 1946 được gọi là Königsberg là một thành phố của Đức. Sau khi Đức bại trận hồi thế chiến thứ hai, đó là thành phố lớn nhất và là trung tâm hành chính của vùng Kaliningrad, một vùng lãnh thổ của Nga nằm lọt thỏm giữa Lithuania và Ba Lan. Thành phố này nằm trên sông Pregolya, ở đầu cửa biển Vistula trên biển Baltic, và là cảng không có băng duy nhất của Nga và các nước Baltic.

[Politico: Moscow withdraws from military cooperation agreement with Germany]

7. Tiết lộ đáng sợ của Air India

Việc Ấn Độ tiết lộ vào hôm Thứ Bẩy, 19 Tháng Bẩy, đoạn ghi âm giọng nói trong buồng lái đã ghi lại cảnh một phi công của Air India chất vấn phi công kia tại sao lại cúp nhiên liệu giữa chừng đã làm tăng thêm sự chú ý vào một khả năng đáng lo ngại: một cơ trưởng dày dạn kinh nghiệm có thể đã cố tình làm hỏng máy bay phản lực của mình—và giết chết gần 250 sinh mạng—làm dấy lên những câu hỏi cấp bách về cách thức ngành hàng không giải quyết vấn đề sức khỏe tâm thần của phi công.

Báo chí Ấn Độ đăng những dòng tít đáng sợ như: “Nếu bạn bước lên một chiếc máy bay do một phi công thất tình lái, thì bạn chết chắc.” hay “Nữ tiếp viên hàng không từ chối tình yêu của phi công đã có vợ, cô ta và 241 người khác bỏ mạng.”

Đầu tháng 6, một chiếc Boeing 787 do hãng hàng không quốc gia Ấn Độ vận hành đã rơi ngay bên ngoài phi trường Ahmedabad, khiến toàn bộ 242 người trên máy bay thiệt mạng, ngoại trừ một người. Đây là thảm họa hàng không thương mại chết chóc nhất trong gần một thập niên. Khi cuộc điều tra tiếp tục, ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy khả năng vụ tai nạn là cố ý, làm dấy lên tranh luận về cách thức sàng lọc, hỗ trợ và theo dõi các vấn đề sức khỏe tâm thần của phi công.

Những chi tiết mới được tờ The Wall Street Journal đưa tin cho thấy hệ thống điều khiển nhiên liệu của máy bay đã bị tắt vài giây sau khi cất cánh. Theo Tổng cục Hàng không Dân dụng Ấn Độ, hai công tắc này được bật cách nhau khoảng một giây. Tờ báo cũng trích dẫn đoạn ghi âm giọng nói trong buồng lái, trong đó một phi công cuống cuồng hỏi phi công cao cấp hơn tại sao động cơ lại bị tắt - một khoảnh khắc đã trở thành trọng tâm của những đồn đoán về hành động cố ý.

Chuyên gia tư vấn hàng không và cựu phi công Boeing Mohan Ranganathan nói với hãng tin NDTV rằng khả năng máy bay tình cơ bị ngắt nhiên liệu là “hoàn toàn” không thể xảy ra.

“Việc này phải được thực hiện thủ công, không thể thực hiện tự động hoặc do mất điện vì bộ điều khiển nhiên liệu khá phức tạp... Bạn phải kéo chúng ra và di chuyển chúng lên hoặc xuống. Vì vậy, việc vô tình dịch chuyển chúng ra khỏi vị trí là điều không thể xảy ra.”

Các nhà điều tra vẫn chưa xác định hành động này là cố ý hay vô tình, và Cục Điều tra Tai nạn Máy bay Ấn Độ kêu gọi không nên đưa ra kết luận vội vàng.

Những trường hợp phi công tự sát như vậy, mặc dù hiếm, đã từng xảy ra trước đây. Năm 2015, cơ phó Andreas Lubitz của Germanwings đã khóa cửa buồng lái và điều khiển chiếc Airbus A320 lao thẳng xuống dãy Alps của Pháp, khiến toàn bộ 150 người trên máy bay thiệt mạng.

Các nhà điều tra Hoa Kỳ kết luận rằng chuyến bay 990 của EgyptAir năm 1999 và chuyến bay 185 của SilkAir năm 1997 cũng là do hành vi cố ý của phi công, mặc dù cả Ai Cập và Indonesia đều bác bỏ kết luận này. Hai vụ tai nạn đó đã khiến tổng cộng 321 người thiệt mạng.

Gần đây hơn, chuyến bay 5735 của China Eastern năm 2022 đã lao xuống từ độ cao 10km trong một vụ tai nạn cố ý khác, theo dữ liệu bị rò rỉ, khiến 132 người thiệt mạng.

Trong khi vẫn chưa có kết luận chính thức về nguyên nhân khiến chuyến bay 370 của Malaysia Airlines mất tích trên Ấn Độ Dương năm 2014 - một trong những bí ẩn lớn nhất của ngành hàng không hiện đại - thì một trong những giả thuyết đáng tin cậy nhất là vụ giết người hàng loạt do cố ý tự sát của Cơ trưởng Zaharie Ahmad Shah.

Theo phân tích của Newsweek về dữ liệu từ Cục Lưu trữ Tai nạn Máy bay Thụy Sĩ, nếu tất cả các sự việc xảy ra trong 30 năm qua được xác nhận là các vụ phi công giết người vì muốn tự sát, thì tổng số người chết sẽ lên tới 1.084, tương đương khoảng 3,5 phần trăm tổng số người tử vong trên toàn thế giới do các vụ tai nạn hàng không thương mại trong cùng kỳ.

Tiến sĩ Robert Bor, nhà tâm lý học lâm sàng tại Trung tâm Tâm lý Hàng không, chia sẻ với Newsweek: “Những sự việc này rất hiếm gặp, nhưng chúng gây ra hậu quả thảm khốc và nhắc nhở chúng ta tại sao sức khỏe tâm thần cần được coi là một thành phần quan trọng của an toàn hàng không”.

Mặc dù tai nạn cố ý chỉ chiếm một phần nhỏ trong các thảm họa hàng không, nhưng hậu quả của chúng lại vô cùng to lớn. Nó tàn phá gia đình, làm lung lay niềm tin của công chúng và phơi bày những điểm mù trong cách ngành hàng không giám sát sức khỏe tâm thần của phi công.

Tiến sĩ Bor cho biết những yêu cầu đối với phi công có thể gây hại nếu không được giải quyết.

“Phi công được kỳ vọng sẽ duy trì sự cảnh giác và bình tĩnh cao độ dưới áp lực”, ông nói. “Nhưng những thách thức của họ không chỉ là kỹ thuật — mà còn là vấn đề cá nhân, tài chính và quan hệ. Những áp lực này tích tụ, và nếu không được kiểm soát, có thể trở nên nguy hiểm.”

Bor nói thêm rằng sự kỳ thị trong cộng đồng phi công vẫn tiếp tục khiến ngay cả những phi công kỳ cựu cũng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ. “Giờ đây chúng ta đã hiểu được cái gọi là 'tránh né chăm sóc sức khỏe'“, ông giải thích. “Điều này xảy ra trong những ngành nghề mà việc thừa nhận vấn đề sức khỏe tâm thần có thể gây nguy hiểm cho sinh kế của bạn. Và điều này rất thực tế trong ngành hàng không.”

Tại Ấn Độ, nơi xảy ra vụ tai nạn máy bay Air India, các vấn đề sức khỏe tâm thần thường bị xem là điểm yếu cá nhân hơn là một tình trạng có thể điều trị được. Một nghiên cứu năm 2023 được thực hiện ở miền bắc Ấn Độ cho thấy khoảng cách điều trị bệnh tâm thần lên tới 95%, do nhiều người vẫn ngần ngại tìm kiếm sự chăm sóc tâm thần do sợ hãi, xấu hổ hoặc bị phân biệt đối xử.

Cựu phi công và chuyên gia hàng không Dan Bubb nói thêm rằng sự im lặng về sức khỏe tâm thần thường xuất phát từ nỗi sợ hãi về những rủi ro nghề nghiệp liên quan. “Nếu bạn nói với hãng hàng không hoặc FAA rằng bạn đang gặp khó khăn, bạn có thể bị tước giấy phép hoặc bị cấm bay”, Bubb nói với Newsweek.

Một số cơ quan hàng không tại Hoa Kỳ, Âu Châu và Úc đang mở rộng các chương trình hỗ trợ đồng đẳng để tạo ra những con đường tiếp cận dịch vụ chăm sóc dễ dàng hơn. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng sự thay đổi có ý nghĩa không chỉ đòi hỏi sự lãnh đạo của cơ quan quản lý mà còn cần sự thay đổi trong văn hóa của ngành hàng không.

Các giải pháp được đề xuất nhằm giúp ngăn ngừa nguy cơ phi công can thiệp và tự sát bao gồm việc giám sát chặt chẽ hơn phi công trong buồng lái. Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia Hoa Kỳ, gọi tắt là NTSB đã thúc đẩy việc lắp đặt camera trong buồng lái từ năm 2000. Tuy nhiên, cuộc tranh luận về việc ghi hình trong buồng lái vẫn đang tiếp diễn, với nhiều phi công phản đối việc này vì quyền riêng tư của họ.

Nguy cơ phi công tự tử đã trở thành yếu tố hàng đầu thúc đẩy việc sử dụng camera như một biện pháp phòng ngừa. Về những đồn đoán xung quanh thảm kịch gần đây của Air India, chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế Willie Walsh cho biết: “Dựa trên những gì chúng ta biết hiện nay, rất có thể việc ghi hình video, bên cạnh việc ghi âm giọng nói, sẽ hỗ trợ đáng kể cho các nhà điều tra.”

[Newsweek: The Rare But Terrifying Risk of Pilot Murder-Suicides in Air Travel]

NewsUKEve20Jul2025